Pi Am ni Mon’og

Ba rib fel’ ulungi gidii’ ko tang nibe yin’ed e tang marunga’agen e Tathapeg rodad.

Napan e 2015, United Nations e ngongliy babyor ni kanoeg e “Agenda ko 2030 ni fan e Ayuw ko Mon’og.” Ni weliy ni ba “babyor nifen e gapas nge mon’og ko gidii’ nge fayleng, nifan e chiney nge tin nga mm’on banan.” Re Agenda ko Mon’og Rogoy ab mu’un ragag nge medlipi goal ngay ni ngan rrin’ um’on ko duw ni 2030, ni woed e: dakriy e gafgow, dakriy e mik’iy, fil skul ni nge fel’, ta’areb pulwon’ ppin nge pum’on, rran ni nge be’ech nge klosis ni nge fel’, nge muruwel ni nge m’on nag. ¹

Rogon nin ngongliy ere ayuw ko mon’og ney e ban’en ni rib fel’ ma rib ga’ fan riy. Ma n’en ni rib ga’fan e chiney, e woed, fare duwer ko rogon ni ngan ayuweg e gidii’. Mang fapi tabolngin ni ma ayuweg e am, ni ma pii’ e falfalaen’, mon’og, gapas, nge gidii’ nibe fel’ rogoy i yaen? Bay e chep nib thothup ni bay l’agruw mit e pi am riy. Mang e rayog ni ngaed filed ni mornga’agraed?

Kab kakrom, ni fare profet ni kanoeg i Enoch ngak e machib nag e mat’aw nge “binaew nibay ntoey ni bayni pining fithingan ni fare Binaew ko Thothup, ni woed Zion.” ² Ni weliy ni “fare Somoel e ke pining e gidii’ rok nu Zion, ni bochane yad nga ta’areb e gumircha’ nge ta’areb e tafney, ma yad be yan u mat’aw; ma dariy be’ nib gafgow rorad.” ³

“Ya Somoel e yibliy farengi binaew, ma aram min tawa’ath nag e tin gidii’ nibe par u dakean e burey, nge tin ni be par u dakean e but’ nib tolang ngalang, ma arram nra mon’og gaed.” ⁴

Bin som’on nge bin l’agruw e miriay e gidii’ ko ngael e bang ko fayleng ni fapi Nephite nge Lamanite riy’ ma dag rogon i mon’og e nam. U tomuren fare machib ni tay fare Tathapag nib fos ko yam’ u fithik raed, “mar leaked fapi motochiyel ni ke thap ngoraed rokʼ e Somoel roraed nge Got roraed, ma yaed be ul’uliy i baley nag e abich nge meybil, ma yaed be moʼolung nga taʼabang nga ur meybil gaed ma yaed be motoyil ko thin rokʼ Somoel. …

“Ma dariy e moʼowaenʼ, ara togopluw, ara gatheay e gapas, ara gathar, ara baen, ara mathang pogofan, ara ba mit e dirngalen e galong; ma rriyulʼ ni dakuriy ba ulung i gidiiʼ ni aram fini falfalaenʼ ngab yang u fithikʼ gubin e pi gidiiʼ ni sunmiy Got nga paʼ.” ⁵

Pi gidii’ ney ni buch e biney roraed e ni ayuwegraed ni bachane tawa’ath ni yib u tharmiy ni bachan gelngin nra folgaed ko fa gali motochiyel ni th’abi ga’ ko motochiyel: “Thingari t’uf rom Somol ni ir e Got rom u polo’ i gum’ircha’em, ngu polo’ i lanin’um, ngu polo’ i leam rom,” nge “Thangri t’uf rom gubin gidii’” ⁶ Yaed be fol rok Got ko tin ni yaed be rrin’ u lane yafos roraed, ma yaed be ayuwegraed ko tin nib t’uf ko dugur roraed nge tin nib thothup ni yaed be gafgow riy. Thin ko Doctrine nge Covenants, irraram e tin ni gidii’ ko pi am ni ma “gay rogon nge ayuweg e buguliyiror rok, ni yaed be rrin’ e biney ni kemus ni fan ko gil’il’ungun ku Got.” ⁷

