N Reitinako n Taua ni Kamatoa

Tamau e kona n uringa te bong, raoi,ao te aoa raoi ana utu—te tama, te tina, ao aman ataei—ni kitana te Ekaretia, e bati aika a aki manga oki n te maiu aio.Ai bon 13 ana ririki, riikan, ao inanon boong akanne utu a kaea te Reirei n Tabati n te ingabong ao imwiina te ootaki n toa n te bwakantaai. N te bong teuana ae tamaroa n te tiburing, imwiin te oki man te taromauri ni ingabongin te Taabati ao ni uaia ni katawanou n amarake n te utu, tinana e rairaki nakon tamana ao n titirakinna, “Eng, raou ae tangiraki, ko iangoia bwa ti riai nakon te bootaki n toa n te bwakantaai aio ke ti riai n nako ma te utu ni buti n te kaa n te aono itinanikun te kaawa?

Te iango are iai te rinerine teuana nakon te bootaki n toa e tuai n riki nakon tamau, ma ngaia ao teniman kaain ana utu aika tebui tabun aia ririki a bane n tekateka ao ni kakauongo raoi. Te buti n te ka itinanikun te kaawa ni bwakantaain te Taabati bon te mwakuri ae e na kakukurei, ma te babaire ane e uarereke anne e riki bwa moan te kairiiri ae boou, are n tokina e a kaira ana utu ni kararoa man te Ekaretia ma akea kabuanibwaina, kamanomano, ao kakabwaia ao nakon te kawai ae okoro.

Bwa te reirei nakoia ake e a na kona ni kaririiaki n rinea te kawai ae kaokoro, te burabeti n ana Boki Moomon ae Riaai e tibwaua te mii ni burabeti ma ana utu are e“nooria aomata aika aki kona ni warekaki mwaitiaao, ao a mwaiti ibuakoia aika a kataia ni kan roko i moa, bwa aonga n roko n te kawai are kaineti nakon te aroka are [e] tei irarikina.

“Ao … a waaki, n toua te kawai are e kainetinakon te aroka.

“Ao … e roko te bubu n nang ae roo, …  n te aro are a bua kawaia, aomata tabemwaang iai ao a kitana te kawai ao a bua.”¹

Riaai e noora te kaua koraki ake a “kamatoaia ni mwananga, ao a waaki nako n taua te kai te biti;ao a kamatoaia rinanon te bubu n nang ae roo, n taua te kai te biti, ni karokoa ae a kitanna ao n roko ni katoonga uaan te aroka.” Te tekebuaka bwa, “imwiina ngke a tia ni kana uaan te kai ao a euti mataia n taratara nako ao a taraa ni maamaa” ibukina te koraki ake inanon “te kateitei ae moan te korakora ma ni buubura” are “a tabe ni kamamaeia ma ni kotokotoia aomata ake a tia n roko n te aroka ao ni kana uaana.” Aomata aika imwiina “a bwaka nako nanon kawai aika katabuaki ao a bua.”² A aikoa kona, ke tao n aki tauraoi, n teimatoa nakon te toki.

Bon iai, e ngae n anne, te kateniua ni kurubu ake a aki tii tokanikai n roko te kai ni kamaiu, ma ngaia are imwiina a aki bwaka nako. Man aikai, booki aika tabu a taekinna bwa a kamatoaia ni mwananga, n “reitinakoreitinako ni kamatoaa n taua te kai te biti, ni karokoa a mwananga ao ni bwaka ao ni kana uaan te kai.”³Te kai te biti e tei ibukin te bootaki n aomata aio tii te aki kabuanibwai ao te kamanoaki are a kona ni kunea, ao a taua ni kamatoa n taainako;a rawa ni kanakoa e ngae ngkana te bwai teuana ae bebete n aron te buti n te ka ni bwakantaain te Taabati.

