Ira na Bisopi—Era iVakatawa ni Nona Qele ni sipi na Turaga

Oi kemuni na taciqu lomani ena matabete, e dua na qaqa ni sere guilecavi dredre ena dua na sere ni lotu dau taleitaki vakalevu e taroga, “Era na tarabe beka na itabagone kei Saioni?”¹ Au sauma na taro o ya mai vuniyaloqu kau sega tale ni vakabekataka ni “Sega!”

Ena kena vakadeitaki ni se dina tikoga na i sau ni taro oqo, au vakadinadinataka nikua ni solia na Tamada Vakalomalagi vei ira na itubutubu kei na matabisopi na itavi bibi ni nodra tokoni na itabatamata ka qai tubu tiko mai ena dua na gauna ka duatani sara na kena veibolei kei na kena veitemaki.² Meu solia mada e dua na ivakaraitaki mai na dua na ka au a sotava ena noqu bula baleta na bibi ni matabisopi.

Niu a se dikoni voli, e a toki na noqu matavuvale ki na dua na itikotiko vou ena dua tale na tabanalevu. Au a tiko ena ivakatagedegede e ra ni vuli torocake, kau laki vuli talega ena dua na koronivuli vou. E a tiko e dua na ilawalawa cauravou vakasakiti ena kuoramu ni dikoni. E vuqa vei ira na nodra itubutubu era a lewenilotu bula qaqaco tiko. A lewenilotu bulaqaqaco tiko ena lotu o tinaqu, ia o tamaqu e a duatani sara vakalevu ia a sega ni bula qaqaco tiko vakalewenilotu.

Na ikarua ni daunivakasala ena matabisopi,³ o Brother Dean Eyre, e a dua na iliuliu yalodina. Niu a se tovolea tiko meu vakamatautaki au ki na tabanalevu vou, e a kacivaki e dua na soqo baleti ira na tama-kei na luvedra tagane me vakayacori e Bear Lake—rauta ni 40 na maile (65 km) na kena yawa. Au a nanuma niu na sega ni rawa ni tiko baleta ni na sega ni tiko kina o tamaqu. Ia o Brother Eyre e a sureti au vakatabakidua meu lako vata kei koya. E tauca na vosa ni veivakacerecerei kei na vakarokoroko baleti tamaqu ka vakabibitaka na bibi ni madigi meu tiko vata kei ira na lewe ni kuoramu ni dikoni. Kau sa mani digitaka kina meu gole vata kei Brother Eyre, ka sa dua dina na gauna talei vei au.

E dua dina na ivakaraitaki uasivi o Brother Eyre ni loloma Vakarisito ena nona vakayacora na itavi ni matabisopi me tokoni ira na itubutubu ena nodra wanonovi ka susugi cake na itabagone. E a solia vei au o koya e dua na itekitekivu vinaka ena tabanalevu vou oqo ka noqu daunivakasala talega.

Ni vo e vica na vula meu gole ena kaulotu ena 1960, a mai takali kina o Brother Eyre ena mate na kenisa ni sa yabaki 39. E a biuti watina tu mai kei iratou na luvedrau e lima, ka sega ni dua e se sivia na yabaki 16. O irau na luvena tagane qase ruarua, o Richard kei Chris Eyre, erau vakadeitaka vei au ni gauna e takali kina o tamadrau, na matabisopi sa dau veitokoni ka wanonovi rau kei iratou na tacidrau gone kei ganedrau ena loloma Vakarisito, kau sa marautaka vakalevu.

Sa nodra itavi taumada na itubutubu na qarava nodra matavuvale.⁴ Era na vakarautaka talega na mataveiliutaki ni Kuoramu na veitokoni kei na veidusimaki e gadrevi vei ira na lewe ni kuoramu ena nodra vukei me vakaliuci na itavi kei na kaukauwa ni Matabete i Eroni ena nodra bula.⁵

iVakatakilakila

Na ivakatawa ni sipi kei na sipi

Nikua e noqu inaki meu vakanamata vei ira na bisopi kei nodra daunivakasala, ka rawa mera kacivi me ra “nodra ivakatawa na qele ni sipi ni Turaga”—ka vakabibitaki ni ra nodra ivakatawa na itabatamata ka tubu tiko mai.⁶ E taleitaki ni vakatokai Jisu nai Apositolo o Pita me “ i Vakatawa o koya sa Vakaraica na yalomudou.”⁷

E lima na itavi bibi nei bisopi ena nona vakatulewa tiko ena dua na tabanalevu:

