2017
Gordon B. Hinckley: Usa ka Propeta sa Kamasaligon ug Panan-awon
January 2017


Gordon B. Hinckley:Usa ka Propeta sa Kamasaligon ug Panan-awon

Sa inyong pagtuon sa Mga Pagtulun-an sa mga Presidente sa Simbahan: Gordon B. Hinckley sa priesthood ug Relief Society niining tuiga, inyong makat-unan gikan sa propeta ang walay kinutuban nga kamasaligon, gugma, ug panglantaw.

Imahe
President Gordon B. Hinckley with cane

“Nagtanom ko og pipila ka kahoy sa matag tingpamulak,” si Presidente Gordon B. Hinckley mirecord sa iyang journal sa edad nga 82. “Sa akong hunahuna nahimo ko kana sa dili moubos sulod sa 50 ka tuig nga milabay. … Adunay maanindot kaayong butang bahin sa usa ka kahoy. Magsugod kini sa gamay kaayo ug magtubo sulod sa mga panahon. Maghatag kini og kalandong gikan sa kainit sa ting-init. Mamunga kini og lamian nga bunga. Nagdala kini og dalaygon kaayong proseso sa photosynthesis. … Ang kahoy usa sa dalaygon nga gilalang sa Labawng Makagagahum.”1

Si Presidente Hinckley mipadayon sa pagpananum og mga kahoy hangtud sa pangidaron nga 90. Sa daghang paagi, ang iyang gugma alang sa pagtanum makita diha sa iyang pagpangalagad isip usa ka Apostol ug isip Presidente sa Simbahan. Kon magtanum siya, nagpahayag kini sa kamasaligon, usa ka kinaiya nga nahimo usab nga kabahin sa iyang mga pagtulun-an ug sa iyang inter-aksyon sa uban. Giamumahan niya ang matag kahoy, sama sa iyang gibuhat sa matag tawo. Ug siya naglantaw og halayo ngadto sa kaugmaon, naglantaw unsay modangat sa mga kahoyo—sama nga siya nakakita sa mahangturong potensyal sa matag tawo ug sa katapusang umaabut sa buhat sa Dios.

“Aduna Kitay Daghang Rason aron Magmasaligon.”

Imahe
President Gordon B. Hinckley at the pulpit

“Masaligon ako.” Si President Hinckley kanunayng namahayag: “Ang akong pangamuyo mao nga hunungon na nato ang pagpangita og mga bagyo ug tagamtamon sa hingpit ang silaw sa adlaw.”2 Ang iyang kamasaligon mas nagkalawom kay sa pagbaton og masaligong panglantaw bisan tuod og iya kanang naugmad. Ang labing dako nga tinubdan sa iyang kamasaligon—ang tinubdan nga nakahimo niining usa ka gahum—mao ang iyang hugot nga pagtuo sa Dios ug ang iyang pagpamatuod sa plano sa Dios alang sa kalipay ug kaluwasan sa Iyang mga anak.

Usa sa makita nga masaligon si Presidente Hinckley mao ang iyang ligdong nga pagtuo nga “Ang mga butang magmaayo ra.”3 Kana nga mga pulong, matud ni Elder Jeffrey R. Holland sa Korum sa Napulog Duha ka mga Apostoles, “maoy labing binalik-balik nga pasalig ni Presidente Hinckley ngadto sa mga pamilya, mga higala, ug mga kaubanan. ‘Padayon lang og sulay,’ siya moingon. ‘Magmatuohon. Magmalipayon. Ayaw pagpakawala sa paglaum. Ang mga butang magmaayo ra.’”4

Kini nga mensahe bisan pa, dili lamang alang sa uban. “Mosulti ko niana sa akong kaugalingon sa matag buntag,” si Presidente Hinckley misulti sa usa ka kongregasyon. “Kon imong buhaton ang imong pinakamaayo, mosalir ra kining tanan. Ibutang ang imong pagsalig diha sa Dios, ug padayon sa unahan uban sa hugot nga pagtuo ug pagsalig diha sa umaabut. Ang Ginoo dili mobiya kanato.”5

Ang kamasaligon ni Presidente Hinckley mipatunhay kaniya pinaagi sa mga pagsulay, mga pagbati sa kakulang, ug bug-at nga palas-anon. Ug iyang gibarugan ang iyang pagtuo nga “ang mga butang magmaayo ra” bisan kon nasinati niya ang mga kalisud ug kasagmuyo, kahiubos ug kamingaw.

