General Conference
Athamgil Gum’racha’daed Uta’abang ko Mat’aw nge Ta’areb
October 2020 General Conference


Athamgil Gum’racha’daed Uta’abang ko Mat’aw nge Ta’areb

Nap’an re 200-duw hinge ko chepin e Galasia rodad, ninge yoeg ningad fi’legdaed ningad paered nib mat’aw ngad ta’arebnagdaed.

Mat’aw nge ta’abreb e ba gaa’fan. 1 Nap’an e gidii’ ba’adag Got u gum’racha’raed mar gayed rogon ningar manged Woed rogon, ba chigchig nog cham nge tugthin ko gidii’ Bay bo’or e ta’abrogon. Gube e a’dag e yar ni marunga’gen.

I’ir e mo’on nib fel yangren ni dabki un e tiliw rodad, General Thomas L. Kane ke ayuweg nge matangiy e Gidii’en Got nap’an ke chuwgaed ko Nauvoo. I’ir e fagar ko Galasia ko bo’or e duw. 2

U 1872, General Kane, ppin rok nib salap, Elizabeth Wood Kane, nge la’argruw e bitir rorow nib pagal kar milekaggaed ko tabinaew roraed u Pennsylvania nga Salt Lake City. Kar uned Brigham Young nge gidii’ rok nap’an e milekag roraed nga St. George, Utah. Elizabeth ke tamra’ ko bin somm’on e milekag rok nga Utah na tamra’ ko pi ppin. Ke falflaen’ ko boech e ban’en ke fil. Woed rogon, ke fil bay bo’or e muruwel ninge ngongoliy e ppin ni ba’adag u Utah. 3 Ke fil marunga’agen pi chongin e Galasia i yaedba gol ngak fapi Gidii’ nu Merikan. 4

Nap’an e milekag roraed kar paered u Fillmore ulane na’un rok Thomas R nge Matilda Robinson King. 5

Elizabeth ke yoloey ni nap’an Matilda ke fi’leg e gaan ni fan President Young nge fagar rok, ke yib aningeg e Indian nu Merikan ko singil. Dariy’ bee’ ke pinningraed, machane yaedba’adag ningar uned ko abich. Sister King ke non ngoraed “u thin roraed.” Kar taw nga but nga dakaen e blanket ni bay fel poewchraed. Elizabeth ke fith ngak reb e bitir ko King, “Mang ke yoeg e nina’ rom nga pi mo’on ney?”

Fak Matilda ke fulweg “Ke yoeg, ’Pi gidii’ ney kar baed nib somm’on, Kug fi’leg e gaan ni fan raed; gaan ni fan med ni daworiy fi’leg, Gura pinningmed nap’an bay yib.’”

Elizabeth ke fith, “Irra rin’, fa pii’ farengi gaan to’oben e maab-kitchen?” 6

Fak Matilda ke fulweg, “Nina’ ra pii’ e gaan ngoraed woed rogom, yaedra paer nga chiya’ ko table rok.”

Make buch, kar “abichgaed nib fel’ rogon.” Elizabeth ke weliy’ e ppin ney ke gaa’ gel bugwaen. 7 Ta’abang ran gelnog nap’an e gidii’ ra ngongoliy fel’ngin nge liyoer ngak reb, dariy’ fan e ban’en nib thil roraed.

Ko tiyugang’, dariy’ e baen rodad ni urngin e tha’ rodad ba machaelboeg, urngin e ban’en ke woed rogon Kristus, urngin me’leg rodad ba mat’aw. Machane, mich rodad ba fil ngodad ni gadad gubin e bitir ko Chitamangdad nu Tharmiy, ngad liyoergaed Ngak nge Fak Mo’on, Yesus Kristus, ni’ir e Tathapegdaed. E marnog rodaed ko gum’racha’daed nge laniyaen’daed ra un e tin mat’aw ngad ta’arebgaed ninge yoeg ningad ta’arebgaed Ngorow. 8

