Klou el Ongdibel
A Dersta er Kid a Ngarngii a Cheldechedechal
April 2022 el Klou el Ongdibel


A Dersta er Kid a Ngarngii a Cheldechedechal

A kulengit me mei e msikii a telungalek er kau, rokui el telcheroll er kau, e mngititerir el mo remei.

Resechelei, rodam me a rodos, a dersta er kid a ngarngii a cheldechedechal. Me sel doluches a cheldechedechad, e kede omak, e teloi, e ulsiseb.

A ngklek a Gerrit Walter Gong. A Gerrit a ngakl er a Dutch, e a Walter (el ngklel a demak) a ngakl er a Merikel, e a Gong a dodengelii el ngakl er a Sina.

A resemmong el chad omdasou el kmo ng locha okeuid el mo er a dart me a teruich el biliol el chad a mla kiei er a beluulechad. E locha di chimo er tir oungakl er a Gerrit Walter Gong.

A desrta er kid a ngarngii a cheldechedechal. Ng soak “lomelchesiu a chull [me a] eolt el subechii er a medak.”1 Ak mengedub lobengkel a penguins er a Antarctica. Ak mesterir a recheloit el ngalek er a beluu er a Guatemala, me a re di merorael el ngalek er a Cambodia, me a redil er a Masai er a Africa a kot el siasing er tir.

Ak mla ngara ospitar el mengiil a cherellir a dersta er tirkal ngelekam—el di mle tal bechikak a toktang me a kulngeseu.

A kuumera er a Dios. A kuumera el kmo “[kid] a mlei, me luchul e [kid] bo dengara deureng,”2 el rokui el tekoi a di ngarngii a temel.3

Ke medengelii a cheldechedecham? Ngera belkul a ngklem? A iidisir a rechad el ngara beluulechad a ngilasech er a 1.1 milion er a 1820 el mo 7.8 milion er a 2020.4 A rak er a 1820 a uaia rak er a betok el ngodech el tekoi er a chelsel a reksi. Betok el kiliei ruriul er a 1820 a medengei e olab a rekord er a rebebil er a uchelel a telungalek er tir. Ng sebechem el mdesuar a tokubets, lungil ultebengem er a rulmechell a lechub a kuk di tara chedal a telungalek?

Meng diak el iior er a iidisir a rechad el mla kiei er a beluulechad, le tulterekokl, e ulecherangel, a dersta el chad. Kau me a ngak, a meklou a belkud.

Ea kulengit me momtab er tiakid: a dodengelii me a lak, eng di a dersta er kid a mechell er a chedam me a chedil. Ea dersta el chedam e a chedil a mechell er a chedam me a chedil.5 A lokiu a cheroll a lechub omerodel, ng di kid el rokui a seluk er a telungalek er a Dios me a telungalek er a chad.

El mlechell er a 837 A.D., a mong me ngokedei el demal a demak el rubak, el First Dragon Gong, a ulemuchel er a delengcheklam er a dims er a Sina. A kot el taem el blo kuldingel er a belurir a re Gong, e a rechad a millekoi el kmo, “Wenhan huilaile” (“A Gerrit a luueta el meremang”).

A denguu er a rechedal a delak, e a family tree er kemam a ngarngii a telael ngakl, e betok a dirk ke siokel.6 A dersta er kid a betok el chedal a telungalek a domak er kid el mo er tir. A lsekum e komdasou el kmo a anty er kau a mla rokir a reksi er a telungalek er kau, e a kulengit me mosiik er a cousin er kau me a cousin er a cousin er kau. Momak a ngklir a rengar el chedal a telungalek el mo er a 10 bilion el ngakl el ngara FamilySearch er chelechang me a re 1.3 bilion el ngakl el ngara Family Tree.7

siasing/Llecheklel
Ngar el kerrekar el ngar er ngii a risel me a rechelel.

