2019
Te arapaera’a ’e te hōho’a faufau
’Ātopa 2019

Feia ʼāpī paʼari

Te arapaera’a ’e te hōho’a faufau

Nā Liahona ’e te mau rave ’ohipa nō te pū nō te ’utuāfare

Te tauturu ’e te tīa’ira’a i mua i te hōho’a faufau i roto i te arapaera’a.

Hōho’a
young man speaking to a young woman

Hōho’a ’e tāpa’o nō roto mai i te Getty Images ; fa’a’ohipahia nō te fa’ahōho’ara’a, e mau ta’ata nō te fa’ahōho’a

Nō tātou te feiā ’āpī pa’ari, ’ua ’ite pā’āto’a tātou ē, e nehenehe te arapaera’a e riro ’ei ’ohipa ’ana’anatae roa, ’ei ’ohipa ri’ari’a, ’ei ’ohipa au roa ’e ’ei ’ohipa ahoaho, pauroa te reira. ’A ha’amata ai tātou i te fa’a’ite hua atu i tō tātou mana’o, e hina’aro iho ā tātou e ’ite rahi atu ā nō ni’a i te tahi, ’e teienei, e mea faufa’a ’ia rahi atu ā te huru pāruru-’ore-ra’a ia tātou nō te patu ’e nō te fa’ahōhonu i te tā’amura’a i roto ia ’ōrua. E aha tō tātou mau moemoeā, mau mata’u ’e mau ti’aturira’a ? E aha tō tātou mana’o nō ni’a i te fa’aipoipora’a ’e te ’utuāfare ? E aha te mau fifi tā tātou i fa’aruru i te mātāmua ra, ’aore rā i teienei, e mea maita’i e fa’a’ite atu ?

E mea huru taiā iho ā īa ’ia paraparau (’aore rā ’ia ani) i te mau fifi nō ni’a i te hōho’a faufau, ’ia ’ore rā te reira ’ia paraparauhia, e nehenehe ïa e arata’i atu i te mau fifi ’ino roa i muri mai. E mea ta’a ’ē tō terā ’e terā ta’ata fifi nō ni’a i te hōho’a faufau, e ’ohipa fifi te reira, ’e e’ita paha ’outou e ’ite ri’i a’e e fifi te reira ’aore rā nāhea i te paraparau i te reira ’e te ta’ata tā ’outou e arapae ra, nō reira e mea faufa’a ’ia pe’e i te arata’ira’a a te Vārua. ’Aita hō’ē rāve’a nō te tā’āto’ara’a, i roto rā i teie parau ve’a, tē hōro’a nei mātou i te tahi mau mana’o nō ’outou e uiui nei paha te mana’o ē :

  • Nāhea vau i te fa’ahiti atu i te parau nō te hōho’a faufau i te ta’ata tā’u e arapae ra ? ’E e aha te taime tano nō te ui atu, nō te parau atu ?

  • Nāhea vau e ’ite ē, e tāmau ānei i te tā’amura’a ’e terā ta’ata tei fa’a’ohipa nā mua a’e i te hōho’a faufau ?

  • Nāhea māua e nehenehe e ’ohipa ’āmui nō te upo’oti’a i ni’a i te hōho’a faufau ?

Nō rātou tei tāfifi na ’aore rā tē tāfifi ra

Mai te mea ’ua tāfifi ’outou i te hōho’a faufau nā mua a’e ’aore rā tē tāfifi ra ’outou i te reira, e mana’o paha ’outou ē, ’aita e rāve’a nō te arapaera’a ’aore rā e mea huru taiā ’ia arapae. ’Are’a rā, mai te mea e hina’aro ateate tō ’outou e fa’a’ore i te hōho’a faufau mai roto atu i tō ’outou orara’a (’aore rā ’ua fa’a’ore a’ena ’outou i te reira), ’ia ’ite ’outou ē, maoti tā ’outou iho mau tauto’ora’a ’e te tauturu a te Metua i te Ao ra ’e Iesu Mesia e nehenehe e noa’a mai te hō’ē aura’a maita’i ’e te vai maoro. ’A feruri i te mau uira’a i muri nei ’a fa’aitoito noa ai ’outou i terā aura’a.

