Xraab’al qib’ naq jalan jalanq li qana’leb’

Sa’ xraqik lix k’anjel sa’ li ruchich’och’, li Jesus kixk’e reheb’ lix tzolom jun li “ak’ chaq’rab’” (Juan 13:34). Kixye oxib’ sut, ut yal b’ab’ay ru li chaq’rab’ a’an, a’b’anan ch’a’aj xb’aanunkil li naxye: “rahomaq eerib’, jo’ xexinra” (Juan 15:12; ut raqal 17). Li na’leb’ naq taqara qib’ chiqib’il qib’ ak kiwan chaq sa’ xyi lix k’anjel li Kolonel. Xkab’il li xnimal ru taqlahom, a’an naq “chara aawas aawiitz’in jo’ nakara aawib’” (Mateo 22:39). Li Jesus kixk’ut ajwi’ “cherahaqeb’ li xik’ neke’ilok eere” (Mateo 5:44). A’b’an li taqlahom naq toorahoq jo’ narahok A’an moko junaqik ta. “Chi yaal,” chan li Awa’b’ej Tomas S. Monson sa’ li abril xnume’, “li rahok, a’an tz’aqal xwankil li evangelio. Ut li Jesukristo, A’an li naxk’ut chiqu. Lix yu’am kixkanab’ jun reetalil li rahok.” ¹

K’a’ut naq ch’a’aj xraab’al jalan jo’ narahok li Kristo? Ch’a’aj xb’aan naq tento tookanaq sa’ xyanqeb’ li ani ink’a’ neke’xkomoni qapaab’ahom chi moko li sumwank okenaqo wi’. Sa’ li xnimal ru tij, naq ok re chi q’axtesiik sa’ li krus, li Jesus kitijok choq’ reheb’ lix tzolom. Kixye: “xinq’axtesi reheb’ laa waatin ut xik’ xe’ile’k xb’aan li ruchich’och’, xb’aan naq moko reheb’ ta li ruchich’och’, jo’ naq laa’in moko rehin ta li ruchich’och’” (Juan 17:14). Toja’ naq kixye re li Yuwa’b’ej, “ink’a’ nintz’aama naq chawisiheb’ sa’ ruchich’och’, nintz’aama b’an naq chakoleb’ chiru li maa’us” (raqal 15).

Na’ajman naq toowanq chi sa’ li ruchich’och’, a’b’an moko re ta li ruch’ich’och’. Tento toowanq arin xb’aan naq li rawa’b’ejihom li Jesus nak’anjelak jo’ chanchan xyu li kaxlan wa, li naxsipob’resi li wa. (Lukas 13:21; Mateo 13:33; 1 Korintios 5:6–8). Lix tzolom li Kristo ink’a’ te’ruuq xb’aanunkil a’an wi neke’wan junes sa’ xyanqeb’ li rech aj paab’anel. A’ut li Kolonel kixk’ut ajwi’ naq wi naqara A’an, taqapaab’eb’ lix taqlahom (chi’ilmanq Juan 14:15).

Naab’al naxk’ut li evangelio chirix xpaab’ankileb’ li taqlahom us ta wanko sa’ xyanqeb’ li ani jalaneb’ xpaab’ahom ut xb’aanuhom. Lix k’utum chirix li wech’ok wan sa’ xyi. Naq li Kristo kixk’uleb’ laj Nefita naq yookeb’ chi wech’ok chirix chan raj ru li kub’iha’, A’an kixye chi saqen ru chan ru taab’anumanq li k’anjel a’an. Toja’ naq kixk’ut chiruheb’ li na’leb’ a’in:

“Maajun wech’ink-ib’ taawanq sa’ eeyanq, jo’ wanjenaq junxil; chi moko taawanq li wech’ink-ib’ sa’ eeyanq chirix li jar raqal re lin tzol’leb’, jo’ wanjenaq junxil.

“Xb’aan naq chi yaal … ninyee eere, ani wan rik’in li musiq’ej re wech’ok-ib’, a’an moko we ta, re b’an laj tza, a’an xyuwa’il chixjunil li wech’ok-ib’, ut a’an nareek’asiheb’ xch’ool li winq re te’wech’oq rik’in josq’il chirib’ileb’ rib’.

“K’ehomaq reetal, … a’in … lin tzol’leb’, naq taak’ehe’q xraqik xkomon li k’a’aq re ru a’in” (3 Nefi 11:28–30; k’eeb’il xkawil li aatin).