Molengit er a resechelim a lechub a telungalek er kau me lechesii a kerrekar. El uaia osischeklel a President Russell M. Nelson el kmo, a kerrekar a ngarngii a risel me a rechelel.8 A om kot a lechub e kongeteruich el telcheroll, e momak er a chelii el mo er a klukuk. Momak a rais me a rachel er a family tree er kau.9

A ker el kmo “Ke chad er ker?” a melutk el kirel a uchelem, omlechell er ngii, beluam me a blim. Beluulechad el rokir, e a lluich me a eim el basent er kid a rasech er a Sina, e a lluich me a edei el basent a India, e a teruich me a euid el basent a Iuns, e a teruich me a eai el basent a Europe, e a teruich el basent a Africa, e a euid el basent a Merikel.10

Me a ker el kmo “Ke chad er ker?” a dirrek el rullid el mo metik er a chedaol moktek er a klengar kid.

Kede rokui el ngarngii a cheldechedechad.

A telungalek el kudengelii a milak a kleim el telcheroll er a bo loldingel er a belurir er a Winnipeg, Canada. Seikid e a demerir el rubak a silbedeterir a rengelekel a ngelekel sechal el kirir a reteru el misionari (el ngii omekedong er tir el kmo te anghel er a eanged) el lulchotii er tir a mla moluut el ebangkelio er a Jesus Kristo, el di mle mereko el ngodechii a klengar tir.

A kudengelii el chedil a dilu er a rengelekel me a re cousin er tir el mo oker er a derrir el mechas el kirel a klengeasek er ngii. A klengar er a derrir el mechas me a suobel ledilung a mla mo mekreos el hong loldak a telcheroll.

A ngeasek el chad el kudengelii a meluches er a “journal er a Demal.” Betok el rak er a memong, e a demal a mirrot er a mlai el mad. Chelecha, e sel uchul eng mo medengelii a demal, e ngika el bekeu el ngeasek el chad a mengeluolou a teletael me a cheldecheduch el mla er a rechad er a telungalek me a resechelei.

Sel doker el kmo ngera moktek er a klengar, e te betok el chad a kmo a telungalek a kot.11 Tia uldimukl er ngii a telungalek er chelechang me tirkel mla mo dibus. Ng uaisei, el sel demad, eng diak di demereko el nguemed. Kede melemolem el ngar er sel kuk tara beluu.

Me te melemolem el ngar, e tirkaikid lucheled a kired el melbedebek el kirir.12 Kede melbedebek er a rucheled lokiu a cheldecheduch er a ngor, rekord me a cheldecheduch er a kebliil, me a basio el rullid el mo melbedebek el kirir, me a siasing, kall, a lechub eng klalou el rullid el mo melbedebek er a rebetik er a rengud.

Ka momtab er sel om kiei er ngii—ng diak el sal klebokel el tekoi el beluam a melatk e mengull er a rebladek, telungalek, me tirkel mlo chuarm el mesiou? Okesiul tiang, sel temel omeridm er a beluu er a South Moulton, Devonshire, er a England, e a Sister Gong me a ngak semeriar el mo er a ikelesia me a beluu el betok er a ruchelam er a Bawden a kiliei er ngii. Kede ochotii omengull el kirir a rebeldeked sel debekengii a babeluades el kirir lokiu a templo me a ureor er a reksi er a telungalek13 e mo omak14 a bek el telcheroll.15

Chelechal taem el “di dolatk el kired,” e a beluu a mo selbechakl sel domak a klauchad er a ungil teletael. Kede omak a rais—er a remeral chad, meral deleuill, ungil lomesiou, er a klengar lengelakl er a rua social media.

A domak er a rebladek e ng sebechel el ngmodech a klengar er kid er a betok el mengasireng el teletael. Ngokiu a ringel me aikel tir a kildmokl, eng mo mesisiich a klaumera er kid.16 Ngokiu a beltikelreng me a ringel el tir a mlo chemau, e kede mesuub lousubes e omakes el bedul uchei. A rengeleked me te mo selbechakl e mesiiich. Kede mo mucheliu e metik a klisiich. A semesemed el mo er a rebeldeked a smisichii a deleuill, omereng el saul, ongasireng el tekoi er a telungalek. Tiaikid el deleuill a sebechel meskid a ngesou er sel tara beluu.

