E Kakaawaki nakon Ara Onimaki

Au moan koaua ae rangi ni kakawaki n ara onimaki bwa e maiu te Atua ao ai aron naba koaua aika akea tokiia ao bonganaia ae aki kona ni kabwarabwaraaki ni bwain rabakau n te atatai n te aonaaba n taai aikai. Iango aikai a kakoauaki bwa iai reitakiia. N ai aroia taan kakoaua tabeman, ti kaota maiun te tia anga tuua ae moan te kakawaki, te Atua Tamara ae Akea Tokina, ao maiuna n ata te raoiroi man te buakaka. Ti aki butimwaea te koaua are rinean te raoiroi ke te buakaka e irekereke nakon ana koaua temanna ma temanna iaan bwaai aika a riki, ao bon akea te bwai ae aranaki bwa tuan te raoiroi.

Iroura te koaua n aron anuan te Atua ao ara reitaki ma Ngaia bon te king nakon bwaai ni kabane. Ae kakawaki riki, ara koaua n anuan te Atua bon ngaia are e kaokoroira man te koaua ae kinaaki irouia angiia bootaki ni Kiritian. Taekan ara onimaki e waaki man ae kangai: “Ti kakoaua te Atua, te Tama ae Akea Tokina, ao Natina Iesu Kristo, ao te Tamnei ae Raoiroi.” (kibu 1)

Iai iroura te koaua n te Atunatua ae titebo ma Kiritian ni kabane, ma iroura e kananonaaki te bwai ae okoro nakoia aika a mwaiti. Ti kakoaua bwa ni kateniman kaain te AtunAtua bon teniua n rabwata aika a kaokoro ao bon aomata aika kaokoro ao te Atua te Tama bon tiaki te tamnei ma bon te Aomata ae mimitong iai rabwatana n aron Natina are e a tia ni manga uti, Iesu Kristo. E ngae ngke a a kakaokoro n aroia a katiteuanaaki n aia mwakuri. Ti kateimatoa bwa Iesu are e kaineti nakoina te reitaki ngke E tataro nakon Tamana bwa Ana reirei a na “katiteuanaaki” n ai aron Iesu ao Tamana ae a riki n teuana (Ioane 17:11)—katiteuanaaki n te mwakuri ma tiaki n aroia n rabwata. Ara koaua ae iunaki bwa “te Tama iai rabwatana n iriko ao n rii n aron te aomata; ai aron naba te Nati; ma te Tamnei ae Raoiroi akea rabwatana n iriko ao n rii, ma bon rabwatana n tamnei. (D&C 130:22) ae kakawaki ibukira. Ma, are e kabwarabwaraa n ana intawiu Gary Lawrence, ti tuai ni kona ni kanakoa te koaua aei nakoia tabeman bwa a na kakoaua.⁵

Ara koaua n anuan te Atua e roko man te bwai ae ti aranna bwa te Moan Kaotioti, are e waaki man Kaokan Bwaai ni bwaninin ana euangkerio Iesu Kristo. Iotebwa Timiti, te ataeinimwaane ae aki reirei e ukoukoria ni kan ataia bwa te ekaretia raa ae e na kainna, e anganaki te kaotioti ike e noora iai “Uoman Aomata” ae aki kona ni kabwarabwara “a raneanea ao a mimitong.” Temanna ma ibuakoia e kotea are temanna ao e kangai, “Natiu ae tangiraki teuaei. Kam na ongo irouna!” Joseph Smith—History 1:13–14.Te Atua ao Natina e tuanga te burabeti ae kairake bwa “taetae n onimaki” n ekaretia ni boong akanne “bon bwaai aika ribaaki imatan te Atua” (Joseph Smith—History 1:19). Te maroroo mai karawa aei e kabuakakaa te taetae n reirei ae onimakinaki, tiaki taan kakae aika kakaonimaki ake a kakoauaia.

