Jolomil ch’utub’aj-ib’
Re naq taachalq jun li raqb’a-aatin tiik
Jolomil ch’utub’aj-ib’ re abril 2020


Re naq taachalq jun li raqb’a-aatin tiik

Re naq tiikaq li raqb’a-aatin, lix tojb’al rix li maak xb’aan li Kolonel taarisi jo’ pim lix maak’a’il xna’leb’eb’ ut li rahilal b’aanunb’il xb’aaneb’ jalan.

Lix Hu laj Mormon naxk’ut lix tzol’leb’ li Jesukristo

Sa’ li octubre xnume’, li Awa’b’ej Russell M. Nelson kixpatz’ naq taqak’oxla chan raj ru li qayu’am wi ta isinb’il chaq chiqu li na’leb’ xqak’ul sa’ lix Hu laj Mormon.”1 Xink’oxla lix patz’om, jo’ xeb’aanu naab’al eere. K’iila sut xink’oxla li na’leb’ a’in—wi ta maak’a’ lix Hu laj Mormon ut li saqen ruhil na’leb’ naxk’ut chirix lix tzol’leb’ li Kristo ut lix tojb’al rix li maak xb’aan, b’ar tinsik’ raj li tuqtuukilal?

Lix tzol’leb’ li Kristo—eb’ li na’leb’ ut k’ojob’anb’il k’anjel re li kolb’a-ib’ jo’ li paab’aal chirix li Kristo, li jalb’a-k’a’uxlej, li kub’iha’, li maatan re li Santil Musiq’ej, ut li kuyuk toj sa’ roso’jik—k’utb’il k’iila sut sa’eb’ li loq’laj hu re roso’jikeb’ li kutan, a’b’an k’a’jo’ wi’chik li wankilal nak’utman wi’ sa’ lix Hu laj Mormon.2 Li tzol’leb’ natikla rik’in li paab’aal chirix li Kristo, ut li junjunq chik na’leb’ k’ojob’anb’il sa’ xb’een lix tojb’al rix li maak xb’aan a’an.

Jo’ kixye li Awa’b’ej Nelson, lix Hu laj Mormon naxk’e wi’chik qana’leb’ chirix lix tojb’al rix li maak, chi tz’aqal wi’chik ut chi nim wi’chik xwankil chiru b’araq chik.3 Naq naqataw ru chi us lix choxahil maatan li Kolonel, k’a’jo’ wi’chik taqanaw, sa’ li qak’a’uxl ut sa’ li qach’ool,4 lix yaalalil li raatin li Awa’b’ej Nelson naq “eb’ li yaal sa’ lix hu laj Mormon wankeb’ xwankil chi k’irtesink, chi k’ojob’ank ch’oolej, chi tenq’ank, chi kawob’resink, ut chixsahob’resinkil li qaam.”5

Lix tojb’al rix li maak xb’aan li Kolonel naxk’e li elajinb’il xb’aan li tiik ruhil na’leb’

Lix Hu laj Mormon naxk’e qatuqtuukilal ut nokoxtenq’a chixtawb’al ru lix tojb’al rix li maak xb’aan li Kolonel rik’in xk’utb’al naq lix mayej li Kristo naxk’e chixjunil li elajinb’il xb’aan li tiik ruhil na’leb’ Jo’ kixye laj Alma, “Li Dios ajwiʼ naxtoj rix lix maak li ruchichʼochʼ, re xkʼeebʼal chi uxmank li kʼuubʼanbʼil naʼlebʼ re uxtaan, re xkʼeebʼal joʼ nimal elajinbʼil xbʼaan li tiik ruhil naʼlebʼ, re naq li Dios aʼanaq jun li Dios tzʼaqal re ru ut tiik xnaʼlebʼ, ut joʼkan ajwiʼ jun li Dios aj uxtaan.”6 Lix k’uub’anb’il na’leb’ li qaYuwa’ re uxtaan7—nawb’il ajwi’ ru jo’ li k’uub’anb’il na’leb’ re sahil ch’oolejil8 malaj re li kolb’a-ib’9—ink’a’ taaruuq raj chi tz’aqlok ru wi ta moko k’eeb’il ta joʼ nimal elajinbʼil xbʼaan li tiik ruhil naʼlebʼ.

