Na Lalai: Na iYau Talei Duadua e Vuravura

Ni dua na tagane kei na yalewa sa ciqoma na kosipeli i Jisu Karisito ka sa tekivuna na nodrau bula vakataki rau, e dodonu me rau rawata e na nodrau kaukaua, ivakaraitaki kei na nodrau veivakauqeti ka me vakavuna na nodra na buladodonu, veidokai, ka yalodina e na matanitu ni Kalou na luvedrau me rawa ni ra kalougata ka vakabulai kina. E na sega ni dua e na rawa ni soli vakasala e na yalo dina kei na veikauwaitaki me baleta na nodratou marau kei na nodra vakabulai me vakataki au. E sega tale ni dua e na kawaitaka vakalevu na nodratou tiko vinaka na luvequ, sa oi au duadua ga. Au sega ni rawa ni vakacegu ke sega o iratou. Eratou tikiqu, ka noqu; e ratou isolisoli ni Kalou vei au, kau vinakati iratou me ratou yalo malumalumu ka talairawarawa ki na veika e vinakata na kosipeli. Au vinakata me ratou vakayacora na veika dodonu, ka vakayacora vakadodonu na ka, me ratou kilikili ki na ivakaraitaki sa solia vei iratou na Turaga ni ratou sa volai tu kei ira na tamata sa veiyalayalati ka digitaki taumada mai vei ira na vo ni tamata, baleta tale ga ni ratou sa soli bula oti me ratou vakabulai e na dina.⁴

“E tukuni vei keda ni o ira na gone lalai, e ra luveni Turaga;” me vaka talega e tukuna na Daunisame ni ra, “sa nona isolisoli.” [Same 127:3.] Ke ra sa na tawasei mai na gone lalai mai na nodra isolisoli dina, e na saumi vakacava na Turaga? Era sega ni vu ni malumalumu se dravudravua e na bula ni matavuvale, ni ra kauta mai vakataki ira na veivakalougataki vakalou me bula sautu kina na vuvale kei na vanua. “Me vaka na gasau e na liga ni tamata kaukauwa; Sa vakakina na luvedra era sa cauravou tiko. Sa kalougata na tamata sa sinai kina na nona taga ni gasau.” [Same 127:4–5.]⁵

Eda tamata vaKarisito, eda vakabauta na Turaga o Jisu Karisito, ka sa noda itavi meda vakatusa ni sa noda iVakabula ka noda Dauveivueti. Vakavulici ira kina na noda lalai. Vakavulica talega vei ira ni a vakalesuitale mai vua na Parofita o Josefa Simici na itutu Vakamatabete eratou a taura tu o Pita, Jemesa kei Joni, o iratou ka a tabaki iratou na iVakabula. Vakavulica vei ira ni o Josefa Simici, na parofita, ni se cauravou lailai sara, e a digitaki ka kacivi koya na Kalou me mai tauyavutaka na Lotu i Jisu Karisito e vuravura, me mai tauyavutaka na Matabete tabu, kei na cakacaka vakalotu kece ni kosipeli, ka yaga me ra rawa ni curuma yani kina na matanitu vakalomalagi na tamata. Vakavulici ira na gone me ra rokovi ira na kai nodra. Vakavulici ira talega me ra rokovi ira na bisopi kei na dauveituberi vakavuvale, e na nodra veisiko mai e na veivakavulici. Vakavulici ira na gone me ra rokovi ira na malumalumu, na qase kei ira na sa qase sara. Vakavulici ira me ra nanuma ka dokai ira na nodra itubutubu, vukei ira na dravudravua kei ira na vakaleqai tu. Vakavulici ira na gone lalai me vaka sa vakavulici oti vei iko, mo doka na nomu itutu vaka Matabete, na Matabete eda taura tu me vaka ni da qase e Isireli.