1. Tītau-mau-hia ānei ’ia paraparau māua nō ni’a i te reira ?

Te hō’ē uira’a mātau, ’oia ho’i : « Tītau-mau-hia ānei ’ia fa’a’ite atu vau i tō’u topara’a i roto i te hōho’a faufau i te ta’ata tā’u e arapae ra, noa atu ā ’ua tātarahapa vau i te reira ? » ’Aore rā, « Tītauhia ānei ’ia paraparau vau nō ni’a i tō’u nei fifi ’e te hōho’a faufau i te ta’ata tā’u e arapae ra ? » Tei mātauhia, e mea tītauhia ’ia paraparauhia te reira—i te taime tano ’e ma te ha’apa’o maita’i. ’Ia paraparau ’outou nō te reira, e ha’amana’o noa i te tahi mau parau tumu faufa’a rahi :

  • Te taime—E paraparauhia te reira i te taime e ha’amata te tā’amura’a i te tahi atu ta’ata i te haere-pāpū-ra’a, nō reira e tītauhia te reira.

  • Te ha’avare ’ore—E niuhia te tā’amura’a i roto ia ’ōrua i ni’a i te ti’aturi ’e te ha’avare ’ore. Noa atu ā e nehenehe te ta’ata tā ’outou e arapae e fa’aea i terā tā’amura’a i roto ia ’ōrua, tītauhia ’ia ta’a iāna te nātura o te fifi, te manuiara’a ’outou i te fa’a’āfaro i te reira ’e tā ’outou fa’anahora’a mai te peu noa atu e ho’i fa’ahou mai te reira ananahi.

  • Te fa’a’orera’a hapa—’Eiaha nō te mea e’ita ’outou e ha’avare i te ta’ata tā ’outou e arapae ra nō ni’a i te topara’a ’outou i roto i te hōho’a faufau, e fa’a’ite roa atu ïa ’outou i te mau parau hu’ahu’a nō te reira. Mai te mea ’ua tātarahapa ’outou ’e ’ua tae mai te mana’o nō te fa’a’orera’a hapa, ’eiaha ’outou e ha’ape’ape’a fa’ahou i te reira. E’ita te Fatu e ha’amana’o i tā tātou mau hara i te taime ’ua tātarahapa tātou i te reira (hi’o Te Parau Ha’api’ira’a ’e te mau Parau Fafau 58: 42), nō reira, tā ’outou paraparaura’a ’e te ta’ata tā ’outou e arapae ra, e ’ere roa atu ïa nō te « fā’ira’a », nō te patura’a rā i te ti’aturi, nō te fa’a’ite i te mau ’ōpuara’a nō te ora roa mai i te reira ’ia noa’a mai te tauturu.

  • Te orara’a mai i te reira—Noa atu ā ’ua tātarahapa ’outou, e nehenehe te rave-maoro-ra’a ’aore rā te rave-rahi-ra’a i te hōho’a faufau e ha’uti maoro i ni’a i te tino, te ferurira’a, te auhoara’a ’e te vārua. E nehenehe te orara’a mai i te reira e riro ’ei ’ohipa pa’ari ’e ’ei ’ohipa tau maoro, e nehenehe rā ’ia ora roa mai ’e ’ia ora pāpū mai. I roto i terā ’ohipa tau maoro, e tītauhia te tauturu ’e te turu tano, ’oia atoa ïa te ta’ata e nehenehe e riro mai ’ei hoa fa’aipoipo nō ’outou.

2. ’Ua ineine ānei au nō te ha’amata i te tā’amura’a pāpū iā’u iāna ?

