Li saqen najilok rik’in li saqen
Naq naqanimob’resi li qapaab’aal chirix li Kristo, naqak’ul chi naab’al li saqen toj reetal naq narisi li aak’ab’.
Ex was wiitz’in, nasaho’ inch’ool eerik’in sa’ li domingo a’in re Paswa naq nawil li saqen kisaqew wi’ li kutan sa’ li ruchich’och’ rik’in lix waklijik li Qaawa’ ut qaKolonel Jesukristo.
Sa’ lix yu’am li Jesus kixye, “Laa’in lix saqenk li ruchich’och’: li taataaqenq we, ink’a’ taab’eeq sa’ li aak’ab’, wanq b’an lix saqenk li yu’am rik’in.”1 Lix musiq’ li Kristo “wan sa’ chixjunil li k’a’aq re ru ut naxk’e xyu’am li k’a’aq re ru.”2 Wan xwankil sa’ xb’een li q’ojyin li maare tooxsut raj.
Naab’al chihab’ chaq xkoho chi b’eek, laa’in ut wiib’ li walal, qochb’eeneb’ li saaj winq sa’ li Caverna de los Lamentos. Xk’ab’a’iman chi jo’kan xb’aan jun li xyaab’ kuxej na’eek’an sa’ li rokeb’aal. Jwal laatz’ li rokeb’aal li ochoch pek, a’ut 55 metro xchamal xsa’, a’an li jwal nim aran California.
Ka’ajwi’ naru li kub’eek aran rik’in li sirsookil eeb’ malaj rik’in jun li k’aam; laa’o xqaj kub’eek chiru li k’aam. Xb’een kikub’e li walal li asb’ej ut xinkana wochb’een li walal ka’ch’in, re naq tookub’eeq sa’ wiib’al.
Chirix naq eb’ laj k’amol qab’e ke’xk’e qana’leb’ ut kooxb’ak’ rik’in kawil ch’iich’ re naq maak’a’ taqak’ul, kookub’e chi ka’ch’inq ka’ch’inq toj reetal naq kooxaqli chire jun li ch’ina okeb’aal ut kiqak’e xkawil qach’ool, xb’aan naq toj aran nawulak xsaqenkil li saq’e.
Naq xqatiikisi qib’ wi’chik koowulak toj sa’ xchamal li jul, jwal cham tz’aqal b’ar wi’ naru taamuqunq raj li nimla Estatua de la Libertad. Aran koowan chi t’uyt’u, yooko chi sutink, kookana chi ilok sa’ li aak’ab’. Naq yooko chi kub’eek, lix saqenkil li kaxlan xam xsaqob’resi ru li pek b’ar wi’ wan naab’al li ch’ina-usil jutz’il pek.
Naq kiqil, li saqen kisach chi junajwa. Sutsuuko xb’aan jun li xnimal q’ojyin li ink’a’ nokoxkanab’ chirilb’al li quq’ chiru li k’aam b’ar chapchooko wi’. Sa’ junpaat xwab’i jun li xyaab’ kuxej, “At inyuwa’, at inyuwa’, ma wankat aran?”
“Wankin arin, at walal; wankin arin,” xinsume.
Lix sachik li saqen xk’ut chiqu naq wi maak’a’ li kaxlan xam, maajun naru chi ok sa’ lix q’ojyinal li ochoch pek. Ut kik’ulman a’an; “kiqeek’a” li q’ojyin. Naq kik’ulun wi’chik li saqen, sa’ junpaat kiwan xwankil sa’ xb’een li q’ojyin; ak re naq na’oso’ xwankil li q’ojyin, us ta ka’ch’in li saqen. Eb’ li walal ut laa’in wan sa’ qach’ool jun li q’ojyin maajun wa qilom ru, jun qarahom rik’in li saqen li maajun wa taasachq sa’ qach’ool, ut lix kawil qach’ool naq maajun wa wanko qajunes sa’ li q’ojyin.
Li qokik sa’ li ochoch pek a’an chanchan b’ayaq li qab’eenik sa’ li qayu’am. Koo’el chaq sa’ xch’ina-usil saqen li choxa ut koonume’ chiru jun li tz’apleb’ t’ikr re sachok na’leb’ re chalk sa’ jun ruchich’och’ q’ojyin ru. Li qaChoxahil Yuwa’ ink’a’ kooxkanab’ sa’ li q’ojyin, xyeechi’i b’an qe li saqen sa’ li qab’eenik qochb’een li Jesukristo, li Ralal raaro xb’aan.
