Te mii ni Burabeti Ibukin Kamauaia Maate
I kakoaua bwa te mii are e karekea Beretitenti Joseph F. Smith e bon koaua. I kakoaua bwa aomata nako a kona n ataia bwa e bon koaua.
Tariu ao mwaneu, au maroro e katauraoaki tabeua te tai imwain motirawan kainnabau ae tangiraki, Barbara. Au utu ao ngai ti karabwai ngkami ibukin ami tangira ao ami ibuobuoki n akoi. I tataro bwa e na kakabwaiai te Uea ngkai I taetae nakoim n te ingabong aei.
Inanon Okitobwa 1918, 100 te ririki n nako, Beretitenti Joseph F. Smith e karekea te miii ni burabeti. Imwiin 65 te ririki ni katean ana mwakuri te Uea n Ana Ekaretia Iesu Kristo ibukiia aika Itiaki ni Boong aika Kaitira, ao tabeua te wiiki imwiina imwain matena n Nobembwa 19, 1918, e tekateka n ana ruu n iangoa ana mwakuri ni kamaiu Kristo ao ni wareka ana kabwarabwara Betero n ana mwakuri te Tia Kamaiu n te aonaaba n tamnei imwiin Taurakina.
E koreia: “Ngke I warekia I bon rangi ni kukurei. … Ngkai I tabe n iangoi bwaai aikai … , a kaukaki matan ootau, ao Tamnein te Uea e tiku i aou, ao I nooriia maate aika uanao”1 Bwaninin rongorongon te mii e koreaki n Reirei ao Berita aika Tabu mwakoro 138
N na anga tabeua rongorongona bwa ko aonga ni kakaitau riki n ae bwanin te katauraoi ni maiun Joseph F. ni karekean te mii ae moan te tamaroa aei.
Ngke e riki bwa te Beretitenti n te Ekaretia, e nako Nauvoo n 1906 ao e iangoa te ururing are e a tia ni karekea ngke ai tibwa nimaua ana ririki. E taku, “Aio raoi te tabo are I tei iai ngke, [Iotebwa, ai tamau, ao bon tamau, natin Hyrum] a tamwarakeia n aia aoti ni kawaia nako Carthage. N aki ruou man ana aoti tamau e rara nako moa n ana tabo n tekateka ao e tabekai mai iaontano. E arokai ni kabo ao e manga karuoai ao I nooria n nako iaon ana aoti.”2
Imwiina riki Joseph F. ngke e nooriia, tinana, Mary Fielding, e tabekiarake bwa e na nooria ngke a wene ni mate imwiin tiringakiia n te karabuti i Carthage n Tuun 27, 1844.
Uoua te ririki imwiina, Joseph F., n raonaki ma ana utu ao tinana ae kakaonimaki, Mary Fielding Smith, a kiitana mweengana i Nauvoo ni mwananga nako Nebraska n te USA. E ngae ngke e tuai koro 8 ana ririki, Joseph F. e katokaaki iaon temanna te kao mwaane n te tiim ni mananga mai Montrose, Iowa, nakon te Winta Kuatati ao imwiina nakon te Mwanono n te Salt Lake, ao e nang koro 10 ana ririki ngke e roko ikekei. Au kantaninga bwa ngkami ataeinimwaane ao kairake ni mwaane kam ongora ao kam ata te tibwanga ao te kantaninga are e anganaki Joseph F. man rikirakena.
Bon aua te ririki imwina, n 1852, ngke ai 13, tinana ae tangiraki e motirawa—a tiku imwiina Joseph ma tarina ao mwanena n akea aia karo.3
Joseph F. e weteaki bwa e na beku n te mition n atimwakoron Hawaii n 1854 ngke ai 15 ana ririki. N te mition aei, are e waaki nako e raka iaon teniua te ririki, ai bon tibwa moanakin maiuna ni beku n te Ekaretia.
N okina nako Utah, Joseph F. e mare inanon 1859.4 Tabeua te ririki ake imwiina, kainnabana e kaonaki ma mwakuri, tibwangan te utu, ao uoua rakan riki katabeana n te mition. N Turai 1, 1866, ngke ai 27 ana ririki, Joseph F. e bitaki maiuna ngke e katabuaki bwa te Abotoro iroun Beretitenti Brigham Young. N Okitobwa n te ririki are imwiina, e riki ngaia bwa te Kauntira n te Tengaun ma Uoman.5 E riki ngaia bwa ana kauntira Brigham Young, John Taylor, Wilford Woodruff, ao Lorenzo Snow imwain ae e bon riki ngaia bwa te Beretitenti inanon 1901.6
Joseph F. ma kainnabana Julina a butimwaea aia moan nati Mercy Josephine, nakon aia utu.7 Ai bon uoua ma te iterana ana ririki ngke e motirawa. Teutana imwiina, Joseph F. e koreia, “Ai bon teuana te namwakaina imwiin ngkoananoa ngke natiu … ae tangiraki Josephine e mate. O! tera ngke arona I kona ni kamaiua bwa e na rikirake bwa te ataeinnaine. I rang kan nonoria ni katoabong ao I a tiku ni maroa. … Te Atua kabwara buren mamaarau ngkana e kairua ngkai I tangiriia natiu aika a uarereke.”8
Inanon maiuna, Beretitenti Smith e a tia ni mate tamana, tinana, tarina ao uoman mwanena, buuna aika uoman, ao natina aika tengaun ma teniman. E a bon taneiai ma te nanokawaki ni buaia naake e tangiriia.
