Li molam: Jun na’ajej re wank
Li Qaawa’ naraj naq teek’ojob’ jun kawil ch’uut. Naq yoo chixxokb’aleb’ li ralal xk’ajol, eb’ a’an neke’raj ru jun na’ajej b’ar wi’ naru neke’wan ut b’ar wi’ naru neke’k’i.
Sa’ 2010, laj Andre Sebako, a’an jun li saaj li yoo chixsik’b’al li yaal. Us ta maajun wa kixb’aanu junaq li tij chi anchal xch’ool, kixye naq tixb’aanu. B’ab’ayaq chik chirix a’an kixnaweb’ ru li misioneer. Ke’xk’e jun li ch’ina hu wan xjalam-uuch lix Hu laj Mormon chiru. Laj Andre chaab’il kireek’a ut kixpatz’ reheb’ li misioneer ma naru te’xk’ayi li hu re. Ke’xsume naq naru te’xsi li hu re wi naxik sa’ li iglees.1
Laj Andre xwulak chaq xjunes sa’ li ak’il uq’ej Mochudi aran Botsuana, Africa. Li uq’ej a’aneb’ jun ch’uut aj rahonel ut junajeb’ ru, maare 40 chi komon.2 Ke’xk’ul laj Andre chi teetookeb’ lix tel. Kirab’i li neke’xk’ut li misioneer ut kikub’e xha’. K’a’jo’ xchaq’al ru a’an!
A’b’an chirix a’an k’a’ru? Chan raj ru naq laj Andre taakanaaq sa’ li iglees? Ani raj taatenq’anq re chi wank sa’ xb’ehileb’ li sumwank? Jun xsumenkil li patz’om a’an, a’an lix molam re li tijonelil!3
Chixjunil li nak’amok re li tijonelil, a’ yaal chan ru wan, naru na’osob’tesiik xb’aan jun kawil molam. Ex inraarookil was wiitz’in nekexk’amok re li Tijonelil re Aaron, li Qaawa’ naraj naq teek’ojob’ jun li kawil molam, jun na’ajej re wank choq’ reheb’ chixjunileb’ li saaj winq, jun na’ajej b’ar wi’ taawanq lix Musiq’ li Qaawa’, jun na’ajej b’ar wi’ naq chixjunileb’ li komon re li molam k’ulb’ilaqeb’ ut oxloq’inb’ilaqeb’. Naq li Qaawa’ yoo chixxokb’aleb’ li ralal xk’ajol, eb’ a’an neke’raj ru jun na’ajej b’ar wi’ naru neke’wan ut b’ar wi’ naru neke’k’i.
Chejunjunqalex laa’ex, li komonex sa’ xjolomil li molam, nekek’ut li b’e naq nekesik’ eemusiq’ankil4 ut naq nekechaab’ilob’resi lee rahom ut lee wanjik sa’ xyanqeb’ chixjunileb’ li komon sa’ li molam. Nekek’e reetal chi us li ak’ komon, li ink’a’ mas neke’wulak malaj li jalan neke’raj ru.5 Rik’in xwankilal li tijonelil, nekek’ojob’ jun li kawil molam.6 Ut jun kawil ut junajil ru molam nim li k’anjel naxb’aanu sa’ xyu’am junaq saaj winq.
Naq li Iglees kixye resil li ak’ jalaak re xtzolb’al li evangelio jayalinb’il sa’ li ochoch,7 junjunqeb’ ke’xk’oxlaheb’ li komon jo’ laj Andre ut ke’xpatz’, “K’a’ru taak’ulmanq rik’ineb’ li saaj kristiaan li neke’chal chaq sa’ junaq junkab’al b’ar wi’ ink’a’ neke’xtzol li evangelio ut b’ar wi’ maak’a’ junaq hoonal b’ar wi’ natzolman ut nayu’amiman li evangelio? Ma te’kanaaq chi tz’eqtaananb’il?
Ink’a’! Maa’ani naru nakana chi tz’eqtaananb’il! Li Qaawa’ naxraheb’ li junjunq chi saaj winq ut li junjunq chi saaj ixq. Laa’o, jo’ aj k’amol re li tijonelil, laa’o li ruq’ li Qaawa’. Laa’o lix tenq’ li Iglees sa’ li yalok q’e sa’eb’ li junkab’al. Naq sa’ li ochoch maak’a’ xk’ihal li tenq’, eb’ li molam re li tijonelil ut xkomoneb’ chik laj jolominel ut eb’ li amiiw neke’tenq’an ut neke’ril li junjunq chi kristiaan ut junkab’al a’ yaal chan ru li rajomeb’ ru.
