2014
ʻUhinga ʻOku Tau Vahevahe Ai e Ongoongoleleí
ʻAokosi 2014


ʻUhinga ʻOku Tau Vahevahe Ai e Ongoongoleleí

Mei ha lea naʻe fai ʻi he seminā maʻá e kau palesiteni fakamisiona foʻoú ʻi he Senitā Akoʻanga Fakafaifekau ʻi Polovó ʻi he ʻaho 22 ʻo Sune, 2008.

ʻĪmisi
ʻEletā D. Todd Christofferson

ʻI heʻetau hoko ko e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní ʻoku takitaha ʻi ai ʻetau taumuʻa ngāue fakafaifekau—ke fakaafeʻi e niʻihi kehé ke haʻu kia Kalaisi.

ʻĪmisi
Two women sitting on a park bench. One is holding an open copy of a Church magazine.

Ko e vahe ʻuluaki ʻo e Malangaʻaki ʻEku Ongoongoleleí ʻoku ʻi ai ha fehuʻi ʻoku kaunga ki he mēmipa kotoa pē ʻo e Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní: “Ko e Hā ʻEku Taumuʻa ʻi Heʻeku Hoko ko e Faifekaú?”

Ko e talí, ʻi ha sētesi pē ʻe taha, ʻoku hā atu ia ʻo peheni: Fakaafeʻi ha niʻihi kehe ke nau haʻu kia Kalaisi ʻaki hono tokoniʻi kinautolu ke nau tali ʻa e ongoongolelei kuo toe fakafoki maí, ʻo fakafou ʻi he tui kia Sīsū Kalaisi mo ʻEne Fakaleleí, fakatomalá, papitaisó, maʻu ʻa e meʻa foaki ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní, pea kātaki ki he ngataʻangá.”1

Ko e Kāingalotú ko e Kau Faifekaú

ʻOku kolea kotoa kitautolu ke tau hoko ko e kau faifekau. Pea ola lelei ʻi hono vahevahe ʻo e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí, kuo pau ke tau maʻu e taumuʻá ni ʻi hotau ʻatamaí, ongoʻi ia ʻi hotau lotó, tali ia ʻi hotau laumālié, pea ngāueʻi ia. ʻI heʻetau fai ʻení, ʻoku fakatou ueʻi mo tataki kitautolu ʻi hono vahevahe ʻo e ongoongoleleí. Kuo pau ke tau ʻai ke mahino ʻa e faikehekehe ʻo e taumuʻa ʻo e vahevahe ʻa e ongoongoleleí ʻi he nima ʻe taha mo e founga ʻe aʻusia ai e taumuʻa ko iá ʻi he nima ʻe tahá.

ʻOku ʻikai ko ʻetau taumuʻá ke fevahevaheʻaki pē kau ki he ongoongoleleí pe talanoa mo ha faʻahinga taha pē fekauʻaki mo e Siasí, pe fokotuʻu pē ha ngaahi taumuʻa mo palani ngāue. ʻOku mahuʻinga ʻa e ngaahi meʻá ni, ka ko ha ngaahi meʻangāue pē ia ke aʻu ki he ikuʻangá, pea ko e ikuʻanga ko iá ko e ʻomi ʻa e kakaí kia Kalaisi.

Fakatefito ʻi he Taumuʻa ʻo e Ngāue Fakafaifekaú

Fakakaukau ki ha ngaahi sīpinga ʻo e meʻa ʻoku hoko ʻi he taimi ʻoku fakatefito ai ʻetau feinga ke vahevahe ʻa e ongoongoleleí ʻi he taumuʻa ʻo e ngāue fakafaifekaú:

  1. Te tau akoʻi e kakaí ʻi ha founga ʻe tokoni ke mahino moʻoni e ongoongoleleí mo e ʻuhinga mo e founga ʻoku totonu ke nau fakatomala aí. Te tau fakafanongo mo tali ʻa e ngaahi meʻa ʻoku ʻi he fakakaukau mo e loto ʻo e fie-fanongó.

  2. Te tau fekumi mo fakafanongo ki he Laumālie Māʻoniʻoní ke ʻiloʻi ko hai ʻokú ne ongoʻi ʻa e Laumālié lolotonga e fevahevaheʻakí.

