Chinumtaaq li Dios

Ex was wiitz’in, k’a’jo’ naq nasaho’ inch’ool rik’ineb’ li chaq’al ru aatin sa’ li ch’utub’aj-ib’ a’in, ut naq ninru cheraatinakil anajwan.

Chiru numenaq 36 chihab’ wanjenaqin wi’ choq’ apostol, li tzol’leb’ chirix xch’utub’ankil Israel junelik wanjenaq sa’ ink’a’uxl.¹ Chixjunil li na’leb’ chirix a’an nawulak chiwu, jo’ lix k’anjeleb’, jo’ ajwi’ lix k’ab’a’eb’² laj Abraham, laj Isaak, ut laj Jakob, lix yu’ameb’, li rixaqileb’, eb’ li sumwank kixk’uub’ li Dios rik’ineb’ ut li kixk’e reheb’ li ralal xk’ajoleb’;³ lix jek’inkileb’ li kab’laju chi teep ut xnaab’alileb’ li profeetil aatin chirix chan ru naq te’ch’utub’amanq wi’chik sa’ li kutan wanko wi’ anajwan.

Laa’in xintzolok chirix li ch’utub’ank wi’chik, xintijok chirix, xintzeka xsahileb’ li loq’laj tz’iib’ahom chirix, ut xintz’aama chiru li Qaawa’ naq tixnimob’resi lin na’leb’ chirix.

Rik’in a’in, naru teek’e reetal chan ru naq xsaho’ inch’ool naq xintaw jun li ak’ na’leb’ chirix. Chi tenq’anb’il xb’aan wiib’ aj tzolol re li aatinob’aal Hebreo, xintzol naq jun xyaalalil li aatin Israelsa’ Hebreo a’an “Chinumtaaq li Dios.”⁴ Chi jo’kan, li k’ab’a’ej Israel na’aatinak chirix jun li kristiaan li naraj naq li Dios taanumtaaq sa’ lix yu’am. Li na’leb’ a’an k’a’jo’ naq nareek’asi li waam!

Li aatin naraj aajel ru re xtawb’al xyaalal li aatin Israel.⁵ Chiqajunilo wan xtaql li qach’ool. Naru naqasik’ ru ma toowanq sa’ lix junkab’al laj Israel, malaj ink’a’. Naru naqasik’ ru ma taanumtaaq li Dios sa’ li qayu’am, malaj ink’a’. Naru naqasik’ ru ma taqakanab’ li Dios chi wank xwankil sa’ li qayu’am, malaj ink’a’.

Chiru junpaataq, chiqak’oxla jun na’leb’ li kik’ulman sa’ xyu’am laj Jakob, li rimam laj Abraham. Sa’ jun li na’ajej Peniel yeeb’il re xb’aan laj Jakob (a’an naraj naxye “li rilob’aal li Dios”),⁶ laj Jakob kixyal ru rik’in jun li nimla ch’a’ajkilal. Kiyale’ rix li k’a’ru wan xch’ool chixb’aanunkil. Sa’ li yalok-u a’in, laj Jakob kixk’ut k’a’ru li q’axal ajb’il xb’aan a’an. Kixk’ut naq taaraj naq li Dios taanumtaaq sa’ lix yu’am. Ut choq’ xsumenkil, li Dios kixjal xk’ab’a’ laj Jakob, ut Israel,⁷ kixye re, li naraj naxye, “chinumtaak li Dios.” Chirix a’an, li Dios kixk’e jun yeechi’ihom re laj Israel naq chixjunileb’ li osob’tesink li k’eeb’ileb’ sa’ xb’een xjolom laj Abraham te’wanq ajwi’ sa’ xb’een a’an.⁸

Moqon, eb’ li ralal xk’ajol laj Israel ke’xq’et lix sumwank rik’in li Dios. Ke’xkamsiheb’ li profeet chi pek, ut ink’a’ ke’raj naq li Dios taanumtaaq sa’ xyu’ameb’. Chirix a’an, li Dios kixjek’iheb’ toj sa’ xkaaxukuutil li ruchich’och’.⁹ A’ut rik’in uxtaan, kixye naq moqon tixch’utub’eb’, jo’ chanru tz’iib’anb’il resil xb’aan laj Isaias chirix laj Israel: “Chiru ch’ina junpaat katinkanab’, a’ut rik’in xninqal ru uxtaan tatinch’utub’.”¹⁰