Vakavulici ira na gone lalai me ra dokai ira vakataki ira, vakavulici ira me ra doka na ivakavuvuli ni mataveiliutaki e na ka ra taqomaki kina na veisoqosoqo ka umani kina na kaukaua kei na lewa me baleta na nodra bula vinaka, na marau kei na nodra vakatoroicaketaki tiko na tamata. Vakavulici ira na gone ni ra sa laki koronivuli me ra dokai ira na qasenivuli e na yalovinaka kei na yalodina, ka rakorako vakatamata,.… Vakavulici ira talega na gone lalai me ra doka na lawa ni Kalou, na lawa ni matanitu kei na lawa talega ni vanua.⁶

Eda wilika e na ivola ni Vunau kei na Veiyalayalati ni nuitaki vei ira na itubutubu me ra vakavulici ira na luvedra “e na ivakavuvuli dina ni ra sa yabaki walu; oya na ivakavuvuli ni veivutuni, na vakabauti Jisu Karisito na Luveni Kalou Bula, na papitaiso kei na isolisoli ni Yalo Tabu e na veitabaki ni liga; ia kevaka e sega, era na cudruvi kina.” “Ia me ra vakavulici ira tale ga na luvedra me ra daumasu, ka caka dodonu e na mata ni Turaga.” Ke ra na sega ni vakayacora na itubutubu na veika oqo, e ra na veisebayaki na gone ka gole tani talega mai na dina, ka tukuna kina na Turaga na nodra cala e na bale vei ira na nodra itubutubu [V&V 68:25, 28]. Sa dua dina na vakasama vakarerevaki ni o koya na tama e dau lomani ira na luvena e na yalona taucoko e na saumi taro vua na Kalou ke sega ni qarava vinaka na nona itavi vei ira e lomani ira sara vakalevu ka ra qai vuki tani mai na dina ka wili me ra luveniyali. Na nodra yali na gone e na laki sauti ira kina na itubutubu, ka na bale vei ira na nodra vukitani kei na nodra butobuto.…

Ke’u sa rawata na icurucuru kina matanitu ni Kalou, au na vinakati iratou talega na luvequ e ke ya; au vinakata talega meu curu yani kina matanitu ni noqu Kalou. Au sa vakavakarau tu kina, kau na gadreva na veivuke ni Turaga e na yalo raramusumusu kei na talairawarawa, meu vakacavara vakavinaka na noqu itavi e vuravura oqo ka dina tiko ga vua na Kalou e na vo ni noqu siga taucoko. Au sa vakadeitaka na yaloqu ki na veika oqo, kau na kakavaki e na veivuke ni Kalou me’u kua ni lutu. O koya gona au vinakati iratou kina na luvequ me keitou duabau. Au vinakata na noqu vuvale me ratou lako vata kei au, me ratou sala talega e na vanua au na lakova, ka vakaivotavota talega e na ivotavota ni bula vakalou e noqu.⁷

E tiko na veivakauqeti vakaitubutubu me rawai ira na luvedra; … e na rairai ni ra sega ni kawaitaka o ira na gone na nomu ivakaraitaki, au kila ni levu sara ga na gauna e yaco na mavoa ni da dau nanuma ni dau sega sara ga ni kaukaua na veilauti ni noda ivakaraitaki vei ira na kai noda kei ira na luveda.… Io e so na gauna eda dau raici ira na tama kei na tina ni ra vakaraitaka e so na ivukivuki vei ira na luvedra, imuri e ra dau vunauci ira na luvedra me ra kakua ni dau vakamuria. Na nodra dau sega ni valavala vinaka e na veigauna na itubutubu edau laki vakavuna me ra veilecayaki kina na luvedra, ka vakavuna talega me ra kautani mai na sala dodonu ni bula ka vakabulai, baleta ni ra vakavulici na gone e na ivakavuvuli ka ra sega ni vakamuria tiko na itubutubu, e na sega walega ni dua na betena vei ira na gone na ivakavuvuli oqo, e na kauta ga mai na ca.

Eda sega ni dau kawaitaka tu na veika oqo, e dodonu meda dau qarauna vinaka. Na cava e na vakasamataka na gone, me baleta na itubutubu e tukuna tiko ni vakabauta na Vosa ni Vuku baleta ni dua tiko na tikini ivakavuvuli ni kosipeli i Jisu Karisito, e soli mai e na ivakatakila, ka qai vorata tiko e veisiga? E na tubucake na gone oqo me vakabauta, ni o rau na nona itubutubu e rau dau veivakaisini ka sega talega ni rau vakabauta na kosipeli. O ira na vakamuria na sala oya ka vakabibi o ira na itubutubu e ra na sotava na vei itavi rerevaki. Eda na sega ni rawa ni dodonu sara e na noda sala, me vaka talega kina na noda dau veiyalayalati, eda na sega ni rawa ni vakadeitaka na noda veiyalayalati e na so na gauna.⁸