A llemalt me a deureng a mei er a chelsel a telungalek, me a dirrek el klengitelreng. Ng diak a chad a lechub, eng telungalek el diak a chelitechetul. Tirkel tir a kirir loubeltikereng, melisiich, e omecheliu er kid a mo diak el kedmokl a ngerchelir, e kede omelchesiu el cheloit, merur, e mekngit a rengud. A telungalek a sebechel metemall. Eng di, ngokiu a ngesou er a babeluades, eng sebeched el mo ungil medengelii a telungalek er kid e ochotii a budech el mo er a ta me a tang.17

A bebil er a taem e a blakereng el melemosem a telungalek a sebechel ngosukid el remuul a meklou el tekoi. A kuk bebil er a teletael, e a rechad er a rael a mo telungalek er kid. A smiich el ngeasek el dil el mekngit a telungalek er ngii el di milleklukl a delengchokl a miltik er a telungalek er ngii er a chelsel a Ikelesia el mlo uchul a ungil ulekeroul me a delengcheklel. A rochell me a teletael er a telungalek a diak el ngii a uchul a klechad er kid.

A Dios a soal a telungalek er kid a bol ngara deureng el mo cherechar. A diak a ulebengelel a kmal kemanget a lskeum e kede mengerusii er a ta me a tang. A deureng a kmal kedeb a lsekum eng meterrob er chelechal klengar. Ng okiu a chedaol telbiil, e a Jesus Kristo a odars a beltkil a rengul, klisichel, me a klechubechub er ngii el mo melodech er kid18 e omekchubs a delongeled. A klengariou el reng el mesiou er a templo el mo er tirke el doubeltik el reng el mo er tir a rullii me a Tngakireng er a Osobel a merang el mo er kid me tir. Me sel bocha deklikiid, eng mo sebeched el muut el mo remei er a rengedel a Dios el telungalek el mo cherechar.19

A cheldechedechad a dirk melemolem, sel dosiik, doruul, e dongedmokl lengelakl er sel ngii a diak dotebengar.

A Prophet Joseph Smith a millekoi el kmo, “A rebebil omdasou el kmo ng bleketakl el osisechakl el dosaod—el kirel a klisiich er a rekord lomak a ngara chutem el mo er a eanged.”20 A deleuill el dokdebechii er chelechang a melemolem el mo cherechar risei.21 Ng klemerang, el lak [a rchedal a telungalek er kid] eng diak bo dmecherungel; me tir a lak kid eng diak bol mecherungel,” el ngii, a “churrengelii a deleuill.”22

Ngerang sebeched el meruul er chelechang?

A kot, momes er kau el uaia om ngara medal a teblo el dirk er sel diak a ulebengelel klengar. A kuk chimo er a dirk, e momes er kau el ngalek el redil, ngelekel a ngelekel, e ngelekel a ngelekel a ngelekel, e sel kuk chimo er a dirk, e bom klikmechur el oleko ke anti, chedil, e mechas. Ng kmal mereched a taem! A bek el taem el moruul, e bo momtab el kmo ng techa obengkem. Mngai a siasing er tir me a cheldechedecherir; mruul a cheldechederir me bol klemerang. Mluches a ngklir, me a ikel dilubech el mo er tir, me a kebesengil a buil. Tir a telungalek er kau—el telungalek er kau er chelechang e soam ngii el telungalek.

