2010–2019
Xxaqab’ankil xwankileb’ li profeet
October 2014


Xxaqab’ankil xwankileb’ li profeet

Qaxaqab’ankil xwankileb’ li profeet, a’an rajom qach’ool qajunes kib’ naq taqab’aanu chixjunil li tooruuq re xpaab’ankil lix aajelil ru na’leb’ li profeet.

At Awa’b’ej Eyring, naqab’antioxi aawe laa chaab’il ut musiq’anb’il aatin. Ex raarookil was wiitz’in, naqab’antioxi eere lee paab’aal ut xkawilal eech’ool. Ewer, kipatz’man qe chixxaqab’ankil xwankil laj Thomas S. Monson jo’ lix profeet li Qaawa’ ut li Awa’b’ej re lix Iglees li Qaawa’. Ut rajal naqab’icha, “B’antiox xaq aawe” .1 Ma naqataw chi ch’olcho’ ru li naraj naxye a’in? K’oxlahomaq li chaab’ilal k’eeb’il qe xb’aan li Qaawa’ chixxaqab’ankil xwankil lix profeet. Lix b’eresinkil aatin saqaq ru, moko po’b’ilaq ta, maak’a’aq xq’et’etil, ut tz’aqalaq yaal!

Chan ru naqaxaqab’ xwankil chi yaal jun profeet? Chalen chaq naq maji ki’ok jo’ Awa’b’ej re li Iglees, li Awa’b’ej Joseph F. Smith kixch’olob’, “Aajel ru lix teneb’ankileb’ laj Santil Paab’anel li … neke’xxaqab’ xwankileb’ lix jolomil li Iglees, chixb’aanunkil a’an moko ka’aj ta wi’ rik’in xtaqsinkil ruq’eb’, yal eetalil a’an, a’b’anan rik’in ajwi’b’aanuhom ut sa’ xyaalal.”2

Chi chaab’il najultiko’ we lin b’aanuhom jalan wi’ rik’in li jun ch’ol chik re xxaqab’ankil xwankil jun profeet. Jo’ jun aj b’anonel, kinteneb’aaq chixb’aanunkil jun operación re lix ch’ool li Awa’b’ej Spencer W. Kimball sa’ li chihab’ 1972, naq toj wan jo’ li Awa’b’ej re lix Molameb’ li Kab’laju chi Apostol. Jwal ch’a’aj li operación li kiraj. A’b’anan, maajun sut inb’aanuhom chaq li operación a’in choq’ reheb’ anihaq 77 chihab’ wan re. Ink’a’ kink’oxla naq us xb’aanunkil li operación a’in, ut jo’kan kinye re li Awa’b’ej Kimball ut li Xb’eenil Awa’b’ejil. A’b’anan, rik’in paab’aal, li Awa’b’ej Kimball kixsik’ xk’ulb’al li operación, ka’ajwi’ xb’aan naq b’eresinb’il xb’aan li Xb’eenil Awa’b’ejil chixb’aanunkil. A’an naxk’ut chanru kixxaqab’ xwankil aj jolominel re! Ut li k’a’ru kixsik’ kinixk’e chi xuwak!

B’antiox re li Qaawa’, chaab’il ki’el li operación. Naq lix ch’ool Awa’b’ej Kimball ki’ok wi’chik chi eek’ank, kixb’aanu rik’in xnimal xmetz’ew! Sa’ tz’aqal hoonal a’an, kink’ul chi saqen ru jun xk’utbesihom li Musiq’ej naq li winq a’in taa’ok jo’ Awa’b’ej re li Iglees junaq kutan.3

Laa’ex ak nekenaw k’a’ru kik’ulman. Yal jun may po chaq chirix a’an, li Awa’b’ej Kimball ki’ok jo’ Awa’b’ej re li Iglees. Ut a’an kiawab’ejin rik’in xkawil xch’ool chiru naab’al chihab’.

