Li nach’ok-ib’ rik’in xk’ojarib’aal li Dios rik’in kawil ch’oolej

Sa’ jun ajl re jun toj lajeeb’ re tz’ilok-ix, b’ar tab’i’ wank lix kawil aach’ool sa’ musiq’ej chiru li Dios? Ma wan laa nawom naq laa mayej anajwan jo’ aj Santil Paab’anel sa’ Roso’jikeb’ li Kutan tz’aqal re reechaninkil li junelik yu’am? Ma nakaweek’a sa’ laa waam naq li Choxahil Yuwa’b’ej sa nakatril? K’a’ru raj taak’oxla wi wan raj jun tz’ilb’al awix rik’in aj Kolol awee anajwan anajwan? Laa maak, laa yaab’, ut li k’a’ru moko tz’aqal ta re ru aawik’in, ma te’numtaq raj sa’ aab’een malaj yal junes taaweek’a raj jun sahil ch’oolejil chiru li k’a’ru nakawoyb’eni? Ma taawil raj sa’ li ru malaj ink’a’ taawaj raj rilb’al? Ma tatkanaaq raj sa’ li okeb’aal malaj tatnach’ok’ raj rik’in?

Junelik naq li xik’ na’ilok qe moko naru ta xq’unb’esinkil xch’ooleb’ laj Santil Paab’anel li moko tz’aqal ta re ru a’b’an yookeb’ chixxyalb’al xq’e, jo’ laa’at, chixkanab’ankil lix paab’aal chirix jun Dios nawb’il ru ut aj rahonel, na’ok chixb’aanunkil jun li maa’us aj k’anjel re naq taqakanab’ toj xnajtil taaruuq jachb’al qib’ rik’in li Dios. Li xik’ na’ilok qe naxnaw naq li paab’aal chirix li Kristo—li paab’aal li naxk’e chaq junelik lix q’unil uxtaan ut xninqal ru sachb’a-ch’oolej—naxik sa’ ruq’ rik’in xyaalalil naq yookat xyalb’al aaq’e re xsik’b’al ru li yaal. Jo’kan naq tixk’e xch’ool re taa’ok sa’ lee raam re xyeeb’al li tik’ti’—li tik’ti’ li naxye naq li qaChoxahil Yuwa’b’ej moko sa ta nakatril, naq li tojb’al rix li maak maajo’q’e taak’ul, naq maak’a’ aj-e xyalb’al, naq chixjunil li komon chaab’ileb’ chik chiru laa’at, moko k’ulub’ejat ta, ut k’iila jalan chi aatin aj maak.

Naq toj taakanab’ naq eb’ lix yaab’ kuxej tixtoch’ laa waam chi jo’kan, moko tatruuq ta chi nach’oq rik’in xk’ojarib’aal li Dios rik’in xtz’aqal xkawil aach’ool. Yalaq k’a’ru taab’aanu, yalaq chi aj-ix nakattijok, yalaq aawoyb’enihom chirix jun li sachb’a-ch’oolej, junelik taawanq li wiib’ank ch’oolej li naxtoch’ laa waam chirisinkil li paab’aal—ut moko yal junes ta laa paab’aal chirix li Dios, jo’kan ajwi’ lix kawil aach’ool chawix. Moko sa ta xyu’aminkil li Evangelio chi jo’kan, ut moko us ta ajwi’. A’b’an sa’ xb’een chixjunil, moko aajel ta ru! Sa’ laa wuq’ wan li wankilal xjalb’al aawib’—tz’aqal ut ka’ajwi’ aawe wan.

Nawaj raj xwotzb’al waqib’ chi na’leb’, na’leb’ wi oksinb’il, te’risiheb’ li maa’us xyaab’ kuxej ut tixk’ojob’ wi’chik lix yaalalil ut lix kawil aach’ool sa’ musiq’ej li taawanq aawik’in wi yal junes taawaj. Ut maak’a’ rek’ chan ru chi ajl xak’e aawib’ sa’ li tz’ilok-ix sa’ li ajl re jun toj lajeeb’, naq nakawoksi lix tojb’al rix li maak li Jesukristo naru naq tat-ok chixnimob’resinkil lix kawil aach’ool sa’ musiq’ej anajwan wi wan aach’ool chi ab’ink ut chi b’aanunk.. Tin’aatinaq rik’in xkawilal inch’oo, nawoyb’eni naq tinkawresink ch’oolej ut ink’a’ tinrahob’tesi ch’oolej.