Me sel moruul a ureor er a templo el kirir a rechedal a telungalek er kau, e a reng er a Elijah, “lolchotel Chedaol Reng el sioning er a chedaol moktek er a telungalk,”23 a mo omak a rengrir a rchedam, rchedil, me a rengalek el mo tang el ngara beltikereng.24

Ongerung, bo el blak a rengum e blechoel meruul a urerel a reksi er a telungalek. Momekedong er a delam el mechas. Bo el kemanget a osengem lomes a medal a dirk mlechell el tolechoi. Msiik a temem—e molatk er a diak a ulebengelel klengar—e ra bek el dauch er a omerollem. Mosuub e mkengei loba omereng el saul me a bleketakl el reng el kirel a kleblillem. Momes er a klungiolel a tekoi, e molasm, loba ngariou el reng el diak momtab er sel uaia bo el kngtil a tekoi. A ungil tekoi bo lomuchel er kau.

Ongedei, mousbech er a FamilySearch.org. Bom download a ikel ngarngii el apps. Ng di tada e kmal ungil. Mosiik, momak, e moldak. Momes el kmo ke mekera e mo chederir a rechad el mteloi er tir, ng mekera e kmal beot a klungiaol sel molechel a ngakl el mo er a family tree er kau, el mo osiik e omekngeltengat a rais me a rachel.

Ongeuang, e molngeseu lomak a telungalek el mo er a ulebongel. Molbedebek a basio el ngara babeluades. Te kmal muut el betok a ngara sel kuk tara beluu er tirkel ngar tiang. El betok el templo a olekeed el me er kid, kulengit me besterir a techall tirke el tir a mengiil el mo melai a chedaol ruoll er a templo.

A yaksok er a temel a Pasqua e blechoel uaisei a kmo, ngokiu a Jesus Kristo, eng sebeched el mo mui el medengelii a cheldechedechad e a telungalek er kid a sebechel mo ngara deureng el mo cherechar. Chelsel a bek el telcheroll, e a Jesus Kristo a ulemekungil a bek el telemall, millubet er a rellechotel, e milsterir a iilmokl tirkel ngara ringel.25 A telbiil lobengkel a Dios me a ta me a tang26 a uldimukl er ngii sel klemedengei el kmo a delbenged me a bedenged a lmuut el mo dmak er a okiis er a kodall e a mekreos el deleuill e rkid a melemolem ruriul er a kodall lobengkel a mui el deureng.27

Kede rokui el ngarngii a cheldechedechad. Mei e mosiik. Mei me bo betik er a budech, me a selbechakl, me a ucheliu el ngar Ngii. Tiaikid a kmal uchul e a Dios a milebii a eanged me a chutem e miles el kmo ng kmal ungil.28

Modengesii a Dios el kirel a uldasou er a deureng, Tngakireng er a Jesus Kristo, me a melemolem lolutel a ebangkelio me a Ikelesia er Ngii. A kulengit me mei e msikii a telungalek er kau, rokui el telcheroll er kau, e mngititerir el mo remei. El ngara chedaol ngklel a Jesus Kristo, amen.

Uleklatk

  1. “My Heavenly Father Loves Me,” Children’s Songbook, 228.

  2. 2 Nephi 2:25.

  3. Mesa Ecclesiastes 3:1.

  4. Ultuil er a United Nations Secretariat, The World at Six Billion (1999), 5, table 1; “World Population by Year,” Worldometer, worldometers.info.

  5. Betok a rengeltengat el ngarngii a rechad er a blirir el dimlak lomechell er tir, eng di te mla moak el telungalek lokiu omerodel me a chedaol ruoll.

  6. A kudersii omereng el saul el mo er tirkel loureor losiik rolel a betok el ngakl el mo er a family tree er tir.

  7. Sera 2021, eng 99 milion el ngakl a mildechel el mo er a family tree er a buai. Ea dirk tekoi, eng mlo merek a urerel a digitization er a 2.4 milion lulechull el microfilm el kmeed el 37 milion el ngakl a mla er ngii (bebil er ngii a osisiu el ngakl). Aikaikid el dersta el ngklir a rechad a mla mekedmokl el bo dosiik, e dochel el mo er a famly tree.

