Te Tataro: Kiingin te Koaua ao Kaokan Bwaai
Iroun Unimwaane Robert D. Hales (1932–2017)
Man te Kooram n Abotoro ake Tengaun ma Uoman
Man te marooro n te maungatabu ni kabuta n Okitobwa 2003.
Ira ana katooto Iotebwa Timiti ao ana banna ni katooto Kaokan Bwaai. Rairaki nakon booki aika tabu. Katorobubua n tataro. Bubuti ma te Onimaki. Kakauongo nakon te Tamnei ae Raoiroi.
Tamnei iroun Getty Images
N tabera ae taan kairiiri n te Ekaretia, tiaki toki n titirakinaki, “I kanga ni karekea te koaua n ana euangkerio Iesu Kristo ae kaokaki?”
Karekean te kakoaua ao te rairaki e moanaki ma te kamatebwai ao te tataro, ao maiuakinan te euangkerio ma te taotaonaki n nano ao te teimatoa ao kaokan ao onimakinan te Tamnei ae Raoiroi. Maiun Iotebwa Timiti ao te banna ni katooto ni Kaokan Bwaai bon banna ni katooto aika rangin n tikiraoi n te mwakuri aei. Ngke [I tibwauai] … bwaai aika riki n ni Kaokan Bwaai ma ngkoe, tarai kawai ake a kaineti ma te kakoaua. …
Te Mangaongao ae Korakora
E bungiaki Iotebwa Timiti n Ritembwa 23, 1805, i Sharon, Vermont, USA. E bungiaki nakon te utu are e tataroakina ao e kamatebwaia te Baibara. Ni kairakena, e korakora nanona nakon te aro ao ni kunea te “mangaongao ae korakora” iaon ana reirei Kristo, ma “te ibonga e kauntaeka ni kaitaraa te ibonga, ao te tia rairaki e kaitara te tia rairaki” (Iotebwa Timiti—Rongorongo 1:6).
Te mangaongao aei … e moanaki n taai akekei n are e taekinaki bwa Kitanan te Koaua ae Korakora. Ana bong Kristo “e bon aki roko,” e taku te Abotoro Bauro, “ti ngkana e tuai roko moa te kekerikaaki” (2 I-Tetaronike 2:3).
Tabeua te tai imwiin Mangautin Kristo, a tiringaki Ana Abotoro, a kabuaaki taekan Ana reirei, ao te nakoanibonga e anaaki mai iaon te aba. Ma Bauro, e noora ara bong, e taetae ni burabeti “bwa ni koron raoi bongin [te Atua E na] boti bwaai ni kabane i nanoni Kristo” (I-Ebeto 1:10). E na kaoka ana Ekaretia ni koaua Kristo nakon te aonaaba teuana riki te tai. …
Iotebwa E Kunea te Reke
Iotebwa … , ngke 14 ana ririki, e kunea bwa e reke n te “aki rau ibukin kakaokoron iango n te [aro].” N tainako e titirakinna bon irouna, “Ngkana iai teuana irouia [ekaretia aikai] ae eti, enga, ao N na kanga n ataia?” (Iotebwa Timiti—Rongorongo 1:10).
E kamatebwaia te Baibara Iotebwa ibukin kaeka. “Ngkana akea ana rabakau temanna i buakomi, ao e na butia te Atua, ae tituaraoi n angangania aomata ni kabaneia, n aki ngurengureakinia; ao e na bon anganaki” (Iakobo 1:5).
Bwarabwaran rongorongona man Are Tangiria Nanou, iroun Walter Rane
Irakin ana kaetieti Iakobo, Iotebwa e nakon te buakonikai irarikin mweengana ao e tataro. Ao e wetea te Atua, “te boua ae te ota … n ruo,”e riaon otan taai n te tawanou, ao “uoman Aomata” a kaoti. Temanna mai ibuakoia e taetae … , ni wetea [Iotebwa] n arana ao n taku, ni kotea are temanna—Natiu ae Tangiraki Teuaei. Ongo Irouna!” (Iotabwa Timiti—Rongorongo 1:16–17).
