2019
Ko Ha Tohi mei ha ʻAposetolo
Sepitema 2019


Ko Ha Tohi mei ha ʻAposetolo

Mei ha lea, “An Epistle to the Saints of the Utah Salt Lake Area,” naʻe fai ʻi ha konifelenisi fakavahaʻa siteiki ʻi he ʻaho 11 Sepitema 2016.

ʻOku ou fie fakatokanga atu kiate kimoutolu ʻi ha niʻihi ʻo e ngaahi faingataʻa ʻoku tau fehangahangai mo ia he ʻaho ní.

ʻĪmisi
hand writing

ʻĪmisi ʻo e ʻakaú mei he Getty Images; fakaikiikí mei he Paula ko e ʻAposetoló, tā ʻe Jeff Ward

Naʻe fetuʻutaki e ʻAposetolo ko Paulá mo e Kāingalotu he kuongamuʻá ʻo fakafou ʻi ha ʻū tohi, ʻa ia naʻá ne ʻave ki ha ngaahi kolo kehekehe ʻo fakahā ai ʻene ʻofá, fakahinohinó, mo e ngaahi akonakí. Koeʻuhí ʻoku ʻikai ke u lava ʻo fetaulaki fakataautaha mo kimoutolu kotoa, te u lau atu pē ʻeku tohí ke fakahā atu ʻeku ʻofá, houngaʻiá, mo e ngaahi akonakí.

Ki he Kāingalotu ʻi Kolinitoó, naʻe tohi ʻe Paula ʻo pehē, “Ko au Paula, naʻe ui ko e ʻaposetolo ʻa Sīsū Kalaisi, ʻi he finangalo ʻo e ʻOtuá” (1 Kolinitō 1:1).

Kuo ui foki au ke hoko ko ha ʻAposetolo ʻo Sīsū Kalaisi, pea mo ha fakamoʻoni makehe ki he ʻEikí, ʻoku ou fakamoʻoni ʻo hangē ko ia naʻe fai ʻe Paula ʻi heʻene ʻū tohí, naʻe foaki ʻe Sīsū Kalaisi Ia koeʻuhí ko kitautolu pea naʻe fokotuʻu hake Ia ʻe he Tamaí mei he pekiá (vakai, Kalētia 1:1, 4). ʻOku ou toe fakamoʻoni naʻe fakafoki mai ʻe Sīsū Kalaisi Hono Siasí ʻo fakafou ʻi he Palōfita ko Siosefa Sāmitá ʻi he ngaahi ʻaho fakaʻosí ni pea ko e kakato ʻo e ongoongoleleí mo e ngaahi tāpuaki ʻoku fekauʻaki mo e ngaahi fuakava taʻengatá, ʻoku ʻatā ia ki he kakai kotoa pē te nau tui mo muimui ki he ʻEiki ko Sīsū Kalaisí.

ʻOku ou fakaʻaongaʻi e ngaahi lea ʻa Paulá ke fakafeʻiloaki kiate kimoutolu: “Ki he siasi ʻo e ʻOtuá … , kiate kinautolu kuo fakamāʻoniʻoni ʻia Kalaisi Sīsū, kuo hoko ko e māʻoniʻoni, … ke ʻiate kimoutolu ʻa e ʻofa mo e melino, mei he ʻOtua ko ʻetau Tamaí, pea mei he ʻEiki ko Sīsū Kalaisí” (1 Kolinitō 1:2–3).

Siʻoku ngaahi tokoua mo e tuofāfine, ʻoku fie maʻu ke vakavakaiʻi maʻu pē kitautolu, ke tau moʻui lelei fakalaumālie. ʻI heʻeku lotua e tokoni fakalangí, kuó u maʻu ha ngaahi fokotuʻu te ne ʻai ke mou moʻui lelei mo mālohi fakalaumālie.