Mat’aw i’ir e thin nibe weliy’ bo’or e ba’en machane nib thabi gaa’fan ko fol ngak motochiylen Got. 9 Ira yibliynogdad ko fapi gam’ing nib thothup ko fare kanawo’ ko michmicheg ninge taw’athnogdaed ko fare Ya’el ninge ayuwegdaed ko yafas rodad. 10

Mat’aw dani t’uf ningad thapeged urngin e tawa’ath ko yafas rodad chiney. Sana dawori mabgol rom dariy’ e bitir rom fa thapeg reb e to’owath chiney. Machane en Somoel ke micheg ngak e gidii’ nib mat’aw nib michaen’ “ni ginem e yaedra paer riy rok’ Got u fithik’ e falfalaen’ ni dariy n’umngin i nap’an.” 11

Ta’arebnag i’ir e thin ni be weliy’ bo’or e ban’en, machane irba un fabin somm’on nge bin la’agruw e motochiyel ningan t’ufeg ngak Got ngan t’ufeg ngak e gidii’. 12 Irba dag e gidii’ ko Zion gum’racha’raed i kan mukungaed uta’abang.” 13

E fan ko milwol rog i’ir e milwol ko fapi babyor nib thothup.

Ke yaen 200 e duw nap’an en Chitamangiy nge Fak Rok kar m’ugew mar tababnigew e Sulyarmen ko gospel rok Yesus Kristus u 1820. Fare chepin ulane 4 Nephi ulan fare Babyor ku Mormon ba weliy’ marunga’gen e 200-duw ningyal’ tomuren e wub rok Tathapeg make yarmiy e Galasia Rok nu Merikan nib kakrom.

Fare chepin ngad biyeg’ed ulan 4 Nephi ba weliy’ marunga’gen e gidii’ ni dariy’ e iling, cham, tugthin, baen, thang pogofay, fa reb e ngongol ko galong. Ma rriyulʼ ni dakuriy ba ulung, “i gidiiʼ ni aram fini falfalaenʼ ngab yang u fithikʼ gubin e pi gidiiʼ ni sunmiy Got nga paʼ.” 14

Marunga’agen e ta’arebnag, 4 Nephiba ga’ar, “Me yibi buch ni dariy e maleʼeg thin u lan fare nam, ni bachan e fare tʼufeg rokʼ Got ni bay u lan gumʼirchaʼen fapi gidiiʼ.” 15

Machane, 4 Nephi ba weliy’ maruna’agen e thilyeg nib gaa’ ni ke yib nga “l’agruw miri’ay nge ta’areb e duw,” 16 nap’an tin tagaen’ nge kii’yag ke gathaynag fatin mat’aw nge ta’arebnag. Fatin tagaen’ ni ke buch u bin magid nib almarin ni ke yoeg fare profet nib gaa’ Mormon ngak fak Moroni:

”Machane, O fakag, buʼuw rogon e gidiiʼ ni aray rogon, nib falaenʼ i rinʼ e tin nib kireb e ngongol—

“Buʼuw rogon ni ngad lemniged ni Got e dabi gechig nagdaed?” 17

Nap’an ningyal’ nem, gadadba paer ko mfen nib ma’ang’ang, dakiyoeg e tawa’th nga fayleng ko tin mat’aw nge ta’arebngag woed rogon ke weliy’ u 4 Nephi. Arragon, chiney gadadba paer ufithik bo’or e cham nib almarin. Machane, yo’or i biyu’ e gidii’ kar thapeged fare gospel ku Yesus Kristus kar fi’leged laniyaen’raed ningar thapeged fatin mat’aw nge ta’arebnag. Gadadma nang rayog ningad rrin’ed fel’, i’ir e sikeng rodad daba’. Rayog ningad chibiyed mag taw’athnoged e gidii’. Nap’an re 200-duw hinge ko chepin e Galasia rodad, ninge yoeg ningad fi’legdaed ko chongin e Galasia rok Somoel ningad paered nib mat’aw ngad ta’arebnagdaed. President Russell M. Nelson ke pinning dad ni ngad “rin’ e tin nib fel’ ngak demtrug e gidii.“ 18 Bay yib fan ningad t’ufeged daed ma Got ngad thapeged urngin e gidii’ ko walagen ngad manged e gidii’ ko Zion.

