Naano Aika Rotaki n te Ikoaki ae Nano: Te Mataata n te Bwainikiriinaki inanon te Utu
Baeten aika aki marurung a kona n rikirake inanon aekakin nako te reitaki. Ataakiia e kona ni kaotaraea te bwanikiriinaki ke ni katokia imwain ae e waaki.
Tamnei a kabonganaki ibukin ti kabwarabwarakina, katokaaki irouia maotoo
N te tai ae tuai ni maan I weteaki iroun te karo ae uruaki nanona. Natina te aine Jenna (te ara e a tia ni bitaki) e reirei n te kaoreti ao e a tibwa iraorao, ao e rang n tawe arona ni waaki nako ma raona. Raona, Jake, e rang kairoroa te mare ao e tiana ana reitaki Jenna ma ana karo. Jenna e kabwarabure nakoia, ni kabwarabwara bwa bon nanon Jake n tangira ae korakora ao ni kan kabanea aia tai n taanga.
Ana utu Jenna a moanna n raraoma ngke a kunea bwa iai buun Jake mai imwaina ao natina are e tuai ni kaotia nakon Jenna. A wetea buuna mai imwaina, are e taku bwa Jake iai anuana ae buakaka ao e rang kokooko. Ngke e a ataia Jake e a moanna n rang n un. E taku bwa ana karo Jeena a “tauaninne” ao e taekina te tai are aki kukurei iai n ana manikangare are e taekinna ni wanawanan Jenna. Jake e kabitara n taekinna bwa Jenna e karaoa oin ana babaire bwa e na katoka te reitaki ma ngaiia. Ana karo Jenna a rang n raraoma ngkai aia tareboon ao aia tekiti a bon aki kakaekaaki.
Aomata ni kabane a tangira te utu ae kakukurei, ma riki ngkana aomata a kataia ni maiuakina te euangkerio, te reitaki e kona n rang kammaraki. Tabeua kangaanga a riki imwiin te aki oota ao te kauntaba irouia utu n aron ae ririki. E ngae n anne, inanon mweenga aika nakoraoi, aomata a kabwarabure ibukin anuaia aika aki raraoi ao a kanakoraoa te reitaki, ma n aro aika aki nakoraoi, iai waaki aika a kakaraoaki aika kateibuaka ke n ribuaka are e kona n riki bwa te mwakuri n iowawa.
Mwakuri n Iowawa n te Mweenga ao te Euangkerio
“Kam a tia n uru nanoia buumi aika a raraoi, ao ni kaakea karineami irouia natimi” (Iakobwa 2:35).
Kanoan te mwakuri n iowawa te kan kaikoaki ke te tauaninne. Iai inanona anua aika a mwaiti ake a kona n raonaki ma te bakaine, mwamwanaa te aba, wii ni kabuakaka, ao te oro ke mwakuri n tangako.1 Ma te kanganga, anua n iowawa a bon ririki, ma irouia tabeman taan rabakau a katautaua bwa tao te kuata ni mwaitiia ataei ni kabuta te aonaaba a bwainikiriinaki n rabwataia, mwakuri n tangako ke n aia namakin.2 Ikawai naba e korakora mwaitiia aika a bwainikiriinaki, ma te katautau 1 inanon 4 aine ao 1 inanon 10 mwaane ake a rinanona te bwainikiriinaki ni mwakuri n iowawa n taibaoaki irouia buuia.
Te bwainikirinaki e kona n riki inanon aekakin nako te reitaki, ao a uaia mwane ao aine ni kona ni bukinaki. E ngae n anne, mwane a kona riki n rang n tautaeka ao ni bukinaki ibukin te kaikoaki ao te mwakuri n tangako, ao aine a kona riki ni kakamakaki, tautaekanaki, ke ni kaikoakaki irouia buuia.3
Mwakuri n iowawa e kona n roota tamnein te tia kaikoaki ke te aomata are e kaikoakaki ao e kaitara ana reirei te Tia Kamaiu. Burabeti n taai aikai a tia n taekinna bwa naake a “bwainikiriniia buuia ke natiia … n te bong teuana a na bon bukintaeka imatan te Atua.”4 Taan iowawa n angiin te tai a katinanikui ke a kabonganai reirein te euangkerio nakon bon oin nanoia. Te katoto, I reireiniia te taanga are te buumwaane e karekea te anua n rereitaki ma aine tabeman ao e kemborona aia katikumwane, ma n onean mwiin te kabwarabure, e kairoroa buuna bwa e na kabwara ana bure ao e berita bwa e na “korakora riki ana bure” ngkana e aki kabwara ana bure. E kanakoa marakin buuna ao e taekinna bwa e bon eti imatan te Atua bwa ngke e aki ao e na bon aki riki bwa te tia mwakuri n te tembora. Ngke e taetae kainabana te aine ma taan kairiiri n te Ekaretia, te mwaane aei e kamemerea bukinana ao e kamemerea ana raraoma, n taekinna bwa e bon rotaki kainabana n te bwaranano. Te buumwane e katinanikui “reirein te … karinerine, tangira [ao] te nanoanga”5 ao e bwainikiriina buuna. Ana kekeiaki ni maiuakina reirein te euangkerio e aki kona ni kanakoraoa te kangaanga are e karikia.Ngaira n tatabemaniira ti kona n taenikai man anua aika aki nakoraoi. Iai aekakin anua aika okioki nakon aekakin nako mwakuri n iowawa, ao ngkana e rikirake ni korakora ao n ririki aekaki aikai, e na bon aki nakoraoi te reitaki. Aikai nimaua aekakin tein mwakuri n iowawa aika nonoraki ake a kona ni buokiko ni kinai anua aika aki nakoraoi iroum ao irouia tabeman.
