2021
Avea ma Tausimea Sili Atu o le Lalolagi Na Foafoaina e le Atua mo i Tatou
Mati 2021


Autalavou Matutua

Avea ma Tausimea Sili Atu o le Lalolagi Na Foafoaina e le Atua mo i Tatou

Mai se saunoaga na tuuina atu i le fonotaga faaletausaga lona 18 a le Stegner Center Symposium i le Iunivesite o Iuta i le Aai o Sate Leki i le aso 12 o Aperila, 2013.

O le lelei o le tatou tausia o lenei lalolagi ma mea uma o i ai, o le lelei foi lea o le lagolagoina, musuia, faamalosia, faaolaola, ma faafiafiaina ai o tatou loto ma agaga.

Ata
a man standing at the bottom of a Sequoia tree

O le mea ou te fiafia lava e fai o le a i ai i le natura, pe o se savaliga sopo, faasee, alovaa, tietiega uila, pe alu foi i se malaga suesue. A o ou laititi, sa ou fiafia lava i le i ai i le togavao ma lagona ai le sāō, o laau tetele lanulau’ava o se molimau manino o le Foafoa. A o ou tuputupu ae ma avea ma talavou matua, sa ou aoao e ala i le suesue ma le faatuatua faapea afai tatou te malamalama po o ai i tatou, le faamoemoega o le olaga, ma le mafuaaga na foafoaina ai le lalolagi—ma tausisia nei mea i le mafaufau—o le a tatou taulimaina lenei lalolagi, ma mea uma o i ai, i se auala e maualuga atu ma tamalii.

O le Faamoemoega o le Atua i le Foafoaina o le Lalolagi

O le Alii, e ala mai i Ana perofeta o anamua ma ona po nei, ua taumafai e fesoasoani ia tatou malamalama ma talisapaia le meaalofa o le ola ai i lenei lalolagi matagofie. I le Feagaiga Tuai, sa mafaufau ai Tavita i le foafoaga matagofie a le Atua ma tuufesili leotele ai pe aisea—i totonu o na mea ofoofogia—ua silafia e le Atua le tagata (tagai Salamo 8:4). Sa faaiuina e Tavita e faapea, e faapitoa lava le tagata, “faamaulalo ane teisi o ia i agelu” (Salamo 8:5).

Na vaai foi Mose i lalolagi i le faaaliga e le mafaitaulia1 ma tautino mai, “O lenei, ona o lenei mea ua ou iloa ai o le tagata o se mea noa, o se mea ou te le’i mafaufauina lava” (Mose 1:10).

I le lotomaualalo o Mose i luma o le matagofie o foafoaga a le Atua, sa lei mafai ona ia malamalama i se upumoni maoae. O lea na toe faaali mai ai e le Alii ia te ia Lana foafoaga le faatapulaaina ma folafola manino mai o Ia—Le Atua— na faia nei foafoaga “ia aumaia le tino ola pea ma le ola faavavau o le tagata” (Mose 1:39). O lenei lalolagi—e moni o foafoaga uma—ua mamanuina e fesoasoani ia i tatou ia maua le tino ola pea ma le ola e faavavau.

Na toe fetalai foi le Alii i le faamoemoega o le lalolagi, na fetalai ai, “O le a tatou faia se lalolagi e nonofo ai i latou nei [o lona uiga o i tatou]; ma o le a tatou tofotofoina ai i latou, e vaai pe latou te faia mea uma o soo se mea e poloaiina ai i latou e le Alii lo latou Atua” (Aperaamo 3:24–25; tagai foi i le fuaiupu 26). O le olaga i luga o lenei fogaeleele, faatasi ai ma le meaalofa o le faitalia mama, tatou te maua ai le avanoa e filifili ai e saili ma maua i se aso mea uma ua ofoina mai e le Atua.2