Ak wilom chan ru nak’anjalek a’an. Ak innumsihom ajwi’ a’an. Naq wan chaq we waqib’ chihab’, lin na’ ut lin yuwa’ ke’xjach rib’, ut lin yuwa’ kixkanab’ lin na’ rik’ineb’ oob’ kok’al toj ka’ch’ineb’ xyu’am. Lin na’ kixtikib’ trab’ajik re qach’olaninkil. Tento naq kixsik’ xkab’ lix trab’aaj, jo’ ajwi’ xkomon chik lix tzolb’al. Jwal b’ab’ay lix hoonal kiwan re qilb’al. A’b’anan, eb’ lin mama’ qixa’an, wech alal, li obiisp, ut eb’ laj tzolol ochochnal tz’aqal koohe’xtenq’a jo’ chanru naqaj ru ut ke’xtenq’a ajwi’ lin ch’ina-usil na’.
Ut laa’in wankin sa’ jun li molam. Jwal ninb’antioxiheb’ li wamiiw —eb’ li was wiitz’in—li kine’xra ut kine’xtenq’a. Lin molam kiwan choq’ jun na’ajej b’ar wi’ naru ninwan. Maare naru naq junjunq ke’xk’oxla raj naq maak’a’ k’a’ru naru tinb’aanu re elk chi uub’ej malaj naq yal tz’eqok raj tinb’aanu xb’aan chan ru wan lin junkab’al. Maare jo’kan raj ajwi’. A’b’an eb’ li molam re li tijonelil ke’xjal chixjunil a’an. Lin molam kinixtenq’a ut kirosob’tesi lin yu’am chi moko b’isb’il ta.
Sutsuuko xb’aaneb’ kristiaan li chanchan naq ka’ajwi’ tz’eqok raj te’xb’aanu. Maare chiqajunilo wanko sa’ li na’leb’ a’an sa’ xyanqil li qayu’am. A’b’anan, chiqajunilo li wanko arin wan jun xmolam, jun na’ajej b’ar wi’ naru naqak’ul qakawilal ut b’ar wi’ naru nokok’ehok kawilal. Li ch’uut a’an “chiqajunil choq’ re jun ut jun choq’ reheb’ chixjunil.”8 A’an jun na’ajej b’ar wi’ nokotzolok chiqib’il qib’, nokok’anjelak chiruheb’ li qas qiitz’in, ut naqatzol wank chi ch’utch’u ut rik’in rahok naq nokok’anjelak chiru li Dios.9 A’an jun na’ajej b’ar wi’ neke’uxman sachb’a-ch’oolej.
Nawulak raj chiwu xseraq’inkil eere junjunqeb’ li sachb’a-ch’oolej ke’k’ulman sa’ lix molam laj Andre aran Mochudi. Naq yooqin chixwotzb’al li seraq’ a’in, ab’ihomaqeb’ chi us li na’leb’ li neke’kawob’resin re chixjunil li molam re li tijonelil li te’xk’anjela ajwi’ li na’leb’ a’an.
Chirix lix kub’ik xha’, laj Andre kirochb’eeniheb’ li misioneer naq yookeb’ chaq chixtzolb’aleb’ kaahib’ li saaj winq, li xe’kub’e ajwi’ xha’eb’. Anajwan ak oob’eb’ chik li saaj winq. Ke’xtikib’ xkawob’resinkileb’ rib’ sa’ komonil ut ajwi’ li uq’ej.
Jun xwaq li saaj, laj Thuso, kikub’e ajwi’ xha’. Laj Thuso kixwotz li evangelio rik’in oxib’ reheb’ li ramiiw, ut chi seeb’ xe’wulak b’eleb’.