Naqanaw naq lix saqen li saq’e jwal aajel ru choq’ re chixjunil li yo’yo sa’ ruchich’och’. Jo’kan ajwi’, sa’ li qamusiq’ejil yu’am aajel ru li saqen li nachal rik’in li qaKolonel. Rik’in lix tz’aqal rahom, li Dios naxk’e lix saqen li Kristo re chixjunil “li nachal sa’ ruchich’och”3 re naq te’ruuq “chixsik’b’al ru li us rik’in li ink’a’ us”4 ut re naq kawresinb’ilaqeb’ re “xb’aanunkil li us rajlal.”5 Li saqen a’an naqil sa’ li qach’ool, nokoxb’oq chi k’anjelak ut chi jalaak, chi wank tz’aqal chi chaab’il.
Naq naqanimob’resi li qapaab’aal chirix li Kristo, naqak’ul chi naab’al li saqen toj reetal naq narisi li aak’ab’ naxtuub’ rib’ sa’ qasutam. “Li kʼaʼru re li Dios aʼan saqen; ut ani nakʼuluk re li saqen, ut nakana rikʼin li Dios, naxkʼul chik li saqen; ut li saqen aʼan yoo chi nimank xlemtzʼunkil toj reetal li tzʼaqal kutan.”6
Lix saqen li Kristo nokoxkawresi re xk’ulb’al li rula’anihom li Santil Musiq’ej, a’an “lix wankil li Dios re xq’unb’esinkil ch’oolej … chirix lix yaalalil li evangelio.”7 Li rox komon sa’ li roxichal li Dios, li Santil Musiq’ej “a’an jun musiq’ejil winq.”8 Li saqen q’axal nim naxwotz li Dios sa’ li yu’am a’in nachal rik’in li Santil Musiq’ej, li taaq’unob’resinq re laa k’a’uxl, [ut] li taanujob’resinq re laa waam rik’in sahil ch’oolejil.”9
Sa’ Lix Iglees li Jesukristo reheb’ laj Santil Paab’anel sa’ Roso’jikeb’ li Kutan, rik’in lix wankil li tijonelil li k’ojob’anb’il wi’chik, nakub’siik qaha’ re risinkileb’ li maak. Chirix a’an, nak’eeman li uq’ej sa’ xb’een li qajolom ut nak’eeman qe maatan re li Santil Musiq’ej “li ink’a’ naru chi yeemank.”10
Chirix a’an, naq li qajom ut li qab’aanuhom jayalinb’il sa’ lix b’ehil li sumwank, li Santil Musiq’ej, jo’ jun li saqen qik’in, tixk’ut ut tixye qe li yaal,11 tooxkol chiru li xiwxiw, tixk’ojob’ qach’ool12 ut tooxsaqob’resi,13 ut tixk’e li tuqtuukilal14 sa’ li qaam.
Xb’aan naq “li saqen najilok rik’in li saqen”15 lix wanjik li Santil Musiq’ej sa’ li qayu’am rajlal tooxk’am chixsik’b’al li us re naq toowanq sa’ li saqen; chi junpak’al chik, li b’e naqasik’ ru qajunes qib’ chi maak’a’ xtenq’ li Santil Musiq’ej tooxk’am sa’ xmuhel li q’ojyin. Li Elder Robert D. Hales kixye, “Naq wan li saqen, li q’ojyin nasach xwankil ut tento taa’elq. … Naq wan lix musiq’ejil saqen li Santil Musiq’ej, lix q’ojyin laj Satanas taa’elq.”16
Maare us taqapatz’ qib’: Ma wan li saqen a’an sa’ lin yu’am? Wi maak’a’, jo’q’e xwan wik’in?
Jo’ naq lix saqen li saq’e naratisi li ch’och’ re x’ak’ob’resinkil ut xk’eeb’al li yu’am, laa’o naru naqasaqenob’resi rajlal li saqen li wan qik’in naq naqasik’ xtaaqenkil a’an—li Jesukristo.