  8. Mesa Russell M. Nelson, “Roots and Branches,” Liahona, May 2004, 27–29.

  9. Ng uaisei, el dosiik e meleketek a family tree er kid, eng di a kulengit me molemolem el mengull er a rechedal a telungalek, a re ngar me a re mla mad.

  10. David Quimette a ulemechur aika el ochor, el ultuil er a Angus Maddison, The World Economy: A Millennial Perspective (2001), 241, table B-10.

  11. Mesa Laura Silver me a rebebil, “What Makes Life Meaningful? Ocholt er a 17 Advanced Economies,” Pew Research Center, Nov. 18, 2021, pewresearch.org.

  12. 1 Nephi 9:5; 1 Nephi 19:3; Words of Mormon 1:6–7; and Alma 37:2 mongedecheduch el kirel a olab a rekord “el mo uchul a ungil usbechelel,” uldimukl er ngii a omekngeltengat a merael mei el telcheroll.

  13. Mesa Russell M. Nelson and Wendy W. Nelson, “Open the Heavens through Temple and Family History Work,” Ensign, Oct. 2017, 34–39; Liahona, Oct. 2017, 14–19; dirrek el mesa “RootsTech Family Discovery Day—Opening Session 2017” (video), ChurchofJesusChrist.org.

  14. Mesa Doctrine and Covenants 128:18.

  15. Mesa Gordon B. Hinckley, “Keep the Chain Unbroken” (Brigham Young University devotional, Nov. 30, 1999), speeches.byu.edu. A President Hinckley a dirrek el dilii a tekingel a David A. Bednar, “A Welding Link” (worldwide devotional for young adults, Sept. 10, 2017), broadcasts.ChurchofJesusChrist.org.

  16. Okesiul tiang, chelsel a telungalek er kemam, e a Henry Bawden, er a beluu er a Devonshire, er a England, a mlo bechil a Sarah Howard, el millukl lobengkel a telungalek er ngii ruriul er a bol chedal a Ikelesia. A Sarah er a lengara St. Louis el dirk el ngeasek el dil, e a demal, delal, me a reteim el bebil er ngii a mlad. A Henry me a Sarah a mle teruich a rengelekir. A Sarah dirrek lulmekeroul er a retelolem el ngelekel a Henry er a mle kot el bechil, er a Ann, ruriul er a lemad. A Sarah dirrek lulungalek er a reteru el ngelekel a ngelekel ruriul er a lemad a bechil a ngelekel . Meng diak el iior er a betok el ringel, le Sarah a mla ungil omerellel, mui er a beltikereng, chubechub, e dirrek el mle meringel loureor. Ng mlo okedongall el kmo “Kekerei el Chedil.”

  17. Ng uaisei el kora meringel, eng di sel di el kid lousubes er kid me a ta me a tang lobengkel a ngesou er a Kristo, e seikid e kid “a mo ngelekel a Dios” (Mateus 5:9).

  18. Mesa, okesiu er a, Mosiah 3:19

  19. Mesa “A Telungalek: Chais el mora BeluulechadChurchofJesusChrist.org.

  20. Mesa Doctrine and Covenants 128:9

  21. Mesa Doctrine and Covenants 130:2

  22. Mesa Doctrine and Covenants 128:18

  23. Russell M. Nelson, “A New Harvest Time,” Ensign, May 1998, 34; dirrek el mesa Russell M. Nelson and Wendy W. Nelson, “Open the Heavens through Temple and Family History Work,” 16–18.

  24. Mesa Mosiah 18:21.

  25. Mesa Lukas 4:18.

  26. Ak mla mo medengelii a tekoi er a Hebru el telungalek—mishpachah—a tekoi er a Hebru(shaphahh) el belkul a kmo “omak malechub eng merenged loldak.” A bek el ngerachel er a telungalk a mekedmokl el melisiich a deleuill er a telungalek.

  27. Mesa Doctrine and Covenants 88:15–16, 3493:33138:17.

  28. Mesa Genesis 1:4, 31.