Chi jo’kan naq nekech’utla lix tzolom li Jesukristo— chi ka’ch’inq, jo’ chan ru naq yookeb’ chi b’oqe’k xb’aaneb’ li ramiiw. Sa’ najter kutan, naq laj Andres kixnaw ru li Kolonel, xko’o sa’ junpaat b’ar wi’ wan chaq li ras ut “ut kixk’am wan wi’ li Jesus.”10 Chanchan ajwi’ a’an, naq b’ab’ay chik chirix naq laj Felipe ki’ok xtaaqenkil li Kristo, kixb’oq li ramiiw aj Natanael rik’in li aatin “Kim ut toxaawil.”11
Aran Mochudi, jun xlajehil li saaj chi seeb’ xwulak sa’ li Iglees. Eb’ li misioneer ke’xtaw lix junlajuhileb’. Ut lix kab’lajuhileb’ kikub’e xha’ chirix rilb’al lix b’aanuhom li evangelio sa’ xyu’ameb’ li ramiiw.
Eb’ li komom sa’ li uq’ej Mochudi k’a’jo’ naq sachenaqeb’ xch’ool. Eb’ li saaj a’in “ke’jale’ xch’ool choq’ re li Qaawa’, ut ke’junajiik rik’in lix iglees.”12
Lix Hu laj Mormon kixb’aanu lix k’anjel chi aajel ru sa’ lix jalajikeb’.13 Laj Thuso naxjultika, “Kintikib’ rilb’al ru lix Hu laj Mormon … rajlal naq wan inhoonal, sa’ ochoch, sa’ li eskweel, yalaq b’ar.”14
Laj Oratile kiraj xnawb’al ru li evangelio sa’ xk’ab’a’ li eetalil neke’xk’ut li ramiiw. A’an naxch’olob’: “Chanchan ta wi’ naq ke’jala sa’ junpaat xmutz’b’al ut xteeb’al li uhej. … Kink’oxla naq … yookeb’ chi tenq’aak xb’aan li ch’ina ... hu ke’xtikib’ xk’amb’al sa’ li … eskweel. Kink’e reetal naq yookeb’ chi wulak jo’ chaab’il winq. … Ut laa’in kiwan ajwi’ jalaak.”15
Eb’ li kab’laju chi saaj ke’ch’utub’aak ut ke’kub’siik xha’ chiru wiib’ chihab’. Chixjunjunqaleb’ a’an, ka’ajwi’ eb’ a’an li komon sa’eb’ lix junkab’al. A’b’anan, ke’xk’ul xtenq’ankileb’ sa’ li Iglees jo’ xjunkab’aleb’, jo’ ajwi’ rik’in li Awa’b’ej Rakwela,16 li awa’b’ej re li uq’ej; li Elder ut li Hermana Taylor,17 jun sumal li misioneer; ut wankeb’ chik li komon re li uq’ej.
Li Hermano Junior,18 jun aj jolominel re li ch’uut, naxb’oqeb’ li saaj sa’ li rochoch rajlal domingo b’enwa’leb’ ut naxb’eresiheb’. Eb’ li saaj neke’xtzoleb’ li loq’laj hu sa’ komonil ut ke’xb’aanu li q’ojyin re junkab’al chi kok’ aj xsa’.
Li Hermano Junior kixk’ameb’ chirula’aninkileb’ li komon, li kristiaan yookeb’ chirab’inkileb’ li misioneer, ut a’ yaal ani chik chi kristiaan naraj ru ula’aniik. Eb’ li kab’laju chi saaj neke’xb’ut’ rib’ chirix lix b’eleb’aal ch’iich’ li Hermano Junior. Naxkanab’eb’ sa’ jalan jalanq ochoch sa’ ka’kab’il malaj ox oxil, ut chirix a’an nanume’ wi’chik chixxokb’aleb’.
Us ta toj yookeb’ chi tzolok li saaj chirix li evangelio ut neke’reek’a naq toj maak’a’ li neke’xnaw, li Hermano Junior naxye reheb’ naq te’xwotz rik’ineb’ li kristiaan neke’rula’aniheb’ jun malaj wiib’ na’leb’ ak neke’xnaw. Eb’ li saaj a’in aj k’amol re li tijonelil ke’k’utuk, ke’tijok, ut ke’tenq’an chixk’aak’alenkil li iglees.19 Ke’xb’aanu lix teneb’ahom li tijonelil ut ke’reek’a li sahil ch’oolejil nachal sa’ li k’anjelak.
Laj Andre kixye, “Koob’atz’un sa’ komonil, koose’ek sa’ komonil, kooyaab’ak sa’ komonil, ut koowulak chixraab’al qib’.”20 Jo’kan naq, ke’xk’ab’a’in rib’eb’ jo’ “li ch’uut asb’ej iitz’inb’ej.”