O ira na luveda era na ucuya ga na ivakavuvuli kei na veidusimaki eda susugi ira kina. Era sucu mai e na yalowai ka sega na kila ka—ka ibuluibuli vakaloloma e sucu mai e na vuravura oqo. Na gone lailai e na tekivuvuli e na gauna e sucu mai kina, na ka ga e na kila e na vakatau tiko e na vanua e susu tiko kina, na veika e qaravi mai kina, na veitaqomaki e soli vua, na ivakaraitaki vakaturaga e vakaraitaki vua, na ivakaraitaki vinaka e dau vakaraitaki vua se vakavulica vua o tamana kei tinana, se mai vei ira na wekana, ka susugi tiko ki na nona vakasama vakagone. Vakalevu sara ga na vanua kei na veituberi i tina kei tama kei ira talega na nona qasenivuli.

… E vuqa sara na ka me baleta na nodra susugi na gone e vakatau sara tiko ga e na ivakaraitaki, na kaukauwa kei na veika e vakavulici kina. Ke o na raica tiko, e dua na ivakavuvuli momona e na nona vakasama na gone oya na nodra vakauqeti me ra vuli, ka vakatoroicaketaki me rawa ka, oqo mai na ivakavuvuli ni loloma. E vuqa sara na ka e rawa ni vakayacori vakavinaka e na loloma e sega ni veivakaisini, na nodra susugi cake mai na gone, se na veika eso e kau mai me yaga se vakayagataki vua na gone. Na gone ena sega ni rawa ni vakadodonutaki se vakamanoataki ke kanakuita se moku, se vakamalumalumutaki e na veivala, e na rawa ga ni qaravi se vakavulici e na yalololoma kei na veikawaitaki. Au kila ni dina oya; na ivakavuvuli oqo e yaga e na veitiki ni noda bula.… Susugi ira na gone, me kua e na yalo cudrucudru, na vosa ca se mo cudruva, mo vakayacora e na yalo vinaka, na loloma, mo rawata kina na yalodra.⁹

Ni o vakaraitaka vei iratou na luvemu ni o lomani iratou, kei na nomu veikawaitaki, na nomu yalololoma, ka vakaraitaka talega na nomu tokoni ira, o ira era na vakadeitaka mai na nodra tokoni iko, lomani iko ka ra na, vinakata talega me ra talairawarawa vei iko e na loloma. Io kevaka o veivakaisini, sega ni taleitaki ira, ka kila ni o sega ni lomani ira, era na veivakaisini talega, era na sega ni kawaitaka ke ra vakamarautaki iko se vakayacora na ka o vinakata, e na yaco ga me ra na tubu mai ka muria na sala tani e ra na sega ni yalomatua ka sakasaka.¹⁰

Kemuni na Taciqu kei na Ganequ …, Au vakamasuti kemuni mo ni veivakavulici ka veituberi e na Yalo Tabu ni loloma kei na veivosoti me yacova ni o sa rawata. Ke ra talaidredre tiko na gone ka sega ni vinakata me ra muria na vosa, mo vosoti ira tikoga me yacova ni o rawa ni rawai ira e na loloma, o na rawata kina na yalodra, ka moica talega kina na nodra itovo kei na yalodra e na veigauna.¹¹

E sega ni vakadonuya na Kalou me dua vei keda me sega ni kitaka, se me sega ni vakasamataka, na lailai ni nona lomani ira na luvena ka sega ni kawaitaka se tarovi ira e na sala cala era muria tiko. E na veika cala era vakayacora tiko kei na nodra gadreva tiko ga vakalevu na veika vakavuravura ka lailai sara na nodra kawaitaka na veika kilikili. Oqo e na nona sega ni vinakata me ra vakacudrui ira. E dua na ka oqo au vinakata meu tukuna: E so na itubutubu sa sivia tale na levu ni nodra vakabauti ira na luvedra ka vakavuna na nodra vakabauta ni ra na sega ni rawa ni muria na sala cala. E ra sega ni vakabauta ni ra na vakayacora na ka cala baleta na levu ni nodra vakabauti ira. Na ka ga e na yaco oqo, e ra na vakalaivi na gone mai e na mataka, siga levu, kei na bogi me ra curuma yani na vale ni veivakamarautaki eso, vakalevu sara na veimurimuri kei ira era sega ni veikilai se veikilai yalo. E so mada ga na noda gone era se yalowai tu ka ra sega ni kidava rawa na veika ca, o koya gona era dau sega ni kila se namaka ni ra sa coko e na ca.¹²

