Ngaahi Tokoni Ako
17. Fononga ki he Hihifó


17. Fononga ki he Hihifó

Naʻe palani ke kamata ʻa e fetukutuku mei Nāvū, ʻi ʻIlinoisí ʻi Māʻasi–ʻEpeleli, ka koeʻuhi ko e ngaahi fakamanamana mei he kau fakatangá, naʻe tuʻutuʻuni ai ʻe Palesiteni Pilikihami ʻIongi ke kamata ʻa e fononga atu ʻa e Kāingalotú ʻi he Vaitafe Misisipí ʻi he ʻaho 4 ʻo Fēpueli 1846. Naʻe nofo pē ʻa Palesiteni ʻIongi ia ke fakahoko ʻa e ngaahi ʻenitaumeni maʻá e Kāingalotú, pea naʻe toki mavahe ia mei Nāvū ʻi he kongaloto ʻo Fēpuelí.

Ngaahi Meʻa Mahuʻinga naʻe Hoko aí: Naʻe kikiteʻi ʻe he Palōfita ko Siosefa Sāmitá ki muʻa peá ne toki pekiá ʻo pehē: “ʻE moʻui hamou niʻihi ʻo mou fononga ʻo tokoni ki hono nofoʻi ha ngaahi kolo pea langa hake mo e ngaahi kolo lalahi pea mamata ki he hoko ʻa e Kāingalotú ko ha kakai mālohi ʻi he lotolotonga ʻo e ngaahi ʻOtu Moʻunga Maká.” Naʻe aʻu ki he Kāingalotu ʻe meimei toko 12,000 naʻa nau ʻalu atu mei Nāvū ʻi Fēpueli ki Sepitema 1846. Naʻe hili ʻa e ʻalu atu ʻa e Kāingalotú mei he Nofoʻanga Fakafaʻahitaʻu Momokó mo e ngaahi feituʻu kehe ki mui, naʻe fokotuʻutuʻu ʻa kinautolu ki ha ngaahi kaungā fononga tautau toko hongofulu, toko nimangofulu, mo e toko teau pea taki kinautolu ʻe ha kapiteni ʻe toko taha (T&F 136:3). Naʻe haʻu ʻi Sepitema 1846 ha kau fakatanga ʻo e kau tangata ʻe toko 800 nai kuo fakamahafu ʻa kinautolu ʻaki ha meʻafana fonua ʻe ono ʻo nau kapa ʻa Nāvū. Naʻe ʻosi haʻanau tau ʻi ha ngaahi ʻaho lahi, naʻe fakamālohiʻi ai ʻa e Kāingalotu naʻe toé ke nau tukulolo koeʻuhí ke haofaki ai ʻenau moʻuí, pea nau maʻu ai mo ha faingamālie ke nau lava ʻo kolosi atu ʻi he vaitafé. Naʻe kolosi atu ai ha kakai tangata, kakai fefine mo e fānau ʻe toko nimangeau ki he onongeau nai ʻi he vaitafé ʻo nau ʻapitanga pē ʻi he kauvai ʻo e vaitafé. Naʻe fekau ʻe Palesiteni Pilikihami ʻIongi ha ngaahi kulupu fakahaofi ke nau ʻave ha ngaahi nāunau ke tokoni ki hono fetukutuku mai ʻo e “Kāingalotu masiva” ko ʻení.

ʻĪmisi
tā 17

17. Fononga ki he Hihifó Naʻe kolosi atu ʻa e ngaahi ʻuluaki sāliote ʻi he Vaitafe Misisipí ʻi he ʻaho 4 ʻo Fēpueli 1846, ʻi he kamata ʻo e fononga fakahisitōlia ki he hihifó.