2015
Ko Hono Akoʻi e Toʻu Tupú ke Taki ʻi he Founga ʻa e Fakamoʻuí
ʻOkatopa 2015


Ko Hono Akoʻi e Toʻu Tupú ke Taki ʻi he Founga ʻa e Fakamoʻuí

ʻOku ʻikai ngata pē he hoko hotau toʻu tupú ko ha kau taki ʻi he kahaʻú. Ka ko ha kau taki kinautolu ʻi he ʻahó ni. Te tau lava ʻo tokoni kiate kinautolu ke nau taki ʻo hangē ko e Fakamoʻuí.

ʻĪmisi
Youth preparing food for service project in Puerto Rico

ʻI ha lea ʻa ʻEletā Tēvita A. Petinā ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ki he ngaahi mātuʻá mo e kau taki ʻo e toʻu tupú, ʻo fekauʻaki mo e fie maʻu ko ia ke potupotu-tataú, ʻo ne pehē, “Fakaafeʻi e kakai kei talavoú ke nau fai e ngāué. ‘Kuo pau ke ke ʻi ai, kae tukuange ki he toʻu tupú ke nau ngāue. Kuo pau ke ke ʻoange ha fakahinohino kae ʻoua naʻá ke puleʻi ʻe koe.”1

ʻE lava e mātuʻá mo e kau takí ʻo tokoni ke ako ʻe he kau talavoú mo e kau finemuí ha ngaahi tefitoʻi moʻoni te ne teuteuʻi kinautolu ke nau taki ʻi he angamāʻoniʻoní mo langa hake e puleʻanga ʻo e ʻOtuá ʻi he māmaní.

ʻI hoku taʻu 14 ne u fetaulaki mo ha kau finemui ne nau hoko ko ha kau taki maʻongoʻonga. ʻI he taimi ko iá, ne hiki mai ai hoku fāmilí ki he ʻIunaiteti Siteití ʻo mēmipa ʻi ha uooti foʻou. ʻOku ʻikai ke u toe manatuʻi ko hai e kau palesitenisī ʻi he kalasi Maeameití, ka ʻoku ou manatuʻi lelei pē ne angalelei ʻaupito mai ʻa e kau finemuí kiate au. Ne nau tali fakamātoato ha kiʻi taʻahine ilifia, siʻisiʻi mo foʻou ʻo hangē pē haʻanau kaungāmeʻa fuoloá pea neu ongoʻi fiefia ai. ʻI Telauea, he feituʻu ne u haʻu mei aí ko au tokotaha pē ʻa e taʻahine Māmonga ʻi heʻemau ako lotolotó pea ko e taʻahine Māmonga pē ʻe taha ne u ʻiló naʻe nofo ia ʻi ha houa ʻe taha mei hoku ʻapí, ne u fakakaukau, “ʻOku pau pē ʻoku peheni ʻa hēvani!”

Ko e fuofua taimi ia ʻi heʻeku moʻuí, kuo fakaafeʻi ai au ʻe haʻaku ngaahi kaungāmeʻa tokolahi ʻoku nau moʻui ʻaki ʻa e tuʻunga moʻui ʻi he Ki Hono Fakamālohia ʻo e Toʻu Tupú, ke u kau ʻi he ngaahi ʻekitivitií, mo vahevahe mai kiate au ʻenau ngaahi fakamoʻoni ki he ongoongoleleí. Naʻe hoko ʻenau ngaahi sīpinga ʻo e ʻofá-angaleleí ke u toe ofi ange ai ki he Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní ʻi he taimi ko ia ʻi ha toe lea pe lēsoni kuó u fakahoko. Ne hoko ʻenau ʻofá mo e maama faka-Kalaisí, ko e pōpoaki ʻo e ongoongolelei ʻa Kalaisí, pea ko kinautolu ne nau tataki mo ʻomi au ki Hono lotoʻaá.

Ko e hā nai e meʻa naʻá ne ngaohi hoku ngaahi kaungāmeʻa foʻoú ko ha kau taki maʻongoʻonga?

Naʻe fakaʻuhingaʻi mahino ngofua ʻe ha faifekau kei talavou e tuʻunga fakatakimuʻá. Naʻá ne pehē: “ʻOku totonu ke tau ʻi he feituʻu totonu ʻi he taimi totonu ʻo fakahoko e finangalo ʻo e ʻEikí mo tokoni ki he tokotaha ʻokú ne fie maʻu ʻetau tokoní. Ko e meʻa ia ʻokú ne ngaohi kitautolu ke tau hoko ko e takí.”2 Koeʻuhí ko honau anga totonú mo e Maama ʻa Kalaisi ʻoku maama ʻiate kinautolú, ʻoku maʻu ʻe he kau talavou mo e kau finemui angatou ʻi he Siasí ni ʻa e tuʻunga malava ke taki ʻi he founga ʻa e Fakamoʻuí mo “tokoniʻi ha kakai kehe ke nau hoko ko e kau muimui moʻoni ʻo … Sīsū Kalaisi.”3