Te Moan Kaotioti nakon Iotebwa Timiti e kaota te tokanikai n te koaua n aron te Atua ao te AtunAtua ake aki koaua ao aki kona ni kairiia taan kakoaua nakon tekeraoia are e tangiria te Atua ibukiia. Irakin bwaai ake a otinako ni koroboki aika a tabu e kaota kakawakina oin te koaua ao e anganiira ana Boki Moomon. Te boki ae boou aei ni koroboki aika a tabu bon te kauoua ni kakoauan Iesu Kristo. E kamatoai taetae ni burabeti ake a koreaki n te boki ao reirei n aron ao ana mition Kristo. E karaababai otara n Ana euangkerio ao Ana reirei inanon ana tai ni kabwarabwara iaon te aba. E katauraoi naba reirei aika a mwaiti ao kabwarabwara ni kaotioti ake ti kona n ata koauan bwaai aikai.

Reirei aikai a kabwarabwara ara koaua iroun Kristo. “Ti aki kabaeaki iaan wanawanan te aonaaba ke rabakauia aomata—e ngae n anne katei ke aron karineaia ake e reke irouia. E taku. “Ara koaua iroun Iesu Kristo e boboto iaon kaotioti mai iroun te Atua ao Ana burabeti ao nakoira n tatabemaniira nako.”

Tera ae karaoia ara koaua iroun Iesu Kristo ae karikiira bwa tina kamatoaa? Iesu Kristo bon tii Natin te Atua te Tama ae Akea Tokina. Ngaia te tia Karikibwai. Rinanon Ana mwakuri n rabwata ae akea kabotauana, Bon ngaia ara tia reirei. Ibukin Manga Utina, ni kabane ake a tia ni mate a na manga kateirakeaki man te mate. Ngaia ara Tia Kamaiu, are ana mwakuri ni kamaiu are e anga ngaia e kauka te mataroa ibukira bwa a na kabwaraaki ara bure bwa ti aonga ni kaitiakaki n oki nako rarikin te Atua Tamara ae Akea Tokina. Aio te rongorongo ae boboto irouia burabeti n rooro nako. Iotebwa Timiti e taekina te koaua ae korakora n ara kateniua n taekan te onimaki: “Ti kakoaua ae man te kabwara bure rinanon maten ao manga utin Kristo, a kona iai aomata nako ni kamaiuaki, n te ongeaba nakon tuua ao otenanti n te Euangkerio.”

Ngkai membwa n ana Ekaretia Iesu Kristo Ibukiia Aika a Itiaki ni Boong aika Kaitira, ti kakoaua ma Ana Boki Moomon te burabeti are te Uea Beniamina “bwa a na akea te ara riki teuana ke te kawai riki teuana ke te anga are e na reke iai te kamaiuaki nakoia natiia aomata, ma ti n aran ao rinanon Kristo, ae te Uea ae Moan te Mwaaka.” (Motiaea 3:17).

Bukin tera ngkai Kristo tii te kawai? E kanga n urua kabaean te mate? E kanga ngaia ni kona ni uota aia bure aomata ni kabane? A kanga rabwatara aika bareka ao ara bure ni kaitiakaki ao rabwatara ni manga uti n Ana Mwakuri ni Kamaiu? Aikai bon kakai aika I aki kona n ota raoi iai. N au iango ao te kakai n ana Mwakuri ni Kamaiu Iesu Kristo e rangi n riaon te kantaninga, ma te Tamnei ae Raoiroi e a tia n anganai te kakoaua ni koauana, ao I kukurei bwa I kona ni kabanea maiu n tataekinna.

Au kauoua ni koaua ae moan te kakawaki e irekereke ma bukin te maiu n rabwata. Aio e rimwin otara n ana kantaninga te Atua te Tama ae Akea Tokina ao e tabe ma tokin kawaira aika Natina. Ara rabakau n aron te Atua e waaki ma kakoauana bwa ti maeu n te aba n tamnei imwain ae ti roko iaon te aonaaba aei. E matoa bwa te maiu n te aonaaba aei iai bukina. Ao e reirei bwa ara kouru ae te kabanea n rietata bwa ti na riki n ai aroia ara karo ake i karawa, ake a na kakorakoraira ni karaoi ara reitaki ma ara utu ni karokoa akea tokina. Ti katukaki iaon te aonaaba bwa ti na karekei rabwatara ao—rinanon ana Mwakuri ni Kamaiu Iesu Kristo ao man te ongotaeka nakon tuua ao otenanti n Ana euangkerio—ti na tau nakon te kamimitongaki n tiretio ao te reitaki are e aranaki bwa te karietataaki ke te maiu ae akea tokina.