Wi naqanaw xyaalalil li aatin Israel sa’ Hebreo, naqak’e reetal naq wan chik xyaalalil li na’leb’ chirix xch’utub’ankil Israel. Li Qaawa’ yoo chixch’utub’ankileb’ li ani neke’raj naq li Dios taanumtaaq sa’ xyu’ameb’. Li Qaawa’ yoo chixch’utub’ankileb’ li ani te’xsik’ ru naq li Dios a’anaq li q’axal taawanq xwankil sa’ lix yu’ameb’.

Chiru k’iila cient chihab’, eb’ li profeet xe’xye resil naq taak’ulmanq li ch’utub’ank a’in,¹¹ ut anajwan ajwi’ yoo chi k’ulmank! Rik’in naq aajel ru naq taak’ulmanq rub’elaj li xkab’ xk’ulunik li Qaawa’, a’an li k’anjel li q’axal nim xwankil sa’ li ruchich’och’!

Li ch’utub’ank a’in rub’elaj li Jun Mil Chihab’, naraj naxye naq yoo chi nimank lix paab’aaleb’ ut lix kawileb’ xch’ool k’iila millon chi kristiaan. Ut jo’ komon sa’ lix Iglees li Jesukristo reheb’ laj Santil Paab’anel sa’ Roso’jikeb’ li Kutan, malaj jo’ “li tenamit Israel re li sumwank sa’ roso’jikeb’ li kutan,”¹² k’eeb’il qataqlankil naq taqatenq’a li Qaawa’ rik’in li aajel ruhil k’anjel a’in.¹³

Naq noko’aatinak chirix xch’utub’ankil Israel sa’ xka’pak’alil li tz’apleb’ t’ikr, yooko chi aatinak chirix lix k’anjeleb’ li misioneer, ut chirix li k’anjel re li santil ochoch ut re xsik’b’al resilal li junkab’al. Yooko ajwi’ chi aatinak chirix xkawob’resinkil li paab’aal ut li xnawomeb’ xch’ool li ani wanko wi’ sa’ komonil, rik’ineb’ li nokok’anjelak wi’, ut li ani nokok’anjelak chiruheb’. Yalaq jo’q’e nakab’aanu k’a’ruhaq li natenq’ank re yalaq ani—sa’ xka’pak’alil li tz’apleb’ t’ikr—chi ok sa’ sumwank rik’in li Dios ut chixpaab’ankil li sumwank, yooko chi tenq’ank chixch’utub’ankil Israel.

Ink’a’ mas najter naq li rixaqil jun li wimam xnumsi jun nimla ch’a’ajkilal re paab’aal. “Li xJuana” tinye re. Us ta ki’ux li kuyuk sa’, li tijok, ut eb’ li osob’tesink rik’in li tijonelil, lix yuwa’ li xJuana yoo chi kamk. Li xJwana xxuwa naq taasachq lix yuwa’ chiru, ut jo’kan ajwi’ lix nawom xch’ool.

Sa’ jun q’ojyin, li wixaqil, li Hermana Wendy Nelson, xye resil we li k’a’ru yoo chixk’ulb’al li xJuana. Sa’ li kutan jun chik, li xWendy xreek’a naq tixye re li xJuana k’a’ru xinye laa’in chirix li yalok-ix yoo chixk’ulb’al. Li aatin a’an miope.

Li xJuana moqon xye re xWendy naq sa’ xtiklajik q’axal kiraho’ xch’ool rik’in li waatin. A’an kixye, “Xwaj raj naq lin yuwa’ch’in tixyeechi’i jun sachb’a-ch’oolej choq’ re lin yuwa’. Ink’a’ xinkanab’ xk’oxlankil k’a’ut naq li aatin miope a’an li eek’asinb’il chixyeeb’al.”

