Akonaki ʻa e Kau Palesitení
Talateú


Talateú

Ne fakahoko ʻe Hāloti B. Lī, ko e Palesiteni ia hono hongofulu mā taha ʻo e Siasí mo ha ʻAposetolo ʻi ha taʻu ʻe tolungofulu tupu, haʻane fakamoʻoni ʻi he loto fakatōkilalo ʻaki hono lotó moʻoni “ ʻoku moʻui ʻa e ʻOtuá, ko Sīsuú ko e Huhuʻi ia ʻo māmaní.”1 ʻI he ʻiloʻi pau kuó ne maʻu tuʻunga ʻi he ngaahi taʻu lahi ʻo ʻene ngāué, ne ne pehē ai, “Ko ʻeku fakaʻānauá ke pehēange mai ʻe lava ke mahino kakato ange ki he tangata ʻi he potu fulipē ʻa hono mahuʻinga ʻo e fakalelei ʻa e Fakamoʻuí ki he faʻahinga kotoa ʻo e tangatá, he kuó ne foaki mai ʻa e palani ʻo e fakamoʻui ʻa ia te ne taki kitautolu ki he moʻui taʻengatá, ʻa ia ʻoku ʻafio ai ʻa e ʻOtuá mo Kalaisí.”2

Ne hoko ʻa e fononga foki ko ia ki ʻapi ki heʻetau Tamai ʻi he Langí ko ha ʻelito ia ʻo e ngaahi akonaki ʻa Palesiteni Lī ki he kāingalotu ʻo e Siasí. Naʻe naʻinaʻi ki he fānau takitaha ʻa e Tamai Hēvaní ke nau “taki taha maʻu ʻa e fakamoʻoni taʻe ueʻia ko ia te ne fokotuʻu honau vaʻé ʻi he hala ʻoku fakatau moʻoni ki he taumuʻa nāunauʻia ʻo e moʻui taʻe maté mo e moʻui taʻengatá.”3

Naʻe pehē ʻe Palesiteni Lī, “Ko e pōpoaki mahuʻinga taha te u lava ʻo fai kia kimoutolu pea mo e māmaní kotoa ke tauhi ʻa e ngaahi fekau ʻa e ʻOtuá, he ko e founga ia te mou lava ʻo fakafeʻungaʻi ai kimoutolu ke maʻu ʻa e fakahinohino fakalangí ʻi he lolotonga hoʻomou kei moʻui ʻi māmaní, pea mateuteu ai ʻi he maama ka hoko maí ke feʻiloaki mo homou Huhuʻí, pea mo maʻu homou hākeakiʻí ʻi he ʻafioʻanga ʻo e Tamaí mo e ʻAló.”4

Kuo fokotuʻu ʻe he Kau Palesitenisī ʻUluakí mo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻa e ngaahi tohi ʻo e Ngaahi Akonaki ‘a e Kau Palesiteni ‘o e Siasí ke tokoni ki he kāingalotu ʻo e Siasí ʻi hono fakalahi ʻo ʻenau mahino ki he ngaahi tokāteline ʻo e ongoongoleleí pea mo nau ʻunu ʻo ofi ange kia Sīsū Kalaisi ʻo fou ʻi he ngaahi akonaki ʻa e kau palōfita ʻi he kuonga fakakōsipelí ni. ʻOku ʻi he tohí ni ha ngaahi akonaki ʻa Palesiteni Hāloti B. Lī, ʻa ia naʻá ne pehē:

“Ko e ngaahi fono ʻa e ʻOtuá kuo foaki ki he tangatá ʻoku kātoi ia ʻi he palani ʻo e ongoongoleleí, pea kuo ʻai ʻa e Siasi ʻo Sīsū Kalaisí ke ne fatongia ʻaki hono akoʻi ʻo e ngaahi fonó ni ki he māmaní.”5

“Tuku ke tō kakano ki hoʻo moʻuí ʻa e ngaahi lēsoni ko ia te ne pukepuke maʻu pē koe mo fakataupauʻi ho matá ki he taumuʻa ʻoku taʻengatá, koeʻuhí ke ʻoua naʻá ke fehālaaki ʻi he misiona ʻo e moʻuí, pea koeʻuhí, ke tatau ai pē pe ʻe nounou pe lōloa hoʻo moʻuí, te ke kei mateuteu pē ʻo ka hoko mai ʻa e ʻaho ke ke hū ai ki he ʻafioʻanga ʻo Ia ʻokú ke toʻo hono huafá ʻi hoʻo hoko ko e mēmipa ʻo e Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻi he ngaahi ʻaho ki mui ní.”6