1. Ribuaka
“E mena aia bwai ni kamamate naeta I an riaia: … wi[ia] a on n te karereanti ma te taetae ae mai” (I-Rom 3:13–14).
Temanna te mwaane e roko irou ibukin buokana ni kaitara nanon buuna, are e bwainingareia ibukin “kainnanoan buokana.” N te taromauri e bon rang n iraorao ao ni kakaonimaki, ma ni mweengana anuana n ribuaka e oro kammarakina. E kabuakaka ana bwakabwai ao e arana nakoana n tia reirei bwa te “mwakuri n aine.” E tuanga natina te mwaane, “Au kantaninga bwa ko aki riki bwa te aomata ae kimamaku n ai aron tamam,” ao ei kabanea ana tai ni katoabong iaon te tareboon ma tinana, ake a bwabwainikiriniia buuia. Aomata aika a buakaka a rau nanoia ngkana a kammarakiia tabeman ao “n tangiriia bwa tabeman a na rawawata” (Reirei ao Berita aika Tabu 121:13). Utu aikai a urua ana tua Iesu are a na “tai kabuakaka” ao “aki kabureia aomata” (Ruka 6:37) ngkai a kabuakaka, n kaota te winrang, ke ni kario ara.
2. Te Kewe
“Ko bon niniaki iroun te tamnei ae kewe, ao ko a tia ni katuka Tamnein te Atua bwa e na akea nnena iroum” (Aramwa 30:42).
Te kewe e rang n ririki n te mwakuri n iowawa ngkai taan bure a kauarerekea aia mwakuri, ni bukiniia tabeman, ao ni kabitaraei karaki. Aio e karika te minotaki, ngkai temanna au tia kakae are e iri e kabwarabwara: “[Kainnabau e na] rang n un ao imwiina e karaoa te kabwarabure ao imwina e na taku, ‘Eng bon am bure naba’ … ao n tounako man touanako ni karokoa I a moanna ni kakoaua anne.”6 Te kakewekewe n ana kakoaua temanna e aranaki bwa te bobokewe, ao e katuka te aomata are e bukinaki bwa e na nanououa ao n aki koaua n aia ururing ao aia iango. N aron tein kewe tabeua, te bobokewe e kabonganaaki ni kaminoa te maroro ao ni kaota taraakia ke anuaia n te bwai are a kan karaoia bwa te kewe.
Naake a bwainikiriniia tabeman a rangi n rawa ni butimwaia bwa a riibuaka ao n tainako a na taekinna bwa ngaiia aika a bwainikiriinaki. Ngke Jenna e kaota te aki rau ibukin ana riribai Jake irouia ana karo, e roko unna ao n taku bwa e “kabwainrangnga”. Jake e mena i buakoia “naake a tang n riaoa te tua … ao bon nati n aki ongeaba ngaiia.” (Reirei ao Berita aika Tabu 121:17). E aki tii boutoka ana karaki ae kewe ma e kaota ribakin te koaua.7
3. Te Kario
“Kaota am kairua ma te bure are ko a tia ni karaoia.” (Aramwa 39:13).
Te aomata ae nanorinano e namakina te nanokawaki ngkana e kammarakia tabeman ao e raira nanona ao e nakoraoi riki. Te aomata ae e iowawa e rawa ni kabwarabure ao e karioi bukin unna. E uringa temanna are e ira buakon au reirei, “I rang aki mweengaraoi n te mwakuri n iowawa, ma imwiina I taku bwa e na bon aki riki ngke arona bwa e kawakina kainakin wiina neienne.” “Nanokawakina bon tiaki ibukin te rairannano” (Moomon 2:13) ma e bitia nakon te un ao te ibukibuki.
N tain au reirei iaon te kamarurung, I tuanga te buuaine bwa I tuai man nonoora ae e kaota te raraoma inanon ririki ni kakabuakaka buuna. Ana kaeka e aki kaota ae nanokawaki ma e urarake n un: “E tamaroa, aio te bwai teuana ae I aki karaoia!” Aomata aika a unun aki butimwaea katabeaia ao a rang kakai un ao n rarawa ni bukintaeka. A rang kakai un ni bwaai aika a uarereke.