Chirix naq xkam lix yuwa’ li xJuana, li aatin miope rajlal yoo chi nume’k sa’ xk’a’uxl. A’an xte lix ch’ool re xtawb’al ru naq li aatin miope naraj naxye naq “ka’ajwi’ chi nach’ naru nin’ilok.” Ut ki’ok chi jalmank lix k’oxlahom. Moqon li xJuana xye, “Li aatin Miope xinixk’e chi xaqliik, chi k’oxlak, ut chi k’iraak. Anajwan li aatin nikinixnujob’resi chi tuqtuukilal. Naxk’ut chiwu naq aajel ru rilb’al li k’a’ru wan chi junelik. Xk’e chinnaw naq k’uub’anb’il li na’leb’ xb’aan li Dios, naq lin yuwa’ toj yo’yo, naq nikinixra ut nikinril. Li aatin miope xinixk’am rik’in li Dios.”

K’a’jo’ naq nasaho’ inch’ool rik’in li rixaqil li wimam. Naq yoo chixk’ulb’al jun nimla ch’a’ajkilal sa’ lix yu’am, li xJuana xtzol xk’ulub’ankil li rajom li Dios choq’ re lix yuwa’, ut xril chik lix yu’am a’an jo’ li k’a’ru taawanq chi junelik. Rik’in naq xsik’ ru xkanab’ankil li Dios chi numtaak, yoo chixtawb’al li tuqtuukilal.

Wi naqaj, wan k’iila paay chan ru naq lix yaalalil li aatin Israel sa’ Hebreo naru nokoxtenq’a. K’oxlahomaq chan ru naq eb’ li qatij chirixeb’ li misioneer—ut choq’ qe laa’o naq naqayal qaq’e chixch’utub’ankil Israel—te’jalmanq wi wan sa’ qach’ool li na’leb’ a’in. K’iila sut naqatz’aama naq laa’o ut eb’ li misioneer taak’ame’q qab’e rik’ineb’ li kawresinb’ileb’ chixk’ulb’al li yaal sa’ lix evangelio li Jesukristo li k’ojob’anb’il wi’chik. Nin’ok chixk’oxlankil, ani aj-ik’in taak’ame’q qab’e wi naqatz’aama xtawb’aleb’ li ani te’raj naq li Dios taanumtaaq sa’ xyu’ameb’?

Maare taak’ame’q qab’e rik’in junjunq li maajun wa xe’paab’ank re li Dios malaj li Jesukristo, a’ut anajwan te’raj tzolok chirixeb’ a’an ut chirix li k’uub’anb’il na’leb’ re sahil ch’oolejil. Maare wankeb’ chik li “xe’yo’la sa’ li sumwank”¹⁴ a’ut chirix a’an xe’el chaq sa’ xb’ehil li sumwank. Maare anajwan kawresinb’ileb’ chixjalb’aleb’ xk’a’uxl, chi sutq’iik, ut chixkanab’ankil naq li Dios taanumtaaq. Naru naqatenq’aheb’ wi naqak’uleb’ ut naqaq’aluheb’ rik’in li quq’ ut li qach’ool. Ut maare wankeb’ li k’amb’ilaq qab’e rik’ineb’ li junelik xe’xk’oxla naq wan k’a’ru maji’ neke’xtaw sa’ xyu’ameb’. Yookeb’ ajwi’ chixsik’b’al li junajil ut sahil ch’oolejil li nachal rik’ineb’ li ani neke’raj naq li Dios taanumtaaq sa’ xyu’ameb’.

Q’axal nim li yooy re li evangelio li nach’utub’ank re Israel li jek’inb’il. Wan jun na’ajej choq’ re li junjunq kristiaan li tixk’ul chi anchal xch’ool lix evangelio li Jesukriso. Li junjunq li napaab’an na’ok choq’ ralal xk’ajol li Dios sa’ li sumwank,¹⁵ maak’a’ naxye ma yo’lajenaq chi jo’kan, malaj wi k’ulb’il choq’ alal k’ajolb’ej. Li junjunq na’ok choq’ aj eechanihom re chixjunil li k’a’ru kixyeechi’i li Dios reheb’ li ralal xk’ajol laj Israel li neke’paab’an!¹⁶