Naʻe fakatokanga ʻa Paula ki he Kāingalotu ʻi hono kuongá koeʻuhí ko e ngaahi fakatuʻutāmaki fakalaumālie naʻa nau fehangahangai mo iá. Naʻá ne tohi ki he kakai Kalētiá ʻo pehē:

“ʻOku ou ofo ʻi hoʻomou hiki vave pehē meiate ia naʻá ne uiuiʻi ʻa kimoutolu ʻi he ʻofa ʻa Kalaisí, ki he ongoongolelei ʻe tahá:

“ʻA ia ʻoku ʻikai ko e taha kehe moʻoni; ka ʻoku ai ʻa e niʻihi ʻoku fakamamahi ʻa kimoutolu, pea ko honau lotó ke fakakehe ʻa e ongoongolelei ʻa Kalaisí.

“Kapau ʻe malanga ʻaki ʻe kimautolu pe ha ʻāngelo mei he langí, ha ongoongolelei kehe kiate kimoutolu, ka ʻoku ʻikai ko ia naʻa mau malanga ʻaki kiate kimoutolú, ke malaʻia pē ia” (Kalētia 1:6–8).

ʻOku ou hiki hake hoku leʻó ʻo hangē ko ia naʻe fai ʻe Paulá, ʻoku ʻi ai ha niʻihi “ʻoku fakamamahi ʻa kimoutolu, pea ko honau lotó ke fakakehe ʻa e ongoongolelei ʻa Kalaisí.” Te u taʻetokanga ki hoku fatongiá kapau naʻe ʻikai ke u hiki hake hoku leʻó ke fakatokanga kiate kimoutolu koeʻuhí ko e ngaahi faingataʻa ʻoku tau fehangahangai mo ia he kuongá ní.

Mālohi ʻe Ua ʻi he ʻUnivēsí

Siʻoku ngaahi tokoua mo e tuofāfine, ʻoua naʻa teitei ngalo ʻoku ʻi ai ha mālohi ʻe ua ʻi he ʻunivēsí: ko e taha ʻokú ne fakaafeʻi kitautolu ke fili ki he totonú mo aʻusia e nēkeneka mo e fiefia taʻengatá, pea mo e taha ʻokú ne fakaafeʻi kitautolu ke fili e fehangahangaí ʻo ʻomi ai e mamahí mo e fakaʻiseʻisá. ʻOku akoʻi kitautolu ʻe hotau tokāteliné ko e moʻuí ko ha ʻahiʻahiʻanga—ko ha taimi ke vakai ai pe ko e fē ʻa e fakaafe te tau talí.

ʻOku ou fakamanatu atu ʻa e kikite ʻa Sīsū fekauʻaki mo e ngaahi ʻaho fakaʻosi ʻa ia ʻoku tau moʻui aí: “Koeʻuhí ʻe ʻi ai ʻa e ngaahi Kalaisi loi, mo e kau palōfita loi, ʻo nau fakahā ʻa e ngaahi fakaʻilonga lahi, mo e meʻa fakaofo: ke nau kākā ʻaki ʻa e kakai kuo filí, ʻo ka ne faingofua” (Mātiu 24:24). ʻOku mau lotomamahi ʻi heʻemau mātātonu hono kākaaʻi ha niʻihi ʻo e “kakai kuo filí,” ʻo hangē ko ia naʻe fakatokanga ki ai ʻa Sīsuú.

ʻĪmisi
trees

Naʻá ku toki ʻaʻahi kimuí ni ki ha kiʻi vaotā seikoia (sequoia) naʻe tō he ngaahi taʻu lahi kuohilí ʻi he ʻapiako ʻUnivēsiti Pilikihami ʻIongí. Naʻe fakamatala mai ʻe haku kaungāmeʻa ko e seikoiá ko e ʻuluʻakau lalahi taha ia ʻi he māmaní pea ʻoku nau lava ʻo tupu ʻo aʻu ki he fute ʻe 286 (mita ʻe 87) ʻi he vaó. Te nau lava ʻo moʻui ʻi ha taʻu ʻe 3,000 tupu.

