Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 42:30–93

Ke teuteu ki hono akoʻi e lēsoní, lau ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 42:30–42, pea fakahoko e ngaahi meʻá ni:

• Fakaʻaongaʻi ha tepi pe ko ha peni fakaʻilonga ke fakaʻilongaʻi ha laine ʻi ha ʻū ipu sioʻata ʻe ono. (Fakaʻaongaʻi ʻū ipu sioʻata kapau ʻe lava.) Fakaʻilongaʻi ʻa e laine ʻi ha māʻolunga kehekehe ʻi he kotoa ʻo e ipu sioʻatá. Hili iá pea fūfuuʻi pe ʻufiʻufiʻi e ipu sioʻatá ke ʻoua naʻa lava e tokotaha ʻokú ke akoʻí ʻo sio ki ai.

• ʻOmai ha sioki ʻoku fonu vai ke fakafonu ʻaki e ngaahi ipú ki he laine kuo fakaʻilongaʻi ʻiate kinautolú. (Kapau ʻe lava, ʻai ha fakalanu ki he vaí.)

Fakaʻaliʻalu ʻa e siokí ki he tokotaha ʻokú ke akoʻí, pea fakamatalaʻi ange ʻoku fakafofongaʻi ʻe he vaí ʻa e ngaahi koloa kotoa ʻo ha kolo. Fakamatalaʻi ange ʻi Fēpueli ʻo e 1831, ne fie maʻu e kāingalotu ʻo e Siasí ʻi Ketilani, ʻOhaiō, ke tokoni ʻi hono tauhi e masivá, tokoniʻi e kau hiki foʻou maí ʻa ia ne feilaulau lahi ke tānaki fakataha ki ʻOhaió, pea tokoni ke fakapaʻanga e ngaahi polokalama ʻo e Siasí.

Kole ki hoʻo tokotaha akó ke ne lau leʻolahi ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 42:30 pea kumi ki he meʻa naʻe fakahā ʻe he ʻEikí ʻo fekauʻaki mo e masivá. Kole ki he tokotaha ko iá ke nau fakaʻilongaʻi ʻa e foʻi lea ko e fakatapui.

ʻĪmisi

ʻEletā D. Todd Christofferson

Lau ʻa e fakaʻuhinga ko ʻeni ʻo e foʻi lea fakatapui naʻe fai ʻe ʻEletā D. Toti Kulisitofasoni ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá: “Ko e fakatapuí ko hono fakamavaheʻi pe tekaki ha meʻa ke toputapu, ʻo tuku taha ki he ngaahi taumuʻa māʻoniʻoní” (“Fakakaukauloto ki ha Moʻui Kuo Fakatapui,” Ensign pe Liahona, Nōvema 2010, 16).

Mahalo te ke fie fakaafeʻi hoʻo tokotaha akó ke hiki ʻa e fakaʻuhinga ko ʻení ʻi he tafaʻaki ʻo ʻene folofolá ofi ki he veesi 30.

Fakamatalaʻi ange ko e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 42 ʻoku ʻi ai ha ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo ha fono ʻoku ui ko e fono ʻo e fakatapuí. Ke tokoni ke mahino ki hoʻo tokotaha akó ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení, te ke lava ke lau leʻolahi ʻa e fakamatala ko ʻeni naʻe fai ʻe Palesiteni J. Lūpeni Kalake Jr. ʻo e kau Palesitenisī ʻUluakí:

ʻĪmisi

President J. Reuben Clark Jr.

“Ko e tefitoʻi moʻoni ʻo e [fono ʻo e fakatapuí] ko e meʻa kotoa pē ʻoku tau maʻú ʻoku ʻa e ʻEikí ia; ko ia, ʻe lava ke fie maʻu ʻe he ʻEikí meiate kitautolu ha meʻa mo e kotoa ʻoku tau maʻú, he ʻoku ʻAʻana ia” (ʻi he Conference Report, Oct. 1942, 55).

Kole ki hoʻo tokotaha akó ke fakamatalaʻi nounou ʻa e meʻa ʻoku akoʻi ʻe he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 42:30 fekauʻaki mo hotau fatongia ki he masivá mo kinautolu ʻoku faingataʻaʻiá. (ʻE lava ke tali hoʻo tokotaha akó ʻaki ha meʻa ʻoku tatau mo e tefitoʻi moʻoni ko ʻení: ʻOku totonu ke tau tokanga ki he masivá pea mo kinautolu ʻoku faingataʻaʻiá. Poupouʻi ia ke fakaʻilongaʻi ʻa e ngaahi foʻi lea pe kupuʻi lea ʻi he veesi ko iá ʻokú ne akoʻi ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení.)