A’b’an k’a’ru li “elajinbʼil xbʼaan li tiik ruhil naʼlebʼ ”? K’oxlahomaq k’a’ru kixk’ul laj Alma. Chijultiko’q eere naq laj Alma sa’ xsaajil kixb’eeni rib’ yalaq b’ar “chixsachb’al lix iglees li Dios.”10 Ut laj Alma kixye re laj Helaman, li ralal, naq “kirahob’tesiik rik’in xrahil xb’alb’a” xb’aan naq “kixkamsiheb’ naab’al li ralal xk’ajol [li Dios],” rik’in naq “kixk’ameb’ xb’e sa’ li sache’k.”11

Laj Alma kixye re laj Helaman naq kixtaw tuqtuukilal ka’ajwi’ naq “lix k’a’uxl kixchap” li raatin lix yuwa’ “chirix lix k’ulunik … li Jesukristo … re xtojb’al rix lix maak li ruchich’och’.”12 Chi yot’b’il xch’ool, laj Alma kixtz’aama naq li Kristo taaruuxtaana ru13, toja’ naq kisaho’ ut kik’ojob’aak xch’ool naq kixk’e reetal naq li Kristo xtoj rix li xmaak ut xk’e chixjunil li elajinb’il xb’aan li tiik ruhil na’leb’. K’a’ raj ru taarelaji li tiik ruhil na’leb’ rik’in laj Alma? Jo’ kixye laj Alma moqon, “Maajun k’a’ru tz’aj naru na’eechanink re li rawa’b’ejihom li Dios.”14 Jo’kan naq jun raqal lix k’ojlajik xch’ool laj Alma, a’an naq wi ta ink’a’ kixk’ul li uxtaan, li tiik ruhil na’leb’ kixram raj xsutq’ijik rik’in lix Choxahil Yuwa’.15

Li Kolonel naxk’irtesiheb’ li k’ob’olal li ink’a’ naru taqak’irtesi laa’o

A’b’an laj Alma naq kisaho’ xch’ool, ma ka’ajwi’ yoo chixk’oxlankil rib’ xjunes—naq a’an ink’a’ tixk’ul li tojb’a-maak ut naq a’an taaruuq chi sutq’iik rik’in li Yuwa’b’ej? Naqanaw naq kiraho ajwi’ xch’ool laj Alma chixk’oxlankileb’ li ani k’amb’ileb’ xb’e xb’aan chixtz’eqtaanankil li yaal.16 A’b’an laj Alma ink’a’ kiru chixk’irtesinkil chi moko chixsutq’isinkil chixjunileb’ li sachb’ileb’ xb’e xb’aan. Xjunes rib’ ink’a’ kiru chixk’eeb’al naq te’ruuq chixtzolb’al lix tzol’leb’ li Kristo ut chi osob’tesiik rik’in li sahil ch’oolejil li nachal rik’in xyu’aminkil. Ink’a’ kiru chixsutq’isinkileb’ li ani maare ke’kam naq toj mutz’ob’resinb’ileb’ ru xb’aan lix b’alaq’il na’leb’.

Jo’ kixye li Awa’b’ej Boyd K. Packer: “Li k’oxlahom li kikolok re laj Alma … a’an a’in: Xk’ojob’ankil wi’chik li k’a’ru ink’a’ naru taak’ojob’, xk’irtesinkil li yok’olal ink’a’ naru taak’irtesi, xtuqub’ankil li k’a’ru xajor ut ink’a’ naru taatuqub’, a’an tz’aqal lix k’anjel lix tojb’al rix li maak xb’aan li Kristo.”17 Li na’leb’ re sahil ch’oolejil li “kixchap wi’ xk’a’uxl” laj Alma, maawa’ ka’ajwi’ naq a’an naru taasantob’resiiq ru, a’an b’an naq li ani ke’rahob’tesiik xb’aan a’an te’ruuq ajwi’ chi k’irtesiik.