Naʻe mate ha taha ʻo e ʻuluʻakaú pea naʻe fie maʻu ke tā hifo, ʻo toe pē ha tungaʻi ʻakau ai ke fakamanatu ki ha taha pē ʻe fakalaka aí, naʻe tuʻu ai ha fuʻu ʻakau kaekaea māʻolunga. Naʻe loto ʻa e taha tauhi ʻuluʻakau ʻi he ʻapiakó ke ne ʻiloʻi e meʻa naʻá ne tāmateʻi e fuʻu ʻakaú, he naʻe ʻikai ke mate ʻa e seikoiá ko ʻene motuʻá. Hili hano sivi, naʻá ne ʻiloʻi ai naʻe mate e aka ʻo e fuʻu ʻakaú mei he siʻisiʻi ʻa e vaí.

Naʻe malava fēfē nai ia he naʻe moʻui ai e fuʻu ʻakaú ʻi ha taʻu ʻe nima ngofulu tupu? Naʻe ʻilo ai ʻe he taha tauhi ʻuluʻakaú naʻe ngaʻunu e kelekele maʻuiʻui naʻá ne tanumaki e kiʻi vaotaá, ko e tupu mei ha langa ʻo ha fale foʻou, ʻi he tafaʻaki fakahahake pē ʻo e vaotaá.

Ko ha talanoa fakatātā lelei ʻeni kiate au ʻo e meʻa ʻoku hoko ki he kāingalotu ʻo e Siasí—ʻa e “kakai kuo filí,” ʻa kinautolu ko ia ʻoku ngali tuʻu ʻaliʻaliaki ʻi he tuí—ʻi heʻenau mate fakalaumālié.

Hangē ko e fuʻu seikoia maté, naʻe maʻu ʻe he kāingalotu ko ʻeni ʻo e Siasí ʻenau meʻatokoni fakalaumālié mei he matavai ʻo e vai moʻuí naʻe foaki ʻe Sīsū Kalaisí. Ka ʻi ha ʻuhinga pē ʻe taha, kuo nau mavahe ai mei he maʻuʻanga fafanga fakalaumālié, pea naʻe vaivai honau laumālié ʻi he ʻikai maʻu e meʻatokoni ko iá, pea iku ai ʻo nau mate fakalaumālie.

ʻE founga fēfē haʻatau fakapapauʻi ʻoku fehokotaki maʻu pē hotau aká ki he matavai ʻo e vai moʻuí?

Ngaahi Tōʻonga Mahuʻingá

Naʻe ʻomi ʻe he ʻEikí ha ngaahi tōʻonga faingofua mo fakataautaha ʻokú ne pukepuke, fokotuʻu maʻu, mo fakafehokotaki kitautolu kiate Ia. ʻOku hanga ʻe he ngaahi tōʻonga peheé, ʻi he taimi ʻoku fakahoko ai ʻaki e lotó kotoá, ʻi he loto moʻoni ʻo ʻikai mālualoi pe kākaá, ʻo fakaʻatā ke tau hoko ko ha kau ākonga taʻeueʻia ʻa e ʻEiki ko Sīsū Kalaisí.

ʻOku kau ʻi he ngaahi tōʻonga mahuʻingá ni ʻa e ngaahi meʻa ʻoku ngali faingofua ke tukunoaʻi ʻi he fuʻu femoʻuekina ʻetau moʻuí, naʻa mo e taimi ʻoku tau kau ai ʻi hono fai e ngaahi meʻa lelei hangē ko e tulifua ki he akó, ngāue ke tokoniʻi ha fāmilí, mo e kau ʻi he ngāue ʻofa ʻi he koló mo e Siasí.