1. E bete levu vakatulewa ena tabanalevu.⁸

2. E peresitedi ni Matabete i Eroni, o koya.⁹

3. E dua na turaganilewa o koya.¹⁰

4. E tuvanaka na cakacaka ni veivakabulai kei na bula vakacerecerei, oka kina na nodra qaravi na vakaleqai tu.¹¹

5. Ka wanonova matua na vei ivolatukutuku, veika vakailavo, kei na vakayagataki ni valenisoqoni.¹²

Ena nona itavi vaka bete levu vakatulewa, na bisopi e “iliuliu vakayalo” ni tabanalevu.¹³ E dua na “tisaipeli yalodina i Jisu Karisito.”¹⁴

Me kena ikuri, “na bisopi e tuvanaka na cakacaka ni veivakabulai kei na bula vakacerecerei ena tabanalevu.”¹⁵ Na bisopi e dodonu me lesia nai tavi ni veisiga yadua ki na mataveiliutaki ni kuoramu ni italatala qase kei na iSoqosoqo ni Veivukei, ena wasei ni kosipeli, na nodra vakaukauwataki na curuvou kei ira na lewenilotu lesu tale mai, veiqaravi, cakacaka ni valetabu kei na tuvakawa.¹⁶ Na bisopi ena tuvanaka na cakacaka oqo ena matabose ni tabanalevu kei na matabose ni itabagone ni tabanalevu.

Na bisopi e tiko na nona itavi bibi ena nona veiqaravi vaka ivakatawa me dusimaka na itabatamata ka tubu tiko mai oqo, oka kina o ira na itabagone qase cake sega ni vakawati, vei Jisu Karisito.¹⁷ E vakabibitaka o Peresitedi Russell M. Nelson ni itavi nei bisopi kei rau nona daunivakasala. E vakavulica o koya ni nodra “itavi taumada ka bibi duadua me qaravi ira na cauravou kei na goneyalewa ena [nodra] tabanalevu.”¹⁸ Na matabisopi e tokoni ira na itubutubu ena nodra wanonovi ka susugi cake na gone kei na itabagone ena nodra tabanalevu. Na bisopi kei na peresitedi ni Gone Yalewa ena tabanalevu erau na veivakasalataki vata. Erau na segata me vukei ira kece na itabagone me ra bulataka na itagede ena Me iSakisaki ni iTabagoneka kilikili me ciqoma na veicakacaka vakalotu, ka cakava ka maroroya na veiyalayalati tabu eso.

O na rawa beka ni taroga, “Se cava na vuna e dusimaki kina na bisopi me vakayagataka e levu na gauna vata kei ira na itabagone?” Na Turaga e sa tuvanaka na Nona Lotu me rawati kina na veika bibi ka dodonu me vakaliuci. O koya gona, na tuvanaki ni Nona Lotu sa tiko kina na ituvatuva ka wasei rua tiko kina na itavi ni bisopi. E tiko na nona itavi vakaivakavuvuli ni tabanalevu raraba, ka vakatalega kina me ivakavuvuli vakatabakidua ki na kuoramu ni bete.¹⁹

O ira na cauravou bete kei na goneyalewa ena itaba yabaki vata oqo era sa tiko ena dua na ivakatagedegede bibi ni nodra bula kei na nodra tubu. Ena loma ga ni dua na gauna lekaleka, era na cakava kina na digidigi eso ka na vakilai na bibi ni kena revurevu ena nodra bula taucoko. Era na digitaka kina na nodra kilikili ki na valetabu, veiqaravi vakadaukaulotu,²⁰ segata me vakamau ena valetabu, ka vakavakarau ki na cakacaka mera rawata kina na nodra bula. Na veidigidigi oqo, ni sa vakayacori oti, ena vakayacoka vakalevu sara ki na bula vakayalo kei na kena cakacakataki ena vo ni nodra bula. Kemuni na Bisopi, yalovinaka mo ni kila ni dua na gauna lekaleka e vakayagataki vata kei na dua na bete gone, gone yalewa, se itabagone qase cake e rawa ni vukei ira mera kila vakavinaka na kaukauwa e rawa ni nodra ena vuku ni Veisorovaki i Jisu Karisito. Ena rawa me vakarautaka e dua na idusidusi ka na veivakayarayarataki mana sara ki na nodra bula taucoko.

iVakatakilakila

Bisovi Moa Mahe kei rau nona daunivakasala

E dua na ivakaraitaki vinaka duadua au sa raica oti vua e dua na bisopi ka veivuke me vakarautaka na veidusimaki vakaoqo vei ira na nona itabagone sai koya o Bisopi Moa Mahe. A kacivi me imatai ni bisopi ni Tabanalevu ena vosa vaka Toga e San Francisco.²¹ E dua ka curuvanua mai o koya, mai Vava’u, Toga. Na nona tabanalevu e a tiko volekata na iroro ni waqavuka e San Francisco, ka vanua talega ni nona cakacaka.²²

iVakatakilakila

Tabanalevu vaka Toga

E a levu sara na itabagone ena tabanalevu o ya, ka vuqa era cavutu mai na matavuvale ka se qai curuvanua wale tikoga mai ki Amerika. E sega walega ni veivakavulici o Bisopi Mahe ena vosa kei na nona vakaraitaka na sala me dua na tisaipeli buladodonu i Jisu Karisito, ia a veivuke talega me solia vei ira e dua na idusidusi ena cava era rawa ni yacova ka vukei ira mera vakavakarau ki na valetabu, kaulotu, vuli, kei na cakacaka. A veiqaravi me voleka ni walu na yabaki, kei na nona tatadra kei na vakanuinui me baleti ira na itabagone a yaco me vakavotukanataki.