Li Kolonel ink’a’ kixye lix q’usum chirix li wech’ok-ib’ ka’a’jwi’ reheb’ li ani ink’a’ neke’xpaab’ xchaq’rab’ li kub’iha’. Kixye b’an naq maajun tixb’aanu. Tento ajwi’ naq eb’ laj paab’anel ink’a’ te’reek’asi xch’ooleb’ li winq chi wech’ok. Li “xyuwa’il li wech’ok-ib’,” a’an laj tza; ut li Kolonel, a’an li Awa’b’ej re Tuqtuukilal.

Jo’kan ajwi’, li Santil Hu naxk’ut naq “li tiikeb’ xch’ool neke’xch’anab’ li ch’a’ajkilal” (Proverbs 29:8). Li xb’eenileb’ Apostol ke’xk’ut naq “chiqak’e … qach’ool chirix li k’a’ru nak’uub’ank re li tuqtuukilal” (Romanos 14:19) ut naq “[taqaye] li yaal rik’in rahok (Efesios 4:15), “xb’aan naq li josq’ aj winq ink’a’ naxb’aanu li tiikilal li naraj li Dios” (James 1:20). Sa’ qakutankil anajwan li Qaawa’ kixye naq taajultikamanq li evangelio “li junjunq chi winq chiru li ras riitz’in, rik’in q’unil aatin ut tuulanil” (Tz. ut S. 38:41), “chi anchal aatuulanil, … chi ink’a’ nakahob’eb’ laj hob’onel” (Tz. ut S. 19:30).

Us ta toowanq chi tuulan ut chi maak’a’ li wech’ok, ink’a’ raj taqakos ru xwankil li qapaab’ahom re li yaal. Ink’a’ raj taqakanab’ xkolb’al li loq’laj na’leb’. Lix evangelio li Jesukristo ut li sumwank okenaqo wi’ ak nokohe’xk’e jo’ aj pleetinel sa’ li nimla pleet sa’ xyanq li yaal ut li b’alaq’. Maak’a’ junaq na’ajej b’ar wi’ toohilanq sa’ xyiheb’ a’an.

Li Kolonel kixk’ut a’in naq kik’ame’ chiru jun li ixq li kitawe’ chaq sa’ “xmuxb’al lix sumlajik (Juan 8:4). Chirix naq ke’xutanak laj jitonel xb’aan xka’pak’akileb’ ru, ke’el chaq aran ut li Jesus kikana xjunes rik’in li ixq. Kixk’ul li ixq chi q’un xch’ool, ut ink’a’ kiraj xjitb’al sa’ li hoonal a’an. A’b’anan kixye ajwi’ chi kaw xch’ool “matmaakob’k chik” (Juan 8:11). Aajel ru xq’unal li ch’oolej, a’ut jun xtzolom li Kristo—jo’ chanchan ajwi’ tz’aqal li Tzolonel—taawanq chi kaw xch’ool sa’ li yaal.

Jo’ chanchan li Kolonel, lix tzolom neke’ril li maakob’k, ut sa’ qakutankil anajwan nayeeman naq a’aneb’ laj xik’ ilonel wi neke’xxaqab’ rib’ choq’ re li us. Naab’aleb’ li na’leb’ sa’ li ruchich’och’ neke’xyal rixeb’ laj Santil Paab’anel chi jo’kan. Jun li mas nim, a’an li na’leb’ re xk’eeb’al li liceens choq’ re lix sumlajik li rech winqilal ut li rech ixqilal sa’ Estados Unidos ut naab’aleb’ chik li tenamit. Wankeb’ ajwi’ li maajun paay chi sumlak neke’raj xk’ulb’al. Wankeb’ li ink’a’ neke’raj xkok’al. Wankeb’ li ink’a’ neke’raj xramb’al ru li pornografia malaj li droga. Jun chik—li na’no ru chi us—a’an li wank chi sumsu rik’in jun sum aatin li maak’a’ xpaab’aal, malaj li wan sa’ xyanqeb’ li qech aj trab’aaj ut xkomoneb’ chik li maak’a’eb’ xpaab’aal.

Sa’eb’ li santil na’ajej, jo’ li santil ochoch, li rochochil li loq’onink, ut sa’ qochochnal, tento taqak’ut li yaal ut li taqlahom chi saqen ru jo’ chanru naqanaw sa’ lix k’uub’anb’il na’leb’ li kolb’a-ib’, li k’utb’esinb’il sa’ li evangelio li k’ojob’anb’il wi’chik. Li Qak’ulub’ chixb’aanunkil a’an wan sa’ xchaq’rab’il li qatenamit chirix li aatinak ut li paab’ank, jo’ ajwi’ sa’ roxloq’inkil xna’ajil li junjunq, li wan xwankil sa’ jalaneb’ chik li tenamit us ta moko tz’iib’anb’il ta sa’ xchaq’rab’il.