Li xmayej li Kolonel naxk’e jun li raqb’a-aatin tiik

K’iila chihab’ rub’elaj naq laj Alma kikole’ xb’aan li tzol’leb’ a’in, li rey aj Benjamin kik’utuk chirix li k’irtesink li k’eeb’il xb’aan lix mayej li Kolonel re xtojb’al rix li maak. Li rey aj Benjamin kixye naq k’eeb’il chixnaw “li sahil esilal re nimla sahil ch’oolejil” xb’aan “jun li anjel taqlanb’il xb’aan li Dios.”18 Jun reheb’ li sahil esilal, a’an naq li Kristo tixk’ul rahilal ut taakamq sa’ xk’ab’a’ li qamaak re naq “taachalq jun li raqb’a-aatin tiik sa’ xb’eeneb’ li ralal xk’ajoleb’ li winq.”19

K’a’ru ajb’il ru sa’ jun li “raqb’a-aatin tiik”? Sa’ jun chik li raqal, li rey aj Benjamin kixch’olob’ naq re taachalq jun li raqb’a-aatin tiik, lix kik’el li Kolonel kixtoj rix “lix maakeb’ li xe’t’ane’ xb’aan li q’etok aatin re laj Adan” jo’eb’ ajwi’ “li xe’kam chi ink’a’ neke’xnaw li naraj li Dios chirixeb’, malaj li ke’maakob’ chi maak’a’eb’ xnawom.”20 Na’ajman ajwi’ ru jun raqb’a-aatin tiik re naq “lix kik’el li Kristo tixtoj rix” lix maakeb’ li kok’al toj ka’ch’ineb’ xyu’am.21

Eb’ li raqal a’in neke’xk’ut jun chaab’il na’leb’: lix mayej li Kolonel re xtojb’al rix li maak naxk’irtesi chi siib’il li ani neke’maakob’ chi maak’a’eb’ xnawom—jo’ kixye laj Jakob, li “maajun chaq’rab’ k’eeb’il” reheb’.22 Teneb’anb’ilo chixsumenkil li qamaak a’ yaal li saqen k’eeb’il qe ut a’ yaal li qawankilal chiroksinkil xtaql li qach’ool.23 Li yaal a’in li nak’irtesink ut nak’ojob’ank ch’oolej, ka’ajwi’ naqanaw xb’aan lix Hu laj Mormon ut xkomoneb’ chik li loq’laj hu re roso’jikeb’ li kutan.24

Ch’olch’o naq wi k’eeb’il jun li chaq’rab’ chi wan qanawom chirix li rajom li Dios, aran teneb’anb’ilo. Jo’ kixye li rey aj Benjamin: “Rahilal saʼ xbʼeen li ani nanawok re naq naxpoʼresi xchʼool rikʼin li Dios! Xbʼaan naq li kolbʼa-ibʼ maajun aj-e nachal xkomon aʼan, kaʼajwiʼ bʼan rikʼin li jalbʼa-kʼaʼuxlej, ut xpaabʼankil li Qaawaʼ Jesukristo.”25

A’in ajwi’ li sahil esilal chirix lix tzol’leb’ li Kristo. Li Kolonel ink’a’ ka’ajwi’ naxk’irtesiheb’ ut naxk’ojob’eb’ wi’chik li neke’maakob’ chi maak’a’ xnawomeb’; choq’ reheb’ ajb’an wi’ li neke’maakob’ chiru li saqen, li Kolonel naxyeechi’i xk’irtesinkileb’ wi te’xjal xk’a’uxleb’ ut te’wanq xpaab’aal chirix.26

Nink’oxla naq lix k’a’uxl laj Alma “kixchap” xkab’ichal li na’leb’ a’in. Ma kireek’a raj laj Alma li “sahil ch’oolejil … q’axal nim”27 wi ta kixk’oxla naq li Kristo kixkol a’an a’ut kixkanab’eb’ chi rahob’tesinb’il li ani kixjalb’ehi chaq rik’in li yaal? Ch’olch’o naq ink’a’. Re naq laj Alma taareek’a xtz’aqalil li tuqtuukilal, tento naq li rahob’tesinb’ileb’ xb’aan te’ruuq chi k’irtesiik.