Sa iyang kamasaligon, si Presidente Hinckley wala mopaminus sa mga problema. Mipasabut siya: “Daghan na ko og nakitang butang niining kalibutan. … Naadto na nako ang mga dapit diin adunay mga gubat ug ang kasilag lisud tangtangon sa kasingkasing sa mga tawo. Nakita nako ang grabe gayud nga kawad-on nga nahitabo sa daghang kayutaan. … Nagsud-ong ko uban sa kabalaka sa nagka-ubos nga moral sa atong katilingban.

“Ug gani ako usa ka masaligon. … Anaa kanako ang yano ug balaan nga pagtuo nga ang matarung magmadaugon ug ang kamatuoran mopatigbabaw.”6

Atol sa usa ka interbyu sa New York Times nga reporter sa Nauvoo, Illinois, USA, si Presidente Hinckley miila sa pagkuyanap sa mga trahedya, ug mga problema, ug dayon iyang gihulagway ang iyang gugma sa kasaysayan sa Simbahan aron sa pagtudlo mahitungod sa kamasaligon:

“Aduna kitay daghang rason aron magmasaligon.” … Tan-awa ang Nauvoo. Tan-awa unsa ang ilang gitukod dinhi sulod sa pito ka tuig ug dayon mibiya. Apan unsa ang ilang gihimo? Nanghigda ba sila ug nangamatay? Wala! Mipadayon sila sa pagtrabaho! Mibalhin sila sa pikas bahin sa kalibutan tabok sa konteninte ug mitikad sa yuta sa deserto ug mipamuswak niini sama sa rosas. Niana nga pundasyon kining simbahan milambo ngadto sa dako nga tibuok kalibutan nga organisasyon nga nag-apekto alang sa kaayuhan sa mga kinabuhi sa katawhan sa kapin na sa 140 ka nasud. Kamo, dili molambo gumikan sa pagkanegatibo o pagkahinawayon. Tan-awa uban sa pagkamasaligon, lihok uban sa hugot nga pagtuo, ug mahitabo ang mga butang.”7

Ang kamasaligon ni Presidente Hinckley nakaimpluwensya usab sa iyang kamaayong mopasiaw—makalingaw, makahimuot nga pakigrelasyon sa uban. Usa ka higayon nakapuyo siya uban sa usa ka presidente sa stake kansang pamilya nanimuyo sa karaan nga eskwelahan nga ilang gihimo nga usa ka balay. Nianang gabii, ang klasehanan maoy nagsilbing kwarto ni Presidente Hinckley. Pagkasunod adlaw komperensya sa stake, mipasiaw siya, “kadaghan na kong nakatulog sa klasehanan sa una pero—dili sa higdaanan.”8

“Ang Atong Pagpakabana Kinahanglan Kanunayng Anaa sa Indibidwal”

Sa iyang unang pakigpulong sa kinatibuk-ang komperensya isip Presidente sa Simbahan, si Presidente Gordon B. Hickley daghan kaayo og gipamulong mahitungod sa paglambo sa Simbahan. “Nagkaanam kita sa pagkahimong tibuok kalibutan nga katilingban,” siya miingon. Dayon mipasabut siya niining mahinungdanong baruganan: “Apan ang atong mga interes ug hunahuna kinahanglan kanunay anaa sa indibidwal. …

“… kita nagsulti kabahin sa mga numero, apan ang tanan natong mga paningkamot kinahanglan ipahinungod sa pagpalambo sa indibidwal.”9

Samtang sakop sa Korum sa Napulog Duha ka mga Apostoles, si Presidente Hinckley mibiyahe ngadto sa pipila ka pinakahilit nga mga dapit sa kalibutan, lakip na sa mga lugar nga dunay gubat, aron sa pagpangalagad ngadto sa mga indibidwal. Walay grupo nga layo kaayo o gamay kaayo alang sa iyang pagtagad. Padayon siyang mihimo niini isip Presidente sa Simbahan, mibiyahe og sobra sa usa ka milyon nga milya ngadto sa kapin 60 ka mga nasud, usahay makighimamat sa dagkong mga grupo, usahay sa ginagmay lang.