Ibukin te kurubu n aomata aio, Unimwaane David .A.Bednar e anga reirei:“Te boto n iango ae kakawaaki n te kibu aio bon ‘n teimatoa n taua ni kamatoa’ te kai te biti. … Tao te kateni koraki n aomata ateimatoa ni warekaao kamatebwaia ao n ukoukora ana taeka te Kristo. …Aio te kurubu are ngkoe ao ngai ti riai ni kataia n iiria .”⁴

Ngaira ake kaain ana Ekaretia te Atua n te bong aio ti a tia ni karaoa ara berita aika tabu n iira Iesu Kristo ao n ongo ana tua te Atua.N te bwabetito ti berita bwa ti na tei bwa ana tia Kamaiu,⁵ ni buokiia aika mamaara ao kainnano,⁶ ni kawakin ana tua te Atua, ao n rairananora n aron are e kainnanoaki, n aron ana anga reirei te Abotoro are Bwauro, “Bwa a bane ni bure, ao ma n[bwaka] aki karekea te neboaki mai iroun te Atua.”⁷

Ni katoa wiiki ti karekea te tai ae riai bwa tina iira te bootaki n toa ike tina kona ni kaboua berita aika tabu man kanakin te kariki ao te ran man te otenanti n toa. Te mwakuri ae bebete aio e kariaira bwa tina berita riki n irira Iesu Kristo ao n rairananora ngkana ti aki kakoroa nanon te berita. Ana berita te Atua nakoira ni kabomwi bon Tamneina bwa te tia kairi ao ni kamanomano.

Man Taekinan Au Euangkerio, ara mitinare anga reirei bwa te kaotioti ao te kakoaua a kona roko ngkana ti iirii ara bootaki n Taabati: “Ngkana ti iiri mwakuri n ibuobuoki n te Ekaretia ao n uaia n taromauri, ti kakorakoraira i bon iroura. Ao ti kabouaki man ara reitaki ma raao ao utu. Ara onimaki e korakoraaki ngkana ti kamatebwaia booki aika tabu ao n reirei riki n taekan okin te euangkerio.”⁸

Temanna e kona n titiraki, bukin tera iai iroura teniua bootaki aika maenako n te Taabati ao bukin tera a kainnanoaki? Ti a tarai bootaki aikai n te tai ae uarereke:

• Te bootaki n toa e katauraoi taai aika angaraoi n iira otenantin te toa. Ti kaboou ara berita aika tabu, ni karekea mwakoron te Tamnei ae raka riki, ao ni karekea te kakabwaia ae bati riki man karekean te kaetieti ao te reireinaiki iroun te Tamnei ae Raoiroi.

• Te Reirei n Taabati e kairiara bwa “ti na reireiniira i bon marenara a na reirei te abanuea,”⁹ bwa ni kabane a na kona ni “bootaki n reireinaki ao ni kukurei.”¹⁰ Te mwaaka ao te rau ae korakora a roko ngkana ti ota n reirein te euangkerio ae kaokaki.

• Te bootaki n te nakoanibonga bon te tai ibukiia mwaane ao kairake ni mwaane n “reirei [aron ] tabeia”¹¹ ao “karekei kaetieti aika kororaoi riki”¹².ao aia bootaki kain te Bootaki n Aine e katauraoia ainen te Ekaretia te tai ae angaraoi ni “karikirakea aia onimaki …, kakorakora [aia] utu ao mwengaia, ao ni buokiia ake a kainnano.”¹³

N ai arona naba, ara kairake n aine ao ataei iai oin aia bootaki ao aia kiraati are a reireinaki te euangkerio ngkai a ni katauraoia ibukin tabeia aika kakawaki are a na roko nakoia. I nanon bootaki aika kakaokoro aikai bon te reitaki, ti reireinaki te reirei, bwa tina namakina te Tamnei, ao n ibuobuoki i bon marenara. E na bae n iai taian kanganga n aron te kakaokoro ibukin te raroa, te kabane mwane n te mwananga, ke ibukin te mauri, ti riai ni kataia n iiri ni kabane bootaki te Tabati. I berita bwa kakabwaia man te kimareirei ao te rau ae korakora a na roko man te nebonebo inanon ara aoa are teniua ni bairean te bootaki n Tabati.

Ara utu e a tia n anga nanona bwa ana irira n taainako ao ni kabane bootakin te Taabati. Ti a tia ni kunea bwa e kona ni kakorakoraa ara onimaki ao ni kananoa otara man te euangkerio. Ti a tia n reiakinna bwa ti na namakina are raoiroi ibukin ara babaire n iiri ara bootaki n te Ekaretia, ai moarara riki ngkana ti okira mwengara ao n reitinako ni kawakina te Taabati.Ti iiri naba bootakin Taabati ni kabane ngkana ti motirawa ke ni mwananga. Temanna natira te aine e a tibwa koroboki ao n taekinna bwa e a tia n iira te taromauri n te kaawa ae bubura are e mwananga iai ao imwiina e reitia, “Eng, Tamau, I bon iiri ni kabane ni kateniua bootakin te Taabati.” Ti ataia bwa e bon kakabwaiaaki ibukin te babire ae raoiroi aio.

