Wiadze Mfɛndzanan Ehyiadzi
Edze Krɔnkrɔnyɛ Rema Ewuradze
Ɔbɛsɛ 2021 wiadze mfɛndzanan ehyiadzi


Edze Krɔnkrɔnyɛ Rema Ewuradze

Afɔrbɔ nnyɛ “eregyae mu’’ na mbom “edze rema’’ Ewuradze.

Mfeda, ber a nna morosom wɔ Asia Etsifi Apaamu Presidency mu no, menyaa foon do ɔfrɛ fi President Russell M. Nelson hɔ a ɔto nsa frɛ me dɛ monsom dɛ Ɔpamfo a Otsĩa Ebien wɔ Bishopfo Banodzifo na n’Apamfo mu. Adom mu ara ɔtoo nsa frɛɛ me yer, Lori, dɛ ɔmbɛka nkɔmbɔdzi no ho. Ɔfrɛ no wiei ekyir no, nna yɛda ho nngye nndzi no, me yer bisaa dɛ, “Ebɛnadze na Bishopfo Banodzifo na n’Apamfo no yɛ koraa?’’ Modwendwen ho mber kakra ekyir no, mubuaa dɛ, “Minnyim no yie!’’

Afe kor ekyir no—na ahobrɛadze ndaase nkã-tse a no mu dɔ ekyir no—mubotum dze ntseasee kɛsenara eyi me yer n’asɛmbisa ano. Dza ɔkã ndzɛmba pii so ho no, Bishopfo Baanodzifo na n’Apamfo no hwɛ Asɔr no eyiedzi na nyimpa ho mboa edwuma nyina do. Edwuma yi tserɛw kɔ wiadze nyina na ohyira Nyankopɔn ne mba beberee kyɛn nkaano no.

Dɛ yɛyɛ Bishopfo Baanodzifo na n’Apamfo no, Asɔr n’edwumayɛfo anwanwafo na binom so na wɔboa hɛn, a Wiadze Mfɛndzanan Relief Society President na n’Apamfo, a wɔnye hɛn som wɔ Asɔr n’Eyiedzi na Ahodan Dwumadzi mu Abaguafo no kã ho. Hɛn asɛdze mu dɛ dɛm abaguafo no, President a Odzi Kan na n’Apamfo aserɛ me—dɛmara dɛ Akyerɛbaa Sharon Eubank a, ɔkãsae kyerɛɛ hɛn ndeda ewimbir—dɛ yɛmbɔ hom amandzeɛ wɔ dza ɔrokɔ do wɔ ndaansa yi Asɔr no ne nyimpa ho mboa mbɔdzembɔ no ho. Wɔsanee so serɛɛ tsitsir ara dɛ yɛmfa hɔn ndaase kɛse mma hom—osiandɛ, enuanom na nkyerɛbaa, ɔyɛ hom na wɔama nyimpa ho mboa mbɔdzembɔ no ayɛ yie

Mfonyin
Nyimpa ho Mboa akyɛdze horow
Mfonyin
Nyimpa ho mboa akyɛdze horow a ɔkã ho

Ber a yɛdze ahomtsew hwɛɛ COVID-19 sikasɛm nsunsuando ahyɛse wɔ wiadze nyina no, nna nkyɛ ɔnnyɛ dzen dɛ hɛn enyi bɛda kwan dɛ sika ntoboa a Ahotseweefo no tum dze ma no do bɛtsew. Naaso, wiadze nsan yarba nsɛnhia no ammfa hɛnara hɛn asɔrmba hɔnho annkyɛ hɔn. Susu hɛn nkã-tse ber a yehun dza ɔnye no bɔ ebira no. Nyimpa ho mboa akyɛdze wɔ 2020 mu no bɛyɛ dza wɔadɔɔ sõ koraa pɛn—na ogu do rokɔ sorsor mpo afe yi. Osian hom papayɛ no nsunsuando ntsi, Asɔr no etum enya no mbuae a mu atserɛw dodow ofitsi ber a wɔhyɛɛ Nyimpa ho mboa Fotow no ase, a wɔayɛ COVID-mboa dwumadzi horow bɔbor 1,500 wɔ amanaman bɔbor 150 mu. Akyɛdze yinom a, hom gyaa mu dze ma Ewuradze no, wɔadaan no ayɛ nkwagye edziban, ahom, nduryɛ ndzɛmba, ndur ama hɔn a nkyɛ wonnkenya bi.