Chalen chaq kutan a’an, kiqaxaqab’ xwankileb’ li Awa’b’ej laj Ezra Taft Benson, laj Howard W. Hunter, laj Gordon B. Hinckley, ut anajwan laj Thomas S. Monson jo’eb’ Awa’b’ej re li Iglees—profeeteb’ sa’ chixjunil xyaalalil li aatin!

Ex raarookil was wiitz’in, wi lix Kʼojobʼankil wiʼchik li Evangelio kixb’aanu k’a’ruhaq, kixjor li najteril na’leb’ naq li Dios ak kixkanab’ raatinankil li ralal xk’ajol. Maajun chik na’leb’ naxq’ax xnajtil rik’in li yaal. Jun profeet ki’awa’b’ejin re lix Iglees li Dios sa’ li junjunq chi k’ojlajik, aj Adan li xb’een toj anajwan.4 Eb’ li profeet neke’xch’olob’ xyaalal li Jesukristo—lix santilal ut chirix lix k’anjel sa’ xb’een li ruchich’och’.5 Naqoxloq’i li Profeet aj Jose Smith jo’ li profeet re li roso’jik k’ojlajik a’in. Ut naqoxloq’iheb’ li junjunq chi winq li ki’taaqen jo’ Awa’b’ej re li Iglees.

Naq naqaxaqab’ xwankileb’ profeet ut jalan chik aj jolominel,6 naqapatz’ li chaq’rab’ re k’ulub’ank sa’ komonil, xb’aan naq li Qaawa’ kixye, “Moko kʼeebʼilaq ta re ani junaq chi xik re xjultikankil lin evangelio, malaj re xwaklesinkil lin iglees, kaʼajwiʼ wi kʼojobʼanbʼil xbʼaan junaq li kʼeebʼil xwankil, ut nawbʼil xbʼaan li iglees naq kʼeebʼil xwankil ut naq kʼojobʼanbʼil joʼ tento taaʼuxq xbʼaanebʼ laj jolominel re li iglees.”7

A’in naxk’e qe, jo’ xkomon lix Iglees li Qaawa’, lix kawileb’ qach’ool ut qapaab’aal naq yooko chixyalb’al qaq’e chixpaab’ankil li aatin sa’ li loq’laj hu li naxye naq tento taqab’i lix yaab’ xkux li Qaawa’8 jo’ na’el chaq sa’ xtz’uumaleb’ re lix moos, a’eb’ li profeet.9 Chixjunileb’ aj jolominel sa’ lix Iglees li Qaawa’ b’oqb’ileb’ xb’aan li ani k’eeb’il tz’aqal xwankil. Maajun profeet yal kib’oqe’ chaq xb’aaneb’ li tenamit. Li Qaawa’ kixye chi saqen ru: “Moko laa’ex ta xexsik’ok wu; laa’in b’an xinsik’ok eeru ut xexinxaqab’.”10 Laa’ex ut laa’in, ink’a’ naqab’oqeb’ aj jolominel re Iglees, yalaq b’ar neke’k’anjelak. A’b’anan, k’eeb’il qe li chaab’ilal chixxaqab’ankileb’ xwankil.

Lix b’ehil li Qaawa’ moko jo’ ta lix b’ehil li winq. Lix b’ehil li winq neke’risi jun aj k’anjel naq neke’tix malaj neke’tawasiik. A’b’an lix b’ehil li winq moko a’an ta ut maajo’q’e taa’wanq jo’ lix b’ehil li Qaawa’. Qaxaqab’ankil xwankileb’ li profeet, a’an rajom qach’ool qajunes kib’ naq taqab’aanu chixjunil li tooruuq re xpaab’ankil lix aajelil ru na’leb’ li profeet. Qaxaqab’ankil a’an xk’eebal jun xaqab’anbil qaatin naq taqak’e reetal naq lix b’oqb’al jo’ profeet tz’aqal yaal ut wan xwankil sa’ qab’een.