A’b’an, chan ru naq eb’ a’an—malaj li rahob’tesinb’ileb’ qab’aan laa’o—te’k’irtesiiq? Us ta ink’a’ naqataw ru chi tz’aqal chan ru naq lix tojb’al rix li maak xb’aan li Kolonel nak’irtesin ut nak’ojob’an wi’chik, naqanaw naq re naq taachalq jun raqb’a-aatin tiik, li Kolonel taarisi jo’ pim lix maak’a’il xna’leb’eb’ ut li rahilal b’aanunb’il xb’aaneb’ jalan.28 Chi jo’kan, a’an naxk’e chi uxmank naq chixjunileb’ li ralal xk’ajol li Dios te’ruuq, chi ink’a’ ramb’il rilob’aaleb’, chixsik’b’al ru xtaaqenkil a’an ut chixk’ulub’ankil li nimla k’uub’anb’il na’leb’ re sahil ch’oolejil.29

Li Kolonel tixtuqub’ ru chixjunil li jorb’il qab’aan

A’in li yaal li kixk’am tuqtuukilal re laj Alma. Ut tixk’am ajwi’ tuqtuukilal qe laa’o. Jo’ ruchich’och’il winq ut ixq, wan naq naqatoch’ qib’ ut naqarahob’tesi qib’. Jo’ neke’xnaw li na’b’ej yuwa’b’ej, li rahilal naqak’ul xb’aan li qamaak maawa’ yal xxuwankil li tojb’a-maak, a’an ajwi’ xxuwankil naq xqak’os ru xsahileb’ xch’ool li qakok’al, ut naq xqarameb’ chirilb’al ut chixtawb’al ru li yaal. Lix yeechi’ihom lix tojb’al rix li maak xb’aan li Kolonel, a’an naq wi wan qamajelal jo’ na’b’ej yuwa’b’ej, a’an ink’a’ tixk’e xmaakeb’ li qakok’al ut naxyeechi’i xk’irtesinkileb’.30 Ut us ta neke’maakob’ chiru li saqen—jo’ naqab’aanu chiqajunilo—toj ye’b’il li ruq’ aj uxtaan31 ut a’an tixtojeb’ rix wi yal te’ril a’an ut te’wanq chi yo’yo.32

Us ta wan xwankil li Kolonel chixtuqub’ankil li ink’a’ naru taqatuqub’ laa’o, a’an nokoxtaqla chixb’aanunkil li jo’ k’ihal nokoru chixb’aanunkil re xk’eeb’al reeqaj jo’ jun raqal lix jalb’al qak’a’uxl.33 Li qamaak ink’a’ ka’ajwi’ nokoxnajtob’resi rik’in li Dios, rik’in aj b’an wi’ li qas qiitz’in. Wan naq ka’ch’in ajwi’ li na’ajman ru re k’irtesink ut re k’ojob’ank wi’chik, jo’ xpatz’b’al xkuyb’al qamaak, a’b’an wan naq taa’ajmanq li k’anjelak chi tuulan qach’ool chiru k’iila chihab’.34 A’b’an, rik’in naab’al li qamaak, ink’a’ naru taqak’irtesi chi tz’aqal li ani xqarahob’tesi. Li xnimal ru yeechi’ihom k’eeb’il sa’ lix Hu laj Mormon ut li evangelio k’ojob’anb’il wi’chik, a’an naq li Kolonel tixtuqub’ chixjunil li jorb’il qab’aan.35 Ut a’an tooxtuqub’ ajwi’ laa’o wi naqasik’ a’an rik’in paab’aal ut naqajal qak’a’xul chirix li ra xqab’aanu.36 A’an naxyeechi’i xkab’ichal li maatan a’in xb’aan naq nokoxra chiqajunil rik’in li rahok tz’aqal re ru37 ut xb’aan naq k’eek’o xch’ool chixk’eeb’al chi uxmank jun raqb’a-aatin tiik li naxk’e li elajinb’il xb’aan li tiik ruhil na’leb’ jo’ ajwi’ li uxtaan. Ninch’olob’ naq yaal a’in, sa’ xk’ab’a’ li Jesukristo. Amen.