1. K’ulub’a laa teneb’ankil re laa musiq’ejil chaab’ilal. Kanab’ xyeeb’al naq xmaak li jalaneb’ chik malaj li k’a’aq nakak’ul, kanab’ xtiikob’resinkil aawib’ ut kanab’ xpatz’b’al aakuyb’al xb’aan naq ink’a’ nakayal aaq’e chi tz’aqal re tatpaab’ank. Sik’ b’an xk’ulb’al sa’ ach’ool naq “[acha’b’anb’ilat] jo’ chanru li tz’ejwalej” ut “[kanab’anbilat] chixsik’b’al ru li ach’ab’aak ut li junelik yu’am” (2 Nefi 2:27). Li Qaawa’ naxnaw ru chan ru wankat chi tz’aqal tz’aqal, a’b’an naxnaw ajwi’chi tz’aqal tz’aqal ma ak xake’ aach’ool chixpaab’ankil malaj naq ink’a’ yookat chixpaab’ankil li evangelio chi tz’aqal tz’aqal. Wi yaal a’an, chi anchal aach’ool chaye naq a’an li yaal, ut chayal aaq’e naq tz’aqalaq aawe aawu sa’ li wankat wi’. Lix kawil aach’ool sa’ musiq’ej naxnimob’resi rib’ naq nakab’aanu li teneb’anb’il sa’ aab’een re laa musiq’ejil chaab’ilal ut nakawoksi lix tojb’al rix li maak li Jesukristo rajlal kutan.

2. K’ulub’a laa teneb’ankil re laa tz’ejwalejil chaab’ilal. Laa tz’ejwal ut laa musiq’ a’aneb’ lix junxaqalil li winq (chi’ilmanq Tz. ut S. 88:15). Naq yal junes nakach’olani laa musiq’ ut nakakanab’ rilb’al laa tz’ejwal, jun santil ochoch, rajlal rahob’tesinb’il li qamusiq’ ut nakub’e li rahok-ib’. Wi ink’a’ kaw aawoq aawuq’, wi moko sa ta wankat rik’in laa tz’ejwal ut wan k’a’ruhaq tatruuq chixb’aanunkil re taachaabilo’q, b’aanu chaq!. Laj Elder Russell M. Nelson kixk’ut naq tento “[taqak’oxla] li qatz’ejwal jo jun santil ochoch choq’ qe” ut tento naq “[taqanaw] li k’a’ru taqatzeka, ut jo’kan ajwi’ naq taqak’e xk’anjel li qajunxaqalil re naq kaw toowanq”(“Laa’o ralal xk’ajol li Dios”, Liahona, enero 1999, perel 103).

Li awa’b’ej Boyd K. Packer kixk’ut naq “li musiq’ej ut li tz’ejwalej chapb’ileb’ rib’ toj reetal naq li junxaqalil nakana jo’ jun k’anjeleb’aal re li k’a’uxlej ut xk’ojob’ankil li k’a’uxl” (“The Instrument of Your Mind and the Foundation of Your Character” [Devocional del Sistema Educacional de la Iglesia, 2 sa’ febrero 2003], perel 2, speeches.byu.edu. Jo’kan ut, k’oxla chi us li k’a’ru nakatzeka ut xnimal ru li nakatzeka; ut k’e re laa tz’ejwal rajlal lix k’anjel naraj ut li nak’ulub’ choq’ re. Wi kaw laa tz’ejwal, ke’ aach’ool anajwan naq laa’at aj eechal re laa wochoch ut tikib’ jun k’uub’anb’il na’leb’ re xkawresinkil li tz’ejwalej re naab’al kutan ut rajlal kutan taab’aanu, jo’ cha ru tatruuq xb’aanunki ut rik’in rilb’al li k’a’ru nakatzeka chaab’ilaq. Li kawil ch’oolej sa’ musiq’ej naxnimob’resi rib’ naq laa musiq’, rik’in lix tenq’ li Kolonel, najolomink re laa ruchich’och’il winq malaj ixq.