26 chihab’ chaq naq maji’ ki’ok jo’ Awa’b’ej re li Iglees, laj Elder, jo’ nayeeman re sa’ kutan a’an, George Albert Smith kixye: “Li teneb’ank li naqak’e naq naqataqsi li quq’…… q’axal loq’. Moko naraj ta xyeeb’al naq taqachap chi ch’ancho’ li qab’e chixk’oxlankil naq lix profeet li Qaawa’ tixb’eresi lix k’anjel, a’b’an naraj naxye … naq tooxaqliiq chirix; tootijoq chirix; taqakol rix lix chaab’il k’ab’a’, ut taqayal qaq’e chixb’aanunkil lix b’eresinkil jo’ naxtaqla li Qaawa’.”11

Li yo’yookil Qaawa’ naxb’ersi lix yo’yookil Iglees!12 LI Qawaa’ naxk’utb’esi li rajom choq’ re li Iglees rik’in li profeet. Ewer, chirix naq b’oqb’ilo chaq chixxaqab’ankil xwankil laj Thomas S. Monson jo’ Awa’b’ej re li Iglees, b’oqb’ilo chaq ajwi’ chixxaqab’ankil xwankil a’an, lix tenq’ aj k’ehol na’leb’ sa’ li Xb’eenil Awa’b’ejil, ut lix komon lix Molameb’ li Kab’laju chi Apostol jo’ profeet, aj ilol na’leb’, ut aj k’utb’esinel. K’oxlahomaq a’an! Naqaxaqab’ xwankileb’ o’laju chi winq jo’eb’ lix profeet li Dios! Neke’k’amok re chijxunileb’ lix lawil li tijonelil li neke’k’eeman reheb’ li winq sa’ li k’ojlajik a’in.

Lix b’oqb’al o’laju chi winq jo’ apostol naxk’e xkolb’aleb’ kix laa’o lix komon li Iglees. K’a’ut? Xb’aan naq li sik’b’il xb’aan jun reheb’ tento naq sik’b’ilaq xb’aan chixjunileb’.13 Ma truuq teek’oxla chan ru naq li Musiq’ej nareek’asi xch’ooleb’ o’laju chi winq re naq junajinb’ileb’ xk’a’uxl? Li o’laju chi winq a’in jalan jalanq lix tzolb’aleb’ ut lix k’anjeleb’, ut jalan jalanq li neke’xk’oxla ajwi’ chirix naab’aleb’ na’leb’. Chineepaab’! Li o’laju chi winq a’in—profeet, aj ilol na’leb’, ut aj k’utb’esinel—neke’xnaw k’a’ru li rajom li Qaawa’ sa’ hoonal naq junajinb’ileb’ xk’a’uxl chixjunjunqaleb’! K’eek’o xch’ooleb’ chi yaal naq taab’aanumanq li rajom li Qaawa’. Lix tij li Qaawa’ naxk’e jun k’utb’il eetalil choq’ re li o’laju chi winq a’in naq neke’tijok: “Chib’aanumanq laa wajom sa’ ruchich’och’ jo’ na’ux sa’ choxa.”14

Li Apostol li jwal najt chaq xwanjik jo’ Apostol naxb’aanu li jolomink. 15 J’okan naq k’iila sut wan li tiixil winq choq’ Awa’b’ej re li Iglees. 16 Chi jo’kan, nak’ojob’aman xb’ehil li k’anjel ut neke’k’iresiik xna’leb’ aj k’anjel chi us, jo’ b’eresinb’il xb’aan li Qaawa’.

Tuqub’anb’il ru li Iglees sa’ qakutankil anajwan xb’aan li Qaawa’. Kixyiib’ ru xb’ehil li jolomink re naq xk’iilasutinkil li k’anjel toxtenq’a. Rik’in lix b’ehil li k’anjel a’in, jolominb’il li Iglees rik’in profeetil na’leb’ us ta nachal raj li yajel ut li ch’a’ajkilal li naxk’am li tiixilal.17 Wankeb’ naab’aleb’ li tz’ilok-ix ut k’aa’kalenk-ib’ re naq maajunaq taaruuq chixsachb’al xb’e li Iglees. Eb’ aj jolominel neke’xk’ul xtzolb’aleb’ chi kok’ aj xsa’ re naq junaq kutan yoo’on wanqeb’ chi jolomink sa’eb’ li jolomil ch’utub’aj-ib’ taqenakeb’ xwankil. Neke’xtzol chanru te’rab’i lix yaab’ xkux li Qaawa’ li nachal rik’in lix hasb’ li Musiq’ej.