ʻI heʻetau hoko ko e kau takí ʻoku tau taki, fakahinohino, mo tokoniʻi ʻetau kau talavoú mo e kau finemuí. Ka ko e kau palesitenisī fakakalasí pē ia mo fakakōlomú ʻoku nau fatongia ʻaki hono tataki mo fakaʻutoʻuta e ngāue ʻenau kalasí mo e ngaahi kōlomú, ʻo kau ai hono fili e ngaahi lēsoni ki he Sāpaté mo palani e ngaahi ʻekitivitī lolotonga e uiké. ʻOku ui mo vaheʻi e kau taki ʻo e kalasí mo e kōlomú ʻi he malumalu ʻo kinautolu ʻoku nau maʻu ʻa e ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí; ko ia ʻoku nau maʻu ai ʻa e mafai ke tatau mo fakamālohia ʻa e toʻu tupu kehé. ʻOku nau muimui ki he sīpinga ʻa e Fakamoʻuí mo ako ke ngāue ʻo hangē ko ʻEne ngāué mo tokoni ʻo hangē ko ia naʻá Ne faí.

Ngaahi Faingamālie Fakatakimuʻa Maʻá e Toʻu Tupú

ʻOku kamata ʻa e tuʻunga fakatakimuʻá ʻi ʻapi. “ʻOku kamata hono fakahoko hotau fatongia ki he ʻOtuá ko e mātuʻa mo e kau takí ʻi hono tā ha sīpinga—ʻo moʻui ʻaki maʻu ai pē mo faivelenga e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e ongoongoleleí ʻi ʻapi” ko e ako ia ne fai ʻe ʻEletā Lōpeti D. Heili ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá. “ʻOku fie maʻu heni ʻa e faivelenga mo e fakaʻutumauku he ʻaho kotoa.”4 Ngaahi mātuʻa, akoʻi e tokāteline ʻo Kalaisí. ʻOku nau tokoni ki he toʻu tupú ke fokotuʻu mo aʻusia e ngaahi taumuʻá. ʻOku tokoniʻi ʻe he Fakalakalaka Fakatāutahá mo e Fatongia ki he ʻOtuá e toʻu tupú ke fakamālohia ʻenau fakamoʻoni kia Sīsū Kalaisí, mateuteu ke fakahoko mo tauhi e ngaahi fuakava toputapú, mo fakakakato honau ngaahi ngafa fakalangí mo e ngaahi fatongia ʻi he familí, ʻi ʻapí, mo e Siasí.

ʻI he lotú, ʻoku lava ke tokoni e kau taki ʻo e Lakanga Taulaʻeiki Faka-ʻĒloné mo e Kau Finemuí ke mahino ki he toʻu tupu ʻoku nau hoko ko e kau palesitenisī fakakalasí mo fakakōlomú honau ngaahi fatongia toputapú mo fua honau fatongiá ke tanumaki mo fakamālohia e toenga ʻo e kōlomú mo e kalasí.

ʻI heʻetau hoko ko e kau taki he kakai lalahí, ʻoku tau teuteuʻi e toʻu tupú ke nau tataki e ngaahi fakataha fakakōlomú mo fakakalasí mo e ngaahi ʻekitivitī ʻo e Mutualé. ʻOku tau fakataha mo e toʻu tupú ʻi he ngaahi fakataha fakapalesitenisií lolotonga ʻenau fakakaukauʻi ha ngaahi founga ke tokoni ai kiate kinautolu ʻoku nau faingataʻaʻiá, ke fakakau kotoa e toʻu tupú ʻi he ngaahi lēsoni he Sāpaté, mo palani ha ngaahi ʻekitivitī, ngaahi ngāue tokoni, kemi, mo e ngaahi konifelenisi ʻa e toʻu tupú.

ʻOku tau fakalotolahiʻi e kau palesitenisī ʻo e toʻu tupú ke nau tokoni ki he kōlomú mo e kau mēmipa ʻo e kalasí hono kotoa ke nau kau ʻi he tafaʻaki kotoa ʻo e ngāue ʻo e fakamoʻuí, ʻo kau ai ʻa e ngāue fakafaifekau ʻa e kāingalotú, pukepuke ʻo e kau uluí, fakamālohia ʻo e kau māmālohí, ngāue fakatemipalé mo e hisitōlia fakafāmilí, pea mo hono akoʻi ʻo e ongoongoleleí.5 ʻOku tokoni ʻa e au palesitenisī ʻo e toʻu tupú ki he kau talavoú mo e kau finemuí ke nau ʻilo ʻa e fiefia mo e tāpuaki ʻo e ngāue ʻi he huafa ʻo e Fakamoʻuí mo fafanga ʻEne fanga sipí.