3. K’ul sa’ aab’een sa’ xyaalil li ab’ink chi anchal aach’ool jo’ xraqal laa yu’am. K’e reetal naq ink’a’ tatruuq xraab’al li Dios wi ink’a’ nakara lix taqlahom. Li k’utb’il na’leb’ re li Kolonel a’an ch’olch’o ru ut saqen ru: “Wi nikineera, teepaab’ lin chaq’rab’ ”(Juan 14:15). Xsik’b’al ru li yal k’a’ru tinpaab’ yal naxk’e li sik’b’il osob’tesihom, ut xsik’b’al li k’a’ruhaq ink’a’ us ruuchil k’a’ru’aq q’axal wi’chik ink’a’ us, a’an ajwi’ moko us ta laa sik’om. Moko naru ta rilb’al jun yib’ ru aj jalam-uuch ut royb’eninkil naq taaweek’a naq saq ru laa yu’am xb’aan naq ink’a’ xawil jun jalam-uuchq’axal wi’chik ink’a’ us. Li xpaab’ankil chi xaqxo aach’ool junjunqeb’ lix taqlahom li Dios moko naxye ta naq naru xkanab’ankil chixpaab’ankil li jun ch’ol chik. Chaab’il li kixye laj Abraham Lincoln: “Naq ninb’aanu k’a’ruhaq chaab’il, sa naweek’a. Naq ninb’aanu ka’ruhaq ink’a’ us, ink’a’ sa naweek’a” (yeeb’il xb’aan laj William  H. Herndon ut laj Jesse William Weik sa’ Herndon’s Lincoln: The true Story of a Great Life,, 3 tasal, 1889, Tasal III, perel 439).

Jok’an ajwi’, b’aanu li us xb’aan naq nakanaw naq us xb’aanunkil. Li Qaawa’, li “naxpatz’ li aamej, ut li k’a’uxlej li k’eek’o xch’ool” (Tz. ut S. 64:34) ut li “naxtz’il rix lix k’oxlahom ut li rajom li ch’oolej” (Tz. ut S. 33:1), naxnaw k’a’ut naq laa’at nakatwulak sa’ li Iglees, maare yal junes chi tz’ejwalejil wankat malaj relik chi yaal yookat chi loq’onink. Sa’ li domingo ink’a’ tatruuq chixb’ichankil “Inwan Babilonia, ak xoo’el chaq aran” ut xnumik b’ayaq li hoonal taawaj chi wank malaj chixkuyb’al li wank sa’ xk’atq (“Ex xb’eenil aj Israel”, Eb’ li B’ichNo. 209). Chinaq sa’ aach’ool naq wi jo’ maajo’ nakach’olani li musiq’ejil k’anjel maajo’q’e taataw li sahil ch’oolejil. B’aanu naq li Iglees ut li evangelio li k’ojob’anb’il wi’chik a’anaq chixjunil laa kutan ut moko yal ta jun rela’ laa kutan chiru lix komonil li tenamit. Xsik’b’al ru anaqwan ani chi aj-u taawaj k’anjelak, a’an aatin naxk’am li iq’ wi ink’a’ nakab’eresi aawib’ jo’ chanru naxk’ut chaq aawe (chi’ilmanqJosue 24:15). Li kawil ch’oolej sa’ musiq’ej naniman naq nalayal aaq’e chi anchal aach’ool, ut xb’aan naq nakanaw naq us chixb’aanunkil, xb’aan naq nakab’eresi aawib’ chi osob’tesinb’il laa yu’am ut us ta moko tz’aqal ta aawe aawu!