ʻOku kau ai ʻa e lotu fakaʻaho fakamātoató, ʻaukai faivelengá, ako mo fakalaulauloto maʻu pē ki he folofolá mo e ngaahi lea ʻa e kau palōfita moʻuí, ngaohi ke fakafiefia e ʻaho Sāpaté, maʻu ʻa e sākalamēnití ʻi he loto-fakatōkilalo pea mo hono manatuʻi maʻu pē ʻa e Fakamoʻuí, moihū ʻi he temipalé ʻi he lahi taha ʻe lavá, pea, fakaʻosí, tokoni ki he faingataʻaʻiá, masivá mo e liʻekiná—ʻa kinautolu ʻoku fakatou ofi maí mo kinautolu he funga ʻo e māmaní.

ʻI he taimi ʻoku taʻofi ai ʻe ha taha hono fai e ngaahi meʻa faingofua kae mahuʻinga ko ʻení, ʻoku nau fakamavaheʻi ai kinautolu mei he matavai ʻo e vai moʻuí mo fakaʻatā ʻa Sētane ke ne fakapuputuʻu ʻenau fakakaukaú ʻaki ʻene vai ʻuli kākaá, ʻa ia ʻokú ne fakafeʻātungiaʻi e hala ʻo e faivelengá mo fakavaivaiʻi e laumālié ʻaki e meʻatokoni loí. ʻOku fakaʻuliʻi e fakakaukaú ʻe he angahalá mo e loto-halaiá—ʻo taki ai e tokolahi ke nau fakaʻikaiʻi e tākiekina fakalaumālie mo e fakahā ʻi he kuohilí pea tupu ai ha “hē” mei he ngaahi moʻoni ʻo e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí.

Ko e meʻa ʻe taha ʻoku nofo maʻu pē ʻi heʻeku fakakaukaú ko hono ʻiloʻi ko e niʻihi fakafoʻituitui ko ia ʻoku ʻikai ke nau nofotaha ʻi he tokāteline faingofuá mo e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí, te nau iku ʻo fanongo ki he kau akonaki loí mo e kakai ʻoku nau pehē ko e kau palōfita kinautolú pea ohi e ngaahi fakakaukau ʻa e māmaní. ʻOku kau ʻi he ngaahi leʻo ko ʻení ʻa e:

ʻĪmisi
video game, credit card, cell phone

Tā ʻo e ʻū kaati fakamoʻuá mei he Getty Images

  • Ko e fakatauele ʻo e hīkisia ʻi he koloaʻiá.

  • Ngaahi holi ʻokú ne puleʻi e ngaahi fie maʻú ʻo iku ai ki he fakamoʻua fakatāutahá.

  • Fakafiefia te ne lava ʻo toʻo e lelei fakalūkufua ʻo e ongoongoleleí.

  • Ngaahi ʻekitivitī ʻokú ne taʻofi kitautolu mei hono tauhi totonu ʻo e ʻaho Sāpaté.

  • Ngaahi saiti podcasts mo e ʻinitaneti ʻoku nau ʻomi ha ngaahi fehuʻi pe veiveiua kae ʻikai moʻoni feʻunga ke fakahā totonu mo moʻoni e fakakaukau ʻa e ʻEikí.

Tokoniʻi e Niʻihi Kehé Ke Maʻu ha Ngaahi Tali

Tuku muʻa ke u fakapapauʻi ʻoku mahino kiate kimoutolu e fakakaukau mahuʻingá ni. ʻOku ʻikai ha meʻa ʻe teitei fehalaaki ʻi hono fai e ngaahi fehuʻí pe fakatotolo ki hotau hisitōliá, tokāteliné, mo e ngaahi foungá. Naʻe kamata e Fakafoki mai ʻo e ongoongoleleí ʻi he taimi naʻe fekumi ai ʻa Siosefa Sāmita ki ha tali ki ha fehuʻi fakamātoato.