Mfonyin
Tukɔrfo
Mfonyin
Tukɔrfo
Mfonyin
Tukɔrfo

Dɛmara dɛ ndzɛmba a wɔdze ba dɛ ntoboa, yɛ adze tsitsir no, nye mber na ahoɔdzen mbordo kɛsenara a Asɔr n’asɔrmba no yi dze ma nyimpa ho mboa dwumadzi. Mpo dɛ wiadze nsan yarba no kɔ do hur no, ɔdomankoma esian horow, ɔman mu akõdzi, na sikasɛm a onngyina yie no nngyae na wɔakɔ do etu nyimpa ɔpepe ɔpepe efi hɔn efiefi. Afei Amansan Nkabɔmu Kuw no bɔ amandzɛɛ dɛ nyimpa bɔbor ɔpepe 82 na biribi dze nhyɛ eyiyi hɔn efi hɔn efiefie wɔ wiadze no mu. 1 Edze kã ɔpepe binom so a wɔasan mu yi dɛ woboguan ohia anaa nhyɛ ase dze akɔhwehwɛ abrabɔ pa ama hɔnho anaa hɔn mba ho a, na ibotum ahyɛ ase ehu wiadze gyinabew yi ne kɛse.

Ɔyɛ me enyisɔ dɛ mobɔ amandzɛɛ dɛ ndaase nkã etuhoakyɛ mber na dodow so hɔn talent horow, Asɔr no hwɛ tukɔrfo na immigrantfo akwaaba asoɛe wɔ mbeambea pii wɔ United States na Europe. Yɛda hom ase wɔ hom ntoboa a, yɛma edziban, sika mboa, na etuhoakyɛfo ma wɔboa nhyehyɛɛ a ɔtsetse dɛm a ekuwekuw binom hwɛ do wɔ wiadze nyina mu.

Hom mma menkyerɛ mo nokwar ndaase mma Ahotseweefo a wɔabɔ mbɔdzen ama binom edziban, wɔama hɔn efuradze, na wɔafa tukɔrfo yinom anyɛnkofa na wɔaboa hɔn ma woenya awerɛhyɛmu na ahodan.

Ndeda ewimbir no, Akyerɛbaa Eubank nye hom kyɛɛ Ahotseweefo kakra hɔn mbɔdzembɔ nwanwa a ɔfa iyi ho. Sɛ modwendwen mbɔdzembɔ yinom ho a, ɔtaa dɛ m’adwendwen dan kɔtɔ afɔrbɔ ho fapem ho na fapem yi fam mbrasɛm akɛse ebien no dɛ yɛndɔ Nyankopɔn na yɛndɔ hɛn anyɛnkofo ho.

Ndɛ hɛn kasaa mu no, kasafua afɔrbɔ abɛkyerɛ adwenkyerɛ dɛ “eregyaa’’ ndzɛmba “mu” ama Ewuradze na N’ahenman. Mbom, tsetseber ber do no, nna kasafua afɔrbɔ fam ne Latin fibea ebien dzendzen ho: sacer, a n’asekyerɛ “ɔatsew ho’’ anaa krɔnkrɔn,’’ na facere, n’asekyerɛ “ereyɛ.’’ 2 Dɛm ntsi, nna tsetseberdo afɔrbɔ n’asekyerɛ pɛpɛɛpɛr nye ereyɛ adze bi anaa obi krɔnkrɔn. 3 Yɛhwɛ no mbrɛ ɔtse ara a, afɔrbɔ yɛ kwan a erebɛyɛ krɔnkrɔn na erebohu Nyankopɔn, nnyɛ dza osi prɛko pɛr anaa amandze bi dɛ “eregyaa” ndzɛmba “mu’’ ama Ewuradze.

Ewuradze kãa dɛ, “Na morohwehwɛ [ehumbɔbɔr] na nnyɛ okum-afɔr; na Nyame ho nyimdzee sen ɔhyew-afɔr.’’ 4 Ewuradze pɛ dɛ yɛyɛ krɔnkrɔn, 5 yenya ehumbɔbɔr, 6 na yɛba bohu No. 7 Dɛ mbrɛ Ɔsomafo Paul kyerɛkyerɛɛ no, “Na sɛ medze m’adze nyina menyɛn ehiafo, na sɛ medze me nyimpadua ma dɛ wɔnhyew, na sɛ minnyi ɔdɔ a, minnya ho hwee.’’ 8 No korakoraa no, Ewuradze pɛ hɛn akoma; Ɔpɛ dɛ yɛyɛ abɔdze fofor wɔ Christ mu. 9 Dɛ mbrɛ ɔkyerɛkyerɛɛ Nephifo no, “Na afɔr a hom bɔbɔ ama me nye akoma a abobɔ nye sunsum a abotow.’’ 10