Eb’ li raqalil

  1. Russell M. Nelson, “Aatin re xraqb’al li jolomil ch’utub’aj-ib’,” Jolomil ch’utub’aj-ib’ re octubre 2019.

  2. Chi’ilmanq 2 Nefi 31; 3 Nefi 11:28, 32, 35, 39–40; Tzol’leb’ ut Sumwank 10:62–63, 67–70; 68:25; Moises 6:52–54; 8:24; Eb’ lix Raqalil li Paab’aal 1:4.

  3. Russell M. Nelson, “Lix Hu laj Mormon: K’a’ru raj xjalanil laa yu’am chi maak’a’ li hu a’an?” Jolomil ch’utub’aj-ib’ re octubre 2017.

  4. Chi’ilmanq Tzol’leb’ ut Sumwank 8:2–3.

  5. Russell M. Nelson, “Lix Hu laj Mormon: K’a’ru raj xjalanil laa yu’am chi maak’a’ li hu a’an?”

  6. Alma 42:15.

  7. Chi’ilmanq Alma 42:15.

  8. Chi’ilmanq Alma 42:8.

  9. Chi’ilmanq Alma 24:14; Moises 6:62.

  10. Chi’ilmanq Mosiah 27:8–10.

  11. Alma 36:13, 14.

  12. Alma 36:17, 18.

  13. Chi’ilmanq Alma 36:18.

  14. Alma 40:26; chi’ilmanq ajwi’ 1 Nefi 15:34; Alma 7:21; 11:37; Helaman 8:25.

  15. Chi’ilmanq 3 Nefi 27:19; chi’ilmanq ajwi’ Moises 6:57.

  16. Chi’ilmanq Alma 36:14–17.

  17. Chi’ilmanq Boyd K. Packer, “La luminosa mañana del perdón,” Liahona, noviembre 1995.

  18. Mosiah 3:2, 3.

  19. Mosiah 3:10; tiqb’il xkawil li aatin.

  20. Mosiah 3:11; chi’ilmanq ajwi’ 2 Nefi 9:26.

  21. Mosiah 3:16; chi’ilmanq ajwi’ Mosiah 15:25; Moroni 8:11–12, 22.

  22. 2 Nefi 9:25.

  23. Chi’ilmanq 2 Nefi 2:26–27; Helaman 14:29–30.

  24. Chi’ilmanq Eb’ lix Raqalil li Paab’aal 1:2; chi’ilmanq ajwi’ Tzol’leb’ ut Sumwank 45:54. Naq yoo chixch’olob’ankil li kub’iha’ choq’ reheb’ li kamenaqeb’, li profeet aj Jose kixye: “Naq jun jachaleb’ li winq yookeb’ chixraqb’al aatin chirixeb’ ut chixjitb’aleb’ li jun jachal chik chi maak’a’ ruxtaaneb’, li Nimla Yuwa’b’ej re chixjunil li k’a’ru wan naril chixjunil lix junkab’aleb’ li winq rik’in ruxtaan ut xrahom jun li yuwa’b’ej; Narileb’ jo’ li ralal xk’ajol. … A’an jun aj K’ehol chaq’rab’ chaab’il xna’leb’, ut tixraq aatin chirix chixjunileb’ li winq, ut ink’a’ rik’in lix ka’ch’inal lix na’leb’eb’ li winq. … Tixraq aatin chirix, moko a’ yaal ta li k’a’ru maak’a’ reheb’, a’ yaal b’an li wan reheb’; eb’ li ke’wan chi maak’a’ li chaq’rab’, taaraqe’q aatin chirixeb’ chi maak’a’ li chaq’rab’, ut eb’ li neke’xnaw li chaq’rab’, taaraqe’q aatin chirixeb’ rik’in li chaq’rab’ a’an. Miwiib’an qach’ool chirix lix nawom li Nimla Jehova; a’an tixraq aatin chirix malaj taaruxtaana ru chixjunileb’ li tenamit a’ yaal lix k’ulub’ejileb’, lix wankilaleb’ chixtawb’al xna’leb’eb’, eb’ li chaq’rab’ li jolominb’ileb’ wi’, lix wankilaleb’ chixk’ulb’al li na’leb’ li yaal, ut … sa’ junaq kutan chiqajunilo tento taqach’olob’ naq laj Raqol Aatin re chixjunil li ruchich’och’, chaab’il xb’aanu” (Enseñanzas de los Presidentes de la Iglesia: José Smith{ [2007], 430–431).