Tia bon ataaki bwa te Ekaretia ae boboto iaon te utu, ma te bwai ae e aki rangi n ataaki bwa arora ni boboto iaon te utu e aki tii boboto iaon te reitaki n te maiu aei ma te reitaki naba ma aan te koaua. Iaan ana babaire ae korakora n tangira te Tia Karikibwai, te mition n Ana Ekaretia bwa e na buokiira ni karekea te karietataaki n abanuean te tiretio, ao anne are e kona ni kakororaki bukina tii man rinanon te mareaki ae akea tokina imarenan te mwaane ao te aine (tara D&C 131:1–3).

Tinau ae akea buuna ae kakaonimaki, akea te nano uoua irouna n aron te reitaki n te utu. E teimatoa ni karinea nen ara karo ae kakaonimaki ae e a tia ni mate. E karaoia bwa iai irarikira ni mweengara. E taekina akean tokin aia mare n te tembora ao ara kantaninga bwa ti na manga bootaki bwa te utu n te maiu are imwiina. N tabetai e kauringiira bwaai ake e tangiriira tamara bwa ti na karaoi bwa ti aonga n tau ni butimwaai ana berita ara Tia Kamaiu bwa utu ngaira ae akea tokina. E aki kona n atongnga bwa ngaia te aine ae akea buuna, ao akea naba taraana anne irou. Irou, ngke I ataeinimwaane ae ikawairake, ao bon tiaki te aine ae akea buuna. Iai buuna, ao iai tamara. E bon kitaniira moa n te tai ae uarereke.

Ti kamatoa bwa te mareaki e kakawaki ibukin katiaan ana baire te Atua ni katauraoa te tabo ae kariaiakaki ibukin te maiu n rabwata ni bungiaki ao ni katauraoa kain te utu ibukin te maiu ae akea tokina. Te ataibwai iaon ana baire te Atua e anganiia Aomata Aika Itiaki ni Boong aika Kaitira te taratara ae iunaki n te mare ao ataei. Ti taratara iaon karikan ao kaikawaakin te ataei bwa mwakoron ana baire te Atua ao te tibwanga ae tabu irouia naake a anganaki te mwaaka ni karaoan nanona. Ti kakoaua bwa te kaubwai ae moan te kakaawaki iaon te aonaaba ao i karawa bon natira ao ara kariki. Ao ti kakoaua bwa ti riai ni uneaki ibukin aron te utu n te maiu aei are e katauraoa te kabanea n tabo ae tamaroa ibukin rikiraken ao kukureia natira—ni kabane ataei.

Te mwaaka ni karikan te maiu iaon te aba bon te mwaaka ae moan te karietaaki are e anga te Atua nakoia Natina. Bonganan te mwaaka ni karikibwai e kariaiakaki n te moan tua bwa “Kam na bati ni kariki, ao kam na kabatiaingkami” (Karikanbwaai 1:28). Te tua naba teuana ae kakawaki are e katabuaki bwainikiriinana: “Ko na tai wene ni bure” (Otinako 20:14), ao “bwa kam na rawa nakon te wene ni bure” (1 I-Tetaronike 4:3). Karawawataan te taeka are ti katoka iaon tuan te itiaki e kabwarabwaraaki n otara n oin mwaakara ni karaoi bwaai imwain rikiia ni katiaan ana baire te Atua.

A mwaiti kaetieti n te tua, kariaiakaki, ao kanganga n te botannaomata ibukin te bitaki are e kamangaoa aron rikira n aine ao n mwaane, kamangora kakawakin te mare ke bitakin nanona, ke katitebooa te kaokoro imarenan te mwane ao te aine are a kakawaki ni katiaan ana baire te Atua n te kukurei ae korakora. Ara taratara nakon te tai ae akea tokina e kateira ni kaitara bitaki aikai.