Naq kik’anjelak jo’ xb’een aj tenq’ aj k’ehol na’leb’ chiru li Awa’b’ej Ezra Taft Benson, li chal re xraqik lix yu’am, li Awa’b’ej Gordon B. Hinckley kixch’olob’:

“Eb’ li na’leb’ ut chan ru te’b’aanumanq li kixk’uub’ li Qaawa’ choq’ re xjolominkil lix Iglees neke’xk’e chi uxmank li k’anjel, maak’a’ naxye…  li nak’ulman. Aajel ru … naq maak’a’ li wiib’ank ch’oolej chirix lix jolominkil li Iglees ut chanru na’oksiman li profeetil maatan, jo’ ajwi’ chanru naru chixk’ulb’al li musiq’anb’il na’leb’ ut li k’utb’esink re xk’anjelankil lix b’aanuhom ut lix k’anjel li Iglees, naq yaj li Awa’b’ej malaj ch’a’aj chiru chixb’aanunkil lix k’anjel.

“Li Xb’eenil Awa’b’ejil ut lix Molameb’ li Kab’laju chi Apostol, b’oqb’ileb’ ut xxaqab’anb’ileb’ re xk’amb’aleb’ lix lawil li tijonelil, re naq wankeb’ xwankil u xteneb’ankil chixjolominkil li Iglees, re xk’anjelankileb’ lix k’ojob’anb’il k’anjel, re xch’olob’ankil lix tzol’leb’, ut re xxaqab’ankil ut xtusub’ankil lix b’aanuhom.”

Li Awa’b’ej Hinckley kixtikib’ wi’chik li raatin:

“Naq nayajer li Awa’b’ej malaj ink’a’ naru chi k’anjelak chi chaab’il sa’ chixjunil lix teneb’ankil sa’ li ropiis, lix wiib’ chi tenq’ aj k’ehol na’leb’ sa’ junajil chanchaneb’ jun Molam re li Xb’eenil Awa’b’ejil. Neke’xxik chi ub’ej xb’aanunkil xk’anjel li Xb’eenil Awa’b’ejil li tento taab’aanumanq wulaj wulaj. …

“…A’b’anan wi wan junaq nimla patz’om malaj na’leb’ chirix li k’anjel, li ch’utam, li tzol’leb’, malaj chanru nab’aanuman jun k’ojob’anb’il k’anjel re li Iglees, chixjunileb’ li wankeb’ sa’ li Xb’eenil Awa’b’ejil ut li Kab’laju neke’xk’oxla ut neke’tijok chirix li na’leb’ a’an.18

Sa’ chihab’ xnume’, naq li Awa’b’ej Monson kixq’ax oob’ chihab’ lix wanjik jo’ Awab’ej re li Iglees, kixk’oxlaheb’ li 50 chihab’ sa’ xk’anjel li apostol ut kixye li aatin a’in: “Li tiixilal na’chal sa’ qab’een chiqajunilo. A’b’anan, naqajunaji lix yaab’ qakux rik’in li re li Rey aj Benjamin, li kixye, …  <<Laa’in b’an chanchanin jo’ laa’ex, ut wan sa’ inb’een li jar paay chi majelal re tz’ejwalej ut re k’a’uxlej; a’b’anan sik’b’il wu … ut k’ojob’anb’ilin xb’aan lin yuwa’, … ut kink’uulaak ut kikole’ wix xb’aan lix wankilal li maak’a’ xjuntaq’eetankil, re tink’anjelaq cheru chi anchal li metz’ew, li k’a’uxl u li kawilal li k’eeb’il we xb’aan li Qaawa’>> (Mosiah 2:11).”