Na cava eda sa vakayacora tiko e na noda dui matavuvale me baleta na nodra vakavulici na gone, kei na cava me ra vakavulici kina? Na cava me ra vakauqeti kina me ra cakava na nodra vale me vale ni veilasamaki, me vale talega me ra sureti ira mai kina na nodra itokani me ra mai vuli lesoni se sara iyaloyalo taleitaki e na retio yaloyalo? … Eda dau kawaitaki ira yadudua kei na veika era vakayacora tiko? Eda sa solia tiko vei ira na kila ka vakayago, e ra sa vakani tiko e na kakana ni vakasama, na vakabulabulataki ni yago, na savasava vakayalo, me ra rawa kina ni savasava ka bulabula vakayago, vuku ka dokai, na yalovakabauta ka tamata Yalododonu Edaidai?

… E dodonu talega me da solia na gauna vei ira na luveda tagane kei na yalewa me ra lasa, qito ka vakayacora eso na ka e vale me ra rawata kina na nodra marau vakayago me vakabulabulataka na nodra vakasama, e dodonu talega me nodra. E na laki vakaqara na gone na veika oqo e gaunisala se e na vanua e sega ni taleitaki, ke sega ni vakarautaki e vale.¹³

Na itovo kei na dui roka ni veivakamarautaki e ra dau lasava na gone e dau moica ka vakaraitaka na itovo ni noda gone e na gauna oqo. Me da dau qarauna vinaka sara me ra taqomaka na nodra itovo kei na nodra dina na itabagone ni Saioni.

Na imatai ni ka e dodonu me da raica, me kua ni lakovi wasoma na vanua se na vale ni veivakamarautaki oqo; me ra dau vakauqeti talega me ra kakua ni solia na yalodra ki na veilasamaki vakasivia.… E dodonu me ra vakavulici me ra matau ka taleitaka na veimaliwai vakavuli me vakabulabulataka na vakasama. Na soqo vakavuvale se veitokani e vale, na vakatasuasua e dau laurai kina se vakayagataki kina na taledi, na veilasamaki era dau vakaitavi kina na tamata raraba se na soqoni nodra na qase kei ira na gone, e na taleitaki sara kina oya.…

Na ikarua, na vakalasalasa se na ka ni veivakamarautaki e vinakati me dodonu ka vakayavutaki vakalotu.… Na veika me baleta na vakalasalasa, eda sa kila vinaka ni dua na ka e vakadreti ka bibi e na nodra tikovinaka na gone Yalododonu, me ra dau qarauna ka vakasala vinaka kina o ira na veiliutaki e na veitabana lelevu.

Na ikatolu, na veika ni lasa eda qarava me kakua ni vakataotaka na nodra cakacaka vakavuli e na loma ni nodra kalasi. E bibi ka vinakati taumada ni ra seqai tekivu vuli na noda gone me kua ni dau vakasosataki..…

Me kena iotioti ga, me dau qarauni sara, ni so na vuvale, era dau sega ni vakadavora vinaka na itubutubu na lawa ni vakalasalasa me baleti ira na luvedra, ka dau vakalaivi ira tu ga mera vakasaqara na vanua se na cava era dui taleitaka. Me ra dau qarauna o ira na itubutubu e na veigauna na nodra vakalasai na gone vakabibi ni ra se lalai, ka qarauna taumada talega na nodra itokani na luvedra, e na vanua ni vakalasalasa.¹⁴

Sa nona itavi na itubutubu me vakavulici ira na luvena e na ivakavuvuli ni kosipeli me bula tiko e na nodra vakasama e na veigauna ka dau cakacaka ni ra se gone lalai. E dodonu me ra vakavulici o ira na gone mai na gauna e ra sucu mai kina me yacova na gauna e na biuta kina o koya na vale ni nona itubutubu. Me bula vakataki koya, ni tiko na gauna ni bucibucini kei na gauna ni tatamusuki, na ka sa kaburaka na tamata e na tamusuka. Ni sa tei na itovo ca vua na gone e na kauta ga mai o koya na ca, na kena tei na sore ni kau ni rarawa e na kauta mai na veika e dravudravua ka kauta talega mai na leqa e na gauna mai muri. Na ca e na vakasucuma na ca, kei na vinaka e na vuataka mai na veika vinaka.…