Machane, fapi gidii’ nin weliy mornga’agenraed ko 4 Nephi ko fare Babyor ku Mormon e daniyog ni ngar magay gaed ko bin l’agruw e miri’ay e duw. Ayuwegney e gathi gubin ngayal’ ma bay, ma gidii’ e rayog ni ngar mul gaed ni fa’anra yaed ra digey e tin th’abi ga’ fan ngoraed ni ireram e tin nibe pi’ e gapas nge mon’og. Bachane biney, gidii’ e ra paged raed ko lumel ko fare mo’oniyaen’, ma fapi gidii’ “ma arame ra tabolngin niged e kii’ ni yu ulung u but’; mar tabab gaed i sunmiy e pi galasia roraed ni nge yog ban’en riy ngoraed, mar tabab gaed i fek yathin e bin riyul’ e galasia rok’ Kristus.” ⁸

“Me yibi buch u napʼan ni ke mʼay dalip miriʼay e duw, ma fapi gidiiʼ ku Nephi nge fapi Lamanites e kari gel e kireb roraed, ni taʼareb rogon.” ⁹

Tomuren e biney nike gaman mir’ay e duw ngay, bo’or ko milion e gidii’ ni ke yim’ ni bachan e mal, nge fare nam rorad e ke k’ii nib mathil rogoy.

Fini sulaen’ug e ren’ey nge yug boech e nam ni kan mon’og me tabuch ke gathay nag, gu lemnag ni rayog ni ngan guy napan i gidii’ ma pii’ keru’ rad ngak pufthin rok Got ma tayed e pa’agan rad nga tan ”pa’ e dowef,” mra yib e mogoth’goth’. Pa’agan’ nga tan pa’ e dowef e ngan tay fan e tin fla’ab, gelingin nge pi thin nu fayleng (ma amrogon dariy fan nag min togopluw nag picha’an nibe fol kanawo’ nib thil riy’). Machane, picha’an niba’ ko pi nam nib mon’og ma gay, woed ni ke yoeg Pilung ni Benjamin riy’, ni ngar ”gaaʼ e llowaenʼ romed ko fare rir rokʼ niʼir e sunmiymed, ara fare llowaenʼ nib matʼaw mab riyulʼ.” ¹⁰

Skul ni fan e tabinaew nge tiliw e rib ga’ fan ngodaed nge gidii’ nibe fil e tin th’abi machalbog ni’ir e ma ayuweg e gidii’ ni ngar mon’og gaed. Nibay ko yalen fare gospel, ni pi machalbog ney ab mu’un e yul’yul’ ngay, tin ni fan ngom nge tin ni murwel rom, murnguy, mabgol nge tay’ fan e mabgol, tay fan e gidii’ nge tirok’ e gidii’, ayuw, nge tin nib tu’uf ni ngan pi’ e ayuw riy, ko gidii’.

Cha’an nibe yoloey e babyor ni Gerard Baker ke yoloey ban’en u Wall Street Journal ni ngan tay fan chitiman rok, i Frederick Baker, fini ke taw ni 100 e duw ngak. Baker e weliy in fan ni chitamangin e be’ nib elal me uneg e tin ba’aray e thin ngay:

“Gadaed gubin ma gadaed ba’adag ni ngaed nanged e n’en nrayag me yag ngodaed e yafos nib n’uw napan, ma guma tafney nag ni n’en nib ga’ fan e ngan nang ko mang e ma fal’ag e yafos nib mangil, demuturug ko mang e be buch’buch’. Ba’aray, gu manang ko mang fare n’en nib mith rok e chitamangig.

“Ir e be’ ko reb e mfen ni yafos e yima tay fan ni bin th’abi ga’ e murwel nibay, ni gathi ke yan u rogon e cha’en nib ga’ fa ba tolang; machane rogon e murwel u ta’abyang, ni gathi kemus ni yigo’ fan ngom. Rogon yalen e murwel rok nike rrin’ ni ke gaman ta’areb mir’ay e duw e ke par ni kemus e murwel rok aram—ko tabinaew, ngak Got, nge am rok.