4. K’e aach’ool chixjalb’al aak’a’uxl chi junpaat ut sa’ xtz’aqalil. Xb’aan naq lix tojb’al rix li maak li Jesukristo naru xk’ulb’al, tento raj xb’aanunkil rik’in xchaab’ilal aach’ool chiru 24 hoonal re li kutan, wuqub’ kutan sa’ li xamaan, xb’aan naq maajun wa na’oso’. Chak’ulub’a lix tojb’al rix li maak li Jesukristo ut li jalb’a-k’a’uxlej jo’ jun raarookil maatan ut xk’ebaal chi k’anjelak rik’in xtaaqenkil li k’utb’il aawe xb’aan li Nimla B’anonel. Xaqab’ xwankil naq k’a’jo’ xsahil aawaam chiru li jalb’a-k’a’uxlej, sahil ch’oolejil ut rajlal naq nakab’aanu chi jo’kan sa’ laa yu’am. Wi taab’aanu, taawil aawib’ chiru li aaleek re xkanab’ankil sa’ jalan chik kutan ut mawoyb’eni naq li ruchich’och’ tixwaklesi aach’ool. Wanq laa wilob’aal rik’in laj Kolonel, taachalq laa k’a’uxl chirix li k’a’ru naxk’oxla A’an chawix ut kanab’ naq te’wulaq li k’a’aq re ru taachalq xb’aan a’an. Lix kawil aach’ool sa’ musiq’ejil taanimanq naq nakajal aak’a’uxl chi sa sa’ aach’ool, li kok’ jo’ ajwi li ninq, ut naq nakat-oksink re lix tojb’al rix li maak li Jesukristo.

5. K’e aach’ool chi kuyuk maak. “Laa’in, li Qaawa’, tinkuy xmaak li ani nawaj xkuyb’al xmaak, a’b’an sa’ eeb’een laa’ex teneb’anb’il xkuyb’aleb’ xmaak chixjunil li winq” (Tz. ut S. 64:10). Kuyeb’ xmaak chixjunil, kuy chixjunil, sa’ chixjunil hoonal, yal aaq’e chixb’aanunkil, kanab’ naq chi jo’ka’in li kuyuk maak taawulaq sa’ laa yu’am. Maak’e sa’ aach’ool li rahilal ke’xb’aanu chaq aawe, match’a’ajko’k sa’ aach’ool sa’ junpaat, kuy xmaakeb’ ut junpaat taasachq sa’ aach’ool, ut maajun wa taak’oxla naq ink’a’ taapaab’ li chaq’rab’ a’an. Li kawil ch’oolej sa’ musiq’ej naxnimob’resi rib’ naq nakanaw naq li Qaawa’ naxnaw naq moko wan ta laa yib’ ru aj na’leb’ chirix anihaq chik.

6. Chak’ulub’a li yale’k-ix, li numsinkil rahilal, ut li “ink’a’ oyb’eninb’il” jo’ xraqalil li k’a’ru nakanumsi arin sa’ li ruchich’och’. K’oxla naq wankat arin re naq taayale’q aawix, “re taqil ma [taab’aanu] chixjunil li k’a’aq re ru li b’arwan tixtaqlaheb’ wi’ li Qaawa’ [laa] Dios” (Abraham 3:25)—ut ma us tink’e xtz’aqob’: “sa’ chixjunil li k’a’aq re ru”. K’ihaleb’ laa was aawiitz’in ak xe’xk’ul ut yookeb’ chi yale’k rix chi jo’ka’in, jo’kan naq k’a’ut naq laa’at ink’a’ taayale’q aawix? Junjunq li yale’k-ix a’an li ru xb’aan li q’etok chaq’rab’ malaj kanab’ank-ib’. Jalaneb’ chik neke’k’ulman xb’aan naq ke’xkanab’ xk’oxlankileb’ li jun ch’ol chik malaj xb’aan naq t’anenaq li ruchich’och’ a’in. Naq nachal li yale’k-ix, eb’ xkomon li xik’ na’ilok qe neke’ok chixyeeb’al resil naq laa’at xasach aana’leb’, naq a’an jun tojb’a-maak, jun eetalil re li Choxahil Yuwa’b’ej naq ink’a’ nakatxra. Maak’e laa ch’ool chirix! A’b’anan, se’en, taqsi laa wilob’aal sa’ choxa, ut chaye: “Nintaw ru, Qaawa’. Ninnaw ru k’a’ru a’in. Jun hoonal re xk’utb’al naq ninru chixb’aanunkil, pe’ yaal?” Toja’ naq taajunaji aawib’ rik’in, re taanumsi li ch’a’ajkilal li taachalq sa’ aab’een toj sa’ xraqik. Li kawil ch’oolej sa’ xmusiq’ej naxnimob’resi rib’ naq taak’ulub’a naq “rajlal kanab’anb’il naq li yale’k-ix ut eb’ li rahil ch’oolejil nachal sa’ [laa] yu’am xb’aan li k’a’ru [yookat] xb’aanunkil chi us” (Glenn L. Pace, “Crying with the Saints”, [ch’utam re li Universidad Brigham Young, 13 diciembre  1987], perel 2; speeches.byu.edu).