  3. ʻE hoko ʻa e palani—fakafamilí, ngaahi fakataha alēlea fakauōtí, pea mo e kau faifekau taimi kakató—ko ha meʻangāue ke fakapapauʻi ko e ngaahi meʻa ʻoku fie maʻu ke fakahoko ki he uluí mo e papitaisó ʻoku moʻoni, ʻiloʻi, manatua, pea toe vakaiʻi ki he fiefanongo fakafoʻituitui takitaha.

  4. Te tau fiefia ʻi hotau faingamālie ke keinanga ʻi he folofola ʻa e ʻOtuá koeʻuhí ʻe ʻi ai ʻa e taumuʻa ʻo ʻetau akó. Te tau fekumi ki he tali ʻo e ngaahi fehuʻi ʻa e laumālie ʻo ʻetau kau fiefanongó pea pehē ki he ngaahi fehuʻi ʻa kitautolu peé.

  5. Te tau fakaafeʻi ʻa e kakaí ki he ngaahi fakatahaʻanga ʻa e Siasí, ʻo ʻikai koeʻuhí ʻoku tau tui ko e meʻa totonu ia ke faí, ka koeʻuhí foki ʻoku mahino kiate kitautolu ʻoku mahuʻinga ke kau mai ki he ngaahi polokalama ʻa e Siasí ke fakatupulaki ai e loto holi ʻa e fiefanongó ke papitaiso pea fokotuʻu ha fakavaʻe ke kātaki ki he ngataʻangá ʻi he fuakava ʻo e ongoongoleleí. ʻI he taumuʻa māʻongoʻonga ko iá ʻi hoʻo fakakaukaú, ko e fakaafe lotú ʻe mahuʻinga ange ia ke fakahoko he vave tahá, ʻe kehe ia mei ha fakamatala ki he mahuʻinga ʻo e lotu he Sāpaté mo e meʻa ke ʻamanaki ki ai he ngaahi houalotu ʻa e Siasí he Sāpaté, pea ko e laumālie te ne nofoʻia ʻetau ngaahi leá te ne maʻu ha mālohi fakalotoa ka ʻo kapau he ʻikai fou he foungá ni, he ʻikai tokoni atu ia kiate koe.

Moʻui ʻaki mo Mahino Kiate Kitautolu

Kātaki ʻoua naʻa tukunoaʻi e vahe 1 ʻo e Malangaʻaki ʻEku Ongoongoleleí mo hono fehuʻí “Ko e hā ʻeku taumuʻa ko e faifekaú?” Moʻui ʻaki ʻa e taumuʻa ʻo hono ʻomi ʻa e kakaí kia Kalaisí ʻi he ngaahi tefitoʻi moʻoni mo e ngaahi ouau ʻo e ongoongolelei kuo toe fakafoki maí, pea ʻe mahino kiate koe ko hono vahevahe ʻo e ongoongoleleí ʻoku ʻikai ko ha polokalama; ko ha ngāue—ko e ngāue ʻa e Tamaí, ʻAló, mo e Laumālie Māʻoniʻoní. Moʻui ʻaki ʻa e taumuʻa ʻo hono fakaafeʻi ʻo e kakaí ke nau haʻu kia Kalaisí, pea ʻe mahino kiate koe he ʻikai maʻu ʻe he māmaní ʻa e ʻaloʻofa fakaleleí mo e fakamoʻuí ka ʻi he Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní. ʻE mahino kiate koe ʻa e ʻuhinga mo e fakamatala kotoa ki hono vahevahe ʻo e ongoongoleleí, pea te mou tuʻu ʻo ngāue maʻá e Tamaí. Te ke ʻiloʻi ko e kau faifekau taimi kakató, ʻoku nau hangē ko e ngaahi foha ʻo Mōsaiá, ʻo faiako “ʻi he mālohi mo e mafai mei he ʻOtuá” (ʻAlamā 17:3), pea te ke fakaafeʻi kinautolu ke nau akoʻi ʻa e ongoongoleleí kiate kinautolu kuó ke ʻosi fakaafeʻi ke “haʻu ʻo mamatá.” (Sione 1:39).