Hō’ē o te ta’a-’ē-ra’a rahi i roto i te hō’ē ta’ata tei ineine nō te ha’amata i te hō’ē tā’amura’a pāpū ’e te hō’ē ta’ata ’aita, ’o tōna ïa ineine ’ia vai ariari noa i mua i te ta’ata tāna e arapae. Mai te mea ’ua tāfifi ’outou i te hōho’a faufau, e piti rāve’a, e vaiiho i te mata’u ’ia arata’i i terā tā’amura’a i roto ia ’ōrua i te vāhi nō te ti’aturi ’ore ’aore rā e fa’a’ohipa i te fa’aro’o nō te ’aro ’āmui i te mau fifi.

Noa atu ā te au ’ore ’e te taiā te fa’a’itera’a i tō ’outou ’ā’amu ’e te hōho’a faufau, mai te mea e ’ape ’outou i te reira, e rahi atu ā ïa tō ’outou mata’u ’e te ha’amā. E nehenehe ato’a te mata’u ’ia fa’aru’e mai terā ta’ata ia ’outou e fa’a’ōtohe ia ’outou ’aore rā e tāpe’a ia ’outou i te fa’a’ite atu i te tā’āto’ara’a o te ’ā’amu, ’o tē nehenehe e ’ōfati i te ti’aturi ’e e fa’a’ino i terā tā’amura’a ’āraua’e.

I te tahi pae, ’ia fa’atura ’outou i te ti’amāra’a ’ia mā’iti o te ta’ata tā ’outou e arapae ra, e fa’atura ïa ’outou i tāna mā’itira’a e tāpe’a noa i terā tā’amura’a i roto ia ’ōrua noa atu tōna ’itera’a i te maita’i ’e te ’ino. E nehenehe iho ā ïa e taiā i te ’ohipa e tupu mai, e mea faufa’a rā ’ia ’ite ē, nō te mea ’ua hōro’ahia te mau ha’amāramaramara’a ato’a, e nehenehe te tahi atu ta’ata e tauturu ato’a mai i tā ’outou mau tauto’ora’a ’e te hina’aro nō te fa’a’ore i te hōho’a faufau i roto i tō ’outou orara’a. Teienei rā, manuia noa atu terā tā’amura’a ’aore rā ’aita, nā roto i te tauturu a te Atua, e nehenehe tā ’outou e tāmau ā i ni’a i te ’ē’a nō te ora mai i te reira.

Nō te feiā e arapae ra i te hō’ē ta’ata e tāfifi ra i te reira

Nō te mea e tai’ohia te taime mātāmua e fa’aruru te ta’ata i te hōho’a faufau i te 11 matahiti, ’e nō te ’ōhie e noa’a mai te reira, ’ua fa’aruru te rahira’a o te feiā ’āpī i te hōho’a faufau nā roto i te tahi noa atu rāve’a nā mua a’e i tō rātou 18 matahiti. E mea huru pe’ape’a te reira ’ia ha’amata te arapaera’a. E ’ere rā te fa’arurura’a mai te fa’atītīra’a, ’e e mau fāito rau nō te topara’a i roto i te hōho’a faufau (hi’o Dallin H. Oaks, « Recovering from the Trap of Pornography », Liahona, ’Ātopa 2015, 50–55). Te parau maita’i, e nehenehe te tāra’ehara a Iesu Mesia e hōro’a i te pūai ’e te fa’aorara’a i te feiā ato’a e ’imi i te reira. Teie te tahi mau uira’a e feruri ’a nu’u noa ai terā tā’amura’a i roto ia ’ōrua.

1. Ahea ’e nāhea vau i te ui atu nō ni’a i te hōho’a faufau ?

Penei a’e e paraparau i tō ’outou nā metua ’aore rā i te mau tua’ana, ’aore rā i te feiā fa’atere o te ’Ēkālesia ’aore rā i te tahi atu ta’ata tā ’outou e ti’aturi e hōro’a mai i te parau a’o maita’i, nō te fa’aoti ahea ’e nāhea i te paraparau i te reira ’e te ta’ata tā ’outou e arapae ra. E ’imi i te rāve’a e tano ia ’outou ’ei reira e rave atu ai i terā paraparaura’a i te taime tano, ’a piri noa ai ’ōrua ’e ’a pāpū noa ai tō ’ōrua tā’amura’a.