Ngaira n tatabemaniira nako iai ara rinerine ae bati are ti na karaoia bwa ti na kanga ni kawakina te bong ae te Taabati. E na iai n taainako tabeua mwakuri aika “tamaroa” ake a kona ao n riai n riki bwa te anganano ibukin iiran ana bootaki te Ekaretia. Aio bon te kawai te uana are am kaitara e na “ karaurau [aron] tamneira ni kairiira bwa [tina karaurau] nako.”¹⁴ Te riaboro e kamanenai mwakuri ni kakukurei aika “tamaroa” n oneamwiin mwakuri ni kakukurei aika “tamaroa riki” ke rangi n“ tamaroa” riki.¹⁵

N reitinako n taua te biti ni kamatoa nanona engae ngke ngkana e aki riai bwa tina iiri ni kabane bootakin te Taabati bootaki n toa, Reirei n Taabati, ao bootaki n te nakoanibonga ke te Bootaki n Aine. Ara atari ao roronrikirake a na iiri aia bootaki nako n te Moanrinan, Kairake ni Mwaane, ao Kairake n Aine. Ti riai n aki beerino bwa te bootaki raa ae ti na iiria. Ti ria n tii kamatoa taua ana taeka te Atua man taromauriana ao n iiri ni kabane bootakin te Taabati ake a karaoaki.

N reitinako n taua te biti ni kamatoa nanona bwa ti na kataia ni kawakin ana tua nako te Atua, ni karaoa te taromauri i bon iroura ao n utu, ao ni kamatebwaia booki aika tabu ni katoabong.

N reitinako n taua ni kamatoa te biti bon mwakoron ana reirei Kristo n aron are e reireinaki n ana Boki Moomon. Ti kammwakura te onimaki i nanon Iesu Kristo, rairananora man ara bure, ao ni bitii nanora, ao ngkanne n rimwiina nakon te ran ni bwabetito ao ni karekea kamatoakin ana bwaintituaraoi te Tamnei ae Raoiroi, are ana mwakuri bwa te kairiko ao ni karauananom.Ao imwiina, n aron are e anga reireia Nibwaai, ti “kam na waaki nako, ni kaawakin ana taeka Kristo” ni karokoa tokin raoi maiura.¹⁶

Tariu ma mwaaneu, ngaira aomatan berita aika tabu. Ti tauraoi ni karaoi ao ni kawakin berita aika tabu, ao kakabwaia ake a beritanaki bon anne are ti na kareka “ni kabane ake [te] Tama iai irouna e na anganiira.”¹⁷ Ngkai ti reitinako n taua ni kamatoa te kai te biti man kawakinan ara berita aika tabu, ti na kakorakoraaki n totokoi kariiri ao kabuanibwain te aonaaba. Ti na kona ni borau n te maiu n rabwatau aio ma ni kabane ana kakaewenako ni karokoa ti roko raoi n tekai ma uaana “are moan te tangiraki riki uaana nakon uanikai nako.”¹⁸

Tamau e bon tekeraoi ni mareakina te aine ae tamaroa are e kaunga n oki rikaaki nakon ana ekaretia e ataei ao ni moana rikirakena iaon te kawai. Maiuia aika kakaonimaki a tia ni kakabwaiaaki natiia ni kabane, te roro are imwiina ake tibuuia.

Bon te babaire ae bebete aron iirakin teuana bootakin te nebonebo n te bong ae te Taabati e karekea te kaokoro ae kakaawaki inanon maiuia utuuia tibuu ataei,ara babaire ni katoabong a na roota maiura ni kawai aika kakaawaki.Te babaire aei e taraa ni uarereke n aron ae tao ti na ke n aki bootakin te toa e kona n iai mwiina ae korakora, n akea tokina.

Ti bia rineia ni mwakuri korakora ao ni karekei kakabwaia ao kamanoaki ae korakora are a roko man bootakira ni ikotaki ao ni kawakinan berita aika tabu.Ti bia reitinako n taua ni kamatoa te kai te biti are e nakon rarikinTamara are i Karawa bon au tataro n aran Iesu Kristo ae tabu,amen.