Chiqajunqal wan choxahil wankilal qik’in, xb’aan naq chiqajunqal ralal xk’ajolo li Dios. Li junjunq juntaq’eet sa’ rilob’aal a’an. Kʼaʼjoʼ xnimal ru li naʼlebʼ aʼan. Ex was wiitzʼin, chineerabʼi chi us. Li Dios ink’a’ naxra li jun chi teep chi mas wi’chik chiru li jun chik. Lix tzol’leb’ chirix a’in ch’olch’o ru. A’an naxb’oqeb’ chixjunileb’ chi chalk rik’in, “q’eq ut saq, moos ut ach’ab’anb’il, winq ut ixq.”¹⁷

Ninye xyaalal eere naq chan ru wankex chiru li Dios moko eetalinb’il ta xb’aan xb’onol lee tib’el. Noko’usilaak malaj nokomajewaak sa’ rilob’aal li Dios a’ yaal li qapaab’aal chirix a’an ut chirixeb’ lix taqlahom, ink’a’ xb’aan xb’onol li qatib’el.

Naraho’ inch’ool naq eb’ li qas qiitz’in li q’eqeb’ xtib’el sa’ chixjunil li ruchich’och’ neke’xnumsi naab’al li rahob’tesiik xb’aan li tzʼeqtaanaak. Anajwan, nink’e xb’oqb’aleb’ li qakomon yalaq b’ar naq te’xkanabʼ yalaq naʼlebʼ ut bʼaanuhom re tzʼeqtaanank. Nintzʼaama eere naq teeroxloq’i chixjunileb’ li ralal xk’ajol li Dios.

Li patz’om choq’ qe chiqajunqal, maak’a’ naxye k’a’ru xb’onol qatib’el, juntaq’eet ru. Ma taawaj laa’at naq li Dios taanumtaaq sa’ laa yu’am? Ma taawaj laa’at naq li Dios a’anaq li q’axal taawanq xwankil sa’ laa yu’am? Ma taakanab’ naq eb’ li raatin, eb’ lix taqlahom, ut eb’ lix sumwank te’wanq xwankil sa’ li k’a’ru nakab’aanu wulaj wulaj? Ma taakanab’ naq lix yaab’ xkux a’an taawanq xwankil chi mas wi’chik chiru k’a’ruhaq chik chi xyaab’ kuxej? Ma taawaj xk’eeb’al xwankil li k’a’ru taaraj a’an, chi mas wi’chik chiru k’a’ruhaq chik aawajom? Ma taawaj naq sub’b’ilaq aawajom sa’ li rajom a’an?¹⁸

K’oxla chan ru tatruuq chi osob’tesiik rik’in rajb’al a’an. Wi maji’ nakatsumla ut yookat chixsik’b’al jun sum aatin choq’ re li junelik q’e kutan, rik’in naq nakawaj wank “re Israel” taajalmanq li ani nakasik’ xnawb’al ru.

Wi sumsuukat rik’in junaq li xq’et lix sumwank, rik’in naq nakawaj naq li Dios taanumtaaq sa’ laa yu’am, taakanab’ naq eb’ laa sumwank rik’in li Dios toj te’wanq chi xaqxo. Li Kolonel tixk’irtesi laa yot’b’il ch’ool. Taateeliiq li choxa naq nakasik’ xnawb’al chan ru xik chi uub’ej. Ink’a’ na’ajman ru naq tatb’eeq chi sachso aab’e malaj chi sachso aana’leb’.

Wi wan aapatz’om chirix li evangelio malaj chirix li Iglees, wi nakakanab’ chi numtaak li Dios, taak’ame’q aab’e re taataw ru li junelikil yaalil na’leb’ li te’b’eresinq re laa yu’am ut tate’xtenq’a re naq xaqxooqat chi kaw sa’ xb’ehil li sumwank.

Naq nakanumsi li aaleek—us ta nachal li aaleek aawik’in naq lub’luukat, malaj naq wankat sa’ junaatalil, malaj naq maa’ani naxtaw ru k’a’ru nakaweek’a—k’oxla chan ru naq taawanq xkawilal aach’ool wi nakakanab’ li Dios chi numtaak sa’ laa yu’am, ut wi naqatz’aama chiru a’an naq tixk’e aametz’ew.