Te kabanea n iango, ootara ibukin te maiu n rabwata e kairii tabeua koaua aika rianako n taekan te raa imwiin te maiu n rabwata. N aroia Kiritian tabeman, ti kakoaua bwa ngkana ti kiitana te maiu aei, ti nako karawa (bwaretaiti) ke moone. Ma iroura mwakoro aika uoua kaokoroaia aika a raraoi ao aika a buakaka n te tai ae uarereke ngkai tamnein te mate e tataninga manga utina ao te Kabane ni Motikitaeka (tara Aramwa 40:11–14). Tokin kawaira are imwiin te Motikitaeka a kakaokoro, ao a tei bwa bwaai ni kakoaua ni kakaawakin ana tangira te Atua ibukiia Natina—ni kabane.

Ana tangira te Atua moan te korakora n te aro are E kantaningaia Natina bwa a na ongotaeka n Ana tua ibukina bwa tii rinanon te ongotaeka anne are a kona n rikirake nakon tokin kawaia ae akea tokina are E tangiria ibukiia. Ngaia are, n te Kabanea ni Motikitaeka ti na bane ni karekeaki nakoira te abanuea ae mimitong are e na titebo ma aron ongotaekara nakon Ana tua. N ana kauoua n reta nakoia I-Korinto, te Abotoro are Betero e tuangaki n te mii taekan te aomata “ae uotaki rake nako karawa ae tennatao” (2 I-Korinto 12:2). Taetae iaon te mangauti irouia maate, e kabwarabwara “rabwata” ma mimitong aika a kakaokoro, n ai aron mimitongin taai, namwakaina, ao itoi. E kaineti nakoia moan ake uoua aika “rabwata aika tiretio, ao rabwata ae teretio” (tara 1 I-Korinto 15:40–42). Ibukira, te maiu ae akea tokin n te teretio, te kabanea n rietata, mimitong bon tiaki te mwaaka ni boobotaki ma atua n tamnei aika a riaon te kantaninga. Nakon, te maiu ae akea tokina ni maiun te utu ma Tamara are I Karawa ae tangira ao ara bakatibu ao ara kariki.

Kamatebwaian te aro are e a manga kaokaki n ana euangkerio Iesu Kristo e bwanin, taabangaki n te aonaaba, nanoanga, ao e koaua. Karaoan nako bwaai aika a riai n rinanoaki n te maiu n rabwata, ni kabane naati mwane ao naati aine aika natin te Atua n tokina a na manga uti ao a na nakon te abanuea ae mimitong ae moan te tikiraoi riki nakon are e kona ni kabwarabwaraa te aomata. Ma ti ake aki ira nanon aei, ai aroia naba aika buakaka n tokina a na nakon naba te kamiimi—ma e na karako riki—mimitongin te abanuea. Bwaai ni kabane aikai a na bane n riki ibukin ana tangira ae korakora te Atua nakoia Natina, ao a bane ni kona n riki ibukin ana Mwakuri ni Kamaiu ao Manga Utin Iesu Kristo, are e kamimitonga Tamana, ao e kamaiu ni kabane mwakuri ake e karaoi ni baina (D&C 76:43).

Aomata aika Itiaki ni Boong Aika Kaitira iai nanoia ni karekea te rabakau. Brigham Young (1801–77) e taku bwa e raoiroi: “[Ara] aro … e kaunga [nakoira] ni kakorakoraia ni kakaea te ataibwai. Akea riki aomata tabeman aika maiu ae korakora nanoia ni kan noria, ongo ao n ata te koaua.”⁶

Iaon te tai teuana e kabwarabwara bwa ti kaungaia ara membwa “ni karikirakea [aia] ataibwai … ni katoai mwaanga n [reiakina], wanawana ni kabane, ao ni kabane te konabwai ao te rabakau n te aonaaba are mai iroun te Atua, ao a karaoaki ibukin raoiroia ana botannaomata.”⁷

Ti kakaea te ataibwai, ma ti karaoia n te kawai ae onoti ibukina bwa ti kakoaua bwa iai uoua katinean te ataibwai: rabwatana ao tamneina. Ti ukoukora te ataibwai n ataakin te bwai man kamatebwaia ni kaekai titiraki man rabakaun te aonaaba ao n iteran te maiu n tamnei man te kaotioti. Te kaotioti bon ana reitaki te Atua nakon te aomata—nakoia burabeti ao nakoia aomata nako ngkana ti ukoukoria.

