Mweengara, Ara utu
Otangara n Totokoi Tamnei aika Buakaka
E maeka te tia korokaraki i Washington, USA.
N teuana te kibu ni booki aika tabu, I kunea aia aanga au utu n totokoi katangainaan tamnei ake a na taraa ni kaoti n taabo nako.
I kabooi kunnikai n reirei ma natiu te mwaane ae ruaiwa ana ririki ngke tia bon kakaraki ao e a bitaki ara marooro nakon te titiraki are e a kangaanga riki. “Tinau, bukin terana ngkai a katokai bwai akekei iaon wintoon taian titoa?”
“Te bwai anne” are e nanonna bon tamnei aika aki riai ake a katekeaki iaon taian wintoo ni katoai titooa ake ti rirakiia. E ngae ngke a aki toki ni mena tamnei akanne ikekei, I aki rangi n iangoia mai imwaaina. Ma bukina ngkai e a moanna n titiku n ana iango natiu te mwaane e a kauringai te bwai ae boou. Ni wiiki ake imwiina, I moanna n noori tamnei aikai n taabo nako: n te terewition, n taabo ni kaboobwai, ao n taabo n amwarake, ao n taian katanoata ake a roko n te meeri I aki kona ni kararoaai mai iai. Tabeua tamnei a bon rangin oota are I a moanna n nanokokoraki, ao e a moanna n roko namakinan te maaku inanou. E kanga arou are N na riai ni kamanoia iai au utu man ana kamwamwane tamnei aika bubuaka?
Ni katoa maungatabu ni kabuta ti ongoraeakin taian kauring ibukin mwiia aika buakaka, ao ti a kinaia aomata ake a mwane iai. Ti bane ni katauraoi bwaai ni kabane imwaain baika a na riki inanon mweengara ma ara kaombiuta ao bwaai ni kareke rongorongo ake a kariaiakaki ikekei, ma n ae oota, tii ngkana a kararoaaki mai iai natira, e taraa n ae bon akea te anga n totokoi tamnei aika aki tangiraki ake a na kona ni kairiia nakon kan nooraia. Ana taratara natiu ae itiaki ngke ti mena n te titoa e riki bwa te kangaanga inanon maiuna n tamnei aika bubuaka? Tabeaiangau ni kaineti ma te kangaanga e rikirake, ao I a moanna n namakina akean au konabwai ao mamaarau ni kamanoia natiu.
Rongorongo man te Kai ni Kamaiu, iroun Kazuto Uota
Ngkanne n te bong teuana ngke I wareka ana Boki Moomon, I aki kantaningaia ae N na kunea koauana n 1 Nibwaai 15. Nibwaai e kamataata miin Riaai ibukin te kai ni kamaiu nakon Reimwan ao Remuera ngke a titiraki nanon te karaanga n ran. Ana kaeka Nibwaai nte kibu 27: “Ao I tuangiia ae te ran are e nooria tamau bon te kammaira; ao a mwaiti bwaai ake a katabea ana iango n te aro are e aki noora kammairan te ran” (e kairaki ma katuruturuana). E katabea ana iango Riaai iaon te kai ni kamaiu ao ni kairiia ana utu bwa a na katoongnga! E aki noora kammwairana ibukin katabean ana iango.
Bon anne te kaeka! Kararoaan bwaai ni kareke rongorongo mai nanon mweengara bon moan karaoana, ma te konabwai ae teimatoa ae kaineti ti na reireiniia natira te euangkerio bon te kabanea n tamaroa n otanga ibukiia n ekinakoi bwaai ake a na katikaki nako iai.
Ibukin te taneiai aei ma booki aika tabu, Ngai ma kainnabau ti baireia ni karikirakea ara konabwai n reireiniia natira ao ni katokai matara n tangiran te Atua ma tiaki ni kammairan te aonaaba. Ti na namakina te kukurei ni katabei nanora iaon teniua taabo aika kakaokoro*:
1. Ni karikirakea oin ara kamatebwai ae onoti ni booki aika tabu ao ni kauarerekea te “karongoaa” are e katobibiira. N aron Riaai, ara iango a riai ni kaonaki ma tamaroan bwaai n te aro bwa ti na ongo ana wirikiriki te Tamnei ao ni katabei ara iango ni kamatoa ara utu inanon te euangkerio. Ngai ma buu ti kataia ni kabanea ara tai ni maroroakin kainnanoia ara utu n tatabemaniia nako ni bwain te tamnei ao ti na kanga ni kona ni kaekai kainnano akanne ao ni karaoa te mweenga ike e aonga n mena iai te Tamnei.
2. Ni karaoa ara kamatebwai n te utu bwa e aonga n rangin uaana karaoana. E ngae ngke e anaa te konabwai n ikotiia ara utu ni kabane ni katoa bong ni wareki booki aika tabu, ti kataia ni karaoa te marooro ngkana ti wareki booki aika tabu. Iai natira ma a kakaokoro aia ririki, ngaia are ti wareware ma natira aika uarereke rimwi n te bong anne ao natira ake a ikawai n te karangaina ngkana a matu naake a uarereke ngaia are e karako te kaberoro ao e mwaiti riki te tai ni marooro. Ti kunea bwa ni katoa bong iai te marooro ibukin bwaai aika tibwa riki are a irekereke ma booki aika tabu ake ti wareki.
Angiin te moaningabong a raroa ma baika tau ake a kantaningaaki, ma ara botumwaaka ti kunea bwa natira a boni kakauongo ao n iira buakon te waaki, e ngae ngke n tabetai e anaa te tai ae bati ni bootia ni kabane.
3. Karaoan te mwakuri ni mitinare. Ngkana ti kaota ara koaua, te Tamnei e kaota koauan te bwai are ti taekinna bwa e koaua, ao a rikirake ara koaua. Ti kataia ni karaoa te mwakuri ni mitinare ibukin waakin ara utu. Ti maroroakina tibwaakin te euangkerio, ao ni katoa tai ti kaoiia raoraora nakon mweengara. Ti karekea naba te tai ae raka ni kaoiia mitinare ao aomata ake a kan maroroakinan te euangkerio. Ti karekei taneiai aika moan te kamiimi ma kaain te aro aika boou ao ake a kan maroroakina te euangkerio inanon mweengara, ao iai uaana ae riki nakoia natira ngkai a iangoi oin raoi aia koaua ao n ongora aia koaua mitinare.
I rang kakaitau ibukin ana Boki Moomon ao bwaai aika kamiimi ni kibun te boki ae tabu are e kaota koauana nakoiu ao te kaetieti ae mataata ibukiia ara utu. Booki aika tabu a kona n oneamwiin te maaku ao te aki konamaki nakon te korakora ao te rau.