2021
Faatoilalo ai Mea o le Lalolagi
Aperila 2021


Mataupu Faavae ma Feagaiga 37–40

Faatoilalo ai Mea o le Lalolagi

O mea o lenei lalolagi e le tatau ona faasalaveia a’u mai le usitaia o le afioga a le Atua.

Ata
man riding a bicycle in the city

Sa ou faaaluina le aoauli atoa i luga o lau uila, e alu atu mai le tasi pisinisi i le isi, ma saili se galuega.

Ata na tusia e Liam O‘Farrell

E tusa lava pe folafola mai ia i tatou faamanuiaga silisili, afai tatou te popole i mea o le lalolagi nai lo le finagalo o le Alii, o le a aveesea na faamanuiaga. O loo faaalia manino mai lenei mea e ala i le aafiaga o se tamalii i uluai aso o le Toefuataiga.

Sa avea James Covel o se auauna i se isi ekalesia mo le 40 tausaga, ae ina ua uma ona faalogo i le talalelei toefuataiina, sa ia “osifeagaiga ma le Alii o le a ia usiusitai i soo se poloaiga o le a tuu atu e le Alii ia te ia e ala mai ia Iosefa le Perofeta” (Mataupu Faavae ma Feagaiga 39, ulutala o le vaega). E ala mai ia Iosefa, na tau atu ai e le Alii ia Covel, “Faalogo mai i lo’u leo, lea ua fai atu ia te oe: Tulai ia ma papatiso, ma fufulu ese au agasala, ma valaau mai i lou igoa, ma o le a e maua ai lo’u Agaga, ma se faamanuiaga e matua tele lava e te lei iloaina lava” (Mataupu Faavae ma Feagaiga 39:10).

Ae ui i lea, na vave ona “teena e Covel le afioga a le Alii, ma toe foi atu ai i ana mataupu faavae sa i ai muamua ma tagata” (Mataupu Faavae ma Feagaiga 40, ulutala o le vaega). I le talanoa ai e uiga ia Covel, na fetalai ai le Alii e faapea “sa ia talia le afioga ma le fiafia, peitai sa vave lava ona faaosoosoina o ia e Satani; ma o le fefe i sauaga ma le popole i mea o le lalolagi ua mafua ai ona ia teena le afioga ”(Mataupu Faavae ma Feagaiga 40:2). Ona o lona popole i mea faalelalolagi, na aveesea ai e Covel le faamanuiaga na Ia folafola mai ia te ia e le Alii.

Pe e Tatau Ona Ou Nofo pe Alu?

I lo’u lava olaga, ua ou aoaoina ai e le tatau ona tatou faatagaina mea o le lalolagi e faalavelavea ai i tatou mai le usiusitai i le Alii. Sa ou ola ae i se aiga matagofie ma le alofa, lea sa aoaoina lelei ai i matou e ou matua i le talalelei, ma o le la alolofa mo i matou na atagia mai ai le alofa o le Tama Faalelagi mo Ana fanau.

I le 16 o o’u tausaga, sa valaaulia ai au ou te galue i se lafumanu i le Iunaite Setete, ma le ono mafai i se aso ona fausia loʻu lava fale iina. Na manaia lena mea ia te aʻu, talu ai o loʻu atunuu, o Netherlands, ua na o se tamai atunuu, tumu i tagata.

O le mea moni, o ou tuaa i le itu o lou Tama na taufai lagonaina uma se naunautaiga faapena e nonofo i se isi nofoaga. Sa latou siitia atu i Initonesia, lea sa avea muamua o se kolone a Holani. E mafai ona atoatoa lo’u malamalama i le mafuaaga. I Initonesia, e lelei le tau, e matagofie laufanua, ma e tele le avanoa. Na ia te au foi lagona ia na musuia ai o’u tuaa. Pe tatau ea ona ou tuua lou lava atunuu e saili le manuia ma se malaga faasolo?

I lena taimi o le faia o faaiuga, sa tuu mai ai e lou tama ia te au se kopi o se tusi na tusia ia te ia ma ona tuafafine i le tele o tausaga ua mavae e le latou Peresitene o le misiona, o Donovan van Dam. Sa fai atu Peresitene van Dam ia i latou e nonofo i Netherlands ma fausia ai le Ekalesia iina. Sa fai mai lou tama ia te au, sa ia filifili e faia lena lava mea. Ma talu ai o le igoa o le aiga o Boom sa i ai i le tusi, ua oo nei i lou taimi e saili ai le mea e fai.