Sa’ komonil ke’xjayali rib’ naq chixjunileb’ te’xik sa’ jun li mision. Xb’aan naq ka’ajwi’eb’ a’an komon re li Igles sa’ lix junkab’aleb’, ke’xnumsi ch’a’ajkilal, a’b’an ke’xtenq’a rib’ chirib’ileb’ rib’ chiriiqankil a’an.
Chi junjunqal, ke’xk’ul xb’oqb’aleb’ sa’ li mision. Li xkoheb’ xb’een wa ke’xtz’iib’a chaq xhuheb’ li toj yookeb’ chixkawresinkileb’ rib’, b’ar wi’ neke’xwotz xnumsihomeb’ ut neke’xwaklesi xch’ooleb’ chi k’anjelak. Junlaju reheb’ li saaj a’an ke’wulak chaq sa’ jun mision.
Eb’ li saaj a’an ke’xwotz li evangelio rik’ineb’ lix junkab’al. Eb’ lix na’, ranab’, ras, riitz’in, ut ramiiw, jo’ ajwi’ eb’ li kristiaan ke’xtzoleb’ sa’eb’ lix mision, ke’xjal xyu’ameb’ ut ke’kub’e xha’. Ke’k’ulman sachb’a-ch’oolej, ut naab’aleb’ li yu’am ke’osob’tesiik.
Nink’oxla naq junjunq eere laa’ex maare nekek’oxla naq li sachb’a-ch’oolej a’an ka’ajwi’ naru nak’ulman sa’ junaq na’ajej jo’ Africa, jun chaab’il ch’och’ b’ar wi’ lix xokb’al Israel yoo chi seeb’ank. A’b’anan, ninch’olob’ xyaalal naq li na’leb’ ke’oksiman sa’ li uq’ej Mochudi tz’aqal yaaleb’ yalaq b’ar na’ajej. A’ yaal b’ar wankex, lee ch’uut naru nak’i rik’in xk’amb’aleb’ chaq li ink’a’ neke’wulak ut rik’in xwotzb’al li evangelio. Us ta jun ajwi’ li tzolom naxye’ li ruq’ re junaq li ramiiw, li jun a’an naru nawulak sa’ wiib’. Li wiib’ a’an naru neke’wulak sa’ kaahib’. Li kaahib’ a’an naru neke’wulak sa’ waqxaqib’. Ut li waqxaqib’ a’an naru neke’wulak sa’ kab’laju. Eb’ li uq’ej naru neke’wulak jo’ teep.
Li Kolonel kixk’ut, “B’ar wankeb’ wiib’ malaj oxib’ chi ch’utch’u sa’ lin k’ab’a’, … aran tinwanq laa’in sa’ xyiheb’.”21 Li qaChoxahil Yuwa’ yoo chixkawresinkil lix k’a’uxleb’ ut li raameb’ li kristiaan wankeb’ chiqasutam. Naru neke’qataaqe li qamusiq’ankil, xye’b’al li quq’ re rahok, xwotzb’al li yaal, xb’oqb’aleb’ li qas qiitz’in chirilb’al ru lix Hu laj Mormon, ut xraab’aleb’ ut xtenq’ankileb’ naq yooqeb’ chixnawb’al ru li qaKolonel.
Haye’ lajeeb’ chihab’ xnume’ naq eb’ li komon sa’ li ch’uut asb’ej iitz’inb’ej re Mochudi ke’xtikib’ lix b’eheb’ sa’ komonil, ut toj wankeb’ ajwi’ jo’ li ch’uut asb’ej iitz’inb’ej.
Laj Katlego kixye, “Maare naxjach qu b’ar wankatqo, a’b’an toj naqatenq’a qib’ chiqib’il qib’.”22
Nintz’aama naq taqak’ulub’a lix b’oqom li Qaawa’ re wank sa’ junajil rik’in a’an sa’eb’ li qamolam re li tijonelil re naq li junjunq chi molam a’anaq jun na’ajej re wank, jun na’ajej re ch’utub’aak, jun na’ajej li taak’iiq.
Li Jesukristo a’an li qaKolonel, ut a’in tz’aqal lix k’anjel. Ninch’olob’ xyaalal a’an sa’ xk’ab’a’ li Jesukristo, amen.