Ngaahi mātuʻa, kau taki ʻo e ngaahi houalotú, kau faiako ʻi he Siasí (kau ai e kau faiako seminelí mo e ʻinisititiutí), kau pīsopé, mo e kau palesiteni fakasiteikí: ʻI he taimi ʻoku ʻalu atu ai ha taha kiate koe mo ha fehuʻi pe meʻa ʻoku hohaʻa ki ai, kātaki ʻoua te ke tukunoaʻi e fehuʻí. ʻOua naʻá ke talaange kiate ia ke ʻoua ʻe hohaʻa ki he fehuʻí. Kātaki ʻoua te ke fakafehuʻia e loto mateaki ʻa e tokotahá ki he ʻEikí pe ko ʻEne ngāué. Ka ke tokoniʻi e tokotahá ke ne maʻu e tali ki he ngaahi fehuʻí.

ʻOku ou hohaʻa ʻi he taimi ʻoku ou fanongo ai ki hono fai ʻe ha kakai fakamātoato ha ngaahi fehuʻi moʻoni fekauʻaki mo hotau hisitōliá, tokāteliné, pe ngaahi foungá pea ʻai leva ia ʻo hangē naʻe siʻi ʻenau tuí. ʻOku ʻikai ko e founga ʻeni ʻa e ʻEikí. Hangē ko ia naʻe lea ʻaki ʻe Pitá, “Mou nofo teu pē ke talia … ʻa e tangata [pe fefine] kotoa pē ʻe ʻekea ʻa kimoutolu ki hono ʻuhinga ʻo e ʻamanaki lelei ʻoku ʻiate kimoutolú” (1 Pita 3:15).

ʻOku fie maʻu ke toe lelei ange ʻetau tali ki he ngaahi fehuʻi moʻoní. Neongo mahalo he ʻikai ke tau lava ʻo tali e fehuʻi kotoa pē fekauʻaki mo e ʻunivēsí pe ko hotau hisitōliá, tokāteliné, mo e ngaahi foungá, ka te tau lava ʻo ʻoange ha ngaahi tali lahi kiate kinautolu ʻoku fakamātoató. ʻI he taimi ʻoku ʻikai ke tau ʻiloʻi ai e talí, te tau lava ʻo fekumi fakataha ki he ngaahi talí—ko ha fekumi te ne lava ʻo ʻomi kitautolu ke tau vāofi ange ʻiate kitautolu pea ofi ange ki he ʻOtuá. Ko hono moʻoní he ʻikai ke tau maʻu maʻu pē ha ngaahi tali fakafiemālie ki heʻetau ngaahi fehuʻí. ʻI he ngaahi taimi peheé, ʻoku lelei ke manatuʻi ʻoku kei ʻi ai pē ha feituʻu ʻi he tui fakalotú maʻá e tuí. ʻOku ʻi ai e taimi te tau lava ʻo ʻilo, ako mo ʻiloʻi; ʻe ʻi ai e taimi ʻe fie maʻu ke tau tui, falala, mo ʻamanaki lelei.

Tokoniʻi ʻa kinautolu ʻoku ʻi ai haʻanau ngaahi fehuʻí ke nau ʻiloʻi ʻoku ʻikai fie maʻu ʻe he ʻEikí ʻEne Kāingalotú ke maʻu haʻanau ngaahi mataʻitohi māʻolunga ʻi he hisitōliá mo e tokāteliné. Ko ia ai, ʻoku ʻikai fie maʻu ke tau ʻamanaki ʻe maʻu ʻe he mātuʻá, kau takí, mo e kau faiakó ʻa e tali kotoa pē ki he fehuʻi kotoa. Naʻa mo e Kau Palesitenisī ʻUluakí mo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá, ʻoku ʻi ai ha niʻihi ʻoku kehe ʻaupito honau ngaahi puipuituʻá mo e akó ʻo lava ai ke vahevahe ha aʻusia kehekehe lahi lolotonga ʻemau ngaahi fealeaʻakí mo e fevahevaheʻakí.