ʻOku ʻikai fekauʻaki e ngāue ʻa e kau takí ia mo e teuteuʻi ke fakaʻofoʻofa ha ʻū lauʻi pepa ke tufa pe ko hano fai ʻo ha lēsoni fonu ʻi he ngaahi moʻoni meʻá. Ko e ngāue ʻa e kau takí ke tokoniʻi e kau talavoú mo e kau finemuí ke nau ako mo fakaʻaongaʻi e ngaahi tefitoʻi moʻoni te ne tokoniʻi kinautolu ke nau tataki ʻi he founga ʻa e Fakamoʻuí. Ko ʻeni e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻe fā ko iá.6

Teuteu Fakalaumālié

ʻĪmisi
Family members sitting in the living room or family room of their home. They are reading the Church magazines.

Tokoni ke mahino ki he toʻu tupú ʻa e mālohi ʻo ʻenau teuteu fakalaumālie fakatāutahá. Akoʻi kinautolu ke nau ngāueʻi ʻenau tuí ʻi he ngaahi fuakava ʻoku nau fai ʻi he ouau ʻo e sākalamēnití. ʻOku hoko ʻenau loto vēkeveke ke toʻo kiate kinautolu e huafa ʻo Kalaisí, ke manatu kiate Ia, mo tauhi ʻEne ngaahi fekaú ke nau feʻunga ai ke ʻiate kinautolu maʻu ai pē ʻa e takaua ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní. ʻOku ʻikai ke nau tuenoa ʻi heʻenau ngāué ʻi he taimi ʻoku nau lava ai ʻo maʻu, fakatokangaʻi, mo talangofua ki he ueʻi ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní.

ʻOku nau teuteu fakalaumālie ʻo fakafou ʻi heʻenau fekumi ki ha tākiekina ʻi he lotu fakamātoato mo e fekumi ki ha tali ʻi he ngaahi folofolá. ʻOku nau tuiaki ke tauhi e ngaahi fekaú koeʻuhí ke lea ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní kiate kinautolu ʻi honau lotó mo e ʻatamaí ke nau ongoʻi mo ʻiloʻi ʻapē ʻa kinautolu ʻoku fie maʻu ʻenau tokoní mo e meʻa te nau lava ʻo fakahokó. ʻOku nau ongoʻi ʻa e ʻofa haohaoa ʻa Kalaisí kiate kinautolu takitaha ʻi he kalasí pe kōlomú.

ʻOku foaki ʻe he teuteu fakalaumālié ʻa e loto falala ki he toʻu tupú ko e fakafofonga kinautolu ʻa e ʻEikí pea ʻoku nau fai ʻa e fekau ʻa e ʻEikí (vakai ki he T&F 64:29).

Kau ʻi he Ngaahi Fakataha Alēleá

Akoʻi e toʻu tupú ki he tefitoʻi hokohoko mo e mālohi maʻu fakahā ʻo e ngaahi fakataha alēleá ʻi heʻenau kau atu ʻi he founga kuo fokotuʻutuʻu fakalangi ʻo fakafou ʻi hono puleʻi ʻo e Siasi ʻo e ʻEikí mo hono faitāpuekina ʻo e fakafoʻituituí mo e ngaahi fāmilí.7 Ko e Fakataha Kōmiti Toʻu Tupu ʻa e Kau Pīsopelikí mo e fakataha fakapalesitenisī fakakalasí mo fakakōlomú ʻa e fakataha alēlea ʻoku ako ai ʻe he toʻu tupú honau ngaahi fatongiá mo fakafatongiaʻi ai kinautolu ke tokoni ki he niʻihi kehé.

Kau Mēmipa ʻo e Fakataha Alēleá:

  • ʻOku nau uouongataha mo muimui ki he fakahinohino ʻa e kau taki lakanga fakataulaʻeikí ʻoku nau maʻu ʻa e ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí.

  • ʻOku nau vahevahe ʻenau ngaahi fakakaukaú ʻi ha laumālie ʻo e angatonu, māʻoniʻoni, tuí, angamaʻa, faʻa kātaki, manavaʻofa, mo e feʻofaʻaki fakatokouá.

  • Ngāue fakataha, ke palani e meʻa te nau fai ke tokoni kiate kinautolu ʻoku fie maʻu tokoní.