I le aluga o tausaga ina ua mavae le Taua Lona Lua o le Lalolagi, o le toatele o tagata o le Ekalesia na malaga atu i Amerika ma Kanata. Sa i ai lava lena mea i le vaitau o le 1970, e ui lava i faamalosiauga mai taitai o le Ekalesia mo tagata ina ia nonofo i o latou lava atunuu ma faamalosia le Ekalesia lea sa latou nonofo ai. Sa ou faia foi ma le agaga tatalo le faaiuga e nofo ma atiina ae le Ekalesia i Netherlands, e aunoa ma le malamalama atoatoa i le uiga o lena faaiuga i le lumanai.

Faaiuga, Faaiuga

Ina ua maea lau aoga maualuga i le faaiuga o le vaitau o le 1970, sa faigata le tamaoaiga o Holani. Sa maualuga le pasene o tagata le faigaluega. I mea uma lava, na foliga le lelei. Sa faigata i le au faauu ona filifili poʻo le a le isi mea e fai.

Sa auauna atu lou tama o se peresitene o le paranesi. Mai lea taimi i lea taimi, sa ma talanoaina le ono mafai ai ona ou auauna atu ai i se misiona talai. Ioe, o se mea lelei lena e fai. Sa ou tulimatai atu i lena mea i lou olaga atoa.

Ae ou te lei iloa pe mafai faapefea e le auauna atu i se misiona ona fesoasoani ia te au e tausia ai lou aiga i le lumanai. Talu mai lava le taimi o o’u laitiiti, sa i ai pea ia te au se naunautaiga tele e saili la’u manamea ma fausia faatasi lo ma aiga.

Sa 17 ou tausaga i le taimi lena, ma sa ou le iloa po o le a le isi mea e sosoo ai, sa amata le isi vaega o la’u aoga. Ae ina ua mavae ni nai vaiaso, sa ou iloaina ai o lenei mataupu o le a le faafiafiaina ai au. Sa i ai au fesili pe o le a tuuina mai ai foi ia te au se galuega mautu. Sa ou mafaufau e tuua le aoga.

Sa le fiafia ou matua i lenei mea. Sa la fai mai ia te au e mafai ona ou tuua le aoga pe afai ua maua sa’u galuega. Atonu na la manatu o le a ou le mauaina se galuega ona o le faaletonu o tulaga tautupe. Sa ou faaaluina le aoauli atoa i luga o lau uila, e alu atu ai mai le tasi pisinisi i le isi. Na iu lava ina faafaigaluegaina au e se kamupani e galue i le latou faleteuoloa.

O La’u Fuafuaga

E ui lava ina sa ou filifilia lenei tofiga le tumau, ae sa i ai sa’u fuafuaga. O le a avea au ma se leoleo. O le faigaluega mo le malo o se auala mautu lea e tausia ai lou aiga i le lumanai ma o le a lelei mea uma.

Ou te manatua le aso na ou alu ai e sue ia suega ina ia ulu atu i le aoga faaleoleo. Sa ou alu i le nofoaafi i le taeao po ma faaalu le aso atoa i le faiga o soo se ituaiga o suega. I le faaiuga o le aso sa valaauina au i le ofisa. Sa latou fai mai sa pasi uma a’u suega ma e latou te mananao ia te au, ae ona sa 17 ou tausaga, sa ou laitiiti tele. Sa latou fai mai ou te toe taumafai i le isi tausaga.

Sa nutimomoia lou lalolagi, ma e oo mai lava i le fale sa ou mafaufau, “O le a le isi mea?” I le fale sa faalogologo mai lou tama i lou le fiafia ma ofoina le tuuina mai ia te au o se faamanuiaga. Sa ou faamoemoe o le a tau mai e le Alii ia te au o le a lelei mea uma ma o le a taliaina au i le aoga faaleoleo i se auala faavavega. Nai lo lena, na tau mai e le Alii ia te au afai o le a ou filifili e faamuamua o ia, o le a lava ma totoe meaai ma o le a i ai tupe e tausia ai lou aiga i le lumanai.