Voleka ni 90 na pasede ni cauravou ena kuoramu ni Matabete i Eroni era a veiqaravi vakadaukaulotu. Na cauravou kei na marama era a isevu ena nodra matavuvale me curu ena koliji.²³ E a sota vata kei qasenivuli liu (e sega ni leweni lotu) ni koronivuli torocake ena vanua o ya, ka rau bucina e dua na veitokani ka cakacaka vata ena sala mera vukei kina na tamata gone yadua mera rawata eso na inakinaki yaga ka rawa na vei leqa eso. E a tukuna vei au o qasenivuli liu ni o Bisopi Mahe a vukei koya me cakacaka vata kei ira kece na curuvanua mai, era lewena na lotu tale eso ka ra sasaga bula tiko. Era a kila na tamata gone ni o bisopi a lomani ira kece.

Ka ni rarawa, ni a mai takali na bula nei Bisopi Mahe ena gauna ni nona veiqaravi. Au na sega sara ni guilecava na nona somate vakaturu wainimata ka veivakauqeti. Era a tiko kina e dua na ilawalawa levu. Na matasere era a lewena e sivia e 35 na tamata gone yalodina era sa kaulotu oti se ra se vuli tiko ena koliji ka ra a itabagone voli ena gauna ni nona veiqaravi vaka bisopi. Edua ka vosa e a vakaraitaka na vakavinavinaka cecekia maivei ira na itabagone kei ira na itabagone qase cake ena loma ni nona tabanalevu. E a vakavinavinakataki Bisopi Mahe ena veidusimaki a solia vei ira mera vakarautaki ira ki na bula kei na veiqaravi ena bula dodonu. Ia ka bibi vakalevu sara, ni o Bisopi Mahe a vukei ira me tarai cake na nodra vakabauta na Turaga ko Jisu Karisito me yavu ni nodra bula.

Oqo, kemuni na bisopi, ena vanua cava ga ko ni veiqaravi kina, ena nomuni veivakatarogi kei na veimaliwai tale eso, e rawa mo ni vakarautaka na mataqali veidusimaki vaka o ya ka tara cake na vakabauti Jisu Karisito. Sa rawa mo ni vakatetea yani na veisureti mana me veisautaka na ivakarau, vakarautaki ira ki na bula, ka vakauqeti ira mera tiko ga ena salatu ni veiyalayalati.

Me kena ikuri, ena rawa mo vukei ira eso na itabagone ka ra veisaqasaqa tiko kei ira na itubutubu ena so na ka e sega na betena.²⁴ Ena dua na gauna ka vaka e levu kina na nodra veisaqasaqa na tamata gone kei ira nodra itubutubu, na tamata ka vakatulewa tiko ena nodra kuoramu kei koya era saumi taro kina vakalotu e sai koya talega na tamata era gole kina na nodra itubutubu me baleta na ivolatara ni valetabu. Oqo e biuti bisopi kina ena dua na itutu matalia me vakasalataki ira ruarua na itabagone kei ira nodra itubutubu ena gauna e vakavurea kina na tawase na veisaqasaqa. E rawa ni vukei rau rauraua na bisopi me rai ena rai tawamudu ka walia na leqa eso e bibi kei ira ka sega soti sara ni bibi. Keitou vakatura mera kakua ni lesi na bisopi ki na veiqaravi ni matavuvale, me rawa nira solia kina vakatabakidua na nodra gauna kei na igu ena veiqaravi vei ira na itabagone kei na nodra matavuvale ena vei ituvaki eso vakaoqo.²⁵

Au kila e dua na bisopi ka rawa me walia e dua na veisaqasaqa katakata ena kedrau maliwa edua na itubutubu kei na luvedrau tagane, ka kauta mai na veiyaloni ki na itikotiko ka vakatorocaketaka na soli igu ki na kosipeli. Na bisopi a vukei rau na itubutubu me rau kila vakavinaka ni sasaga meda dua na tisaipeli vinaka i Jisu Karisito e bibi cake mai na sala kei na gauna e vakayacori kina na cakacaka ni vale.