Imahe
President and Sister Hinckley in Hong Kong

Background © iStock/Thinkstock; wala: gilitratuhan ni Busath Photography; tuo: gilitratuhan sa China pinaagi ni Gerry Avant, Deseret News; tuo sa ubos: paglitrato sa kabubut-on sa Church History Library and Archives

Niadtong 1996, si Presidente ug Sister Hickley mihimo og 18 ka adlaw nga pagbiyahe ngadto sa walo ka mga nasud sa Asia ug sa Pacific. Nagsugod sa Japan ug madasigong mibiyahe, nahimamat nila ang liboan ka mga tawo nga mipuno sa kada lugar nga adtoan. “Emosyunal kini nga kasinatian alang kanako,” mirekord si Presidente Hinckley samtang didto pa sa Korea. “Akong nakita ang mga butang nga panagsa ra kaayo nakong gipangandoy sa dihang miabut ko sa unang higayon dinhi niadtong 1960.”10 Niini nga biyahe siya mipahinungod sa Hong Kong China Temple.

Ang katapusan nga na-iskedyul mao ang Pilipinas. Human sa pagpakigpulong ngadto sa 35,000 ka tawo didto sa Manila, si Presidente Hinckley mirekord, “Nagbarug ko nga mikaway-kaway ngadto nila uban sa dakong pagbati sa akong kasingkasing. Mibiya mi nga luhaan ang mga mata.” Sa sayo pa nianang adlawa mibalik siya ngadto sa lugar diin, niadtong 1961, mihalad siya og usa ka pagpahinungod nga pag-ampo aron masugdan ang misyonaryo nga buhat sa Pilipinas. “Nakakaplag mi og usa lang ka lumad nga Pilipino nga miyembro,” siya miasoy. “Gikan nianang usa ka miyembro sa Simbahan mitubo hangtud sa kapin sa 300,000 ka miyembro.”11

Sa dihang ang mga Hinckley misugod sa biyahe pauli, nahibaloan nila nga ang eroplano magpatubil didto sa isla sa Saipan. Nangutana si Presidente Hinckley kon aduna bay mga misyonaryo sa Saipan ug gisultihan nga adunay pipila lang. Bisan og anaa siya sa katapusan sa makaluya nga biyahe, gusto niyang mahimamat kadto nga mga misyonaryo: “mihangyo ko nga pahibaloon sila nga molanding mi sa Saipan sa mga alas 7:00 sa gabii ug mogawas sa airport aron makigkita kanila.”

Mga usa ka oras didto sa Saipan, 10 ka mga misyonaryo ug mga 60 ka mga miyembro sa Simbahan miadto aron sa pagsugat sa mga Hinckley. “Migakos sila kanamo,” mirekord si Presidente Hinckley. “Mapasalamaton sila nga nakakita kanamo, ug mapasalamaton kami nga nakakita kanila. Gamay lang kaayo ang panahon nga among nagahin uban kanila kay mubo ra man ang panahon nga gikinahanglan sa pagpatubil sa eroplano. Nagbilin kami sa among panalangin kanila ug mibalik na sa eroplano.”12

Laing tipikal nga ehemplo ni Presidente Hinckley sa pagkamaamumahon alang sa usa ka indibidwal nga nakita panahon sa 2002 Winter Olympics, nga gipahigayon didto sa Salt Lake City, Utah. Hapit kada adlaw nakighimamat siya sa mga presidente, ambassador, ug sa uban nga mga importanting mga tawo. Usa ka adlaw, sa wala pa magsugod ang miting uban sa presidente sa Germany, nahimamat niya ang 13-anyos nga batan-ong babaye sa iyang adlawng natawhan. “Nag-antus [siya] gikan sa aplastic anemia, usa ka seryuso nga sakit,” siya mirekord. Nindot kaayo ang among panag-istorya. … Misulti ko niya nga kami mohinumdom kaniya sa among mga pag-ampo.”13

Si Presidente Hinckley adunay espesyal nga gugma alang sa mga bata ug kabatan-unan sa Simbahan, ug mao usab ang ilang gibati ngadto kaniya. Human madungog ang iyang pagpamulong sa Brazil, usa ka batan-ong babaye ang mipahayag: “Nabati nako ang Espiritu sa Dios nga kusog kaayo. Sa dihang si Presidente Hinckley hapit na motapus sa iyang pakigpulong, miingon siya ngari kanamo, “Mahimo kamong mobiya dinhi, mopauli, ug makalimot sa tanan nga akong gisulti dinhi karong adlawa, apan ayaw kalimti nga gihigugma ko kamo.’ Ako dili gayud makalimot niadtong mga pulonga.”14

Imahe
President and Sister Hinckley

Background © iStock/Thinkstock; wala: gilitratuhan ni Busath Photography; tuo: gilitratuhan sa China pinaagi ni Gerry Avant, Deseret News; tuo sa ubos: paglitrato sa kabubut-on sa Church History Library and Archives