Te Atua te Tama ao Natina, Iesu Kristo, a marooro ma Iotebwa. A kaekaa ana titiraki. A reireinna bwa ana Ekareti ni koaua Kristo e a tian ni bua man te aonaaba. E reiakinna Iotebwa bwa kaain te Utu n Atua aikai a kaokoro ao ni maenako. A kina Iotebwa n arana, ao A rangin n tangiria ni kaekai aia titiraki. E kaukaki karawa, te tai ngke e aaki mena te euangkerio iaon te aba, ao ootan te euangkerio e moanna n otanako.
N aron Iotebwa, a mwaiti iroura aika a ukoukora otan te oota. … N aron Iotebwa, ti riai ni ukoukori booki aika tabu, tataro, … [bwaina] te nanorinano, ao [reirei] aron kamwakuran te onimaki.
Moronaai ao Bwaatua Koora
Inanon teniua te ririki imwiin ana Moan ni mii ni Burabeti, Iotebwa [e taku bwa e aki toki n namakina te bwarannano ibukin mamaarana ao aki kororaoina]. Ma e aki kabua te onimaki ke ni mwaninga mwaakan te tataro.
N Tebetembwa 21, 1823, ngke 17 ana ririki, [Iotebwa] e katorobubua ni bubuti “ibukin kabwaraan [ana] bure ni kabane” … ao [n ata arona] “imatan te [Atua]” (taraa Iotebwa Timiti—Rongorongo 1:29). Ngke e tataro, te ota … e kaoti, n rikirake “ni karokoa e a raka riki otan te ruu nakon ootan te tawanou” (te kibu 30). N te tairiki anne e tei te aomata ni kunnikainna n te ninira ae e mwaawa ae “rianako mainainana” (te kibu 31). E wetea Iotebwa n arana ao ni kaotia bwa ngaia Moronaai. E taekinna bwa “iai te mwakuri ibukin [Iotebwa] ae na karaoia” ao e tuangnga rongorongo ngkoa aika “koreaki i aon bwatua aika koora,” are, ngke e rairaki, e riki bwa Ana Boki Moomon. Iai inanon te boki te rekooti ni bwaninin te euangkerio. (Tarai kiibu 33–34.) … Iotebwa e kairaki nakon … te rekooti anne, are taunaki … [n te] Maunga ae kaan … Kumora.
N te bong are imwiina Iotebwa e kunei bwatua, ma e tuai roko te tai are e na kaotinakoia iai. Moronaai e tuanga Iotebwa bwa e na kaitibo ma ngaia n te bong naba anne ni katoa ririki ibukin aua ririki ake imwiina (tarai kiibu 52–53). E ongo Iotebwa. Ni katoa ririki e nakon te tabuki te tabo are e anganna Moronaai n “te kaetieti” (te kibu 54) ni kaineti ma Kaokan Bwaai n ana Ekaretia Kristo. …
E karekei bwaatua Iotebwa n Tebetembwa 22, 1827, ngke 21 ana ririki. E karekea naba te bwai ni mwakuri n taai ake rimoa ibukin rairakiia, ae aranaki bwa te Urim ao te Tammim. Kabonganakin te tia raitaeka ae tabu, n raonaki ma te Tamnei ae Raoiroi, e moana te mwakuri n raitaeka Iotebwa. …
Taakina Taekan Kaokan Bwaai
Ngke 23 ana ririki, Iotebwa e rairi bwatua ngke ngaia ao [ana tia raitaeka], Oliver [Cowdery,] a roko iaon rongorongon te bwabetito ibukin kabwaraan buure. … A tangiria ni kan ataa ae bati riki. E a taa te bwai ae na karaoia Iotebwa.
Inanon Meei 15, 1829, [Iotebwa ao Oliver] a nakon te buakonikai n tataro ao ni bubutia te Uea. Ngke a tabe n tataro, Ioane te tia Bwabetito e kaoti “inanon te nang ae oota” (Iotebwa Timiti—Rongorongo 1:68). E … a tia ni bwabetitoa te Tia Kamaiu n te maiu, [are] iai irouna kiingin te nakoanibonga are e na kona iai ni karaoa te otenanti anne man ana kariaia te Atua.