Udakaen e machibn ni fan urngin e gidii’, rayog ningad manged e tafen ko ta’arebnag ngad madnomnag ni fan e thil rodad. Ta’areb nge thilbgin dabi cham. Rayog ningad thapeged e ta’arebnag nib gaa’ fa’an ngad fi’leged e yalen ko thapeg ngad liyoergaed e tin thil rodad. Nap’an nap’an Kug pigpig ko fare San Francisco California Stake Presidency, bay e gidii’ ni Spanish-, Tongan-, Samoan-, Tagalog-, nge thin-ko-Mandarin ko ulung romaed. Fapi ward ni be non ko thin nu Merikan ni bay bo’or e gidii’ ko reb e race nge yalen. Bay e t’ufeg, mat’aw, nge ta’arebnog.

Fapi ward nge branch ko Fare Galasia ku Yesus Kristus ni fan e Gidii’ Got ko Tin Tomur e Rran dani fi’leg ni fan e binaw fa thin, 19 race fa yalen e gidii’. Race dani yoloey ko chepin e chongin.

Ulane fare Babyor ku Mormon, sana 550 e duw ou’moon kan gargelen Kristus, gube biy’eg marunga’agen e motochiyel nib kenginn marunga’gen e tha’ ko Chitamangdaed nu Tharmiy nge bitir rok. Tafneyem ni be pining ”gubin ni ngar baed ngakʼ ngar feked boech e murnguy rokʼ; ma dar fek yathin e piʼin nibe yib ngakʼ, ni talimor nge wechwech, ni kalbus nge de kalbus, ni pumoʼon nge ppin; ma kubay u waenʼ fa piʼin dariy loren Got u wunʼraed; ma gubin ma taʼareb rogon rokʼ Got, ni Jew nge Gentile” 20

Muruwel nge milwol ku Tathapeg nike yoeg urngin e race nge ra’en e gidii’ nibe bitir ku Got. Gadaed e pi walagdad ni pumo’on nge ppin. I’ir e machib rodad ulan fare binaw ko fare Sulyarmen, fare United States, fare U.S. Constitution 21 nge reb e babyor, 22 kan yoloey ko e mo’on dabi machalboeg, ni kan yibliynagraed Got ninge taw’athnog e gidii’, Ngad biy’eged ulane fare Doctrine nge Covenants, pi babyor ney ni kar “yarmiyed, ngad thamgiliyed pi mat’aw nge matangiy ko urngin e ufin, udakaen e kenginn nib thothup mab puf matawoy.” 23 La’aruw e kenginn nem nib gelngin ko me’leg nge pufthin ni fan e denen ko bee’. Fare Somoel e ga’ar:

“Aram fan, dabki mat’aw ni mo’on ninge mang sib nga reb.

“Aram fan Kug yarmin fare Constitution ko nam ney, udakaen e pa’angin e gidii’ nib lowaen’ ni Kug ayuweged nga fan ney, mug bayuliyed re nam ney udakaen e maap racha’an.” 24

Re yi’iy ney kan thaped u 1833 nap’ap pi Gidii’en Got u Missiouri ba gafgowgaed ko moning nib almarin. Somm’on e think ko guruy ko Doctrine and Covenants section 101 ba ga’ar: “Ulungi gidii’ kar chuweged raed ko tabinaew roraed u Jackson County. … Tugthin ko yam’ ngak [chongin] e Galasia e bo’or.” 25

I’ir e ningiyal ni bo’or e kireb me me’ewar. Bo’or e gidii’ ni Missouri kar lemniged e Gidii’ nu Merikan i yaed to’ogor ma yaed ba’adag ningar chuweged ko nam. Arragon, bo’or e gidii’ u Missouri kar fanayed e sib mar dubraed ngak e gidii’ ni dubraed e yalen ko sib.