ʻI he taimi ʻoku ʻi ai ai haʻaku fehuʻi ʻoku ʻikai ke u lava ʻo talí, ʻoku ou faʻa ʻalu kiate kinautolu te nau lava ʻo tokoniʻi aú. ʻOku tāpuekina e Siasí ʻaki ha kau mataotao taukei mo kinautolu kuo līʻoa ʻenau moʻuí ke ako, pea ʻiloʻi hotau hisitōliá mo e ngaahi folofolá. ʻOku ʻomi ʻe he kakai tangata mo fafine mohu fakakaukaú ni ha ʻuhinga mo e puipuituʻa kae lava ke mahino lelei ange kiate kitautolu hotau kuohili toputapú mo e ngaahi founga lolotongá. ʻI he tāpuaki ʻo e fakamatala ko ʻeni ʻoku nau ʻomí, ʻoku ou mateuteu lelei ange ai ke fekumi ki he fakahinohino ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní.

ʻOku līʻoa ʻa e Siasí ki he totonú pea kuo pulusi ha ngaahi maʻuʻanga tokoni mahuʻinga ke ʻomi ha ngaahi fakakaukau foʻou mo ha puipuituʻa lahi ange ki he talanoa ʻo e Fakafoki mai e ongoongoleleí ʻo fakafou ʻi he uepisaiti Joseph Smith Papers mo e ngaahi ʻēsei Gospel Topics ʻi he ChurchofJesusChrist.org. Ko ha taimi fakaofo ia ke ako ai e hisitōlia mo e tokāteline ʻo e Siasí, ʻi he lahi e ngaahi maʻuʻanga tokoni mo e kau mataotao ʻoku nau ʻomai ha puipuituʻa ʻaonga mo ha mahino ki hotau kuohilí. Lotu maʻu pē pea muimui ki he ueʻi ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní, ʻa ia ʻokú ne fakahā e ngaahi moʻoni fakalaumālié.

Moʻui Fakatatau pē mo e Meʻa ʻOkú ke Maʻú

ʻOku ou hohaʻa ki he kāingalotu ʻe niʻihi ʻoku ʻikai ke nau moʻui fakatatau mo e meʻa ʻoku nau maʻú ʻi heʻenau feinga ke feʻauʻauhi mo honau kaungāʻapí. ʻOku tau fai ha fehalaaki lahi moʻoni ʻi heʻetau fakafehoanaki ʻetau moʻuí kiate kinautolu ʻoku koloaʻiá, ʻo ngalo ai ko e tokolahi taha ʻo kitautolu kuo tau ʻosi tuʻumālie ʻi he fonuá. Kātaki ʻo fiemālie pea fiefia ʻi he ngaahi tāpuaki kuó ke ʻosi maʻú kae ʻoua te ke pōpula ki he ngāue taʻefakapotopoto ʻaki e fakamoʻuá. ʻOua naʻá ke teitei taʻetotongi hoʻo vahehongofulú, pea fai ha foaki lahi ke tokoni ki he masivá.

Fiefia ʻi Hoʻomou Feohí

Mahalo ko e niʻihi ʻo kimoutolu ʻoku mou fuʻu femoʻuekina ʻi ha ngaahi ʻekitivitī lahi, kau ai e ngaahi meʻa lelei. Kātaki ʻo tokanga ke ʻoua ʻe tōtuʻa hoʻo fie maʻú ʻi he meʻa ʻoku malava ʻe hoʻo fānaú. Tāmateʻi e mītia fakasōsialé ʻi ha ngaahi taimi mo e ngaahi meʻa kehe ʻokú ne tohoakiʻi e tokangá, pea tangutu ʻo talanoa mo fiefia ʻi hoʻomou feohí. Hangē ko ia naʻe akoʻi kimuí ni ʻi he konifelenisi lahí, fakahoko maʻu pē ha fakataha alēlea fakafāmili (vakai, “Ngaahi Fakataha Alēlea Fakafāmilí,” Liahona, Mē 2016, 63–65).

Manatuʻi, naʻe faleʻi kitautolu ʻe he ʻEikí ke tuku ha taimi ke tau “longo pē, pea ʻilo ko au ko e ʻOtuá” (Saame 46:10; vakai foki, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 101:16).