Sa itavi ni itubutubu e Saioni me ra solia vei ira na luvedra e dua na ka me ra cakava me ra rawa ni vulica kina na iwalewale ni cakacaka, ka vulica talega me ra vakayacora na itavi sa soli vei ira. Me ra vakavulici e na cakacaka ni liga me rawa ni vakadeitaki kina vei ira na cakacaka e na gauna era tiko kina vakataki ira. Nanuma, na ka sa tukuna na Turaga “raica ko koya sa vucesa e na sega ni kania na kena kakana se tokara na nona isulu na daucakacaka,” io o ira kece mai Saioni me ra dau cakacaka [raica V&V 42:42]. Me ra kakua talega ni dredre vakarogoilevu, vosa vakalialia, yalodokadoka ka domodomo ca, oqo e sega walega ni tovo ca, e ivalavala ca bibi e na mata ni Turaga.¹⁵

Na cakacaka, e ki dina ni marau ka ni baleta talega na noda bula vakayago kei na vakayalo. Ke tiko vua e dua na tamata e milioni vakamilioni na dola, e dodonu ga me ra vakavulici na luvena e na cakacaka vakaliga; o ira na cauravou kei na goneyalewa me ra vakavulici e vale me ra rawa ni vakayagataka na veika era vulica e na gauna ni nodra bula vakavuvale mai muri.¹⁶

E dua na ka ni veivakacegui levu vei ira na itubutubu me ra vakarautaka na nodra gagadre na luvedra, io e dua talega na ka ca vei ira na gone me soli vei ira na veika kece era kerea. E na vinaka ke na sega ni soli taucoko vei ira na gone na ka era vinakata ke na sega ni dua na kena yaga vei ira. Na veika eda vinakata e vakatau sara tiko ga e na mataqali yalo e tiko vei keda e na gauna oya, mai na vakacegui ni yalo. Na gone ka levu sara na veika e lolomataki vua e na sega ni kawaitaka se marautaka na loloma oya kevaka e sega ni vakawelei, vakamarautaki se sega ni vinakata. Na vakavulici ni yaloda e dua na ka bibi sara me baleta na marau e na noda bula.…

Na sala ni veivakavulici dau vakavulica na Kalou me baleta na veika eda vinakata e dau vinaka sara, vei ira na dau veivakavulici ka tiko talega vei ira na kaukaua me ra moica na yalodra na gone me vakamuria na ivakavuvuli ni Turaga, e na rawarawa kina vei ira na gone me ra valuta na veika dredre era sotava na tamata e na veivanua kece e na nodra tovolea me ra bula. Io na cava na ivakarau ni Kalou? E na noda dui bula taucoko eda vakavulici me da dau vosota ka yalomalua. Eda dau vinakata na ka e na gauna balavu sara ni bera ni da qai taura, baleta ni da sa vinakata tiko mai e na dua na gauna balavu, eda na taleitaka sara kina vakalevu ni da sa taura. E na bula oqo e tiko na noda gauna ni teitei kei na gauna ni tatamusuki; ke ra vakavulici na gone me ra tea na veika e yalodra era na tamusuka e na yalo ni veivosoti kei na cakacaka, e ra na vulica me ra taleitaka na veika era sa namaka tu mai vakabalavu.¹⁷

Mai na veika taucoko sa tukuni oqo, me taumada na noda vakavulici ira na noda gone na ivakavuvuli ni kosipeli ni noda iVakabula, me ra raica ka kila na dina ka taubaletaka na rarama sa cinavi vei ira na sa taura. “Raica ko koya sa vakasaqarai au kusarawa,” e tukuna na Turaga, “e na kunei au vakaidina; io au na sega ni laivi koya.” [V&V 88:83.] e na yaga sara vei keda, ni da se gone lailai me da vakamuria na sala e dodonu ka rabai lailai, o koya e na vakadodonu kina noda vakabulai tawamudu.¹⁸