Ang asawa ni Presidente Hinckley, si Marjorie, mao ang kauban ug tig-impluwensya sa iyang pagpakabana alang sa mga indibidwal. Siya mirekord: “Tanan niyang nailhan ingon og mahigugma kaniya tungod kay siya adunay tinuod nga kaikag sa katawhan Nagpakabana siya sa ilang mga problema ug sa ilang mga panginahanglan. Pagkabulahan nako nga nakaangkon sa ingon nga kompanyon.”15

Pagdako na sa ilang lima ka mga anak, ang mga Hinckley sa kasagaran magkuyog sa pagbiyahe, ug si Sister Hinckley motabang inubanan sa gugma sa tibuok kalibutan. Kon mahimamat niya ang mga misyonaryo, sa kanunay suprisahon niya og tawag sa telepono ang mga ginikanan inig uli niya sa panimalay. Aduna usab siyay gasa sa pagsabut sa daghang tawo. “Si [Marge] kahibalo unsaon sa pagsulti ang mga butang nga ikahimuot ug makatabang sa katawhan,” mirekord si Presidente Hinckley human sa usa ka regional nga komperensya. “Tanan kami nagsangyaw samtang siya yano rang makig-istorya kanila.”16

Atol sa haya ni Presidente Hinckley, ang usa sa iyang magtatambag, si Presidente Henry B. Eyring milista og pipila sa mga kontribusyon ni Presidente Hinckley. Unya iyang naobserbaran nga ang tanan niini nga kontribusyon adunay usa ka butang nga komon:

“Sa kanunay kini naghatag sa mga indibidwal og kahigayunan. Ug kanunay siyang maghunahuna niadtong gamay ra og kahigayunan, ang ordinaryong tawo nga nakigbisog sa kalisud sa matag adlaw nga pagpuyo ug sa mga hagit sa pagsunod sa ebanghelyo ni Jesukristo. Kadaghanan iyang itapion ang iyang tudlo sa akong dughan kon ako mosugyot ug moingon,‘Hal, nahinumdum ka ba sa usa ka tawo nga naningkamot?’”17

Imahe
President Hinckley with youth

Panan-awon alang sa Umaabut

Konektado sa kamasaligon ni Presidente Hinckley ug sa iyang pagtutok sa mga indibidwal mao ang iyang propetikanhon nga panan-awon sa umaabut. Kon sabton og maayo, kana nga panan-awon may kalabutan sa mga templo. Ang mga ordinansa sa templo, nga gipasabut gayud ni Presidente Hinckley, mao “ang labing taas nga mga panalangin nga ikatanyag sa Simbahan.”18

Sa dihang nahimo siya nga Presidente sa Simbahan niadtong 1995, adunay 47 ka magamit nga templo sa tibuok kalibutan. Ubos sa iyang pagpangulo, ang Simbahan milabaw sa doble kini nga gidaghanon lapas lang og gamay sa lima ka tuig. Ang iyang panan-awon kalabut sa mga templo klaro ug dayag kaayo, apan ang tibuok katuyoan mao ang pagpanalangin sa tinagsa nga indibidwal.

Ang inspirasyon alang niining bag-ong kapanahunan sa pagtukod og templo miabut niadtong 1997 sa dihang si Presidente Hinckley miadto sa Colonia Juarez, Mexico, aron sa pagsaulog sa ika-100 nga anibersaryo sa usa ka eskwelahan nga gipanag-iya sa Simbahan. Pagkahuman, atol sa taas, abug kaayo nga pag-drive, naghinuktok siya. “Adunay kahilum,” nakahinumdom ang iyang secretary, si Don H. Staheli. “Ug unya, sa akong pagsabut niini, ang pagpadayag misugod sa pag-abut. Naghunahuna siya mahitungod sa mas gagmay nga mga templo sa miagi, apan lahi na nga paagi ang iyang nahunahunaan karon.”19

Sa kaulahian si Presidente Hinckley mihulagway sa proseso: “misugod ko sa pagpangutana sa akong kaugalingon unsa kahay buhaton aron makabaton og usa ka templo kining mga tawhana. … Sa akong pagpamalandong niini, may misantop sa akong hunahuna nga … makatukod kita sa tanang mahinungdanong mga elemento sa usa ka templo sa gamay nga building … akong gi-sketch ang plano. … Ang tibuok hulagway miabut sa akong hunahuna nga tin-aw kaayo. Mituo ko sa tibuok kong kasingkasing nga usa kadto ka inspirasyon, nga kini usa ka pagpadayag gikan sa Ginoo. Mipauli ko sa balay ug nakig-istorya sa akong mga magtatambag mahitungod niini, ug sila miaprubar niini. Dayon gipresentar nako kini ngadto sa Napulog Duha, ug sila miaprubar niini.”20