Ko ʻEtau Fakaafé—Haʻu kia Kalaisi

Kiate au, ʻoku maʻu ʻe he taumuʻa ʻo e ngāue fakafaifekaú e fakaʻeiʻeiki ʻo e ngāué mo e nāunau ʻo e ʻOtuá (vakai, Mōsese 1:39). Ko e hā ha ngāue ʻoku toe fakaʻofoʻofa ange ʻi hono ʻomi ʻo e fānau ʻa e ʻOtuá ki he taupotu taha ʻo e fakamoʻuí ʻo fakafou ʻi he ʻaloʻofa hotau Huhuʻí, ʻa e ʻEiki ko Sīsū Kalaisí? Manatuʻi ko ʻetau taumuʻa ʻi he ngāue fakafaifekaú ʻoku ʻikai ko e fakatokanga pē ki he niʻihi kehé ka ko hono fakahaofi ʻa kinautolu, ʻikai ngata pē ʻi hono akoʻí kae papitaiso foki, ʻikai ngata pē ʻi hono ʻomi e niʻihi kehé kia Kalaisí ka ke nau tuʻu maʻu ʻia Kalaisi ki he ngataʻangá.

Ko ʻetau fakaafe ki he māmaní ke nau haʻu kia Kalaisi. Ko e haʻu kia Kalaisí, ko ha kupuʻi lea nounou, ko ha founga ʻo hono fakamatalaʻi ʻi ha foʻi lea pē ʻe tolu ʻa e palani ʻo e fakamoʻuí. ʻOku ʻuhinga ia ke maʻu ʻa e ngaahi fua ʻo ʻEne Fakaleleí mo e Toetuʻú—ʻa ia ko e moʻui taʻengatá. ʻOku makatuʻunga ʻa e moʻui taʻengatá ʻi hono fakaʻaongaʻi ʻa ʻetau tauʻatāina ke filí, ka ʻe toki lava pē ʻo fakafou ʻi he ʻaloʻofa ʻa Sīsū Kalaisí. ʻOku ʻuhinga ʻa e haʻu kiate Iá ke fakahoko kotoa pē ʻa ia ʻoku fie maʻu ke maʻu e ʻaloʻofá—ʻa e fakamolemolé, fakamāʻoniʻoniʻí, liliú, mālohi ʻo e huhuʻi ʻo ʻEne feilaulau fakalelei taʻengatá.

ʻOku fakamatalaʻi lelei taha ʻa e ongoongo fakafiefia ko ʻení ʻa e ongoongoleleí, ʻe Sīsū Kalaisi ʻi he Tohi ʻa Molomoná:

“Vakai kuó u ʻoatu kiate kimoutolu ʻa ʻeku ongoongoleleí, pea ko e ongoongolelei ʻeni ʻa ia kuó u ʻoatu kiate kimoutolú—kuó u haʻu ki he māmaní ke fai ʻa e finangalo ʻo ʻeku Tamaí, koeʻuhí naʻe fekauʻi au ʻe heʻeku Tamaí.

“Pea naʻe fekauʻi au ʻe heʻeku Tamaí koeʻuhí ke hiki hake au ki he kolosí; pea ka hili hono hiki hake au ki he kolosí, ke u tohoakiʻi ʻa e kakai fulipē kiate au, pea hangē hono hiki hake au ʻe he tangatá, ke pehē hono hiki hake ʻa e tangatá ʻe he Tamaí, ke nau tuʻu ʻi hoku ʻaó, ke fakamāuʻi ʻi heʻenau ngaahi ngāué, pe ʻoku lelei ia pe kovi—

“Pea ko hono ʻuhinga ʻeni kuo hiki hake ai aú; ko ia, ʻi he māfimafi ʻo e Tamaí te u tohoakiʻi ʻa e kakai fulipē kiate au, koeʻuhí ke fakamāuʻi ʻa kinautolu ʻo fakatatau ki heʻenau ngaahi ngāué” (3 Nīfai 27:13–15).