Ko e vahe kotoa pē ʻi he tohí ni ʻoku konga fā: (1) ko ha fehuʻi ʻokú ne fakahoko mai ʻa e meʻa taumuʻa ʻo e vahé; (2) ko e “Talateú,” ʻa ia ʻokú ne fakamāʻalaʻala ʻa e pōpoaki ʻo e vahé ʻaki ha talanoa pe faleʻi meia Palesiteni Lī; (3) “Ngaahi Akonaki ʻa Hāloti B. Lií” ʻa ia ʻokú ne ʻomi ha ngaahi tokāteline mahuʻinga mei heʻene ngaahi pōpoaki mo ha ngaahi malanga lahi; mo ha (4) “Ngaahi Fokotuʻu ki he Akó mo Hono Aleaʻí,” ʻa ia ʻokú ne poupouʻi ke toe vakaiʻi fakafoʻituitui mo fakatotolo, ke aleaʻi lahi ange, pea mo fakaʻaongaʻi ʻi heʻetau moʻuí he ʻahó ni, ʻo fakafou mai ʻi hono ngaahi fehuʻí.

Founga Faka’aonga’i ‘o e Tohí Ni

Ki he ako fakatāutahá pe fakafāmilí. ʻOku fakataumuʻa ʻa e tohí ni ke ne fakaleleiʻi ʻa e mahino ʻa e kāingalotú taki taha ki he ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e ongoongoleleí ne akoʻi fakamātoato ʻe Palesiteni Hāloti B. Lií. ʻE lava ʻe he kāingalotú taki taha ʻo maʻu ha fakamoʻoni fakafoʻituitui ki he ngaahi moʻoní ni, tuʻunga ʻi haʻane lau ʻi he lotu lahi mo ako ʻi he loto fifili lahi ki ai. ʻE lava ʻa e tohí ni ʻo tānaki atu ki he laipeli ʻo e ongoongolelei ʻa e mēmipá pea mo hoko ko ha maʻuʻanga tokoni ʻaonga ki he fakahinohino fakafāmilí pea mo e ako ʻi he ʻapí.

Ki he lēsoni he ngaahi houalotu he Sāpaté. ʻOku hoko ʻa e tohí ni ko e lēsoni ia ki he houalotu ʻa e kōlomu Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí mo e Fineʻofá he Sāpaté. Naʻe akoʻi ʻe ʻEletā Tālini H. ʻOakesi ko e ngaahi tohi ko ʻeni ʻi he Ngaahi Akonaki ‘a e Kau Palesiteni ‘o e Siasí “ ʻoku ʻi ai ʻa e tokāteliné mo e ngaahi tefitoʻi moʻoní. ʻOku fonu mo kaungatonu ia ki heʻetau ngaahi fie maʻu ʻo hotau kuongá, pea ʻoku nau fuʻu lelei fau ke akoʻi mo aleaʻi.” ʻOku totonu ke tokanga ʻa e kau faiakó ki he kakano ʻo e fakamatalá pea mo e ngaahi potu folofola ʻoku nau fekauʻakí. Hangē ko hono fakamatalaʻi ʻe ʻEletā ʻOakesí, “ ʻOku ʻikai ui ha faiako ia ʻo e ongoongoleleí ke ne toe fili ha tefito ʻo ha lēsoni, ka ke ne akoʻi pē mo fakamatalaʻi ʻa e meʻa kuo ʻosi fokotuʻu pau atú”7

ʻOku tonu ke toʻo mei he ngataʻanga ʻo e vahé ʻe he kau faiakó ha ngaahi fehuʻi ke fakaʻaiʻai ʻaki ʻa e fealēleaʻaki ʻi he kalasí. ʻE lava ʻi hono tomuʻa vakaiʻi ʻo e ngaahi fehuʻí ki muʻa pea toki fai hano ako ʻo e ngaahi lea ʻa Palesiteni Lií, ʻo ʻomi ha ʻilo lahi ange ki heʻene ngaahi akonakí.