Ke fakafemoʻuekina e kau mēmipa ʻo e fāmilí mo tohoakiʻi kinautolu mei he meʻa ʻoku mahuʻinga tahá, ʻoku faʻu maʻu pē ʻe ha taha ha meʻa foʻou—hangē ko ʻení, ko ha app pe keimi foʻou ʻokú ne fakaʻaiʻai e kakai kei īkí ke nau femoʻuekina hono siofi ʻenau telefoní kae ʻikai ke nau vakai holo ki he ngaahi fakatupu fakaʻofoʻofa ʻi he māmani fakaofo ʻa e ʻOtuá pe ko ha taha te nau fetaulaki, kaumeʻa, pea nau mali pea faʻu ai ha vā fetuʻutaki moʻoni ʻoku maʻu ai e ngaahi tāpuaki taʻengatá.

ʻOfa ʻi Ho Kaungāʻapí

ʻĪmisi
Church members in different settings

ʻOku ou lea fekauʻaki mo hotau kaungāmeʻá, kaungāʻapí, mo e kaungā ngāue ʻi he akó mo e ngāué ʻoku ʻikai ke nau kau ki he Siasí. Neongo ʻoku tau tokanga fakamātoato ki he fekau lahi mei he ʻEikí ke “ʻAlu ʻa kimoutolu, ʻo fakalotuʻi ʻa e ngaahi puleʻanga kotoa pē ʻo papitaiso ʻa kinautolu ʻi he huafa ʻo e Tamaí, mo e ʻAló, mo e Laumālie Māʻoniʻoní” (Mātiu 28:19), ka ʻoku tau fakaʻapaʻapaʻi e tauʻatāina ʻa e tokotaha kotoa ke fili ʻenau fakakaukaú mo e tuí—pe taʻetuí—ʻo fakatatau mo ʻenau filí.

Kapau ʻoku ʻikai mahuʻingaʻia ha kaungāʻapi, kaungā ngāue pe kaungā ako ʻi he fiefanongo ki he ongoongoleleí, kuo pau ke tau hokohoko atu maʻu pē ke anga fakakaungāmeʻa. ʻOku ʻikai totonu ke tau ʻofa ʻiate kinautolú koeʻuhí ko ha ngaahi makatuʻunga; ʻoku totonu ke moʻoni e ʻofá pea ʻoua ʻe sio ke maʻu mai ha meʻa.

ʻOku ako lelei taha ʻetau fānaú ʻi he sīpinga ʻa e mātuʻá mo e kau takí. Tau tokanga muʻa ʻi heʻetau lea fekauʻaki mo e niʻihi kehé mo ʻetau tōʻonga ki hotau kāingá. Pea manatuʻi, ʻoku tau maʻu e totonu kotoa pē ke tau taʻeloto ki ha meʻa, ka ʻoku ʻikai totonu ke tau ʻulungaanga ʻaki.

Naʻe akonaki ʻa Sīsū, “Ke ke ʻofa ki ho kaungāʻapí ʻo hangē pē ko koé” (Mātiu 19:19). Kapau ko ʻEne kau ākonga kitautolu, kuo pau ke tau anga faka-Kalisitiane pea angalelei ki he kakai kotoa pē ʻoku tau fetaulakí, kau ai ʻa kinautolu kuo fili ke mavahe mei he Siasí.

Tau kau fakataha muʻa mo e kakai loto lelei kotoa pē ʻi he taumuʻa lelei kotoa pea fakakau kinautolu ʻi hotau kaungāmeʻá mo e kaungā ngāué. Tau talitali lelei moʻoni muʻa kinautolu ki hotau ngaahi falelotú mo e ngaahi ʻekitivitī fakauōtí.