Ngaahi Ongoongo Fakafiefia mo e Ongoongo Leleí

Ko ia ai, ʻi hono fakavaʻé, ko e ongoongoleleí pe ongoongo fakafiefiá, ʻa ʻetau maʻu ha Tamai ʻi Hēvani ʻokú Ne fekauʻi mai Hono ʻAlo Pē Tahá ke huhuʻi kitautolu mei he angahalá mo e maté koeʻuhí ko ʻEne ʻofa ʻiate kitautolú. Ko e ʻAló, ʻi Heʻene talangofua kakato ki he Tamaí, ʻa ia ʻokú Ne fakalāngilangiʻí, naʻá Ne foaki ʻEne moʻuí ke fakahoko ia. Naʻá ne fakatau kitautolu ʻaki Hono taʻataʻá, pea tau tali ui kiate Ia ki heʻetau moʻuí (vakai, 1 Kolinitō 6: 19–20). Ko ia ʻeni hotau Fakamāú. ʻOkú Ne fakafōtunga ʻa e fakamaau totonú.

ʻOku toe pehē ʻe he pōpoaki ʻo e ongoongo fakafiefia ʻo e ongoongoleleí koeʻuhí ko e feilaulau fakalelei ʻa Sīsuú, ʻokú Ne toe fakafōtunga e ʻaloʻofá. ʻOku feʻunga ʻEne fakamolemolé, ʻaloʻofa, mo e manavaʻofa ke fakamolemoleʻi mo fakamaʻa kitautolu ke hoko mai ʻa e ʻAho Fakamāú ʻoku tau tuʻu māʻoniʻoni mo taʻe-ha-ʻila ʻi Hono ʻaó. (Vakai, 2 Nīfai 2:8; Molonai 10:32–33.)

Ko e taumuʻa ʻo e ngāue fakafaifekaú ʻi he Malangaʻaki ʻEku Ongoongoleleí ʻokú ne fakamatalaʻi ʻa e meʻa kuo pau ke fai ke hoko ʻení. Hangē ko ia ʻoku fakamatalá, ke fakamolemoleʻi mo fakamaʻa ʻa kinautolu ʻoku fie maʻu ʻa e “tui kia Sīsū Kalaisi mo ʻEne Fakaleleí, fakatomala, papitaiso, maʻu ʻa e meʻafoaki ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní, pea kātaki ki he ngataʻangá.”2

Tānaki atu ʻi he 3 Nīfai 27, ʻoku fakaʻosi ʻe he Fakamoʻuí ʻEne fakamatala ki he meʻa ʻoku ʻi Heʻene ongoongoleleí:

Pea ʻe hoko ʻo pehē, ko ia ia ʻe fakatomala mo papitaiso ʻi hoku hingoá ʻe fakafonu ia [ʻaki e Laumālie Māʻoniʻoní]; pea kapau te ne kātaki ki he ngataʻangá, vakai, te u lau ia ʻoku ʻikai haʻane angahala ʻi he ʻao ʻo ʻeku Tamaí ʻi he ʻaho ʻa ia te u tuʻu ai ke fakamāuʻi ʻa e māmaní. …

Pea ʻoku ʻikai faʻa hū ha meʻa ʻoku taʻemaʻa ki hono puleʻangá; ko ia ʻoku ʻikai hū ki hono mālōlōʻangá ha taha ka ko kinautolu pē kuo fō honau kofú ʻi hoku totó, koeʻuhi ko ʻenau tuí, mo e fakatomala mei heʻenau ngaahi angahala kotoa pē, pea mo ʻenau tui faivelenga ʻo aʻu ki he ngataʻangá.

“Ko ʻeni ko e fekaú ʻeni: Fakatomala, ʻa kimoutolu ʻa e ngaahi ngataʻanga kotoa pē ʻo e māmaní, pea haʻu kiate au ʻo papitaiso ʻi hoku hingoá, koeʻuhí ke fakamāʻoniʻoniʻi ʻa kimoutolu ʻi he maʻu ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní, koeʻuhí ke mou tuʻu taʻe-ha-mele ʻi hoku ʻaó ʻi he ʻaho fakaʻosí.

“Ko e moʻoni, ko e moʻoni, ʻoku ou pehē kiate kimoutolu, ko ʻeku ongoongoleleí ʻeni” (3 Nīfai 27:16, 19–21).