’Eiaha ato’a ïa i te arapaera’a mātāmua iho ā rā e ha’amata ai ma teie uira’a nō ni’a i tōna orara’a nā mua a’e, ’ia nu’u rā tō ’ōrua tā’amura’a, e nehenehe e tītau i te fa’aurura’a nō te tauturu ia ’outou ’ia ’ite nāhea ’e ahea e ui atu ai nō ni’a i tōna ’ā’amu ’e te hōho’a faufau.

Hōho’a
hands holding two torn pieces of a photograph

2. Nāhea i te pāhono atu ?

’Ia ha’amata ’ōrua tō ’oe ta’ata arapae e fa’a’ite i tō ’ōrua mana’o hōhonu, e nehenehe te reira e fa’atupu i te fa’aorara’a. E mea faufa’a ’ia ta’a maita’i ’outou i tō ’outou iho ferurira’a ’e tō ’outou mau mana’o ’a fa’a’itehia mai ai nō ni’a i te fa’a’ohipara’a i te hōho’a faufau—penei a’e e fa’ahapa atu ’outou ’aore rā e riri atu ’aore rā e tānīnītō roa ’aore rā e tae mai te mana’o nō te fa’ahemara’ahia. Terā rā, e nehenehe ato’a tāna fa’a’itera’a i te reira e fa’arahi i te ti’aturi, te aumihi, te here ’e te mana’o turu i rotopū ia ’ōrua. E feruri i tōna mau mana’o ’e tō ’outou iho ’a pāhono ai ’outou.

3. Nāhea i te haere i mua ?

E tae mai te māna’ona’ora’a ’ia fa’a’ite hua mai te ta’ata tā ’outou e arapae ra ē, tē tāfifi ra ’oia i te hōho’a faufau, ’eiaha rā e tū’ino i tōna ti’aturi nā roto i te paraparaura’a i tōna mau fifi i te tahi atu ta’ata. Te mea e nehenehe ato’a e tauturu, ’o te paraparau-’ōmo’e-ra’a ïa i te hō’ē ’episekōpo ’aore rā te hō’ē taote, ’aore rā ma te parau fa’ati’a a terā ta’ata tā ’outou e arapae, i te tahi hoa ’aore rā te hō’ē ti’a fa’atere e nehenehe e ti’aturi.

Nō te fa’aoti e tāmau ānei i terā tā’amura’a i roto ia ’ōrua ’aore rā ’aita, e ’imi tāmau noa i te arata’ira’a a te Vārua. E nehenehe ato’a rā te mau mana’o i muri nei e tauturu :

  • ’A ui iāna e aha te rahi o te hōho’a faufau i roto i tōna orara’a ’e tei hea ’oia i roto i te rapa’aura’a. Tītauhia ’ia fa’a’ite ’oia i tōna hina’aro e fa’a’ore roa i te hōho’a faufau i roto i tōna orara’a nā roto i te ravera’a i te mau ’ohipa tītauhia.

  • ’Ia ’ite ē, tē vai ra te tahi fa’a’ohipara’a o te hōho’a faufau (’ei hi’ora’a, te hōho’a faufau tamari’i) e fa’a’itera’a rahi te reira ē, tītauhia te feiā tōro’a ’ia tauturu mai ’e penei a’e e mea ataata nōna.

  • ’Ia ’ite ē, e mana pāpū te mana nō te tāra’ehara a te Fa’aora. E nehenehe tā ’outou e fa’a’ore i te hapa, ’e e nehenehe tāna e ora mai.

  • Fa’aoti ē, ’aita atu e rāve’a maori rā te ha’avare ’ore roa i roto i tō ’ōrua tā’amura’a ’e te ti’amā nō te fa’aipoipo i roto i te hiero.