ʻOku totonu ke tokanga taha pē ʻa e ngaahi houalotu he Sāpaté ki he ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e ongoongoleleí, mo e ngaahi fakamoʻoní ki he moʻoní. Ko e taimi ʻe fekumi ai ʻa e kau faiakó ʻi he loto fakatōkilalo ke maʻu ʻa e Laumālié ʻi hono teuteu mo tataki ʻa e lēsoní, ʻe fakamālohia leva ʻa e ʻilo ki he moʻoní, ʻa kinautolu kotoa pē ʻe kau ʻi he kalasí. ʻOku totonu ke fakaʻaiʻai ʻe he kau takí mo e kau faiakó ʻa e kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau tomuʻa lau ʻa e vahé ki muʻa pea toki aleaʻi ʻi he houalotu he Sāpaté. ʻOku totonu ke nau fakamanatu ki he kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau omi mo ʻenau ngaahi tohí ki he lotú pea mo nau toe fakahoungaʻi foki e teuteu ʻa e kau mēmipa ʻo e kalasí ʻaki haʻanau faiako mei he ngaahi lea ʻa Palesiteni Hāloti B. Lií. Ko e taimi ʻe tomuʻa lau ai ʻe he kau mēmipa ʻo e kalasí ʻa e vahé, te nau mateuteu ai ke faiako mo felangakihake ʻaki.

ʻOku ʻikai fie maʻu ia pe poupouʻi ke toe fakatau ʻe he kāingalotú ha toe ngaahi tohi kehe pe ngaahi tohi fakamoʻoni kehe ke poupouʻi ʻaki ʻa e fakamatala ʻi he tohí ni. ʻOku poupouʻi atu pē ʻa e kāingalotú ke nau tafoki ki he folofola kuo ʻosi fokotuʻu atú ke ako lahi ange ai ki he tokāteliné.

Koeʻuhi ne fokotuʻutuʻu ʻa e tohi ni ki he ako fakafoʻituitui mo hoko ko ha fakamoʻoni ki he ongoongoleleí, ʻoku ʻi ai ha ngaahi vahe ʻoku fuʻu lahi ʻa e fakamatala aí pea he ʻikai ke lava ia ʻo fakaʻaongaʻi kotoa ʻi he fakatahaʻanga ʻo e Sāpaté. Ko ia, ʻe mahuʻinga ai ʻa hono ako ʻi ʻapí ke maʻu kakato ʻa e ngaahi akonaki ʻa Palesiteni Lií.

Ne meaʻi ʻe he palōfita ko ʻeni ʻa e ʻOtuá ʻa e hala foki ki ʻapi ki heʻetau Tamai ʻi he Langí, pea naʻá ne ʻomi ai ha fakahinohino kia kinautolu kotoa te nau fakafanongó: “Kapau te ke fanongo mo fakaʻaongaʻi ʻa e meʻa kuó ke fanongo ki aí, ʻe tataki atu koe ki he feituʻu nāunauʻia ko ia ʻoku ʻikai ngata pē ʻi hono ui ko e fiefiá ka ʻoku toe ui ko e nēkeneká. Ko e nēkeneka ʻa e taimi ko ē kuo ke moʻui ai ʻi ha tuʻunga moʻui ʻo ke mateuteu ai ke hū ki he ʻafioʻanga ʻo e ʻEikí.”8

Maʻuʻanga Fakamatalá

  1. Lea ʻi hono fakatapui ʻo e fale lotu ʻo e Uooti Uesiutí ʻi Losi ʻEnisilesi ʻi Kalefōnia he ʻaho 12 ʻo ʻEpeleli 1953, ʻĀkaivi ʻa e Potungāue Hisitōliá, Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní.

  2. “To Ease the Aching Heart,” Ensign, ʻEpeleli 1973, 5.

  3. Tuʻu ʻi he Ngaahi Potu Māʻoniʻoní (1974), 319.

  4. ʻI he Conference Report, Konifelenisi ʻa e ʻĒlia Mekisikou mo ʻAmelika Lotolotó 1972, 120.

  5. The Teachings of Harold B. Lee, ed. Clyde J. Williams (1996), 19.

  6. The Teachings of Harold B. Lee, 627.

  7. ʻI he Conference Report, ʻOkatopa 1999, 102; pe Liahona Sānuali 2000.

  8. Lea ʻi ha konifelenisi ʻa e toʻutupú ʻi Pīlingi ʻi Monitana he ʻaho 10 ʻo Sune 1973, ʻĀkaivi ʻo e Potungāue Hisitōlia ʻa e Siasí, Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní, 17.