Upat ka bulan human niana sa kinatibuk-ang komperensya, si Presidente Hinckley mihimo sa makasaysayanon nga pagpahibalo nga ang Simbahan magsugod sa pagtukod og mga gagmay nga templo sa mga dapit diin walay igong gidaghanon sa mga miyembro aron makapasar sa dagko nga templo. “Determinado kami … nga modala sa mga templo ngadto sa katawhan ug hatagan sila sa matag oportunidad alang sa bilihong mga panalangin nga moabut pag-adto sa templo,” miingon siya.21

Sa sunod nga kinatibuk-ang komperensya, si Presidente Hinckley mihimo og laing makasaysayan nga pahibalo, nag-ingon nga ang plano magpadayon sa 100 ka mga templo nga magamit sa pagtapos sa tuig 2000. “Naglihok kita sa kapaspason nga ingon og wala pa nato makita sa una,” mipahayag siya.22 Sa dihang siya mireport sa kauswagan sa pagtukod sa mga building sa templo niadtong Abril 1999, migamit siya sa pamilyar nga mga pulong: “Kini usa ka dako nga buluhaton uban sa daghang mga problema, apan bisan unsa pa kalisud, ang tanan mahimo ra ug ako nakasiguro nga kita makakab-ot sa atong tumong.”23

Imahe
President Packer, President Hinckley, Elder Andersen at the Boston Massachusetts Temple

Background © iStock/Thinkstock; wala: gilitratuhan ni Busath Photography; tuo: gilitratuhan sa China pinaagi ni Gerry Avant, Deseret News; tuo sa ubos: paglitrato sa kabubut-on sa Church History Library and Archives

Niadtong Oktubre 2000, si Presidente Hinckley mibiyahe ngadto sa Boston, Massachusetts, USA, aron sa pagpahinungod sa ika 100-nga templo—usa sa 21 nga iyang napahinungod niana nga tuig sa upat ka kontinente. Dapit sa katapusan sa iyang kinabuhi, 124 ka mga templo ang nahuman ug laing 13 ang gipahibalo nga gitukod pa.

Ang panan-awon ni Presidente Hinckley alang sa umaabut miaghat kaniya sa pagtinguha og inspirasyon mahitungod sa laing paagi sa pagpanalangin sa mga anak sa Dios. Nagsubo siya sa mga pag-antus ug kawad-on nga iyang nakita, busa siya midumala og usa ka halapad nga ekspansyon sa buhat sa humanitarian sa Simbahan, labi na niadtong dili mga miyembro sa Simbahan. Gipasiugdahan usab niya ang Perpetual Education Fund aron matabangan ang mga miyembro sa Simbahan sa mga nasud nga hilabihan ang kawad-on. Gikan niini nga pundo, makahulam sila aron ikabayad sa ilang edukasyon nga ilang gikinahanglan aron makaangkon og mas maayo nga panarbaho, nga makatabang nila sa pagbugto sa mga kadena sa kawad-on ug mamahimong self-reliant. Sa 2016, kapin sa 80,000 ka mga indibidwal ang nakadawat og oportunidad sa edukasyon o pagbansay nga nahimong posible pinaagi sa mga pagpahulam pinaagi niining pundo.

Imahe
President Hinckley in Ghana

Daghan ang mga ehemplo sa propetikanhong panan-awon ni Presidente Hinckley, sama sa “Ang Pamilya usa ka Pamahayag Ngadto sa Kalibutan” ug lakip na ang pagtukod sa Conference Center, Mga Pagtulun-an sa mga Presidente sa Simbahan: Gordon B. Hinckley.

“Ang Akong Pagpamatuod”

Pipila ka mga adlaw sa wala pa ang iyang ika-91 nga adlawng natawhan misulat si Presidente Hinckley: “Wala na ko magkinahanglan nga magtanum pa og dugang, apan akong buhaton. Mao kini ang akong kinaiyahan.”24 Bisan sa iyang pangidaron, batan-on man nga misyonaryo o 97 anyos nga propeta, ingon niana ang iyang kinaiyahan magpalig-on sa linghod nga mga pagpamatuod diha kasingkasing sa mga tawo sa kalibutan. Nagserbisyo siya sulod sa 20 ka tuig nga sakop sa Korum sa Napulog Duha ka mga Apostoles. Nakaserbisyo siya sulod sa 14 ka tuig nga usa ka magtatambag sa Unang Kapangulohan. Sa dihang nahimo siyang Presidente sa Simbahan sa edad nga 84, nangulo siya niini sa hapit 13 ka tuig nga padayon ang paglambo.