Tokoni ki he Niʻihi Kehé

ʻOku taki ʻa e toʻu tupú ʻi he founga ʻa e Fakamoʻuí ʻi he taimi ʻoku nau tokoni ai ʻi he ʻofa mo e angaʻofá. Ne akoʻi ʻe Siosefa Sāmita: “ʻOku ʻikai ke ʻi ai ha meʻa ia kuo faʻufaʻu ke ne taki ʻa e kakaí ke siʻaki ʻenau angahalá ka ko hono puke honau nimá, pea tokangaʻi kinautolu ʻi he loto ʻofa. Ka fakahaaʻi ʻe he kakaí ha kihiʻi anga-lelei mo ha ʻofa kiate au, hono ʻikai ko ha mālohi lahi ia ʻoku hū ki hoku ʻatamaí.”8

Naʻe akoʻi ʻe he Fakamoʻuí ʻa hono mahuʻinga fau ʻo e ngaahi laumālie kotoa pē (vakai ki he T&F 18:10–15). Tokoni ke mahino ki hotau toʻu tupú ʻa e moʻoni nāunauʻia ne feilaulauʻi ʻe Sīsū Kalaisi ʻEne moʻuí pea fakaʻatā ʻa e halá ke tau lava ai ʻo foki hake kiate Ia. ʻI hono fakahoungaʻi ʻo e meʻa kuó Ne fakahokó, ʻoku kakapa atu ʻa e kau tamaioʻeiki moʻoni ʻa e ʻEikí mo tokoni ʻi he angaʻofa ki he kau talavou mo e kau finemui kotoa pē, ʻa ia ne feilaulauʻi ai ʻe he Fakamoʻuí e meʻa kotoa maʻanautolu.

Akoʻi ʻa e Ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí

Tokoni ki he kau talavoú mo e kau finemuí ke nau fakatokangaʻi ʻa e ngaahi faingamālie ke akoʻi ai ʻa e ongoongoleleí mo mahino kiate kinautolu ko e faiako mahuʻinga tahá ʻenau sīpingá. ʻI hono moʻui ʻaki ʻe he toʻu tupú e ngaahi lea ʻa e kau palōfitá mo tauhi e ngaahi tuʻunga moʻui ʻi he Ki Hono Fakamālohia ʻo e Toʻu Tupú, ʻoku nau taki ai ʻi he founga ʻa e Fakamoʻuí. ʻI heʻenau angatonu ki heʻenau ngaahi leá mo e ngāué, ʻoku nau fakahaaʻi ai ʻa e ʻuhinga ʻo e ākonga moʻoni ʻa Sīsū Kalaisí. ʻOku nau tuʻu ko ʻEne kau fakamoʻoni taʻemālualoi. Pea ʻi heʻenau fai ha fakamoʻoní, tokoni ke faiako ʻi ha lēsoni he Sāpaté, pe vahevahe ʻa e moʻoni ʻo e ongoongoleleí mo honau ngaahi kaungāmeʻá, ʻe fakafonu kinautolu ʻaki ʻa e Laumālié pea ʻe ʻi ai e mālohi fakauluí ʻi heʻenau ngaahi leá.

Tataki ʻi he Founga ʻa e Fakamoʻuí

Ke taki ʻi he founga ʻa e Fakamoʻuí ko ha faingamālie toputapu ia ʻe fie maʻu ai e toʻu tupú ke nau fai honau lelei tahá ʻi heʻenau ngāue maʻá e ʻEikí ʻi ʻapi, ʻi he Siasí, pea ʻi he koló. ʻOku hoko ʻa e kau talavou mo e kau finemui ʻoku nau taki ʻi he founga ʻa e Fakamoʻuí ko e pōpoaki ia ʻo e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí, ko e tali ki ha lotu ha taha, ko e kau ʻāngelo ʻoku nau tokoni kiate kinautolu ʻoku fie maʻu tokoní, mo e maama ʻa Kalaisí ki he māmaní.

Maʻuʻanga Fakamatalá

  1. David A. Bednar, “Youth and Family History,” lds.org/youth/family-history/leaders.

  2. Tohi mei he mokopuna ʻo Carol F. McConkie, 13 Māʻasi, 2015.

  3. Tohi Tuʻutuʻuni Fika 2: Ko Hono Puleʻi ʻo e Siasí (2010), 3.1.

  4. Robert D. Hales, “Ko Hotau Fatongia ki he ʻOtuá: Ko e Misiona ʻo e Mātuʻá mo e Kau Takí ki he Toʻu Tangata Kei Tupu Haké,” Liahona, Mē 2010, 95.

  5. Vakai ki he Tohi Tuʻutuʻuni Fika 2, 5.

  6. Vakai ki he Tohi Tuʻutuʻuni Fika 2, 3.2.

  7. Vakai ki he Tohi Tuʻutuʻuni Fika 2, 4.1.

  8. Ngaahi Akonaki ʻa e Kau Palesiteni ʻo e Siasí: Siosefa Sāmita (2007), 394, 428.