Ngke e mate natina te mwaane Albert Jesse, Joseph F. e koroboki nakon mwanena Martha Ann bwa e a tia ni bubutiia te Uea bwa e na kamaiua natina ao e titiraki, “Bukin tera e riki aio? O. te Atua e aera e riki aio?”9
E ngae ngke e tataro n te tai anne, Joseph F. akea te kaeka ae karekea ibukina.10 E tuanga Martha Ann bwa “karawa [e a tara n ae kaanga ai aron] e aki kona ni karekea te kaeka mairoun te Uea” iaon te mate ao te aonaaba n tamnei. E ngae n anne, ana onimaki n ana berita te Uea ae akea tokina a bon matoatoa man nene.
N ana tai te Uea, raon taian kaeka, karaunano, ao te kamatata iaon te aba n tamnei are e nooria e roko iroun Beretitenti Smith rinanon te mii ni burabeti are e karekea inanon Okitobwa, 1918.
Te ririki anne bon te tai ae e kammaraki ibukina. E tang ibukiia maate n te Kauoua ni Buaka n te Aonaaba are e reitinako n te mwaiti ae riaon 20 te mirion aomata. Ni ikotaaki ma, te buti n aoraki ae te buruu ni kabuta te aonaaba e tiringiia e raka iaon 100 te mirion aomata.
N te ririki anne, Beretitenti Smith a manga mate riki teniman kain ana utu aika a rang kakaawaki. Unimwaane Hyrum Mack Smith n te Kooram n Abotoro n te Tengaun ma Uoman, ana moan nati ao n tibu te mwane, e waekoa ni mate man uruakin ana abentikiti.
Beretitenti Smith e koreia: “I a kabi n taetae—[akea te namakin] n te nanokawaki! … E uruaki nanou; ai akea bonganan maiu! … O! I Tangiria! … I rang tangiria n aki toki. Ao ai aroia naba ni kabane natiu mwaane ao aine, ma bon ngaia au moan nati, te moan n uota te kimwareirei nakoiu ao te kantaninga ae akea tokina, te ara ae karineaki ibuakoia mwaane. … Mai kabin nanou I karabwa te Atua ibukina! Ma … O! I kainnanoia! Ti bane ni kainnanoia! Bon ngaia ae rang kakaawaki n te Ekaretia. … Ao ngkai… O! tera ae Nna karaoia! … O! Te Atua buokai!”11
Te namwakaina ae e na roko, buun natin Beretitenti Smith Alonzo Kesler, e mate n te kabuanibwai.12 Beretitenti Smith e koreia n ana tienoo, “Aio te kabanea ni kakamaku ao ni kauruaki nano ni kabuanibwai ae kamamate, are a tia n rang n nanokawaki iai au utu ni kabane.”13
Itiua te namwakain imwiina, n Tebetembwa 1918, buun natin Smith te aine ao tibu te unaine, Ida Bowman Smith, e mate imwiin bungiakin ana kaniiman n nati, ai tamau Hyrum.14
N Okitobwa 3, 1918, ngke e tia n rinanon te nanokawaki ae korakora iaoia mirion ake a tia ni mate n te aonaaba rinanon te buaka ao te aoraki naba are a mate iai kain ana utu, Beretitenti Smith e karekea te kaotioti mai karawa ae ataaki bwa “te mii ni burabeti ibukin kabooan maiuia maate.”