4. Kainikatonga
“Kam na nanorinano n atongia raomi bwa angkoa a raoiroi riki nako imi.” (I-Biribi 2:3).
Te kainikatonga e raonaki n te kan bwaibwai ao e iangoia ibon irouna. Te mwane temanna e tatakarua nakon buuna ao natina ni katoa tai are e taku iai bwa a “aki karinea”. Ngkana a aki bootau aia iango ma ana kantaninga, irouna a “kakanikoa” ke a “bon aki kan ongotaeka.” Te kainikatonga e kaiangatoa ao e boboto iaon te mwaaka ao te kan tokanikai. Ni kaitarana, te utu ae iai te inanoi iai e nakoraoi, iai te baeranti n te aroaro imarenaia, ao kaina a “bon eti raoi aroia imarenaia.” (4 Nibwaai 1:2). Kainnaba a riai ni katiteboaki,8 ike a uaia n iai aia baire ao ni kabane iango a kabonganaaki raoi.
5. Te Taumatoa
“Ngkana ti … karaoa te tautaeka ke te taumatoa nakon tamneia natiia aomata, … a na bubai karawa” (Reirei ao Berita aika Tabu 121:37).
E ngae ngke e kakaawaki te inaomata n rinerine, e bon kamimi aroia kain te utu n tainako n tuangiia imarenaia aroia n iango, namakin ao ni mwakuri. Tabeman a tautaeka rinanon kairoro, kamaemae, te aki tatangira ke te kakamaku. Temanna te buumwane iai ana kantaninga ae matoatoa bwa buuna e na riai ni katauraoa te kaingabong ni katoa bong n taia ae baireaki, kaitarai bubuti aika onoti, ao n ongora irouna ni kaineti ma ana “tabeaianga,” are n angiin te tai e irekereke ma arona ni kona n tamaroa riki. E tau mwiin ana kabanemwane ao e kona n un ngkana e aki waekoa ni kaeka nakon ana tekiti.
Te tina temanna e kaota unna n tainako nakon natina ae tebwitabun ana ririki n te tai are e kaota iai te nanokawaki natina ke e aki roko n ana kainibaire te tina ni maiuna. Ngkana e aki roko n are e kantaningaaki, ke kainnabana e kaota te raraoma, e anganiia aomata nako te anua n aki kan tabe ni bakan aki nooria.
Kantaninga ao Kamaoaki
“I ongo am tataro, I nori ranni matam: noria, I a kamaiuko” (2 Uea 20:5).
E ngae ngke mwakuri n iowawa a urua te nano, te bitaki e kona ni karaoaki n tainako. Naake a rootaki a kona ni kakaea buokaia n te maiu n tamnei ao taan ibuobuoki aika a mwaatai ao n ukoukora mwaakan ana Mwakuri ni kamaiu te Tia Kamaiu ibukin kamaoan ikoakiia. Ni karekean buokam, nakon abuse.ChurchofJesusChrist.org.
Naake a tia n rang ni iowawa a riai n rairi nanoia ao n karekea buokaia. Aio e kainnanoia “ni kananorinanoia nakon kabin te nanorinano ” (3 Nibwaai 12:2) ao ni butimwaai te bukintaeka ae bwanin ibukin anuaia. Bitaki a anaa riki ae mwaiti nakon te berita n te tai ae uarereke ao kekeiaki aika a ti oti i momoara. Kammarakin te rairannano ae nano bon te uruaki n nano, ao tabeman a na bon aki tauraoi ni kan karaoia, are e katikuia taan kaikoakaki ma babaire aika a kangaanga bwa a na kanga ni kamanoia.9
Tamara are i Karawa e tabeaianga ibukira n aron te karo are e tabeaianga are e weteai ibukin natina te aine. Ana tangira te Atua ae e “taangaki n aron are akea tokina” (Mote 7:41), ao E nano marakina ngkana Natina a uaia ni kaikoakiia imarenaia. Inanon te maroro ae beebete ma Enoka, e tang. “Nooriia tarim aikai; boni ngaiia ake I karikiia n oin baiu, … ao [I a tia] n anga naba te tua, bwa a na itangitangiri imarenaia, … ma nooria, bon akea aia tangira, ao a ribaia aika oin raraaia” (Mote 7:32–33). Iai te tanginiwenei i karawa ao iaon te aba ngkana a ikoaki rabwata ao tamnei. Ma, n te nanorinano, mwaakan te Atua, ao te ibuobuoki mairouia aika a mwaatai ngkana e riai, e kona ni katokaki te urubwai n te anua ao ni karika karineam ibon iroum, kamanoaki, ao te tangira n te mweenga.