Natiqman jun t’orol xsaqen li saq’e rajlal naq naqasik’ li Dios sa’ tij; naq naqatzol li loq’laj hu re “rab’inkil a’an”;17 naq naqayu’ami li k’utb’esinb’il na’leb’ neke’xk’ul li qayo’yookil profeet; ut naq noko’ab’in chiru li taqlahom re “toob’eeq sa’ lix k’ojob’anb’il k’anjel li Qaawa’.”18
Rajlal naq taqajal qak’a’uxl, taqab’oq li musiq’ejil saqen sa’ li qach’ool ut li tuqtuukilal sa’ li qayu’am. Naq nokotz’aqon sa’ li loq’laj wa’ak rajlal xamaan re xk’ulb’al lix k’ab’a’ li Kolonel sa’ qab’een, naq junelik naqajultika a’an ut naqapaab’ lix taqlahom, lix saqen a’an taalemtz’unq qik’in.
Wan li sahilal sa’ li qaam rajlal sut naq naqawotz li evangelio ut lix nawom qach’ool. Rajlal naq naqatenq’a qib’ chiqib’il qib’ jo’ kixb’aanu li Kolonel, taqeek’a li chaab’ilal sa’ li qaam. Lix saqen li qaChoxahil Yuwa’ rajlal wan sa’ lix santil ochoch ut sa’ raam chixjunileb’ li neke’ok sa’ li rochoch li Qaawa’. Lix saqen li wan qik’in nak’utun rik’in li qachaab’il b’aanuhom, li qakuyum, ut li qarahom, ut nak’utun sa’ li qu. Sa’ junpak’al chik, nokob’eek sa’ xmuhel li q’ojyin naq nokojosq’o’ sa’ junpaat malaj nokob’ay chi kuyuk maak. “Wi laa wu natawli sa’ lix saqenkil li saq’e, li mu maak’a’ chik naru xb’aanunkil ut nakana chawix.”19
Naq naqayal qaq’e chixsik’b’al li Santil Musiq’ej, chi yaal “naqakawresi li qawankilal chixk’ulb’al li k’utb’esinb’il na’leb’.”20
Li yu’am naxk’am chaq li ch’a’ajkilal ut li jalaak ut chiqajunilo naqanumsi junjunq li q’ojyinal kutan ut kaq-sut-iq’. Wi “naqakanab’ naq li Dios taanumtaaq sa’ li qayu’am”21 lix saqen li Santil Musiq’ej tixk’ut chiqu naq wan rajom ut xyaalal li qach’a’ajkilal, naq sa’ xraqik toochaab’ilob’resiiq ut taanimanq li qapaab’aal ut taalemtz’unq ru li qoyb’enihom rik’in li Kristo, rik’in xnawb’al naq li Dios xwan qik’in chixjunil li hoonal sa’eb’ li qaq’ojyinal kutan. Jo’ kixye li Awab’ej Russell M. Nelson, “Lix k’iijik li q’ojyin li nachal rochb’een li ch’a’ajkilal nak’anjelak re xk’utb’al xlemtz’unkil ru lix saqen li Jesukristo.”22
Lix raqalil li qayu’am naru nokoxk’am sa’eb’ li na’ajej ink’a’ na’ajman ut ink’a’ na’oyb’eniman. Wi xate’xk’am aran li maak, isi lix ramleb’ li q’ojyin ut jilonqat anajwan rik’in laa Choxahil Yuwa’ chi yot’b’il aach’ool ut chi tuulan aamusiq’, ut jal aak’a’uxl. A’an taarab’i laa tij. Chi kaw aach’ool, “Jilonqat rik’in ut a’an taajiloq aawik’in.”23 Junelik wan choq’ aawe lix wankil aj k’irtesinel re lix tojb’al rix li maak li kixb’aanu li Jesukristo.
Kinyo’la chaq rik’in chaab’il na’b’ej yuwa’b’ej ut tiikil najter xe’toonil li ke’xk’ul lix saqen li Jesukristo ut lix evangelio, ut a’an kirosob’tesiheb’ lix yu’am a’an ut li ralal xk’ajoleb’ rik’in li musiq’ejil kawilal. Lin yuwa’ jwal na’aatinak chirix lix yuwa’, laj Milo T. Dyches, ut naxwotz chan ru naq lix paab’aal chirix li Dios a’an jun li saqen choq’ re chi kutan ut chi q’eq. Lin yuwa’chin aj k’aak’alenel k’iche’ ut chi kok’ aj xsa’ nab’eek xjunes sa’ li tzuul, naxq’axtesi rib’ rub’el xwankil ut rilom li Dios.
Sa’ roso’jik xt’anik lix xaq li che’, lin yuwa’chin kiwan xjunes chi tzuul. Ak ok re li hab’alq’e naq a’an kixkawresi jun reheb’ lix kawaay li jwal nawulak chiru, laj cheekel Principe, ut xko’o b’ar wi’ neke’setok che’ re rilb’al raalob’ ut xb’isb’al naq toj maji’ neke’xset choq’ tz’alam che’.