Naq li k’a’ru q’axal ajb’il aab’aan a’an naq taanumtaaq li Dios, ut naq tattz’aqonq sa’ Israel, moko ch’a’aj ta chik xsik’b’al ru k’a’ru taab’aanu. Naab’aleb’ li ch’a’ajkilal te’wanq chi moko ch’a’ajeb’ ta chik! Taanaw chik chan ru us xtiqib’ankil aawib’. Taanaw k’a’ru us rilb’al, k’a’ru li hu us xtzolb’al, b’ar us xnumsinkil laa hoonal, ut ani aj-ik’in us li wank. Taanaw k’a’ru taawaj xb’aanunkil sa’ laa yu’am. Taanaw chan ru naq taawaj wank.

Anajwan, ex was wiitz’in, na’ajman ru naq taawanq eepaab’aal jo’ ajwi’ xkawilal eech’ool re teekanab’ li Dios chi numtaak. Na’ajman ru naq rajlal teeb’aanu li kawil musiq’ejil k’anjel re xjalb’al eek’a’uxl ut re risinkil cherix li tz’ejwalejil winq, rik’in lix tojb’al rix li maak xb’aan li Jesukristo.¹⁹ Na’ajman ru naq wulaj wulaj yalb’ilaq eeq’e re naq k’aynaqaqex chixtzolb’al li evangelio, chi tzolok chirix li qaChoxahil Yuwa’ ut li Jesukristo, ut chixsik’b’al ut xpaab’ankil li k’a’ru taak’utb’esimanq cheru.

Sa’eb’ li rahil kutan a’in li yeeb’il resil najter xb’aan li apostol aj Pablo,²⁰ laj Satanas ink’a’ chik naxyal x’qe chixmuqb’al chan ru naq yoo chixpleetinkil lix k’uub’anb’il na’leb’ li Dios. Yoo chi tamk li maa’usilal, ut kaw xch’ool a’an. Chi jo’kan, ka’ajwi’ naru naqakol li qamusiq’ejil wanjik wi naqakanab’ li Dios chi numtaak sa’ li qayu’am, wi naqatzol rab’inkil lix yaab’ xkux, ut wi naqak’e li qametz’ew re xch’utub’ankil Israel.

Anajwan, k’a’ru nareek’a li Qaawa’ chirixeb’ li ani te’xkanab’ li Dios chi numtaak sa’ xyu’ameb’? Laj Nefi kixye chi us: “Li Qaawa’ naxraheb’ li te’k’uluq re choq’ xDios. K’ehomaq reetal, a’an kixraheb’ li qayuwa’, ut ki’ok sa’ sumwank rik’ineb’, relik chi yaal, rik’in laj Abraham, laj Isaak ut laj Jakob, ut kijultiko’ re li sumwank li kixk’uub’ chaq.”²¹

Ut k’a’ru naraj li Qaawa’ xb’aanunkil choq’ re Israel? Li Qaawa’ kixye naq a’an “tixpleeti li qapleet, ut xpleeteb’ li qalal qak’ajol, ut lix pleeteb’ li ralal xk’ajoleb’ a’an, toj sa’ rox sa’ xkaa tasal li tenamit”!²²

Naq neketzoleb’ li loq’laj hu chiruheb’ li waqib’ po chalel, ninwaklesi eech’ool re teetz’iib’a xtusulal chixjunil li kixyeechi’i li Qaawa’ xb’aanunkil choq’ re Israel sa’ li sumwank. Nink’oxla naq k’a’jo’ naq taasachq eech’ool! K’oxlahomaqeb’ li yeechi’ihom a’in. Aatinanqex chirixeb’ rik’in lee junkab’al ut rik’ineb’ lee ramiiw. Chirix a’an, chek’e reetal chan ru naq te’tz’aqob’resiiq ru li yeechi’ihom a’in sa’ lee yu’am.

Ex was wiitz’in, wi nekesik’ ru xkanab’ankil naq li Dios taanumtaaq sa’ lee yu’am, teek’e reetal eejunes naq li qaDios a’an “jun Dios re sachb’a-ch’oolej.”²³ Jo’ tenamit, laa’o li ralal xk’ajol re li sumwank, ut toob’oqe’q rik’in lix k’ab’a’ a’in. Chirix a’an ninch’olob’ xyaalal sa’ lix loq’laj k’ab’a’ li Jesukristo, amen.