Ina ua maea le foafoaga o le lalolagi, sa fiafia le Atua aua sa Ia vaai o le a aoga ai Lona faamoemoega mo i tatou, o Ana fanau.3 O atalii ma afafine o le Atua ma aiga latou te fausia ua le na o ni tagata e nofoia lenei lalolagi; ae, e totonugalemu i latou i lona faamoemoega.4

E Tatau ona Avea i Tatou ma Tausimea Lelei

O le olaga i lenei lalolagi o se faamanuiaga ma se tiutetauave. Na folafola mai e le Alii, “Faauta, o manu vaefa o le fanua ma manu felelei o le ea, ma mea e sau mai i le eleele, ua faauuina mo le faaaogaina e le tagata mo meaai ma mo lavalava, ma ina ia maua tele e ia.” (Mataupu Faavae ma Feagaiga 49:19). Peitai, ona o le lalolagi ma mea uma o loo i ai o le “o le galuega a [Ona] lima.” (Mataupu Faavae ma Feagaiga 29:25), o ia mea uma e anaina e Ia.5 I le avea ai ma ni tagata le tumau o lenei lalolagi, o i tatou o tausimea—e le o ni tagata e anaina. I lena tulaga, tatou te tali atu ai i le Atua—o le pule lea—mo mea tatou te faia i Lana foafoaga: “Aua e tatau ia te Aʼu, o le Alii, ona faia tagata taitoatasi ia tali, o se tausimea i luga o faamanuiaga faaletino, ua Ou faia ma saunia mo aʼu meaola.” (Mataupu Faavae ma Feagaiga 104:13).

Ata
meadow grass and flowers in girl’s hand

O le auala tatou te tausia ai le lalolagi, o le auala tatou te faaaogaina ma fefaasoaai ai i lona lelei, ma le auala e taulima ai mea uma ua saunia mo i tatou, o se vaega o la tatou suega i le olaga nei. E tatau ona tatou faaaogaina ma le agaga faafetai mea na saunia e le Alii, aloese mai le faamaumauina o le ola ma punaoa, ma faaaoga le lelei o le lalolagi e tausia ai e matitiva.6 E popole tele le Alii mo ola uma aemaise lava mo Ana fanau, ma o le a tatou tali atu mo mea tatou te filifili e fai (pe le faia) faatasi ai ma le lelei o Lana foafoaga.

Ua folafola mai e le Alii ia i tatou afai tatou te mulimuli ia te Ia ma le faaaogaina ma le tatau o punaoa o le lalolagi ma le loto faafetai ma le faaaloalo, “e a [tatou] le atoatoa o le lalolagi, o manu vaefa o le fanua ma manu felelei o le ea. … Ma ua fiafia le Atua ua ia tuu mai nei mea uma i le tagata; ona o le faamoemoe lea na faia ai ia faaaoga, ma le faautauta, ae ia lē sili atu, pe i le faamalosi” (Mataupu Faavae ma Feagaiga 59:16, 20).

E tatau ona tatou faaaogaina ma le tatau ma le lotofaafetai nei punaoa, ma le faamoemoe e fesoasoani ai i isi—i tupulaga o le taimi nei, le taimi ua tuanai, ma le lumanai—ia maua faamanuiaga e finagalo ai lo tatou Tama Faalelagi mo Ana fanau.

Vaai i talaatu o i Tatou Lava

O le mea e faanoanoa ai, o aso nei ua tatou ola ai i se lalolagi e mafai ai e tagata ona filifili e tetee i le Atua ma taulima Lana foafoaga ma le inoino. Pe a tupu mai lenei mea, ona tiga lea o le Atua ma le foafoaga.