Mfonyin
Krɔnkrɔnyɛ ma Ewuradze

Afɔrbɔ nnyɛ “eregyae mu’’ na mbom “edze rema’’ Ewuradze. Hɛn temple kor biara abowano no, wɔakyerɛw nsɛmfua yinom, “Krɔnkrɔnyɛ ma Ewuradze; Ewuradze ne Fie.” Ber a afɔrbɔ mu ara yesie hɛn ahyɛmudzi horow no, wɔnam Jesus Christ n’adom do yɛ hɛn krɔnkrɔn; na temple krɔnkrɔn n’afɔrmbukyia ho no, yɛdze akoma a abobɔ na sunsum a abotow no, yɛdze hɛn krɔnkrɔnyɛ ma Ewuradze. Elder Neal A. Maxwell kyerɛkyerɛ dɛ: “Nyimpa regyaa ne pɛ [anaa akoma 11 ] mu, nokwar ara no nye ankorankor adze soronko a ɔwɔ dɛ yɛdze to Nyankopɔn n’afɔrmbukyia no do. … Naaso, sɛ emi na ɔwo yegyaa hɛnho mu koraa, ber a yɛrema hɛn ankorankor ne pɛ akɛhyɛ Nyankopɔn ne pɛ mu a, nna ɔkyerɛ dɛ yeregyaa biribi mu nokwar ara dze ama No!’’ 12

Sɛ yegyina bɔ afɔr ma binom a wohu no wɔ “eregyaa mu’’ ntseasee mu a, yehu no dɛ ɔyɛ adzesoadze na hɛn abaw gura ber a wonnhu hɛn afɔrbɔdze anaa yennnya ho akatua. Mbom, sɛ wɔhwɛ no wɔ “edze rema’’ Ewuradze ntseasee mu a, hɛn afɔrbɔdze a yegyina yɛ ma binom no bɛyɛ akyɛdze, na papayɛ ho dɛwdzi bɛyɛ noara n’akatua. Yeenya ahotɔ efi hia a ohia dɛ wɔdɔ hɛn, yenya mpendo, anaa enyisɔ fi binom hɔ no, hɛn afɔrbɔdze bɛkyerɛ hɛn nokwar ndaase na ɔdɔ a no mu dɔ ma Agyenkwa na hɛn mfɛfo, adasa. Ahantanyɛ atsenkã biara a ɔwɔ ahofama mu no ma ndaase, papayɛ, abotɔyamu, na dɛwdzi atsenkã ho kwan. 13

Yɛyɛ biribi krɔnkrɔn—sɛ ɔyɛ hɛn abrabɔ, hɛn ahonyadze, hɛn mber, hɛn talent horow o—nnyɛ dɛ yeregyaa mu ara, mbom dɛ yɛretsew ho ama 14 Ewuradze. Asɔr no ne nyimpa ho mboa edwuma no yɛ akyɛdze a ɔtse dɛm. Ɔyɛ Ahotseweefo hɔn afɔr a wɔdze abɔ mu a wɔatsew ho no nsunsuando, a ɔkyerɛ hɛn dɔ ma Nyankopɔn na Ne mba. 15

Mfonyin
Akyerɛbaa Canfield nye hɔn a ɔsom hɔn no.

Steve na Anita gyina hɔ ma Latter-day Saintfo dodow wɔ wiadze nyina mu a hɔnankasa woenya abrabɔ mu nsesã ho nhyira sũahu a, edze rema Ewuradze dze ba. Dɛ wɔyɛ eyiedzi na ahodan asɛmpasomafo no, wɔserɛɛ Canfieldfo no dɛ wɔmma tukɔrfo asesee mbea na immigrantfo asoɛe a ɔwɔ Europe nyina no mboa. N’abrabɔ mu edwumadze no, nna Akyerɛbaa Canfield yɛ dan mu siesienyi mapã a ɔayɛ atsenkã wɔ wiadze mu a, esikafo mapã etsitsir na wɔnye no yɛ nhyehyɛɛ ma osiesie hɔn ahotɔ efiefi fɛɛfɛɛfɛw. Awerɛfir mu ara, na ohun noho wɔ wiadze a nna ɔnye no bɔ ebira koraa mu, ber a ɔsoom wɔ nkorɔfo a sɛ yɛrekã a, hɔn wiadze mu ahonyadze ne nyinara efi hɔ nsa mu. Ɔnoara ne nsɛm mu no, ɔsesãa “abopa nsamee a ɔnantsew do dze gyee daadze a wɔayɛ fĩ,’’ na ɔyɛ dɛm so onyaa mãhyɛ a wɔtow ho abaw a onnhyia, ber a ɔnye no kun hyɛɛ ase dɛ wɔrefa hɔn a wohia hɔn mboa no anyɛnkofo—na annkyɛr na wɔdɔɔ hɔn na—wotui fua hɔn so.