Sa’ xna’ajil b’an li tenamit, li k’a’ru neke’xb’aanu aj paab’anel natz’ile’ rix. Li paab’ank chi moko ramro ta naxkol xk’iihaleb’ li k’anjel sa’ tenamit, a’b’an nab’ise’ re naq taakanaaq xna’aj lix paab’ahom ut lix k’anjeleb’ jalan. Li chaq’rab’ naru tixram li k’a’ru na’ilman jo’ maak xb’aaneb’ naab’al, jo’ xmuxb’al xtib’el jalan, malaj li xib’esinel pleetik, us ta nab’aanuman sa’ xk’ab’a’ li paab’aal. Eb’ li maak li kub’enaq xrahil, us ta ink’a’ us choq’ reheb’ junjunq aj paab’anel, maare tento yal te’kuye’q wi kolb’ilaqeb’ sa’ li chaq’rab’ xb’aan “xyaab’ xkux li tenamit” (Mosiah 29:26).

Sa’ li aatinak chiru li tenamit, tqaj naq taab’anumanq xk’utum li evangelio naq taqaraheb’ li qas qiitz’in ut naq ink’a’ toowech’ok. Lix tzolom li Kristo tento te’xk’ut roxloq’inkileb’ jalan. Tento taqara chixjunileb’, ut taqab’iheb’ chi us, ut taqa’oxloq’i lix paab’ahom. Us ta ink’a’ junaqik li taqapaab’, ink’a’ raj tooch’a’ajk’o’q. Li qapaab’ahom ut li qaatin ink’a’ raj taa’ok sa’ li wech’ok. Chaab’ilaq raj qana’leb’ sa’ xch’olob’ankil ut xb’aanunkil li qapaab’ahom, ut sa’ li naqatoch’ wi’ xch’ooleb’ jalan. Naq laa’o naqab’aanu a’in, naqatz’aama naq jalaneb’ ink’a’ te’josq’o’q naq yooko chi paab’ank jo’ qak’ulub’ xb’aanunkil. Naqak’e qach’ool chiqajunil naq taqab’aanu li kixye li Kolonel: “Jo’ teeraj te’xb’aanu li winq eere, chi jo’kan teeb’eenu reheb’” (Mateo 7:12).

Naq ink’a’ nak’eeman xna’aj li qapaab’ahom sa’ li chaq’rab’, taqanumsi raj a’an chi maak’a’ li josq’il, ut chi chaab’il qach’ool. Maak’a’ naxye k’a’ru nak’ulman, laa’aqo raj aj rahonel, ut taqatz’eq chixjunil li xik’ ilok, jo’ xik’ rilb’aleb’ li ani jalaneb’ xtenamit, riyajil, xpaab’aal, xna’leb’, malaj li te’xsume li ixq malaj li winq.

Xinye anajwan xjolomileb’ li na’leb’. Tin’ok chik anajwan chixyeeb’al chanru naq li na’leb’ a’an te’oksimanq sa’ junjunq li nokowan wi’, b’ar wi’ tento taqataaqe lix k’utum li Kolonel chi mas us wi’chik.

Xb’eenil, ninye resil k’a’ru neke’tzole’ wi’ li qakok’al naq neke’b’atz’unk chirib’ileb’ rib’. K’iila sut, li ani moko xkomoneb’ ta li Iglees arin sa’ Utah neke’raho’ xb’aan naq junjunqeb’ li qakomon ink’a’ neke’xkanab’ lix kok’al chirochb’eeninkil li kok’al li jalaneb’ xpaab’aal. Tento raj naq tooruuq chixk’utb’al li na’leb’ej chiruheb’ li qakok’al chi ink’a’ naqisiheb’ sa’ xyanqeb’ li ani jalan.

Naab’aleb’ laj k’utunel sa’ iglees ut sa’ tzoleb’aal neke’raho’ sa’ rilb’al chanru junjunqeb’ li saaj, li Santil Paab’aneleb’ ajwi’, neke’xk’uleb’ rib’. Li taqlahom naq taqaraheb’ jalan na’ajman naq toorahoq chi maak’a’ naxye xpaab’al, xtenamit, malaj riyajil li jun. Naqab’oq’ chixjunileb’ li saaj naq ink’a’ te’ok sa’ li xik’ ilok, malaj k’a’aq chik re ru li naxrahob’tesi jalan. A’an jun xq’etb’al xchaq’rab’ li Kolonel naq taqara qib’ chiqib’il qib’.