U reb e rogon, e machib rodad ke pinning e liyoer ngak fapi Gidii’ nu Merikan, ma gadad ba’adag ningad filed e gospel ku Yesus Kristus ngoraed. Marunga’agen e sib, pi babyor nib thothup rodad ba weliy’ dariy’ e mo’on ninge mang e sib nga reb. 26

Nge yoeg, fapi Gidii’en Got kar chuwgaed ko Missouri ko cham 27 ma kan tawasarnograed ningar ranoed nga Ngael. 28 Keb e fla’ab ngak fapi Gidii’en Got mar gayed e gapas ni bay yib utakaen e mat’aw, ta’a’rebngeg, nge fol ngak fare gospel ku Yesus Kristus.

Kug faflaen’ ko fare meybil ko Bayul ni ke pii’ en Tathapeg ni kan yoloey ulan fare Gospel ku John. En Tathapeg ke yoeg ni en Chitamangiy ke loeg Ir ma Ir, en Tathapeg, ke mugu’uliy e muruwel Rok ke yib ninge rrin’. Make meybil ni fan pi gachalpen Rok ma gidii’ michaen’ ngak Kristus: “Mu ayuwegrad ngar ta’rebgad, nge yag ni mich u wan’ e girdi’ nu fayleng ni gur e kam l’oegeg ku gub.” 29 Uta’abang ni’ir e ban’en Kristus ke ning nap’an e meybil ou’moon e to’ogor Rok ma Kuruth rok.

Nap’an fare bin somm’on e duw ko Sulyarmen e gospel ku Yesus Kristus, ni kan yoloey ulane fa bin section 38 of the Doctrine and Covenants, en Somoel ba non marunga’agen boech e cham nge tin tagaen’ me yoeg, “Gube yoeg ngomed, ngam ta’arebmed; fa’an damu ta’arebmed dabgu fanaymed.” 30

Yalen e Galasia bay yib ko fare Gospel ku Yesus Kristus. Fare Babyor ni pii’ Paul nge yan ngak e gidii’ nu Roma ba gaa’fan. 31 Fare Galasia nib chichig u Rome ni ba ulung gidii’ ni Jew nge Gentile. Pi Jew ney bay e yalen nib Judaic roraed, mar ”thapeged e pufthin roaed, mar tababgad ningar gay e bitir mar fla’abgaed.” 32

Fapi Gentile u Rome bay e yalen roraed ke yib ko Hellenistic, fare Apostle Paul ma nang bachan ke milekag nga Athens nge Corinth.

Paul ke weliy’ fare gospel ku Yesus Kristus u rogon nib fel’. Ke yoloey marunga’gen fatin yalen ko Judaic nge Gentile 33 nima cham ko fare gospel nib riyul’ ku Yesus Kristus. Ke fith nograed ningar chuweg ko tin kireb e yalen roraed ko michaen’raed mar chuweged ko e tin ko yalen nima cham ngak fare gospel ku Yesus Kristus. Paul ke ning chilyen ngak fapi Jew nge Gentile ningar folgaed fapi motochiyel nge ba’adag daed nge mat’aw ra soer nga thap. 34

Fare yalen ko fare gospel ku Yesus Kristus daki e yalen e Gentile fa Judaic yalen. Dariy’ fan e ra’en ko ufin e bee’ fa binaw roraed. Arragon ngad falflaen’daed ni fan e yalen ko nam, thingar ningad chuwgaed ngak fa tin ko yalen rodad nima cham ko fare Gospel ku Yesus Kristus. Pi chongin nge gidii’ kar fini tawfegaed bay bo’or e gidii’ nge nam roraed. Fa’an gadara fol e fanow ku President Nelson ningad mukungaed e gidii’ ni garar ko Israel, gadad ra fil ba gel e thilyeg rodad woed rogon e gidii’ nib Jew nge Gentile nap’an e ningyal ko Paul. Arragon ngad ta’abrogdaed ko t’ufeddaed nge michaen’daed ngak Yesus Kristus. Paul Babyor nge yan ngak e girdi’ nu Romaba weliy’ e kenginn ningad folgaed e yalen nge machib ko fare gospel ku Yesus Kristus. I’ir e wo’en nibe soer ni fan daed daba’. 35 Pi gam’ing ko temple ba m’ag paa’daed ko bo’or e rogon nib thothup nge yoeg ningad uta’abang ko manemus.