Ua tusia e Enoka e faapea na tutulu le Atua ona o filifiliga le lelei ma le faateteleina o le manatu faapito o Lana fanau.7 Na valoia e Moronae e faapea o aso e gata ai o le a i ai “afi, ma matagi tetele, ma puao o le asu … [ma] le eleelea tele i luga o le lalolagi,” ma o le a i ai ia tuutuuga faatasi ma “mea inosia uiga eseese uma; i le taimi o le a i ai le toatele o e o le a fai mai, Fai lenei, po o le fai lena, ma e le afaina” (Mamona 8:29, 31). Pe a faaleaga e le tagata lenei lalolagi faaleagaga po o le faaletino, e le gata e mafatia le Atua ae ua pagatia foi le natura!8

O le mea taua, o faamanuiaga ma le mana ua maua e ala mai i le Ekalesia toefuataiina a le Alii ma le talalelei, ua i ai le avanoa e faamalosia ma suia ai agaga o le tagata e ese mai ia te ia, e musuia ai le alofa i le Atua ma Ana foafoaga, ma fesoasoani ia i tatou mafaufau i manaoga o isi tupulaga fai mai.

O Le Natura Tatou Te Latalata Atili Ai i le Atua

O le lalolagi ma mea ola uma e sili atu nai lo na o ni mea e faaumatia ma/pe faasaoina; o nisi vaega ma nai vaega o loo i ai e tatau foi ona faasaoina! Le matagofie o le natura ma, “mea uma e maua mai i le eleele … ua faia mo le lelei … [o] le tagata … e faafiafia ai mata ma faaolioli ai le loto … ma faaolaola ai le agaga” (Mataupu Faavae ma Feagaiga 59:18–19).

O le natura i lona tulaga mamana e tatou te latalata atili atu ai i le Atua, faamanino ai le mafaufau ma le loto o le pisapisao ma faalavefau o mea faalelalolagi, siitia i tatou i se lalolagi sili ona maualuga ma faaeaina, ma fesoasoani ia i tatou e iloa atili ai lo tatou Atua: “E taavale le laueleele i luga o ona apaau, ma e tuu mai e le la lona malamalama i le ao, ma e tuu mai e le masina lona malamalama i le po, ma e tuu mai foi e fetu o latou malamalama. … Soo se [tasi] ua vaai i soo se tasi po o le aupito itiiti o ia malo, ua vaai i le Atua o femaliua’i i lona mamalu ma lona mana” (Mataupu Faavae ma Feagaiga 88:45, 47).

O loo ou fiafia pea e savali sopo i le maualuluga o mauga agai atu i tumutumu o maa maamora matagofie. E ui i le sāō, latou te tautatala e uiga i le mana ma le mamalu o le Atua—ma Lona atamai le mafaatusalia mo le matagofie. E pei ona molimau mai Alema, “Ua faailoa mai i mea uma o loo i ai se Atua; ioe, e oo i le lalolagi, ma mea uma ua i ona luga, … ua molimau mai o loo i ai se Foafoa Silisiliese” (Alema 30:44).

Ou te fiafia e vaavaai atu i fetu i le po, ma taumafai ia malamalama ai i le faavavau o taimi ma le atulaulau o loo o’u vaaia. Ou te maofa lava i le malamalama e oo mai i na taimi paganoa, e ui lava i le lautele o le atulaulau, ae e silafia lava e le Alii o le atulaulau lo’u faatauvaa. Ma Na te silafia i tatou taitoatasi. E molimau le foafoaga i le Foafoa, ma afai tatou te faasaoina nei nofoaga faapitoa ma matagofie, o le a latou molimau manino ma maumaututū i lo tatou Atua ma uunaia i tatou e agai i luma.

O le lelei o le tatou tausia o lenei lalolagi ma mea uma o i ai, o le lelei foi lea o le lagolagoina, musuia, faamalosia, faaolaola, ma faafiafiaina o tatou loto ma agaga—ma saunia i tatou e mau faatasi ma lo tatou Tama Faalelagi ma o tatou aiga i se lalolagi selesitila, lea o le a avea lava ma lalolagi o loo tatou tutu ai i le asō, ae i se tulaga faamamaluina.9

Tau ina ia tatou tausia ma le agaga faafetai lenei lalolagi—lo tatou aiga i le taimi nei ma faamoemoeina mo le lumanai.