  • Māramarama ē, e tītauhia te taime nō te ora mai ’e nō te ti’a fa’ahou mai. E nehenehe e topa fa’ahou ā i roto, e tītauhia te tauturu nō terā nau ta’ata e tāmata i te ti’a fa’ahou mai. O te māramaramara’a ïa e aha te patara’a (te mau mea e fa’atupu i te hina’aro nō te hōho’a faufau) ’e te turura’a ’aore rā te tauturura’a i te mau ’ohipa ārai tano.

  • Mai te mea e nu’u te tā’amura’a i te fa’aipoipora’a, e ha’apāpū ’ōrua to’opiti ē, ’aita i tano te hōho’a faufau ’e e ’ere te reira te hereherera’a au nō te fa’aipoipora’a.

Te mea faufa’a roa nō te nu’ura’a i mua ’o te tūru’ira’a ïa i ni’a i tā te Vārua Maita’i e muhumuhu mai e rave, ’oia ho’i, penei a’e te tāmaura’a i terā tā’amura’a i roto ia ’ōrua ma te ta’a maita’i ē, e mea tītau ’ia ’ore te hōho’a faufau, ’e e penei a’e roa ato’a te fa’aeara’a i terā tā’amura’a i roto ia ’ōrua, e tāmau ra i te pa’epa’e i tāna tauto’ora’a e taui. Ta’a ’ē noa atu tā ’outou e fa’aoti, ’ia ta’a maita’i te ta’ata tā ’outou e arapae ra ē, e nehenehe te mau mea e taui, tei te huru te nu’ura’a ’aore rā te nu’u-’ore-ra’a i te upo’oti’ara’a i ni’a i te hōho’a faufau.

Rāve ’āmui nō te upo’oti’a i ni’a i te hōho’a faufau

E nehenehe ē, e mea maoro ’e e mea ’ohipa rahi ’ia upo’oti’a i ni’a i te hōho’a faufau, e nehenehe rā te reira. ’E i te hope’a, e nehenehe te ’ohipa-’āmui-ra’a nō te upo’oti’ara’a i ni’a i te reira e ha’apūai i tō ’ōrua tā’amura’a ’a māramarama rahi noa ai ’ōrua to’opiti i te tāra’ehara a Iesu Mesia ’e ’a ha’api’i ai ’ōru’a ’ia turu i te tahi ’e te tahi i roto i te ’ati. ’A feruri i te mau mea i muri nei ’a ’ohipa ’āmui ai ’ōrua nō te upo’oti’a i ni’a i te reira :

  • Tē vai nei te mātēria tauturu i ni’a i te ’api natirara a te ’Ēkālesia, te overcomingpornography.ChurchofJesusChrist.org (mai te mau ha’amāramaramara’a nō ni’a i te fa’anahora’a rapa’aura’a i te fa’atītīra’a a te ’Ēkālesia) ’o tē nehenehe e tauturu ia ’ōrua to’opiti i roto i terā ’ohipa tau maoro nō te rapa’aura’a.

  • E feruri i te hō’ē vāhi ta’a ’ē ’e te hō’ē hora ta’a ’ē nō te paraparau nō ni’a i te hōho’a faufau ’ia ’ore te reira ’ia riro ’ei fa’atumura’a nō te tā’amura’a i roto ia ’ōrua. ’Ia paraparau ’outou nō te reira, ’eiaha e fa’aha’aha’a i te tahi ’aore rā e hi’o iāna mai ni’a mai. ’Ia riro tō ’ōrua tā’amura’a ’ei vāhi ataata ’ore i reira ’ōrua to’opiti e ’ite ai i te here ’e te turu, ’eiaha rā te onoono ’e te ’a’a.