“Ko biney e mfen nibe kir kireb rogon e tabinaew, chitamangig e ul’ul’ nge ayuweg figirngin ni aningegi ragag nge nel’ e duw, nibe murwel nib gel nifan ngak nel’ e bitir rok. Ma ri chuchugur nag ir ngomaed ko ngiyal’ nem ni yim’ reb i fak row e galabthir rog. …

“Ko biney e mfen ni taliw e be yo’or mit, chitamangig e ke par nib yul’yul’, be’ nib Catholic nib yul’yul’, nibay e mich rok ngak Kristus. Arrogon, boechi ngiyal’ ma guma lemnag ni fan ni ke n’uw napan nib fos ya bachane ke mu’ i fal’ag rogon ko yam’ ir ma dariy be’ ni kug guy ni array rogon.

“I gag e rib fel’ wa’athag—ya yag e skul ngog nib mangil, tabinaew rog nib mangil, nge boech e fla’ab rog ko fayleng ni susun ndabiyag ngog. Machane demuturug rogon e falfalaen’ rog, ya tin ni gube falfalaen’ ngay e fan ngak fare pum’on, ni dariy uf’uf’ riy’, me dani gay ban’en fa thapeg e magaer, ke paer—nib miri’ay e duw rok—me ngongoliy pin’en, muruwel, nge riyul’ riy, re falfalan’ nibe un e yafos nib yul’yul’ riy’.” ¹⁰

Tin nifan ko taliw nge tin nib ga’ fan ko mich e taliw e ke buchu’uw ko nam ni dawori n’uw n’um’ngin i napan. Bo’or yu ulung i gidii’ nibe tafney nag ni mich nge tayfan Got e danki tu’uf ko tin nib mat’aw ni fan ngom fa fan e gidii’ ko tinney e rran nu fayleng. ¹¹ Sana gadaed gubin ni ra ma’agaraen’daed ngay ni pi gidii’ ney nibe yoeg ni dariy reb e taliw nrayag ni nge michuwaen’, ma gubin ngiyal’, mab mangil, ma bay e gidii’ riy nib mangil. Biney e rayag ni ngaed yoeged ni dani riyul’, machane, biney e ma buch ndariy fal’ngin. Gube yup fan fare Tamilang rok Kristus. En Tathapeg ke ga’ar, “I gag fare bin mat’aw e tomilang ni ma gael’ rama’en e tomilang ngak e pi cha’en ni kar bad nga fayleng.” ¹² Dem turug ko ga manang fa dangay, gubin e mo’on, ppin, nge bitir ko urngin e taliw, gin, fa ngiyal’ ma bay fare Tomilang rok Kristus ma ere ma nang fan tin nib fel’ nge tin tagan. ¹³

Machane, napan i yalen nu fayleng ma k’ii yag e muruwel ko nam nge muruwel ko Got, ma th’aeb e lik’ngin mra yim’ fare gak’iy riy’. Taga’ ko yalen ni kemus ni yalen e nam e dabi gaman ko rogon ni ngan ayuweg e gidii’ ni nge machalbog. Napan gadaed ra tay ni dariy be’ nib ga’ rodaed ma kemus ni tin laniyaen’daed e gadad be rrin’ ni fan ngom, ma ra yib e kal riy ko ta’aboech riy.

Gidii’, ni woed, ni kemus ni n’en nibe tal’eg ir riy e woed e darngal ni yibe rrin’ u fayleng e chiney. Woed ni ngam pirew be’ ni gathi figirngim, ¹⁵ darngal nu fayleng, lii’ e bitir ni kabay u yol, nge bitir ni yibe fakay ndariy e galibthir rok mit ney e irraray boech wa’amngin. Tin nibe togopluw nag re mon’og e paer ko am ma un ngay ko bo’or e bitir nibe chuguliy nib gafgow ni dariy chitiman riy’, bingyal’ ni bo’or e m’fen riy’; pi ppin e ngariy muruwel ni yigo yad fa pin’en ni ngariy muruwel l’agruw ngay; nge llowaen’ nib lich nag bachan pi skuul, woed yu yang e ulung, e ngariy muruwel fa pin’en ni ngariy muruwel ko tabinaw. ¹⁶ Uneg ko tiney ni yim manang ni mornga’agen nge gidii’ ngay nibe kirbaen’ ma be gafgow—e tafney nge man’aey rok ni gafgow nibe yib ko gidii’ ni kireb rok nge gidii’ ni de kireb rok.