Te kaotioti e ota raoi bwa teuana mwakoron ara onimaki ae onoti. Te Burabeti Iotebwa Timiti e kairaki ao e reireinaki man retinakoan te kaotioti rinanon maiuna. Korakoran mwaitin ana kaotioti ake a boretiaki, n ikotaki ma Ana Boki Moomon ao te Doctrine ao Covenants, e uotarake weteana ae onoti bwa te Burabeti n te kabanea ni bong. Inaon aio kaotioti ni burabeti—nakon Iotebwa Timiti ao nakoia Beretitenti n te Ekaretia ake imwiina—te Atua e a tia ni kaotii koaua ao tuua nakoia Ana mataniwi ni burabeti ibukin kaotaaia Ana aomata ao te mwaaka ao kairan Ana Ekaretia.

Aio aekakin te kaotioti are e kabwarabwaraaki n ana reirei te O-Tetemanti bwa “E na bon aki karaoa te bwai teuana te Uea ae Iehova, ngkana e aki kaota moa nanona ae raba nakoia an toro aika burabeti.” (Amota 3:7). Iotebwa Timiti e katanoata, “Ana Ekaretia Iesu Kristo Ibukiia Aika a Itiaki Ni Boong Aika Kaitira e reke man te kaotioti, ae te Ekaretia ae koaua ae akea n ai arona.”⁸ E titiraki, “Kanakoa Ana Boki Moomon ao te Kaotioti, ao e nga ara Ekaretia? E kaeka, “Akea ae ti karekea.”⁹

E reirei naba Iotebwa Timiti bwa ibukina kaotioti aki toki mai iroua Abotoro n taai akekei ma e reitinako ni karokoa taai aikai, aomata n tatabemaniia nako a kona ni karekea aia kaotioti ibukin rairakina, ootana, ao karaoan ana babaire. “Bon kabwaiaia natin te Atua n nakon te Atua ao ni karekei kaotioti,” e taku. “Te Atua e aki inanonano n taraakin aroia aomata; ti na bane ni karekea te kabwaia ae titebo.”¹⁰

Te Nu Tetemanti e kabwarabwaraa aron te kaotioti nakon te aomata. Te katooto, ngkana Betero e kamatoa bwa Iesu bon natin te Atua mai karawa, te Tia Kamaiu e taekinna, “bwa e aki kaota aei nakoim te iriko ma te raraa, ma E kaotia Tamau are i Karawa” (Mataio 16:17).

Te Kaotioti Nakoim—n tabetai e aranaki bwa “kaunganano”—roko n arona aika a kakaokoro. Angiin te tai e roko n te taeka ke te iango are e reitaki nakon te iango n te kakukurei ae karina ke man te namakin ae tamaroa ke ake n aron moan wakin rikina. Ni bon arona e roko bwa te kaeka nakon te nano ae nano ao te tataromwaaka n ukeuke. E reirei Iesu, “Kam na bubuti, ao ane kam na anganaki; kam na ukeuke, ao ane e na reke iroumi; kam na karebwerebwe, ao ane e na kaukaki nakoimi” (Mataio 7:7). Kaotioti e roko ngkana ti kawakin ana tua te Atua ao n tau ni karekea te iraorao ao te reitaki iroun te Tamnei ae Raoiroi.