Melinó mo e Akonaki Fakaepalōfitá

ʻOku fakaʻosi ʻeku tohi fakaeʻaposetolo kiate kimoutolú ʻi heʻeku fakamoʻoni kapau te mou fakakaukau fakalelei ki he akonaki fakaepalōfitá, te mou ʻilo ai ʻoku fehokotaki homou aka fakalaumālié ki he “matavai mapunopuna hake ki he moʻui taʻengatá” (Sione 4:14). He ʻikai ke mou mate fakalaumālie hangē ko e fuʻu ʻakau seikoia fakaʻofoʻofá; ka ʻoku ou fakamoʻoni te mou maʻu ʻa e nonga, nēkeneka, mo e fiefia lahi ange ʻi hoʻomou moʻuí ʻi hono tali ʻa Sīsū Kalaisi mo e kau tamaioʻeiki kuó Ne uí pea muimui ki Heʻene palani ʻi he ongoongoleleí. Tukukehe kapau ʻe tafoki e loto ʻo e kakai ʻi he ngaahi puleʻangá ki he ʻOtuá mo ʻEne ngaahi akonakí mo e palaní, te nau fehangahangai moʻoni mo e ngaahi nunuʻa ne fakahā ʻi he ngaahi folofolá.

Siʻoku ngaahi tokoua mo e tuofāfine ʻofeina, ʻoku fekauʻi kitautolu ke teuteuʻi e Siasí mo kitautolu ki he ngaahi ʻaho ko ia ʻe hoko moʻoni maí kapau ʻe hokohoko atu e kakai ʻi he māmaní ke taʻetokanga mo tukunoaʻi ʻa e ʻOtua ko ʻetau Tamai Hēvaní mo Hono ʻAlo ʻOfaʻangá, ʻa e ʻEiki ko Sīsū Kalaisí. ʻOku mahino ʻi he ngaahi folofolá ʻa e ngaahi nunuʻa ʻo e tafoki mei he ʻOtuá.

ʻOku mau ʻofa atu. Ko e faingamālie ia kiate au ke fakaafeʻi ʻetau Tamai Hēvaní ke Ne tāpuekina kimoutolu. ʻOfa ke mou maʻu ʻa e nongá. ʻOfa ke mou maʻu ʻa e fiefiá ʻi homou lotó. ʻOfa ke mou maʻu ʻa e loto-toʻa ke fakatomala ʻo ka fie maʻu. Kapau ʻoku ʻi ai ha meʻa ʻi hoʻo moʻuí ʻoku ʻikai lelei, ʻofa ke tāpuekina koe ʻe he ʻEikí ʻaki ʻa e loto-toʻa ke ke fakatomala pea liliu, ʻo kamata ʻi he ʻahó ni. Fakatauange ʻe ʻoatu ʻe he ʻEikí ʻa e mālohi ke tafoki homou lotó kiate Ia, ke ʻofa kiate Ia, mo tauhi kiate Ia, kae lava ke ke fononga hao ʻi he moʻui fakamatelié, ʻo teuteu ki he ʻaho ko ia ke ʻōʻōfaki ai ʻi he toʻukupu ʻa ʻetau Tamai Hēvaní mo Hono ʻAlo ʻOfaʻangá.

ʻI heʻeku hoko ko ha fakamoʻoni makehe ʻo Kalaisí, ʻoku ou fakamoʻoni kiate kimoutolu ʻoku ou ʻiloʻi ko Sīsū ʻa e Kalaisí. Ko e ʻAlo Ia ʻo e ʻOtuá. ʻOku moʻoni ʻa e ngaahi meʻa ko ʻeni kuó u lea ʻakí, pea ʻoku ou ʻamanaki lelei te mou tali ʻeku tohí ʻi he laumālie ko ia kuó u lea ʻakí. ʻOku ou fakamoʻoni ko e Siasi ʻeni ʻo Sīsū Kalaisi.

ʻOfa ke tāpuakiʻi kimoutolu ʻe he ʻOtuá, siʻoku ngaahi tokoua mo e tuofāfine ʻofeina, ʻi heʻetau fai e meʻa kotoa pē te tau lavá ke teuteu ai ki he ʻaho ko ia ʻe toe hāʻele mai ai e Fakamoʻui mo e Huhuʻi ʻo e māmaní ko hotau ʻEikí mo e Tuʻí.