Tuí mo e Mateakí

ʻI heʻetau vahevahe ʻetau fakamoʻoni ʻo e ongoongoleleí ʻi he Laumālié, ko kinautolu ʻoku nau loto fiemālie ke fanongó te nau maʻu ha fakamoʻoni feʻunga ke kamata ʻenau tui kia Sīsū Kalaisi mo ʻEne Fakaleleí. ʻE foaki kiate kinautolu ʻe he tui ko iá e holi ke fakatomalá. ʻE malava ʻe he kāingalotú mo e kau faifekau taimi kakató, ʻo akoʻi kiate kinautolu ʻa e ngaahi liliu ʻoku fie maʻu ke fakahokó ʻaki ʻa e Laumālié pea fakaafeʻi mo fakatukupaaʻi kinautolu ke nau ngāueʻi. Ko e tukupā taupotu tahá ko hono fakaafeʻi ʻa e fiefanongó ke ne tali mo fakahoko e papitaiso ʻi he vaí. ʻOku muimui atu ʻi he papitaisó, pe ʻi hono ʻai mahino angé, ʻoku fakakakato e papitaisó ʻi hono maʻu ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní, ʻa ia ʻokú ne ʻomi e fakamolemole ʻo e angahalá mo e fakamāʻoniʻoní. (vakai, 2 Nīfai 31:17).

Ko e tuʻunga tuʻu tonuhia mo taʻe-ha-mele ʻi he ʻao ʻo e ʻEikí ʻe malava tauhi maʻu ia ʻo kapau ʻe hokohoko atu e tui ʻa e tokotahá, fakatomala ʻo ka fie maʻu mo fakamanatu maʻu pē ʻa e ngaahi fuakava ʻo e papitaisó. ʻOku tau ui ia ko e kātaki ki he ngataʻangá. Ko kinautolu ʻe kātaki ki he ngataʻangá he ʻikai te nau manavahē ki he fakamaaú ʻo fakatatau ki heʻenau ngāué, koeʻuhí kuo nau maʻu ʻa e tuí, mo e fakatōmalá, papitaiso ʻi he vaí pea mo e Laumālié.

Ko e Ngaahi Tefitoʻi Moʻoni ʻUluakí ke Fika ʻUluaki

ʻOku mahuʻinga fau ʻa e kupuʻi lea ʻa Hailame Sāmita ʻoku hā ʻi he Malangaʻaki ʻeku Ongoongoleleí: “Malangaʻaki e ngaahi ʻuluaki tefitoʻi moʻoni ʻo e Ongoongoleleí—toutou malangaʻi kinautolu: te ke ʻiloʻi ai ʻe fakahā kiate koe ha ngaahi fakakaukau foʻou mo ha toe mahino lahi ange ʻi he ʻaho taki taha. Te ke lava ʻo fakatupulaki ai e ʻilo ʻokú ke maʻu kiate kinautolú pea toe mahino lelei ange ia kiate koe. Hili iá te ke lava leva ʻo ʻai ke toe mahinongofua ange kinautolu ki he kakai ʻokú [ke] akoʻí.”3

ʻI he lea ko ʻení, ʻoku fakamatala ʻe Hailame Sāmita ko e Pēteliaké, ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻuluakí, ko e uho ia ʻo e ongoongoleleí, ʻoku ʻikai mahino kakato ia ʻo ka vakaiʻi tuʻo taha pē. ʻE tānaki mai e maama lahi ange mo ha mahino ʻoku loloto ange ʻa ia ʻe hoko ʻi ha vahaʻa taimi lōloa ʻi ha ngaahi aʻusia ʻi he fakahā tā tuʻo lahi.

ʻI he fakahoko ʻe he kāingalotú ʻenau fakamoʻoní pea kole ki he kau faifekau taimi kakató ke tokoni kiate kinautolu ʻaki hono akoʻi ʻo e ongoongoleleí, manatuʻi ʻoku ʻikai maʻu ʻa e tupulaki ʻo e mahino ki he ongoongoleleí mei he akó ʻataʻatā pē ka ʻi heʻetau kau atú ki hono vahevahe ʻo e ongoongoleleí. Kapau te tau ako, teuteu, pea vahevahe e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e ongoongoleleí ʻaki e Laumālié, te tau “malava ke ʻai ia ke mahinongofua», pea ʻe fakahinohino ʻe he Laumālié pea fakamoʻoniʻi kiate kinautolu kotoa pē ʻoku nau kau maí—kāingalotú, kau faifekaú, pea pehē ki he kau fiefanongó.