E taekinna n te kaotioti imwiin te bong ni kaukuuki n te maungatabu ni kabuta n Okitobwa. Marurungin Beretitenti Smith e a tabe ni kekerikaki, ma e a kakimototoa ana taetae: “N na bon aki, I aki kuba, ni kataia n rinnako ni bwaai aika a mwaiti ake a tiku n au iango n te ingabong aei, ao N na bon aki karimwiia te tai ni karokoa tabeua taai aika a na roko, te Uea e na bon tuangko bwaai, ake a mena n au iango, ao ake I namakinii inanou. I tuai ni maeka ni maroa ni [banen] nimaua namwakaina aika a nako. I a tia n teimatoa n namakina tamnein te tataro, ni bubuti, n te onimaki ao n te nanomatoa, ao I a tia ni karekea au reitaki ma Tamnein te Uea n tainako.”15
Te kaotioti are e karekea n Okitobwa 3 e anganna te karaunano ao katauraoan kaeka nakon ana titiraki aika a mwaiti. Ngaira naba e kona ni karauaki nanora ao n atai bwaai aika a na riki nakoira n taai aika a na roko ngkana ti mate n te aba n tamnei man kamatebwaian kaotioti ma nanora ae tamaroa ibukin maiuakinan maiura ni katoa bong.
Ibuakon bwaai aika a mwaiti ake e noori Beretitenti Smith bon rokon te Tia Kamaiu imwiin matena iaon te kaibangaki. Man te mii ni burabeti are I nooria ao I taekinna:
“Ma nooria, mai i buakoia ake a raoiroi, e baireia ana taanga ao e rineia taan rongorongo, ni kunikaia n te mwaaka ao te kariaiakaki, ao n anganiia te kariaiakaki bwa a na waaki nako ni uota ootan te euangkerio nakoia ake a mena n te rotongitong, ao nakoia tamneia mwaane; [ao aine];16 ao aio aron tataekinan te euangkerio nakoia maate. …
“Ao ni kabane tuua ake tabeua n te euangkerio ake a kainnanoia bwa a na ataia bwa aonga ngaia n tau ni motikaki taekaia n ai aroia aomata n rabwataia, ma ni maiu n ai aron te Atua n tamneia,
“Ao ni kabane tuua ake tabeua n te euangkerio ake a kainnanoia bwa a na ataia bwa aonga ngaia n tau ni motikaki taekaia n ai aroia aomata n rabwataia, ma ni maiu n ai aron te Atua n tamneia. …
“Naakai ake e reireiniia te Uea, ao e anganiia te mwaaka bwa a na uti, imwin mangautina mai buakoia maate.
“Naakai ake e reireiniia te Uea, ao e anganiia te mwaaka bwa a na uti, imwin mangautina mai buakoia maate, n rin inanon abanuean Tamana, ike a na baunaki iai ma te aki mamate ao te maiu ae akea tokina,
“Ao a na reitanako aia mwakuri man te tai arei n aron ana berita te Uea, ao n riki bwa taan katoong kakabwaia ni kabane ake a kawakinaki ibukiia ake a tangiria.”17
Inanon te mii, Beretitenti Smith e noora tamana, Hyrum, ao te Burabeti Iotebwa Timiti. E a tia ni koro 74 te ririki imwiin are e a tia n nooria ngke e uarereke i Nauvoo. Ti kona n ti iangoa te kimwareirei aei n noorakin tamana ao ai tamana aika a tangiraki. E bae n tia ni kaungaaki ao ni karauaki nanona ngke e ataia bwa tamnei ni kabane a kateimatoa aekakin rabwataia ae mamate ao ngkai a ingainga n tataninga te bong are a tuangaki n te berita n te bong ni mangauti. Te kaotioti e kaota ae rang n nano riki ao rababan ana baire Tamara are i Karawa ibukiia Natina ao ana tangira ni kamaiu Kristo ao mwaakan Ana Mwakuri ni Kamaiu ae akea kabotauan mwaakana.18
Inanon te bong ni kanuring n te ka 100 n ririki, I kaoi ngkami bwa kam na wareware ma te iangoraoi n te kaotioti aei. Ao ngkoe naba, e na kakabwaiai ngkami te Uea ma te ota ae tabwanin riki ao te kakaitau ibukin ana tangira te Atua ao Ana baire ni kamaiu ao ni kakukurei Ibukiia natina.
I kakoaua bwa te mii ni burabeti are e karekea Beretitenti Joseph F. Smith e bon koaua. I kakoaua bwa aomata nako a kona ni warekia ao n ataia bwa e bon koaua. Naake aki karekea te atatai aei n te maiu aei a na kona n atai koaua ngkana ni kabane a roko n te aba n tamnei. Ikekei, ni kabane a na tangira neboan te Atua ao te Uea Iesu Kristo ibukin te baire ni kamaiu ae korakora ao te kakabwaia n te berita are te mangauti ngkai rabwata ao tamnei a na manga katiteuanaaki n aki manga maenako.19
Ai kukureira ngai n ataia bwa e mena ia raou ae Barbara ao tina manga bon kaitiboaki, ma ara utu, n akea tokina. E na kateimatoaira ana rau te Uea ngkai ao n aki toki bon au tataro ae nanorinano n Aran Iesu Kristo, amen.