Li Awa’b’ej Monson kixtikib’ wi’chik li raatin: “Us ta yalaq xch’a’ajkilal re li qakawilal, us ta xmajelal li qatib’el malaj qak’a’uxl, nokok’anjelak rik’in x’anchalil li qametz’ew. Ninye chi ch’olch’o eere naq li Iglees k’uulanb’il sa’ chaab’il uq’ej. Lix b’ehil li k’anjel li kik’ojobaak choq’ re li Xb’eenil Awa’b’ejil ut lix Molameb’ li Kab’laju [chi Apostol] naxk’e chi uxmank naq junelik taak’uulaaq sa’ li chaab’il uq’ej ut a’an, chichalq taxaq yalaq k’a’ru, ink’a’ tento naq tatch’a’ajkilaaq malaj tatxuwaq. Laj Kolol qe, li Jesukristo, li nokotaaqen re, li noqoloq’onink re, ut li nokok’anjelak chiru, junelik wan chiqu.”19

At Awa’b’ej Monson, naqab’antoxi aawe li yaalalil a’in! Ut naqab’antioxi aawe laa yu’am chi k’anjelak chiruheb’ laa was aawiitz’in chi chaab’il ut chi k’eek’o aach’ool. Ma us tin’aatinaq ruuchileb’ lix komon li Iglees sa’ chixjunil li ruchich’och’ naq chi junajinb’il ut chi ch’olch’o naqab’antioxi awee. Nakatoxloq’i! Nakatqara! Naqatqaxaqab’, moko k’a’aj ta wi’ rik’in taqsinb’il quk’ a’b’anan rik’in x’anchalil li qach’ool ut li qak’ojob’anb’il b’aanuhom. Chi tuulan ut chi kaw qach’ool, “Nokotijok chawix, profeet raab’il”!20 Sa’ xk’ab’a’ li Jesukristo, Amen.

Eb’ li raqalil

  1. “B’antiox xaq aawe,” Eb’ li b’ich, ajl 12.

  2. Xk’utomeb’ li Awa’b’ej re li Iglees: Joseph F. Smith(1998), perel 211; xtikman li énfasis. Li aatin a’in kik’eeman sa’ 1898, naq li Awa’b’ej Smith kiwan jo’ Xkab’ aj Tenq’ aj K’ehol Na’leb’ sa’ li Xb’eenil Awa’b’ejil.

  3. Re rilb’al xkomon, chi’ilmanq Spencer J. Condie, Russell M. Nelson: Yuwa’b’ej, B’anonel, Apostol (2003), perel 153–56.

  4. Chi’ilmanq K’utul raqal reheb’ li loq’laj hu, “K’ojlajik.”

  5. Junjunq chi profeet kixye resil chi rub’elaj lix k’ulunik li Qaawa’, jo’ laj Lehi (chi’ilmanq 1 Nefi 1:19), laj Nefi (chi’ilmanq 1  Nefi 11:31–33; 19:7–8), laj Jakob (chi’ilmanq Jakob 4:4–6), laj Benjamin (chi’ilmanq Mosiah 3:5–11, 15), laj Abinadi (chi’ilmanq Mosiah 15:1–9), laj Alma (chi’ilmanq Alma 40:2), ut laj Samuel li Lamanita (chi’ilmanq Helaman 14:12). Rub’elaj naq kiyo’la li Kolonel sa’ Belen, ke’ril chi rub’elaj lix nimla mayej re xtojb’al rix li maak ut lix waklijik wi’chik chi yo’yo.

  6. Li xb’eenil na’leb’ re xxaqab’ankil xwankileb’ aj jolominel a’anaq jun k’ojob’anb’il na’leb’ sa lix Iglees li Qaawa’. Jun winq naxaqab’aak xwankil naq maji’ naxaqab’aman sa’ jun xb’oqb’al malaj sa’ jun ropiis li tijonelil.

  7. Tzol’leb’ ut Sumwank 42:11. Li xxaqab’ankil xwankileb’ aj jolominel sa’ qab’een kitikib’aman sa’ waakib’ xb’e li po Abril, 1830, naq kik’ub’aak li Iglees, ut sa’ Marzo, 1836, naq lix komon li Xb’eenil Awa’b’ejil ut lix Molameb’ li Kab’laju chi Apostol ke’xaqab’aman xwankil jo’ profeet, aj ilol na’leb’, ut aj k’utb’esinel (chi’ilmanq Resilal li Iglees, 1:74–77; 2:417).

