Ngaahi Tokoni Ako
15. Temipale Nāvuú


15. Temipale Nāvuú

Ko e sīpinga siʻisiʻi ʻeni ʻo e Temipale Nāvū ko ia naʻe tuʻu ʻi he ʻuluaki feituʻu naʻe tuʻu ai ʻa e temipalé. Naʻe langa ʻa e temipalé mei he maka-lahe lanu-panefunefu hinehina mei he feituʻu pē ko iá. Naʻe feʻunga hono lōloa ʻo e falé mo e mita ʻe 39 pea mita ʻe 27 hono maokupú. Naʻe feʻunga mo e mita ʻe 48 hono māʻolunga ʻo e tumutumu ʻo e tauá mei he kelekelé. Naʻe fai ʻe he kāingalotu ʻo e Siasí ha ngaahi feilaulau lahi ke langa ʻa e temipale fakaʻofoʻofa ko ʻení, pea naʻe kamata ʻa e ngāue ki aí ʻi he 1841. Naʻe ngāue ha niʻihi ʻi ha ngaahi māhina lahi ʻi hono langa ʻo e falé, pea naʻe feilaulauʻi ʻe ha niʻihi ʻa ʻenau paʻangá. Neongo naʻe ʻikai ʻosi kakato hono langá, ka naʻe fonu hake ʻaupito ʻa e temipalé ʻi he kāingalotu naʻa nau haʻu ke fakahoko ʻa e ngaahi ouaú ʻi he ngaahi māhina ki muʻa pea nau toki hola ki he Hihifó. Neongo naʻe ʻalu atu ha tokolahi ʻo e Kāingalotú mei Nāvū ʻi he kamataʻanga ʻo e faʻahitaʻu matala ʻo e 1846 tuʻunga ʻi he fakamanamana mei he kau fakatangá, ka naʻe nofo pē ha kau ngāue makehe ke fakaʻosi hono langa ʻo e temipalé. Naʻe hanga ai ʻe ʻEletā ʻOasoni Haiti mo ʻEletā Uilifooti Utalafi mo ha toko 20 kehe ʻo tāpuakiʻi mo fakatapui ʻa e fale ʻo e ʻEikí ʻi he ʻaho 30 ʻo ʻEpeleli 1846. Naʻe liʻaki ʻa e temipalé ʻi Sepitema ʻi hono tuli fakamālohiʻi hono toenga ʻo e kāingalotu ʻo e Siasí mei Nāvū; pea hanga leva ʻe he kau fakatangá ʻo ʻuliʻi mo fakakoviʻi ʻa e fale toputapú. Naʻe fakaʻauha ia ʻe ha afi ʻi ʻOkatopa 1848.

Ngaahi Meʻa Mahuʻinga naʻe Hoko aí: Naʻe fai ha konifelenisi lahi ʻi he loki fakatahaʻanga ʻo e temipale ʻi he ʻaho 5 ʻo ʻOkatopa 1845. Naʻe kamata ʻa e ngāue ki he ngaahi ʻenitaumení ʻi he ʻaho 10 ʻo Tīsema 1845 pea hokohoko atu ʻo aʻu ki he ʻaho 7 ʻo Fēpueli 1846. Naʻe maʻu ʻe ha Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní ʻe toko 5,500 tupu ʻa honau ʻenitaumení, pea lahi mo e ngaahi papitaiso mo e fakamaʻu ʻo e kau pekiá naʻe fakahokó.

ʻĪmisi
tā 15

15. Temipale Nāvuú ʻOku fakaʻaliʻali mai ʻi he fakatātā ko ʻení ʻa e fakaʻofoʻofa ʻo e ʻuluaki fale naʻe langá, ki muʻa pea toki tutu ia ʻi he 1848.