O Se Fuafuaga Sili Atu

Ata
map showing parts of Europe

O le tali mai i au tatalo, sa ou maua ai le tali lena, mo au, o le faamuamua o le Alii o lona uiga o le auauna atu i se misiona talai. Sa ou faamoemoe lava e faia lena mea ae ou te lei vaai i le ala o le a taitaiina atu ai le tasi laasaga i le isi. O le taimi nei ua ou iloa o le auauna atu i se misiona o le mea lea o le a ou faia, ma sa ou manao ia ou faia i le vave e mafai ai.

I lena taimi, o le tau mo se misiona e 10,000 (guilders) i le tupe tuai a le au Holani, pe o se totogi o le tausaga atoa. Sa faaauau pea ona ou galue i le faleteuoloa ma i le taumafanafana o le 1981, sa maua lau 10,000 guilders. Sa atoa ai foi lou 18 tausaga. Sa fai mai lou tama, le peresitene o le paranesi, ou te laitiiti tele mo se misiona, e pei foi o le peresitene o le itu ma le peresitene o le misiona. I le taimi lena, e tatau ona e 19. Ae i lou aso fanau lona 18 sa ou alu atu ai i le fomai ma le fomai nifo na o au lava, ma tuu atu ia i laua e faatumu a la vaega o le talosaga a le faifeautalai.

I se isi itu, sa mafai ona ou faia ia faatalanoa au e ou taitai ma auina atu lau talosaga. Ona matou faatalitali lea. Ou te lei iloa sa maua e lou tama, o le peresitene o le paranesi se tusi. Sa toe faafoi mai le talosaga ia te ia ma le faasilasilaga sa ou laitiiti tele. Ae na te lei manao e faasoa atu lena mea ma au, o lea sa ia aveina ai i totonu o le taga o lona suti mo ni vaiaso e aunoa ma le iloaina o loo ou iloa. O le mea e lelei ai, na maua foi e ia se isi faasilasilaga i le taimi lea. Fai mai i nisi tulaga na naunau ai le Usoga e tuu atu alii talavou e o ao lei atoa tausaga faatulagaina pe afai o lava tapena. E lei umi ae valaauina au e auauna atu ma sa tofia au i le misiona a Egelani Lonetona i Sasae. Sa avea lau misiona ma faamanuiaga o le olaga atoa.

Faamanuiaga mai le Alii

E tolu masina talu ona ou toe foi mai i lau misiona, ae ou fetaui i la’u manamea. O le tausaga mulimuli ane, sa ma faaipoipo ai ma faamauina i le Malumalu o Lonetona Egelani. Sa le o lelei pea le tamaoaiga, ae sa mafai lava ona i ai i taimi uma sa’u galuega ma le tausiga o lou aiga. Sa i ai lava i taimi uma meaai i luga o le laulau ma se taualuga i luga o matou ulu.

I le avea ai ma se faifeautalai, o lea na avea ai lenei mau ma se tasi o mau ou te fiafia i ai: “O le tulaga e oo i ai lau tausiga o poloaiga a le Atua o le a e manuia i le laueleele” (Alema 36:1). Avea ai o se taiala, sa ou filifili ai e fai le mea sa faia e lou Tama—e nonofo ai i Netherlands ma fausia ai le Ekalesia i lo’u atunuu moni.

Ata
photograph of Elder Boom’s family

O le aiga o Elder ma Sister Boom i le 2019. Talu mai lena taimi, ua fanau mai se isi la afafine laitiiti.

O le taimi nei, o le paranesi laitiiti lea na ou ola ae ai ua avea o se uarota matagofie lea e fiafia ai fanau a fanau e tafafao faatasi ma uo, faapotopotoina i se Peraimeri tele. Ua i ai i o matou atalii ni galuega lelei ma ua faamanuiaina i le lava ma totoe o meaai. Ua ou iloa o au faaiuga e i ai se aafiaga i le augatupulaga e sosoo ai, o e ua mananao foi e faamuamua le Alii i o latou olaga.

Ou te faafetai ona sa ou aoaoina vave i lou olaga e faapea o le filifiliga sao o le faatoilaloina lea o mea o le lalolagi ma faamuamua le Tama Faalelagi. Ua Ia tuuina mai ia te au ni faamanuiaga semanu ou te le iloaina lava.