… Ioane … e katokai baina iaon atuun [Iotebwa ao imwiina Oliver] ao n anga te Nakoanibonga ae te Aaron iaoia n [tatabemaniia] (taraa R&B 13; Iotebwa Timiti—Rongorongo 1:68–69). … Ni banen Meei ke ni moan Tuun 1829, te Merekitereka, ke e rietaata riki, a anganaki te Nakoanibonga Iotebwa ao Oliver iroun te Abotoro Betero, Iakobo, ao Ioane.
Kaokan te Nakoanibonga ae te Merekitereka, iroun Walter Rane
Rairan ana Boki Moomon e tia naba n Tuun anne, ao e boretiaki te boki ni Maati 26, 1830. … Tabeua te bong imwiina, n Eberi 6, e a kateaki raoi te Ekaretia. … N aron are e taekinaki ni burabetiaki iroun Bwauro, ana Ekaretia ngkoa Kristo e a manga kateaki riki iaon te aba.
Ma te mwakuri ni Kaokan Bwaai e tuai bane. … [Te Kirtland Tembora, te moan tembora are kateaki ni boong aikai,] e katabuaki … ni Maati 27, 1836. Teuana te wiiki imwiina, n Eberi 3, e karaoaki te bowi ikekei. Imwiin te tataro ni koaua ao ni karaurau, … te Uea Iesu Kristo [e kaoti nakon Iotebwa ao Oliver.] … Mote, Eriati, ao Eria a kaoti naba [inanon te Kirtland Tembora] ao n [anga kiingin te nakoanibonga] nakon Iotebwa (taraa R&B 110).
Bwarabwarana man Kaotin Iesu Kristo nakon Beretitenti Iotebwa Timiti ao Oliver Cowdery, iroun Walter Rane
Te Banna ni Katooto ae ti na Iria
Tariu ao mwaneu, ti kona n noora te banna ni katooto? Bwaai ni kabane aika kakawaki ni Kaokan Bwaai—te Moan ni Mii ni Burabeti, ao kaotin Moronaai ao otinankon Ana Boki Moomon, Kaokan te nakoanibonga, ao kaotin Iesu Kristo [inanon] Ana tembora ae tabu—e irianaki ma te tataro. …
[A mwaiti taai] ae I a tia iai n namakina koauan Tamnein te Atua, ae titebo ma te ai ae ura inanou, bwa te euangkerio ae kaokaki bon te koaua. … [Ao ngkana ko aki atai bwaai aikai bon ibukim,] n na bubuti butimwaean te kakao mairoun Moronaai n Ana Boki Moomon: “Ao ngkana a reke bwaai aikai iroumi, N na kaungai nanomi bwa kam na butiia te Atua, te Tama ae akea Tokina, n aran Kristo, ngkana arona bwa a koaua bwaai aikai; ao ngkana arona bwa kam bubuti ma te nano ae koaua ma nanomi raoi, ao te onimaki iroun Kristo, e na bon kaota te koaua nakoimi, ni mwaakan te Tamnei ae Raoiroi. “Man mwaakan te Tamnei are e Raoiroi kam na kona n atai koauan bwaai ni kabane” (Moronai 10:4–5). …
… Ira ana katooto Iotebwa Timiti ao te baeten ni Kaokan Bwaai. Kamatebwai booki aika tabu. Katorobubua n tataro. Bubuti ma te Onimaki. Kakauongo nakon te Tamnei ae Raoiroi. … Ao n aran Iesu Kristo, I berita, “Ngkana kam kona … bubutiia [te Tama are i Karawa] ma te onimaki, ni kakoaua bwa e na reke iroumi, ma n teimatoa ni kawakin [ana tua te Uea], ao e koaua bwa e na bon kaotaki nanon bwaai nakoimi” (1 Nibwaai 15:11).