Gadadba pinning e magaer ngak urngin e chongin nib be’ech ulongob e fayleng dabki machaelboeg machane boechan kar gelnoged ko tin mom’aw, tayed e maligach, gayed ngak Kristus, mar gayed rayog roraed ningar thapeged e mich mar manged woed rogon en Tathapeg. Lainyaen’raed nak Tathapeg ke pii’raed ningar ta’abrogon. Re kenginn ney nib riyul’ ngodaed daba’.

E pinning nibe yaen ngak pi chongin Fare Galasia ku Yesus Kristus ni fan e Gidii’en Got ko Tin Tomur e Rran ningad manged e gidii’ ko Zion ningad ta’abrogondaed ko laniyaen’daed gum’racha’daed ngad pired nib mat’awgaed. 36

I’ir e meybil rog ningad ma’taw gaed nga ta’arebgaed ngad puluwgaed e machib rodad nge lioyer rodad ngak Tathapegdaed, Yesus Kristus ni Gube pii’ e m’ag marunga’agen. U dakean fithngan Yesus Kristus, amen.

Babyoren Ayuw

  1. Muguy ko Doctrine and Covenants 38:27.

  2. Pigpig rok Thomas Kane ni fan e chongin ke weliy’ ni “ni’ir e ”ngongol nib maligach ko e mo’on nib fel’ ni ke guy e tin gilal’ ni ke yaen ngak ulung nib chichig ko tiliw ko ulung nib gaa’” (introduction to Elizabeth Wood Kane, Twelve Mormon Homes Visited in Succession on a Journey through Utah to Arizona, ed. Everett L. Cooley [1974], viii).

  3. Mu guy Kane, Twelve Mormon Homes, 5.

  4. Muguy Kane, Twelve Mormon Homes, 40.

  5. Muguy ko Lowell C. (Ben) Bennion and Thomas R. Carter, “Touring Polygamous Utah with Elizabeth W. Kane, Winter 1872–1873,” BYU Studies, vol. 48, no. 4 (2009), 162.

  6. Arragon, Elizabeth ke lemnag fapi Merikan ko ningyal’ nem ra pii’ fapi Indian nu Merikan chi gaan ma ngonogliy nib thil ngoraed.

  7. Muguy Kane, Twelve Mormon Homes, 64–65. Nib gaa’ fan ni bo’or e Native American, arragon boech e pilune, kar manged e chongin e Galasia. Mu guy ko John Alton Peterson, Utah’s Black Hawk War (1998) 61; Scott R. Christensen, Sagwitch: Shoshone Chieftain, Mormon Elder, 1822–1887 (1999), 190–95.

  8. “Ma ra yibi buch ni gubin e gidii’ nib mat’aw era mukun u gubin yang u dakean fapi nam, ma yaedra yib nga Zion, niyaed be yon’ e tang ko falfalaen’ ni manemus.” (Doctrine and Covenants 45:71).

  9. Muguy ko Doctrine and Covenants 105:3–5. Fapi babyor nib thohtup kar weliy’ed maruna’agene e gidii’ nib gafgof ni’ir e yang nib gaa’fan ko mat’aw

  10. Mu guy ko Alma 36:30; me guy 1 Nephi 2:20; Mosiah 1:7. Bin tomur e yang ko Alma 36:30 ba ga’ar “Ma thingar kumnang, ni nʼumngin i napʼan ni dab mu fol ko pi motochiyel ku Got ma yira chuwegem u pʼoewchen.” Ere rennʼey e aray rogon e thin rokʼ.”

  11. Mosiah 2:41 President Lorenzo Snow (1814–1901) ke fil: “Dariy’ e gidii’en Got ko tin tomur e rran ni be yim’ tomur ke paer nib fel’ ni ra palog demtrug e pin’en bachane de rin boechi ngongol fa’an tin’ey de yib ngak. Reb e thin, fa’an e pumo’on fa ppin dar thapeg e rogon ni gar mabgol, nge kar fasgow nib fel’ rogon madako kar maed, rayog ni ngar thap gubin e to’awath, fel’ngin’ nge fl’aab woed rogon demtrug e pumo’on fa ppin ma thap. Binem e riyul’ nge mataw” ( Teachings of Presidents of the Church: Lorenzo Snow [2012], 130). Ngam guy Richard G. Scott, “The Joy of Living the Great Plan of Happiness,” Ensign, Nov. 1996, 75.