Me rawa ni ratou tiko vakalevu kei ira na itabagone, ena vanua cava ga era tiko kina, oka kina na soqo se itaviqaravi eso e koronivuli, era sa vakasalataki na matabisopi mera na lesi ira na itaba qase ki na bose gadrevi eso kei na gauna ni veivakasalataki. Dina ga ni rawa vei ira na bisopi mera veivakasalataki ena veika bibi ka gadrevi vakatotolo, keitou vakatututaka na lesi ni veivakasalataki ka taura na gauna, kei na veika e sega ni vakatotolotaki ka sega ni okati kina na vakatulewataki ni bula kilikili, me lesi vei ira na lewe ni kuoramu ni talatala qase se iSoqosoqo ni Veivukei—ka dau kena ivakarau me o ira na mataveiliutaki se o ira na veitacini kei na veiganeni veiqaravi. Na yalo ena dusimaki ira na iliuliu²⁶ mera digitaki ira na lewenilotu donu mera qarava na veivakasalataki. O ira era ciqoma na veilesi ni ilesilesi ni veivakasalataki era taukena na dodonu me ciqoma na ivakatakila. O ira, e dodonu, mera maroroya vakavinaka sara na lewe ni veitalanoa.

O ira na iliuliu dauveinanumi era sa dau solibula tu ga baleti ira na itabatamata ka tubu cake tiko mai. Sai koya oqo na vanua eratou na vakayagataka kina na matabisopi e levu na nodratou gauna ni veiqaravi ena Lotu.

Au gadreva ena gauna oqo meu cavuta e vica na vosa vei kemuni na itabagone ka oti oya vei ira na noda bisopi.

E vuqa vei kemuni na tamata gone lomani o ni se sega ni kila vakavinaka sara se o cei o iko kei koya e rawa mo yaco mo vakataka. Ia sa vakarau mo ni vakayacora na veidigidigi bibi duadua ni nomuni bula. Yalovinaka ni veivakasalataki vata kei ira nomuni itubutubu kei nomuni bisopi ena veidigidigi bibi eso ka sa tu e matamuni. Vakatara vei bisopi me nomu i tokani ka daunivakasala.

Keitou kila ni ko ni sa dauvakatovolei ka dautemaki ena veitiki ni nomuni bula kece sara. E gadrevi vei keda kece meda veivutuni e veisiga me vaka e vakavulica o Peresitedi Nelson. Yalovinaka veitalanoa kei nomu bisopi me baleta e dua na ka e rawa ni vukei iko kina e dua na turaganilewa me vakavinakataki kina nomu bula vata kei na Turaga ena vakavakarau ki na “cakacaka levu” sa vakarautaka o Koya me nomu ena iotioti ni tabagauna oqo.²⁷ Me vaka na veisureti nei Peresitedi Nelson vei iko, yalovinaka vakayacori iko mo kilikili mo lewe ni mataivalu ni itabagone ni Turaga!²⁸

Meu vosa mada vei kemuni na bisopi lomani ena vukudra na veiliutaki kei ira na lewe ni Lotu. Keimami vakaraitaka na neimami vakavinavinaka titobu vei kemuni yadua. Ena veiveisau eso a gadrevi mo ni cakava ena veiyabaki sa oti, kemuni na bisopi lomani, yalovinaka mo ni kila na levu ni neimami lomani kemuni kei na neimami vakavinavinakataka na kemuni yaga. Na nomuni cau ki na matanitu sa voleka me sega ni vakamacalataki rawa. Na Lotu e 30,900 kece na kena bisopi kei na peresitedi ni tabana ka ra veiqaravi e vuravura raraba.²⁹ Keimami dokai kemuni vakayadua sara.

Eso na vosa ka vakamacalataka na veikacivi tabu era sinai ena ibalebale vakayalo uasivi vakaidina. Na veikacivi ni bisopi e tiko sara ena veta icake ni veivosa vakaoqori. Me veiqaravi vua na turaga ena itutu oqo sa ka matalau sara ena vuqa na sala. Na nona kacivi, tokoni, ka vakatikori e dua na bisopi e dua na ka sotavi ka na guilecavi dredre. Vei au, oqo e dua na gauna bibi duadua ena noqu bula baleta niu vakakila kina na vei itovo ni yalo duidui eso, kau vakilai ira vakaukauwa sara. E tautauvata kei na veika talei sotavi me vaka na vakawati kei na noqu yaco me dua na tama ni gone ka sega ni vakamacalataki rawa na veika e vakilai kina ena vica walega na malanivosa.³⁰

Keimuni na bisopi, keimami tokoni kemuni! Kemuni na bisopi, keimami lomani kemuni! Oi kemuni nai vakatawa dina ni Nona qele ni sipi na Turaga. Na iVakabula ena sega ni laivi kemuni ena veikacivi tabu oqori. Na veika oqo au vakadinadinataka ena mua ni macawa ni Siga ni Mate oqo, ena yaca i Jisu Karisito, emeni.