2015
Hiná pe Melení?
ʻOkatopa 2015


Ngaahi Manatú

Hiná pe Melení?

ʻOku nofo ʻa e tokotaha naʻá ne faʻú ʻi ʻIutā, USA.

ʻI he taimi ʻe niʻihi ʻoku ʻikai ha fili ia ʻe hala. Ko ha fili pē ke fakahoko.

ʻĪmisi
illustration of a pumpkin on a vine

Tā fakatātaaʻi ʻe Carolyn Vibbert

Naʻe ʻohovale ʻeku tamaí he toki ʻilo hake ko e tengaʻi hina ko ia naʻá ne tō ʻi he taʻu kuo ʻosí kuo tupu hake ia ʻi he lotolotonga ʻo e ngoue melení he faʻahitaʻu māfana ko ʻení. Naʻe tupu lelei ʻa e melení—kae pehē foki ki he hiná. Ko ia, ne mei hehema ʻeku tamaí ke tuku pē ʻa e hiná ke hoko atu ʻene tupú. Ka naʻá ne ʻilo kapau te ne tuku, ʻe fakafeʻātungiaʻi ʻe he hiná ia e tupu ʻa e melení.

Ko ia naʻe fie maʻu ke ne fai ha fili. Pe ko ʻene taʻaki ʻa e hiná kae lava ke maʻuiʻui ange ʻa e melení pe ko e tuku pē hiná ke tupu pea nau iku ʻufikaua ʻe kinautolu e ngoue melení, ʻa ia ʻe ngalingali hōloa ai ʻa hona fuá fakatouʻosi. Hiná pe Melení? Ko e fili ko ʻení ʻi ha ongo meʻa lelei ʻe ua.

ʻI hono fuatautau kinauá, ne fili ʻeku tamaí ke taʻaki ʻa e ngaahi fuʻu hiná. ʻIkai ngata pē he tōmui ʻene tupú, ka naʻá ne fakakaukau ʻokú ne fie maʻu lahi ange ʻe ia ʻa e ngoue meleni naʻe palaniʻí ʻi he ngoue hina ne fakaʻohovale ʻene tupú.

Naʻe ueʻi au ʻe he aʻusia ko ʻení ke u fakakaukau ki he ngaahi fili ʻoku tau faí, tautautefito ki hotau vā fetuʻutaki mo e niʻihi kehé. Tatau ai pē pe ko hotau fāmilí, hotau kaungāmeʻá, ʻetau ngāueʻangá, pe ko kinautolu ʻoku tau teiti pe mali mo iá, ʻi he taimi ʻokú te fai ai ha fili ʻi ha ongo meʻa lelei ʻe ua, ʻoku faingataʻa ke te fakatokangaʻi ʻa e fili lelei tahá, tautautefito ki he taimi ʻoku tau fie maʻu ai ke fakaʻehiʻehi mei hono fai ʻo e ngaahi fili halá. ʻOku faʻa hanga ʻe he manavasiʻi ki hono fai ʻo e fili halá ʻo fakamamateaʻi kitautolu, pea ʻe malava ʻe he manavasiʻi ko iá ʻo taʻofi kitautolu mei heʻetau laka atu kimuʻa ʻi he tuí. ʻI he taimi ʻe niʻihi ʻoku ʻikai ha fili ia ʻe hala. Ko ha fili pē ke fakahoko. Naʻe fakatefito e fili ia ʻeku tamaí ʻi he meʻa naʻá ne mahuʻingaʻia ange aí. Naʻá ne fehiʻa ke sio ki he mate ʻa e hiná, ka naʻá ne ʻilo te ne fakaʻiseʻisa ʻamui ange ʻi he maumau te nau fai ki he melení.

ʻI he moʻuí, ʻoku ʻi ai e ngaahi fili ʻe niʻihi ʻoku ʻikai faʻa mahuʻinga, hangē pe ko e hā e meʻakai te u kai ʻi he pongipongí? Ko e kofu lanu hā ʻoku totonu ke u tui he ʻaho ní? ʻI he taimi ʻoku tau fehangahangai ai mo ha fili ʻi ha meʻa lelei ʻe ua, mahalo te tau fai ʻa ia ne fakahoko ʻe heʻeku tamaí pea fehuʻi loto pē, “Ko e hā ʻoku ou mahuʻingaʻia ange aí?” Pea fai leva ha fili pea laka atu kimuʻa ʻi he tuí, ʻo falala ki he ʻEikí ke ne fakatonutonu kitautolu ʻo kapau ʻoku tau hala.

Ka ko e ngaahi fili ʻe niʻihi ʻoku mahuʻinga ʻaupito. Ne pehē ʻe Palesiteni Tōmasi S. Monisoni, “ʻOku ʻi ai maʻu pē ha fili ke tau fai. ʻOku fie maʻu ha loto-toʻa ke fai ʻaki ha fili fakapotopoto—ʻa e loto-toʻa ke tali ʻikai, mo e loto-toʻa ke tali ʻio. ʻOku makatuʻunga e ikuʻangá mei he ngaahi fili ʻoku tau faí” (“Ko e Konga ʻe Tolu ʻo e Filí,” Liahona, Nōvema 2010, 68). ʻI he taimi ʻokú ke fehangahangai ai mo e faʻahinga fili pehení, ko ha fehuʻi lelei ange ʻeni ke ʻeké, “Ko e hā ʻoku mahuʻinga ange ki he ʻEikí?” Kapau ʻoku tau ʻilo e tali ki he fehuʻi ko iá, ko e meʻa pē ʻoku fie maʻu ke tau faí ko hono fakatatau e ngaahi meʻa ʻoku tau mahuʻingaʻia aí mo [Haʻaná] pea fakahoko e fili ko iá. ʻE tonu maʻu ai pē ia.