  8. Lix Hu laj Mormon nokoxtij chirix li xuwajel toowanq wi’ wi naqatz’eqtaana lix tzol’leb’ li profeet. Chi sa’ li hu naqil naq “li kab’l nim ut paapo xsa’ a’an lix q’etq’etil li ruchich’och’, ut kit’ane’, ut q’axal nim lix t’anik. Ut lix anjel li Qaawa’ kinraatina wi’chik ut kixye: Jo’kanaq chaq lix sachlijikeb’ chixjunil li tenamit, junkab’al, aatinob’aal, ut teepal, li te’pleetinq reheb’ li kab’laju chi apostol re li Karneer” (1 Nefi 11:36).

  9. Chi’ilmanq Daniel 9:10; Amos 3:7; Tzol’leb’ ut Sumwank 21:1, 4–5; 124:45–46.

  10. San Juan 15:16. Li ro’ raqal re Lix Raqalil li Paab’aal naxch’olob’ chi saqen wi’chik ru: “Laa’o naqapaab’ naq jun li winq tento taaboq’e’q xb’aan li Dios, rik’in profeetil aatin, ut rik’in xk’eeb’al xwankil, re tixjultika li Evangelio ut tixk’anjela li k’ojob’anb’il k’anjel li wan chi sa’.”

  11. Xk’utomeb’ li Awa’b’ej re li Iglees: George Albert Smith (2011), 64; xtikman li énfasis. Li aatin a’in ki’yehe’ xb’aan laj Elder George Albert Smith sa’ jun jolomil ch’utam sa’ 1919. Ki’ok jo’ Awa’b’ej re li Iglees sa’ 1945.

  12. Chi’ilmanq Tzol’leb’ ut Sumwank 1:30, 38.

  13. Chi’ilmanq Tzol’leb’ ut Sumwank 107:27.

  14. 3 Nefi 13:10; chi’ilmanq ajwi’ San Mateo 6:10; San Lucas 11:2.

  15. Naq nakam jun Awa’b’ej re li Iglees, raq’b’il li Xb’eenil Awa’b’ejil ut li tenq’ aj k’ehol na’leb’ neke’ok wi’chik sa’ xna’ajeb’ sa’ lix Molameb’ li Kab’laju chi Apostol. Toja’ naq lix Molameb’ li Kab’laju chi Apostol na’ok chi jolomink sa’ xb’een li Iglees toj taatuqub’aaq wi’chik li Xb’eenil Awa’b’ejil. Li hoonal a’in nanawman jo’ jun hoonal re li apostol. Sa’ jutan ak xnume’, jalan jalanq lix najtil li hoonal a’in, kaahib’ kutan toj oxib’ chihab’ rik’in meer.

  16. A’b’anan, li k’uub’anb’il na’leb’ a’in moko ki’uxman ta rik’in xb’oqb’al laj Jose Smith, li kik’ojob’aman chaq junxil re wank jo’ li profeet re li K’ojob’ank wi’chik ut li xb’een Awa’b’ej re li Iglees (chi’ilmanq 2 Nefi 3:6–22; chi’ilmanq ajwi’ Abraham 3:22–23).

  17. Naqanaw naq li Qaawa’ ajwi’ taaruuq toxb’oq sa’ li qachoxail ochoch yalaq jo’q’e naraj.

  18. Gordon B. Hinckley, “Li Dios wan chiqu,” Liahona, Mayo 1994, 54; chi’ilmanq ajwi’ Gordon B. Hinckley, “A’an moko nawar ta,” Liahona, Mayo 1983, perel 6.

  19. “Jun esil re li Awa’bej Thomas  S. Monson,” Esil re li Iglees, Feb. 3, 2013, 9.

  20. “Nokotijok chawix,” Eb’ li b’ich, ajl 14.