Fakahā ʻa e ngaahi ipu sioʻatá ʻa ia ʻoku ʻi ai e ngaahi fakaʻilongá, pea kamata ke fakafonu ia ʻaki e vai mei he siokí. Fakafonu ha ipu sioʻata ʻe taha ʻo aʻu ki he laine ne ke fakaʻilongaʻi aí, fakafonu e ʻū ipu ʻe tolu ke laka ʻi he laine ne ke fakaʻilongaʻí, pea fakafonu ʻa e ua ʻi lalo he laine ne ke fakaʻilongaʻí. Fakamatalaʻi ange ʻoku fakafofongaʻi ʻe he ngaahi laine ʻi he ipu sioʻata takitaha e ngaahi fie maʻu mo e ngaahi holi māʻoniʻoni ʻa e ngaahi fāmilí. Hangē ko ʻení, ʻe kehe e ngaahi fie maʻu ha fāmili ʻoku toko taha pē e fānaú mei ha ngaahi fie maʻu ha fāmili ʻoku ʻi ai ha fānau ʻe toko nima. Fakamatalaʻi ange ʻoku fakafofongaʻi ʻe he vaí ʻa e tuʻumālié mo e ngaahi maʻuʻanga tokoni ʻa e fāmili takitaha. ʻOku fakafofongaʻi ʻe he ngaahi ipu mo vai ʻoku ʻi lalo he lainé e ngaahi fāmili ʻoku ikai feʻunga ʻenau paʻangá pe koloá ke feau ʻenau fie maʻú.

Lau leʻolahi ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 42:31 , pea fakaafeʻi hoʻo tokotaha akó ke muimui pē ʻi heʻene folofolá. Hili iá pea fai ange ʻa e ngaahi fehuʻi ko ʻení:

• Ko e hā e ʻuluaki sitepu ki hono moʻui ʻaki e fono ʻo e fakatapuí ki he Kāingalotu ko ʻení? (Ke foaki ʻenau koloá—ʻenau paʻangá, koloá, mo e meʻa oku nau maʻú—ki he pīsopé.)

• ʻI he taimi ʻoku tau foaki ai ki he masivá, ʻoku tau toe foaki ai kia hai? (Ko e ʻEikí.)

Ke fakafofongaʻi ʻa hono fakatapui ʻe he kāingalotu ʻa ʻenau ngaahi koloá maʻá e Siasí, lingi fakafoki e vai kotoa pē ʻi he ngaahi ipú ki he siokí.

Fakaafeʻi hoʻo tokotaha akó ke ne lau leʻolahi ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 42:32 ʻo fekumi ki he sitepu hono ua ʻi hono moʻui ʻaki e fono ʻo e fakatapuí. Ka hili iá pea fehuʻi ange:

• Ko e hā e sitepu hono ua ʻi hono moʻui ʻaki e fono ʻo e fakatapuí? (Ne maʻu ʻe he fāmili takitaha mei he pīsopé ha konga ʻo e maʻuʻanga tokoní ʻo fakatatau ki he meʻa naʻe fie maʻú.)

Fakamatalaʻi ange naʻe hili hono foaki, pe fakatapui ʻenau koloá ki he Siasí, ne fakafoki ange ki he fāmilí e koloa ʻo fakatatau ki heʻenau ngaahi fie maʻú. Ne hoko e konga ko ʻení ko e ko e koloa ʻa e fāmilí. Naʻe hoko e ngaahi fāmilí ko ha kau tauhi ki he koloá, pea naʻe ngofua ke nau fakaʻaongaʻi ia ʻo fakatatau mo ʻenau fie maʻú, ka ne nau haʻisia ki he ʻOtuá ʻi he founga ʻo hono fakaʻaongaʻí.

Lingi ha vai mei he siokí, pea fakafonu ʻa e ipu takitaha ʻo aʻu ki he lainé. Fakamatalaʻi ange ne maʻu ʻe he fāmili takitaha ʻi he malumalu ʻo e fono ʻo e fakatapuí, ʻo fakatatau ki heʻenau ngaahi fie maʻú mo e ngaahi holi māʻoniʻoní. Naʻe fai e fili ko ʻení ʻi he alealea fakataha ʻa e pīsopé mo e ʻulu ʻo e fāmilí. Naʻe fakatokangaʻi ʻe he ngaahi fāmilí ko ʻenau totonu ki he koloá ko ha meʻaʻofa ia mei he ʻEikí, pea ʻi heʻenau hoko ko e kau tauhi ʻo iá, naʻa nau haʻisia ke ngāue ʻaki ʻa e meʻa kuo foaki kiate kinautolú ke tokoni ki hono langa hake ʻo e puleʻanga ʻo e ʻEikí.