Li Kolonel kixk’ut naq li wech’ok, a’an jun xk’anjeleb’aal laj tza. Ch’olch’o naq a’an naxjit junjunq li b’aanuhom sa’ li política. Aajel ru naq te’wanq jalan jalanq li política, a’b’anan lix jalanil chirib’ileb’ rib’ ink’a’ raj tixk’e xna’aj li hob’ok, li naxt’ilob’resi xb’ehil li jolomink tenamit, ut naxrahob’tesi li neke’tz’aqon aran. Chiqajunilo tento raj taqatz’eq li xik’ ilok, ut chaab’ilaq qach’ool choq’ re xjalanileb’ li na’leb’ej.

Li na’ajej b’ar wi’ q’axal aajel ru xtz’eqtanankil li xik’ ilok naq jalan jalanq li qana’leb’, a’an wan sa’ qochochnal ut sa’ qajunkab’al. Ink’a’ naru xsachb’al li jalanil—wan chi nim ut wan chi ka’ch’in. Junaq li nim, qayehaq naq jun qakomon taa’ok jo’ rech warib’k jalan chi moko sumsu ta. Aran te’ok wiib’ li qapaab’aahom sa’ ch’a’ajkilal—a’anaq li qarahom choq’ re li qakomon, ut li qapaab’ahom re li taqlahom. Jo’ kixb’aanu li Kolonel, naru taqak’ut li rahok chi toj xaqxokoo sa’ li yaal, rik’in naq ink’a’ naqak’ut junaq xk’ulub’ankil malaj junaq xtenq’ankil li maak.

Ninchoy waatin rik’in jun chik li eetalil. Sa’ jun li ch’utub’aj-ib’ re oqech maare junaq laajeb’ chihab’ chaq, jun li komon ixq kixye we naq lix b’eelom, li moko komon ta, naxik rochb’een sa’ iglees chiru kab’laju chihab’, a’b’an toj maji’ na’ok jo’ xkomon li Iglees. Naxpatz’ k’a’ raj ru tixb’aanu. Kinye re naq taakanaaq sa’ xb’aanunkil li us, naq taawanq xkuyum, ut naq chaab’ilaq xch’ool rik’in xb’eelom.

Maare jun po chirix a’an, kixtz’iib’a jun lin hu, ut kixye: “xink’oxla naq ak tz’aqal inkuyum sa’ xk’ab’a li kab’laju chihab’, a’b’an ink’a’ xinnumsi chi chaab’il inch’ool. Jo’kan naq xinyal chi us li chaab’il ch’oolej, numenaq jun po, toja’ naq kikub’e xha’.”

Nim xwankil li chaab’il ch’oolej, ut mas wi’chik sa’ junkab’al. Kixye ajwi’ sa’ xhu, “Toj ninyal wi’chik xchaab’ilal inch’ool xb’aan naq ok qe chi tz’ape’k sa’ santil ochoch!”

Waqib’ chihab’ chik moqon, kixye sa’ jun chik lix hu: “lin b’eelom kib’oq’e’ jo’ li obiisp [sa’ qateep.]”²

Sa’ naab’aleb’ li qakomonil ut li qana’aj, tento toowanq sa’ xyanq jalan jalanq li na’leb’. Sa’ li k’a’ru aajel ru, li qapaab’ahom laa’o ink’a’ raj taatz’eqmanq, a’b’anan jo’ xtzolom li Kristo tento toowanq sa’ xyaalal rik’ineb’ li ani ink’a’ neke’xk’ulub’a qapaab’ahom ut li tzol’leb’ xaqxo wi’. Lix k’uub’anb’il na’leb’ li Yuwa’b’ej, li naqanaw xb’aan li profeetil k’utb’esinb’ik, xoxk’e b’ar wi’ tento taqapaab’eb’ lix taqlahom. A’an naraj naq taqaraheb’ li qas qiitz’in sa’ jalan jalanq li tenamit ut paab’aal, jo’ chan ru naq li Kristo koxra. Jo’ kixye jun li profeet najter, tento taqatikisi qib’ chi ub’ej, rik’in xraab’al li Dios ut chixjunileb’ li winq (2 Nephi 31:20).

Us ta ak ch’a’aj li wanko wi’, lix taqlahom li Kolonel naq taqara qib’ jo’ chan ru naq A’an narahok, a’an anchal lix yalb’al qix li q’axal nim. Nintz’aama naq taqanaw a’in, ut naq taqayal xyu’aminkil sa’ chixjunil li qakomonil ut qak’anjel, sa’ xk’ab’a’ li Jesukristo, amen.