  • E te nehenehe te mau ’ohipa pae vārua e tauturu i te hōro’a i te ha’apūra’a i mua i te ’umera’a ’ia hara. Fa’aitoito i te tahi ’e te tahi ’ia tāpe’a ’e ’ia ha’apūai i te peu pae vārua tāmau—mai te tuatāpapara’a pāpū i te mau pāpa’ira’a mo’a ’e te ha’amorira’a i roto i te hiero (mai te mea e nehenehe), te ha’apa’ora’a i te mahana sābati, te tāvinira’a i te ta’ata, te ha’apae-pāpū-ra’a i te mā’a ’e te pure ateate—ma te hina’aro rahi atu ā e ha’apūai i tō ’ōrua tā’amura’a i te Fa’aora ’e i te Metua i te Ao ra. E nehenehe terā tā’amura’a i roto ia ’ōrua e tauturu i te fa’aiti i te teimaha o te hōho’a faufau i ni’a i tō ’outou orara’a. E tītaura’a tau maoro te ti’ara’a pipi, ’e nā te pūai tā tātou e ’āpī ’ei feiā ’āpe’e i te Mesia e tauturu ia tātou ’ia upo’oti’a i ni’a i te mau tāmatara’a ato’a o te orara’a, e ’ere te hōho’a faufau noa.

  • Mai te mea ’e ’ere tā ’outou iho mau tauto’ora’a i te mea manuia roa, ’eiaha e taiā ’aore rā e ha’amā ’ia tītau i te tauturu a te hō’ē ta’ata tōro’a i te pae nō te ferurira’a i te ’ohipa nō te fa’atītīra’a ’āpeni. E nehenehe paha tā rātou e tauturu ia ’outou ’ia māramarama rahi atu ā i te rapa’aura’a ’ino i te hōho’a faufau ’e ’ia fa’a’ore i te mau tumu nō te reira.

  • Ha’amana’o ē, tē vai nei te mau rāve’a ha’apararera’a ti’a ’ore ’ati a’e ia tātou ’o tē ’ume nei ia tātou ’ia hara. Mai te mea e topa fa’ahou terā ta’ata tā ’outou e arapae ra, te vitiviti ’oia e ho’i mai i ni’a i te ’ē’a, ’o te fa’a’itera’a maita’i ïa nō tōna fafaura’a iāna ’ia fa’a’ore i te hōho’a faufau i roto i tōna orara’a. Mai te mea rā ’o ’outou terā e fa’aitoito roa nei ’ia ’ite ’outou i te tauira’a, rahi atu ā iāna, e nehenehe e feruri fa’ahou ā e tāmau ānei i terā arapaera’a.

  • E nehenehe tō ’outou mana i ni’a i te ta’ata tā ’outou e arapae ra ’ia riro ’ei mana pūai, ’eiaha rā ’o te reira te tumu mātāmua roa e taui ’ōna i tāna peu. ’Ia nā roto mai iāna te hina’aro e taui e ti’a ai, ’eiaha rā nō roto mai ia ’outou.

Nā ni’a roa atu, ’a tītau i te arata’ira’a nō ’ō mai i te Metua i te Ao ra ’e ’a ha’amana’o ē, e tīa’ira’a noa nā roto i te Fa’aora. E nava’i tōna aroha nō te rapa’au ia tātou ’e nō te taui ia tātou. ’Ua matara tāna tāra’ehara ia ’ōrua to’opiti nō te hōro’a i te pūai ia ’outou ’e nō te tauturu ia ’outou ’ia fa’a’ore i te hapa. Teie rā, tītauhia ’ia fa’aitoito roa te ta’ata e tāfifi ra i te hōho’a faufau nō te tītau i te tauturu a te Fa’aora nō te upo’oti’a i ni’a i te reira. ’Aita e ta’ata ’ē e nehenehe e rave i te reira nōna. ’A fa’atupu i te fa’aro’o ’e ’a tu’u i te ti’aturi i ni’a i te Metua i te Ao ra. Nāna e arata’i ia ’outou i roto i tō ’outou iho vaira’a.