Sa mahinungdanong panahon sa kinabuhi ni Presidente Hinckley ang tibuok kinabuhi nga pagserbisyo mao ang iyang pagpamatuod ni Jesukristo ug sa Iyang gipahiuli nga ebanghelyo pinaagi ni Propeta Joseph Smith. Sa usa ka pakigpulong sa kinatibuk-ang komperensya nga giulohan og “Ang Akong Pagpamatuod,” siya mipahayag sa mosunod nga pagsaksi, gipamulong ang ubang bahin niini inubanan sa mga luha:

“Sa tanang mga butang nga ako mibati og kamapasalamaton niining buntaga, usa ang mipatigbabaw. Kana mao ang buhi nga pagpamatuod ni Jesukristo. …

“Siya ang akong Manluluwas ug Manunubos. Pinaagi sa paghatag sa Iyang kinabuhi diha sa kasakit ug dili matukib nga pag-antus, mipaubos Siya aron ibayaw ako ug ang matag usa kanato ug ang tanang anak sa Dios nga mga lalaki ug mga babaye gikan sa kinalawman nga mahangturon nga kangitngit nga nagsunod sa kamatayon. …

“Siya ang akong Dios ug ang akong Hari. Gikan sa kahangturan hangtud sa kahangturan, Siya maghari ug mamuno isip Hari sa kaharian ug Ginoo sa kaginoohan. Ang Iyang kagamhanan walay katapusan. Ang Iyang himaya walay kangitngit. …

“Mapasalamaton, ug inubanan sa walay iban nga gugma, ako mosaksi niining mga butanga sa Iyang Balaan nga ngalan.”25

Mubo nga mga sulat

  1. Gordon B. Hinckley journal, Mar. 22, 1993.

  2. Gordon B. Hinckley, Standing for Something: Ten Neglected Virtues That Will Heal Our Hearts and Homes (2000), 101.

  3. Mga Pagtulun-an sa mga Presidente sa Simbahan: Gordon B. Hinckley (2016), 81.

  4. Jeffrey R. Holland, “President Gordon B. Hinckley: Stalwart and Brave He Stands,” Ensign, Hunyo 1995, 4.

  5. Teachings: Gordon B. Hinckley, 339.

  6. Sa Conference Report, Okt. 1969, 113.

  7. Teachings of Gordon B. Hinckley (1997), 412.

  8. Journal, Nob. 4, 1973.

  9. Teachings: Gordon B. Hinckley, 298–99.

  10. Journal, Mayo 22, 1996.

  11. Journal, Mayo 30, 1996.

  12. Journal, Hunyo 30, 1996.

  13. Journal, Peb. 22, 2002.

  14. Sa “Ang Propeta Namulong ngadto sa Kabatan-unan,” In Memoriam: President Gordon B. Hinckley, 1910–2008 (suplemento ngadto sa Ensign, Mar. 2008), 15.

  15. Journal, Nob. 23, 1974.

  16. Journal, Mayo 14, 1995.

  17. Henry B. Eyring, sa Teachings: Gordon B. Hinckley, 202.

  18. Sa Teachings: Gordon B. Hinckley, 313.

  19. Don H. Staheli oral history transcript (2012), 85, Church History Library.

  20. Journal, Mar. 6, 1999. Kini nga salmot mao ang summary sa iyang pakigpulong sa unang pagpahinungod nga sesyon sa Colonia Juárez Mexico Temple. Si Presidente Hinckley nagkonsiderar sa konsepto sa gagmay nga templo sulod sa kapin 20 ka tuig (tan-awa sa Teachings: Gordon B. Hinckley, 33, 309–10).

  21. Gordon B. Hinckley, “Some Thoughts on Temples, Retention of Converts, and Missionary Service,” Ensign, Nob. 1997, 50.

  22. Teachings: Gordon B. Hinckley, 310.

  23. Gordon B. Hinckley, “Ang Buhat Magpadayon,” Ensign, Mayo 1999, 4.

  24. Journal, Hunyo 18, 2001.

  25. Teachings: Gordon B. Hinckley, 321–23.