Kau Mai ki he Ngāue ʻo e Fakamoʻuí

Ako ki he founga te ke lava ʻo tokoni fakatāutaha ai ki he fakauluí, pukepuké mo e fakamālohiá ʻi he hasteningthework.lds.org.

Te ke lava ʻo maʻu ha fakamatala lahi ange fekauʻaki mo e fiefia ʻi hono vahevahe ʻo e ongoongoleleí ʻi he lds.org/topics/missionary-work/change, pea ʻe lava ke ke ako ʻa e founga ke vahevahe ai ʻa e ongoongoleleí ʻi he ʻinitanetí ʻi he lds.org/church/share.

ʻĪmisi
Elder missionaries teaching people in Ghana.

Ko e hā hono ʻUhingá, Ko e Hā Iá, mo e Founga [ʻo e Ngāue Fakafaifekaú]

Ko e hā hono ʻuhinga, ko e hā ia, mo hono founga ʻo e ngāue fakafaifekaú ʻoku mālie taha ange hono fakamatalaʻi ʻi he Tohi ʻa Molomoná ʻi ha toe feituʻu kehe. ʻOku fonu ʻi ha ngaahi sīpinga ʻo kinautolu naʻe mahino ki aí pea nau ngāueʻi ke fakahoko ʻa e taumuʻa ʻo e ngāue fakafaifekaú. ʻOku ʻi ai e ngaahi fakamatala mahino taha ʻi he folofolá kau ki he ngaahi tokāteline mahuʻinga ʻoku totonu ke tau akoʻí. ʻOkú ne fuesia ha laumālie ʻo e fakauluí mo ha fakamoʻoni ki hono moʻoni ʻo e ngaahi tokāteline tatau pē ko ʻení. Te ne fakaului ʻa kinautolu kotoa pē ʻoku nau lau mo lotua iá ʻi he loto fakamātoato mo moʻoni (vakai, Molonai 10:3–5).

ʻOku fakamatala totonu ʻe he Tohi ʻa Molomoná ʻa Sīsū Kalaisi ʻi Heʻene hoko moʻoni ko e ʻAlo ʻo e ʻOtuá mo e Mīsaia Māʻoniʻoní. ʻOkú ne ueʻi fakalaumālie ke tui kiate Ia. ʻOkú ne ʻomi ʻa e kakaí kia Kalaisi. ʻOku tau moʻua taʻengata ki hono kau faʻu tohí mo e Palōfita ko Siosefa Sāmitá ki hono liliu ia ʻi he meʻafoaki mo e mālohi ʻo e ʻOtuá.

ʻOku ou fakamoʻoni, ʻi he moʻui ʻa e ʻEikí, ko e Tohi ʻa Molomoná ʻoku moʻoni. ʻOku moʻoni ʻa ʻene fakamoʻoni kia Sīsū Kalaisí. Ko e tokotaha naʻá ne liliú, ʻa Siosefa Sāmita, ko e Palōfita ia ʻo hono Toe Fakafoki Mai e Ongoongoleleí. Ako mei he Tohi ʻa Molomoná, ako ia, faiako mei ai, ʻofa ai, pea ke ngāueʻi ia, pea te ke ako ai ʻa e ʻuhinga ʻoku tau vahevahe ai e ongoongoleleí pea ko ia ko hotau faingamālie mo e fatongia ke fakaafeʻi mo tokoniʻi e niʻihi kehé ke haʻu kia Kalaisi.

Maʻuʻanga Fakamatalá

  1. Malangaʻaki ʻEku Ongoongoleleí: Ko ha Fakahinohino ki he Ngāue Fakafaifekaú (2004), 1.

  2. Malangaʻaki ʻEku Ongoongoleleí, 1.

  3. Malangaʻaki ʻEku Ongoongoleleí, 7.