Fakahaaʻi ʻa e toenga vai ʻi he siokí. Kole ki hoʻo tokotaha akó ke ne lau leʻolahi ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 42:33-35 pea fekumi ki he meʻa ne tonu ke fakaʻaongaʻi ki ai hono “toé” pe toenga ʻo e koloa kuo fakatapuí. Hili iá pea fai ange ʻa e ngaahi fehuʻi ko ʻení:

• Ko e hā naʻe fakahinohinoʻi ʻe he ʻEikí ke fai ʻe he Kaingalotú ki he koloa naʻe toé, pe ko e “toengá”? (Ne totonu ke nau fakaʻaongaʻi ia ke tokoni ki he masivá, fakapaʻanga ʻa e ngaahi fale ʻo e Siasí, mo tokoni ki he kāingalotu ne fie maʻu tokoní.)

• Mei he meʻa naʻá ke ako ʻi he veesi 34, ʻokú ke pehē ko e hā ʻoku fakafofongaʻi ʻe he siokí? (Ko e fale tukuʻanga koloa.)

Fakaafeʻi hoʻo tokotaha akó ke ne lau leʻolahi ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 42:38 pea kumi ha foʻi moʻoni te ne tokoniʻi e fakafoʻituituí ke maʻu ha holi ke moʻui ʻaki e fono ʻo e fakatapuí, neongo pe ko e hā honau ngaahi tūkungá. Ka hili iá pea fehuʻi ange:

• Ko e hā e tefitoʻi moʻoni ne akoʻi ʻe he ʻEikí fekauʻaki mo e fai lelei ki he niʻihi kehé? (ʻOku totonu ke meimei tatau e talí mo e tefitoʻi moʻoni ko ʻení: ʻI heʻetau fai lelei ki he niʻihi kehé, ʻoku tau fai ia ki he ʻEikí. Fakakaukau ke kole ki hoʻo tokotaha akó ke fakaʻilongaʻi ʻa e foʻi moʻoni ko ʻení ʻi heʻene folofolá.)

• Ko e hā nai ha founga ne tokonia ai ʻe he moʻoni ko ʻení e Kāingalotú ke loto fiemālie ke fakatapui ʻenau ngaahi koloá? Ko e hā ha founga ʻe tokoniʻi ai koe ʻe hano manatuʻi ʻo e tefitoʻi moʻoni ko ʻení ʻi hoʻo moʻuí?

• Ko e fē nai ha taimi ne ke ongoʻi ai ʻokú ke tauhi ki he ʻEikí ʻi haʻo fai ʻo ha meʻa ke tokoniʻi e niʻhi kehé?

Fakamatalaʻi ange neongo ʻoku ʻikai ke fekauʻi kitautolu ke tau moʻui ʻaki e fono ʻo e fakatapuí ʻi he founga tatau pē mo e Kāingalotu kimuʻá, ʻoku kei fakahoko pē ʻa e fonó ʻi he ʻahó ni. Lau leʻolahi e lea ko ʻeni meia Palesiteni Sipenisā W. Kimipoló, pea kole ki hoʻo tokotaha akó ke fakafanongo ki he ʻuhinga kiate kitautolu ke moʻui ʻaki e fono ʻo e fakatapuí he ʻaho ní: “Ko e fakatapuí ko hono foaki ia ʻo e taimí, talēnití, mo e koloá ke tokoni kiate kinautolu ʻoku faingataʻaʻiá—tatau ai pē pe ko e fakalaumālie pe fakatuʻasino—pea ʻi hono langa hake e puleʻanga ʻo e ʻEikí” (“Welfare Services: The Gospel in Action,” Ensign, Nov. 1977, 78).

Mahalo te ke fie fakaafeʻi hoʻo tokotaha akó ke hiki ʻa e fakaʻuhinga ko ʻení ʻi he tafaʻaki ʻo ʻene folofolá ʻo ofi ki he veesi 30. Hili hoʻo lau e lea meia Palesiteni Kimipoló, fehuʻi ange:

• Ko e hā e taimi, ngaahi talēniti, mo e koloa ʻokú ke maʻu ʻa ia te ke lava ke fakaʻaongaʻi ke tokoniʻi ʻa kinautolu ʻoku faingataʻaʻiá?

Vahevahe ha meʻa ne ke aʻusia ʻi ha taimi ne faitāpuekina ai koe ʻe hano foaki ʻe ha taha hono taimí, ngaahi talēnití, mo e koloá ke tokonʻi koe. Vahevahe hoʻo fakamoʻoni ki hono mahuʻinga ʻo e fai lelei ki he niʻihi kehé. ʻI he ʻosi hoʻo vahevahé, fakapapauʻi ke fakamālō ki hoʻo tokotaha akó ʻi heʻenau kau mai ʻi hoʻo lēsoní.