Kixchoy lix k’anjel chi q’ojyin ut kitaqe’ sa’ li chunleb’aal. Ak kikub’e chi yo’on li ke ut jun li kawil kaq-sut-iq’ kixsut li tzuul. Chi maak’a’ li saqen chi moko li b’e, kixb’eresi laj Principe sa’ jun b’e kixk’oxla naq taawulaq sa’ xna’aj aj k’aak’alenel k’iche’.
Chirix naq xe’b’eek naab’al kiloom sa’ li q’ojyin, laj Principe kixk’os lix b’e ut kixaqli. Lin yuwa’chin kixk’e xkawil xch’ool re naq taa’ok chi b’eek, a’b’an li kawaay ink’a’ kiraj. Rik’in li saqb’ach napurik sa’ xsutam, lin yuwa’chin kixk’e reetal naq aajel ru lix tenq’ li Dios. Jo’ li kixb’aanu sa’ lix najtil roq xyu’am, chi tuulan xch’ool “kitz’aaman rik’in paab’aal chi maak’a’ xkab’ rix xch’ool.”24 Jun li q’unil yaab’ kuxej kisumen re, “Milo, koq’ b’ayaq lix k’aamal laj Principe.” Lin yuwa’chin kixb’aanu a’an, ut naq yoo chixkoq’b’al lix k’aamal, laj Principe kixsutq’isi rib’ ut ki’ok chi xik sa’ jalan chik b’e. Naab’al hoor chik, laj Principe kixaqli wi’chik ut kixkub’si lix jolom. Sa’ xyi li saqb’ach napurik, lin yuwa’chin kiril naq kiwulak chi maak’a’ xch’a’ajkilal sa’ lix na’aj aj k’aak’alenel k’iche’.
Sa’ xsaqenkil li eq’la, lin yuwa’chin kisutq’i xtaaqenkil lix na’aj roq laj Principe sa’ li saqb’ach. Kixjiq’ xch’ool naq kixk’e reetal b’ar kixkoq’ lix k’aamal li kawaay: aran chire jun li nimla jul taq’a, b’ar wi’ naq jun aj raj chik li yokb’ kit’ane’ raj wi’ chi kamenaq sa’ xyanq li pek.
Rik’in li kixk’ul a’an ut naab’aleb’ chik, lin yuwa’chin naxk’e qana’leb’ naq “li qochb’een jwal chaab’il ut jwal nim, a’an li qaYuwa’ sa’ Choxa.” Naq lin yuwa’ naxwotz lix k’ulum lin yuwa’chin, nanaq sa’ inch’ool naq naxwotz jun li raqal sa’ li loq’laj hu:
“K’ojk’ooq aach’ool rik’in li Dios chi junelik, ut maawa’ rik’in laa k’a’uxl laa na’leb’.
“Sa’ chixjunil li k’a’ru taab’aanu wanq sa’ aach’ool li Qaawa’ Dios, ut a’an tixtiikob’resi laa b’e.”25
Ninch’olob’ xyaalal naq li Jesukristo a’an li junelikil saqen li “nalemtz’unk sa’ li aak’ab’.”26 Maak’a’ q’ojyin naru xq’axb’al, xkamsinkil, xnawb’al xb’eresinkil, malaj xsachb’al xwankil li saqen a’an. Li qaChoxahil Yuwa’ naxyeechi’i li saqen a’an aawe chi maak’a’ xtz’aq. Maajun wa nakatwan aajunes! A’an narab’i ut naxsume li junjunq chi tij. A’an “kib’oqok chaq aawe chixkanab’ankil li aak’ab’ re ok sa’ li xchaq’alil ru saqenk.”27 Naq nakapatz’, “At inYuwaʼ, ma wankat aran?” A’an junelik tixsume, “Wankin arin, at walal; wankin arin.”
Ninwotz lin nawom naq li Jesukristo kixtz’aqob’resi ru lix k’uub’anb’il na’leb’ li qaChoxahil Yuwa’ jo’ aj Kolol qe ut aj Tojol qix;28 A’an li qasaqen, li qayu’am, ut li qab’e. Lix saqen maajun wa taachupq,29 lix loq’al maajun wa taaraqe’q, lix rahom chawix maak’a’ roso’jik—ewer, anajwan, ut chi junelik. Sa’ xk’ab’a’ li Jesukristo, amen.