Tabeman a mimi bwa a kanga membwa n te Ekaretia ni butimwaea ana reirei te burabeti n taai aikai ni kairii maiuia, n tabetai aio e rangi ni kamimi ni katein aro aika mwaiti. Ara kaeka nakon te kabuakaka bwa Aomata aika Itikai ni Boong aika Kaitira a iriia aia tia kairiiri man te “ongeaba ae mataki” aio titebo naba ma te kaotioti nakon temanna ma temanna. Ti karineia ara mataniwi n te Ekaretia ao inanon aia reirei. Ma ti bane ni kakabwaiaaki ao nikaungaaki ni kamatoai aia reirei man tataromwaaka n ukeuke ao ni karekei kaotioti ni kamatoa ae roko ma iroun te Atua.

Angiia Kiritian a kakoaua bwa te Atua e kainii booki ake kanoana koroboki aika a tabu—te boota ni boki ae onimakinaki bwa booki aika a tabu ae kabonganaaki bwa koroboki aika a tabu—te tai ae uarereke imwiin maten Kristo ao bon akea te kaotioti ae kona ni kabotauaki n te tai anne. Iotebwa Timiti e reirei ao e kabwarabwaraa bwa te boki ae tabu ae te kaenon e bon uki.¹¹ Ni bon koauana, te boki ae tabu ae te kaenon e uki ni kawai aika uoua, ao te iango iaon reitinakon kaotioti e bon rangi ni kakawaki nakon bwaai aika uoua aikai.

Te moan, Iotebwa Timiti e taekinna bwa te Atua e na kairiia Natina man anga bwaai aika a boou nakon te boki ae tabu ae te kaenon. Ana Boki Moomon ngaia te karinrin. Ai arona naba ma kaotioti n te Doctrine ao Covenant ao te Pearl of Great Price. Reitinakon kaotioti e kakakwaki ibukira bwa ti na karekei bwaai ake e tangiriira te Uea bwa ti na oota ao ni karaoi ni bon oin ara tai ao ni bwaai aika a riki.

Te kauoua, reitinakon kaotioti e kauka te kaenon bwa taan wareware ni booki aika a tabu, iaan ana kairiiri te Tamnei ae Raoiroi, e kunei inanon booki aika a tabu aika boou ao kairiiri ibukin te bwai are e riki nakon te aomata n te tai anne. Te Abotoro are Bauro e koreia bwa “E anganaki te aba te Bwaibwara ni kabane iroun tamnein te Atua” (2 Timoteo 3:16; tara naba 2 Betero 1:21) ao bwa “akea temanna ae atai bwain nanon te Atua, [ma ti] Tamnein te Atua (1 I-Korinto 2:11; taraa kauring mai nano, man ana Raitaeka Iotebwa Timiti). Aio nanona bwa ngkana ko oota ni koroboki aika a tabu, ti riai ni karekea moa te Tamnei ae Raoiroi bwa e na kauki ara iango. N tokina, ti kaungaia ara membwa bwa a na kamatebwaii koroboki aika a tabu ao n tataro mwaaka ni kakaai kairiiri n atai nanoia ibon irouia. Te kabane n ataibwai e reke man te kaotioti ae onoti rinaon te Tamnei ae Raoiroi.

E reirei Iesu, “Bwa ane kam na kinaia uakekei n uaaia” (Mataio 7:20). Nakoiu, nakoia taan onimaki tabeman ake aki kona ni warekaki mwaitiia, ao nakoia taan mataku aika a mwaiti, uaa a raoiroi—raoiroi ibukiia membwa, raoiraoi ibukiia aia utu, raoiroi ibukiia kaain aia kaawa, ao raoiroi ibukin abaia. Te mirion n taara mwaitin boon amwarake ma mwakuri n ibuobuoki Ana Ekaretia Iesu Kristo Ibukiia Aika Itiaki ni Boong Aika Kaitira ao kaina a katauraoia n akea te karongoa ao ni karaoaki raoi ni kaeka nakon kanganga n aron te mwaeiei i Haiti n Tianuare 2010 bon kakoaua ibukin te koaua anne.

Ngkai ngai te Abotoro I weteaki bwa N na riki bwa te tia kakoaua n te reirei, mwakuri, ao te kariaia ma iroun Kristo ni kabane te aonaaba. N nakoau anne I kaota au kakoaua ni koauan oin ara onimaki aikai.