I yoeg Nephi:

“Arragon, gafgow ngakʼ e enra motoyil ko pi machib ko gidiiʼ, me fek yathin fare gelingin Got, nge fare tawaʼath ko fare Kan ni Thothup! …

“… Gafgow ngakʼ gubin e piʼin nibe tʼon, ma kar damomuw gaed ni bachan e tin riyulʼ rokʼ Got!” ¹⁴

Machane mulwol falfalan’ romad ngak pifak dad nge gubin e gidii’ e “tin riyul’ Got” ma yip fan e kanawo’ nib mangil, ni woed rogon ni yoeg Paul, “bin th’abi fel’ e kanawo’ e ba’aray,” ¹⁵ kanawo’en e falfalaen’ nga rogon nra par e gidii’ mab mangil nibay e gapas riy nge falfalaen’ ni darma mus.

Thin fa tin riyul’ rok Got e be yup fan e tin tha’abi ga’fan nib riyul’ ko fare tunom Rok ko falfalaen’ nifan ngak pifak. Tiney nib riyul’ e woed nibay Got nib fos; ni’ir e Chitamangin e ya’al rodaed; fare pow ko tu’ufeg rok, Ke pi’ ngodaed fapi motochiyel nra fekdaed iyaen ko falfalaen’ Ngak; ni Yesus Kristus e ir Fak Got nge fare Tabayul rodaed; ma Ir e ke gafgow me yim’ ko pi denen rodaed ni ngad kalngaen’ dad; nike foskoyam’, ni bing wo’en fare foskoyam’ ngak gubin e gidii’; ma gadaedra sak’iy u’mon powchen ni ngan pufthin nagdaed, ni ngan weliy fan pi yafos rodaed. ¹⁸

Mureb e duw tomuren i tabab “fapi tapuf-oloboch,” fare profet Alma e digey fare liiw rok ni’ir fare pilung ko tapuf-oloboch ni ngayag ni nge pig’pig’ ulan fare galasia. Murwel rok e nge non ngak fapi gidii’ nike gel e ’uf’uf roraed, ma yaed be gafgow nag boech e gidii’, nge chogow nibe ga’ u fithikraed nib baga’ ni fithik fapi gidii’en e galasia. ¹⁶ Woed rogon ni guy Elder Stephen D. Nadauld, “Nthogthog nag ngak [Alma] ni gathi nge ul’ul’ ni nge gelnag e motochiyel fa fal’eg rogon pi ngongol ko fapi gidii’, machane nge weliy ngoraed fare thin rok Got, ni nge michib nag fapi yalen nge rogon ni ngar nanged fan fare tunom rok fare Tabayul ni nge yog ni ngar thilyeged panginraed.” ¹⁷

Bo’or ban’en nrayag ni ngaed pii’ed e ayuw riy ni gadaed e gubuliyiror nge gidii’ ko nam nrayag ni nge ayuweg me mon’og e gidii’ riy, ma bin th’abi ga’fan e gam’ing nge pigpig e ngan fil min par ni woed rogon e tin ni gadaed manang ni mornga’agen fare tunom rok Got ko thapegnag. Ni woed rogon ni kan weliy ulan fare ke babyor ko hymn:

Fa’an gadad, tabinaw rodad, nge buguliyiror rodaed magdaed duwgily ni nge powi’iydaed e yafos rodaed ko fare riyul’ rok Got, ma tin nra t’uf nib machalbog era fal’ rogon.

Nu dakaen e adag, Chitimag nu Tharimy ke pii’ Fak nib T’uf Rok, Yesus Kristus, ni nge yoeg e yafos nib manemus ngodad. ²⁰

“[Yesus Kristus] Dariy ban’en nibe rin’ ni gathi fan ko fayleng; ya rib t’uf e fayleng rok’, ni pii’ e pogofan rok’ ni gomanga yog ni nge leak gubin e gidii’ ngak” Gul ke chiyliy ngakʼ bogniiʼ ni dabi thapegraed.

“Musap gaed, ke yoeg ku beeʼ, nibe gaʼar: Muchuw rog? Musap gaed, gube yoeg ngomed ni, Dawor; ya ke gaʼar: Mired ngog ni gimed gubin e gidiiʼ nu fayleng, mu chuwiʼiyed e milk nge honey, ni dab mu piiʼed e salpiy ma dariy puluwon.” ²¹

Gamaed be micheg e renʼey, “u gumʼirchaʼmaed, ko thothup riy nib sobutʼaenʼ,” ²² nge dakean fithingan Yesus Kristus, amen.