  25. Mosiah 3:12; chi’ilmanq ajwi’ 2 Nefi 9:27.

  26. Chi’ilmanq Mosiah 3:12; Helaman 14:30; Moroni 8:10; Tzol’leb’ ut Sumwank 101:78. Wankeb’ li maak’a’eb’ xnawom chirix junjunq li chaq’rab’ ut sumwank malaj ink’a’ neke’ru chiroksinkil xtaql xch’ooleb’ chi jo’q’ehaq, a’b’an toj teneb’anb’ileb’ sa’ jalan chik li k’a’aq re ru xb’aan lix Saqen li Kristo li wank rik’ineb’ (chi’ilmanq 2 Nefi 9:25; Moroni 7:16–19). Li Kolonel, li naxraq aatin chiqix ut li tixk’e chi uxmank jun raqb’a-aatin tiik, tixtz’il rix chan ru li wanko wi’ (chi’ilmanq Mormon 3:20; Moises 6:53–57). Ut a’an ak kixtoj xtz’aq xkab’ichaleb’—li jun chi siib’il ut li jun chik wi taa’uxq li jalb’a-k’a’uxlej.

  27. Alma 36:21.

  28. Chi’ilmanq Mosiah 3:11; chi’ilmanq ajwi’ D. Todd Christofferson, “Redención,” Liahona, mayo 2013; Alma 7:11–12 (“Tixk’ul sa’ xb’een lix rahileb’ ut lix yajeleb’ lix tenamit. … Ut tixk’ul xmajelal lix kawilaleb’ sa’ xb’een”); Isaias 53:3–5 (“A’an xk’uluk re li qayajel ut xkuy riiqaninkil li qarahilal”); 61:1–3 (“Li Dios xixyul ut xinxtaqla chaq … xk’ojob’ankil xch’ooleb’ li ra wankeb’, … ut laa’in tento tink’e xkorooneb’ laj Sion li ra wankeb’, ruuchil li cha; tinhoy li sununkil b’an sa’ xb’eeneb’, jo’ ruuchil li tz’uyink”). Us xnawb’al naq li Jesukristo kiroksiheb’ li raqal a’in sa’ Isaias naq kixye naq a’an aj Mesias: “Li tz’iib’anb’il aatin a’in li toja’ xerab’i xtz’aqlok ru anajwan” (chi’ilmanq Lukas 4:16–21

  29. Sa’ li ruchich’och’ reheb’ li musiq’ej, “li evangelio jultikanb’il chiruheb’ li maji’ neke’rab’i resil, li maji’ neke’xjal xk’a’uxl, ut laj po’resihom ch’oolej re naq naru te’ach’ab’aaq chiru xmoosileb’ ut xik chi uub’ej sa’ xjayaleb’ li osob’tesink naraj xk’eeb’al reheb’ li qaChoxahil Yuwa’ aj rahonel” (Dallin H. Oaks, “Xkanab’ankil qib’ sa’ ruq’ li Qaawa’,” Jolomil chutub’aj-ib’ re octubre 2019). Chi’ilmanq 1 Pedro 4:6; 2 Nefi 2:11–16; Tzol’leb’ ut Sumwank 128:19; 137:7–9; 138:31–35.