Naq toj ninjolomi chaq li Mision Ukrania Kiev, sa’ jun kutan kinpatz’ re jun li ixq misioneer tiik chi paab’ank, k’a’ut naq q’axal naxch’iila rib’, k’a’ut naq junelik naxk’e li tojb’a-maak sa’ xb’een chirix li kok’ k’a’ruhaq naxb’aanu. Lix sumehom a’an jun eetalil re anihaq li naxpaab’ li xyaab’ kuxej sachb’il ru: “Re naq maa’ani tinixq’ax chixb’aanunkil”.

Ex was wiitz’in, li na’leb’ kink’e re li ixq misionner a’an nink’e eere ajwi’: k’ehomaq reetal ut ilomaq lix q’unal eemetz’ew, a’b’an meekanab’ naq a’an neke’xram eeb’e, xb’aan naq junjunqeb’ a’an taataaqenq eere toj reetal naq teekanab’ li yu’am a’in. Maak’a’ naxye chanru wankex anajwan, sa’ xtz’aqalil li hoonal naq teesik’ rik’in lee rajom li jalb’a-k’a’uxlej chi anchal eech’ool, rik’in sahil ch’oolejil ut rajlal kutan naq nekeyal eeq’e chi wank ut xk’eeb’al li chaab’ilal liwan eerik’in, lix tojb’al rix li maak li Kolonel texxsuti ut texxtaaqe yalaq b’ar yookex chi xik. Wi nekeb’eresi eerib’ chi jo’ka’in, relik chi yaal taaruuq naq “[taakanaaq] eerik’in li risinkil [lee] maak” (Mosiah 4:12) rajlal hoonal re rajlal kutan, rajlal k’asal re rajlal hoonal, ut texwanq chi saq eeru tz’aqal tz’aqal ut k’ulub’anb’ilaqex chiru li Dios sa’ chixjunil hoonal.

Wan eerik’in li osob’tesink, wi nekeraj, chixnawb’al eejunes, anajwan malaj sa’ jun k’amok, naq li Dios nasaho’ sa’ xch’ool eerik’in us ta wan lee ramb’al. Ninch’olob’ xyaalal eere chirix jun aj rahonel Kolonel li naroyb’eni naq taqapaab’ lix taqlahom. Ninch’olob’ xyaalal eere chirix jun aj rahonel Kolonel li chi anchal naraj xk’eeb’al li rusilal ut li ruxtaan. Ninch’olob’ xyaalal eere chirix jun aj rahonel Kolonel li nasaho’ sa’ xch’ool naq naqoksi lix tojb’al rix li maak rajlal kutan rik’in tuqtuukilal ut yaal sahil ch’oolejil naq naqanaw b’ar yooko chi xik. Ninch’olob’ xyaalal eere chirix jun aj rahonel Kolonel li chi anchal naraj naq “taanimanq xmetz’ew lix kawilal [eech’ool] chiru li Dios (chi’ilmanq Tz. ut S. 121:45). Sa’ xk’ab’a’ li Jesukristo. Amen.