  12. Mu guy 1 John 5:2.

  13. Mosiah 18:21; me guy Moses 7:18.

  14. 4 Nephi 1:16.

  15. 4 Nephi 1:15.

  16. 4 Nephi 1:24.

  17. Moroni 9:13–14.

  18. Russell M. Nelson, in “First Presidency and NAACP Leaders Call for Greater Civility, Racial Harmony,” May 17, 2018, newsroom.ChurchofJesusChrist.org; see also “President Nelson Remarks at Worldwide Priesthood Celebration,” June 1, 2018, newsroom.ChurchofJesusChrist.org.

  19. Doctrine and Covenants 90:11 ba ga’ar, “Every man shall hear the fulness of the gospel … and in his own language.” Arragon, mo’olung ni fan e thin ran approvenag.

  20. 2 Nephi 26:33

  21. Mu guy Constitution of the United States.

  22. Mu guy United States Declaration of Independence (1776); Constitution of the United States, Amendments I–X (Bill of Rights), National Archives website, archives.gov/founding-docs.

  23. Doctrine and Covenants 101:77; kan uneg ngay.

  24. Doctrine and Covenants 101:79–80.

  25. Doctrine and Covenants 101:77, kan uneg ngay.

  26. Mu guy Saints: The Story of the Church of Jesus Christ in the Latter Days, vol. 1, The Standard of Truth, 1815–1846 (2018), 172–74; James B. Allen and Glen M. Leonard, The Story of the Latter-day Saints, 2nd ed. (1992), 93–94; Ronald W. Walker, “Seeking the ‘Remnant’: The Native American during the Joseph Smith Period,” Journal of Mormon History, vol. 19, no. 1 (Spring 1993), 14–16.

  27. Mu guy Saints, 1:359–83; William G. Hartley, “The Saints’ Forced Exodus from Missouri, 1839,” in Richard Neitzel Holzapfel and Kent P. Jackson, eds., Joseph Smith, the Prophet and Seer (2010), 347–89; Alexander L. Baugh, “The Mormons Must Be Treated as Enemies,” in Susan Easton Black and Andrew C. Skinner, eds., Joseph: Exploring the Life and Ministry of the Prophet (2005), 284–95.

  28. Mu guy Saints: The Story of the Church of Jesus Christ in the Latter Days, vol. 2, No Unhallowed Hand, 1846–1893 (2020), 3–68; Richard E. Bennett, We’ll Find the Place: The Mormon Exodus, 1846–1848 (1997); William W. Slaughter and Michael Landon, Trail of Hope: The Story of the Mormon Trail (1997).

  29. John 17:21.

  30. Doctrine and Covenants 38:27.

  31. Fare Babyor ngak gidii’ ko Roma ni’ir weliy’ nib polo’. Roma ba weliy’ ta’areb e yay ko fare Bayuliy ulane fa bin Be’ech e M’ag. Gube a’dag fare Babyor ngak e gidii’ nu Roma nibe ta’arebnag bo’or e gidii’ nib thil udakaen fare Gospel ku Yesus Kristus nap’an Kug pigpig ko stake president ni bay bo’or e chongin ko bo’or e race nge yalen ni yaed ba yoeg ko bo’or e thin.

  32. Frederic W. Farrar, The Life and Work of St. Paul (1898), 446.

  33. Mu guy Farrar, The Life and Work of St. Paul, 450.

  34. Muguy ko Roma 13.

  35. Mu guy Dallin H. Oaks, “The Gospel Culture,” Liahona, Mar. 2012, 22–25; see also Richard G. Scott, “Removing Barriers to Happiness,” Ensign, May 1998, 85–87.

  36. Muguy Moses 7:18.