  30. Chi’ilmanq Moises 6:54. Li Awa’b’ej M. Russell Ballard kixk’ut li tzol’leb’ a’in chirix li kamsink-ib’: “Ka’ajwi’ li Qaawa’ naxnaw chixjunil li nak’ulman, ut a’an tixraq aatin chirix li qab’aanuhom arin sa’ ruchich’och’. Naq tixraq aatin chiqix, nink’oxla naq a’an taaril chixjunil: k’a’ru li ak qe naq xooyo’la, chan ru li qak’a’uxl, li qaseeb’al chi tzolok, li na’leb’ xqak’ul, li na’leb’ numsinb’il qe xb’aaneb’ li qana’ qayuwa’, lix kawilal li qatib’el, ut xkomon chik. Naqatzol sa’eb’ li loq’la hu naq lix kik’el li Kristo kixtoj rix lix maakeb’ li winq “li xe’kam chi ink’a’ neke’xnaw li naraj li Dios chirixeb’, malaj li ke’maakob’ chi maak’a’eb’ xnawom” (Mosiah 3:11)” (“Suicide: Some Things We Know, and Some We Do Not,” Ensign, octubre 1987, 8; Tambuli, marzo 1988, 18).

  31. Chi’ilmanq Jakob 6:5; Mosiah 29:20; 3 Nefi 9:14; Tzol’leb’ ut Sumwank 29:1.

  32. Chi’ilmanq Helaman 8:15.

  33. Chi’ilmanq Levitico 6:4–5; Esekiel 33:15–16; Helaman 5:17; Tzol’leb’ ut Sumwank 58:42–43.

  34. Laj Alma yoo chixb’aanunkil jun k’anjel jo’ chanchan a’in (chi’ilmanq Alma 36:24).

  35. Li Awa’b’ej Boyd K. Packer kixk’ut li na’leb’ a’in rik’in wankilal:

    “Wan naq ink’a’ naru taatuqub’ li k’a’ru xajor. Maare ak najter xab’aanu, malaj li ani rahob’tesinb’il aab’aan ink’a’ xatxk’ul naq xapatz’ aakuyb’al. Maare jwal nim lix toch’om laa maak, jo’kan naq ink’a’ naru taatuqub’ us ta chi anchal aach’ool taawaj.

    “Ink’a’ naru taak’ulub’aaq lix kuyb’al aamaak wi ink’a’ k’eeb’il reeqaj. Wi ink’a’ naru taatuqub’ li xab’aanu, aran nakatkana. Moko ch’a’aj ta xtawb’al ru k’a’ut naq nakaweek’a naq maak’a’ aatenq’ankil ut maak’a’ aayo’onihom, ut k’a’ut naq maare taak’oxla naq maak’a’ naru taab’aanu, jo’ chanru laj Alma. …

    “Chan ru naru taatuqub’amanq chixjunil? Ink’a’ naqanaw. Maare ink’a’ taak’ulmanq chixjunil sa’ li yu’am a’in. Naqil sa’eb’ li k’utb’esinb’il matk’ ut rik’ineb’ li choxahil taql naq eb’ lix moos li Qaawa’ toj neke’xb’aanu li k’anjel re tojok-ix chixjunpak’al li tz’apleb’ t’ikr.

    “Li nawom a’in naru tixk’ojob’ xch’ool li ani maak’a’ xmaak jo’ ajwi’ li wan xmaak. Yookin chixk’oxlankileb’ li na’b’ej yuwa’b’ej k’a’jo’ lix rahileb’ xch’ool chirixeb’ lix maakeb’ lix kok’al li sachenaqeb’, ut li yoo chi sachk lix yo’onihom” (“La Luminosa Mañana Del Perdón,” 19–20).

  36. Chi’ilmanq 3 Nefi 12:19; chi’ilmanq ajwi’ Mateo 6:12; 3 Nefi 13:11.

  37. Chi’ilmanq Jwan 15:12–13; 1 Jwan 4:18; Dieter F. Uchtdorf, “Li tz’aqal rahok narisi li xiw,” Jolomil ch’utub’aj-ib’ re abril 2017.