Canfieldfo no hun dɛ, “Yɛanntse nkã dɛ ɔyɛ dɛ ‘yeegyaa mu’ biribiara dze asom Ewuradze. Nna hɛn pɛ ara nye dɛ ‘yɛdze bɛma’ No, hɛn mber na ahoɔdzen dze ehyira Ne mba wɔ kwan biara a Ohu dɛ ɔdze hɛn dzi dwuma a oye mu. Ber a yɛnye hɛn enuanom na nkyerɛbaa bɔɔ mu yɛɛ edwuma no, hɛn bɔbea—nsonsonee a ɔwɔ mbea a yefifi anaa hɛn ndzɛmba biara a yɛwɔ no—yewee maa hɛn, na yehun ankorankor n’akoma ara. Nna edwumayɛ mu konyimdzi anaa honandua mu enyadze biara nnyi hɔ a obotum nye sũahu a erosom Nyankopɔn ne mba mu ahobrɛadzefo yinom no sii hyɛɛ hɛn mã no, ayɛ pɛr.’’

Canfieldfo no hɔn asɛm na binom pii so tsetse dɛm no aboa me ma m’enyi asɔ Primary ndwom a ɔda famu na mbom no mu nsɛm dɔ no.

“Ma,’’ esutsen kakraba no kãe.

Ber a orisian koko no ntsɛm no;

“Musuar, minyim, mbom beebiara mokɔ no

Haban no nyin yɛ ebunebun.’’

Nyew, hɛn mu kor biara yɛ ketseketse dze, naaso sɛ yɛbɔ mu yɛyɛ ntsɛm dze ma Nyankopɔn na hɛn mfɛfo adasa a; beebiara yɛkɔ no, abrabɔ hyɛ mã na ɔyɛ nhyira.

Ndwom yi ne nyiyimu a otsĩa ebiasa no wonnyim no papa na ɔdze ɔfrɛ yi a ɔyɛ ahomka dze wie dɛ:

Nkyii, ma, dɛ mbrɛ Jesus ma no;

Biribi wɔ hɔ a obiara botum dze ama.

Yɛ dɛ mbrɛ esutsen na nhyirɛn yɛ no:

Ma Nyankopɔn na binom enya mfaso. 16

Enuanom na nkyerɛbaa adɔfo, sɛ yɛma Nyankopɔn na binom nya mfaso ber a yɛdze dza yɛwɔ, hɛn mber, na nyew, mpo hɛnho, dze ma no, nna yeregya wiadze no ebunebun kakra, yeregya Nyankopɔn ne mba enyigye kakra, na kwan mu no, yɛreyɛ krɔnkrɔn kakra.

Ewuradze nhyira hom pii wɔ afɔrbɔdze a wɔdze ma No kwa no.

Megye dase dɛ Nyame tse ase. “Nyimpa Krɔnkrɔn nye ne dzin.’’ 17 Jesus Christ nye Ne Ba, na akyɛdze biara a oye ne Mafo. 18 Hom mma, yendua N’adom na hɛn ahyɛmudzi horow ne nsie a ɔnam afɔrbɔ do nyɛ krɔnkrɔn na daa yɛmfa ɔdɔ na krɔnkrɔnyɛ mbordo mma Ewuradze. 19 Wɔ Jesus Christ ne dzin krɔnkrɔn no mu, amen.

Nsɛnsin

  1. Hwɛ “Global Trends: Forced Displacement in 2020,” UNHCR report, Obiradzi 18, 2021, unhcr.org.

  2. Sacrifice fi Latin kasa sacrificium, mu a, ɔyɛ Latin fibea ebien sacer na facere, mu dɛ mbrɛ Merriam Webster Dictionary kyerɛ no (hwɛ merriam-webster.com). Kasafua sacer n’asekyerɛ ahotsew anaa krɔnkrɔn, na kasafua facere n’asekyerɛ “kwan a edze yɛ anaa eyɛ’’ dɛ mbrɛ Latin English Dictionary kyerɛ no (hwɛ latin-english.com).

  3. Kyerɛwsɛm no Kwankyerɛ, “Afɔrbɔ,” scriptures.ChurchofJesusChrist.org.

  4. Hosea 6:6; hwɛ ase asɛnsin b, ɔkyerɛ dɛ ehumbɔbɔr wɔ Hebrew mu n’asekyerɛ “ɔdɔ” or “ayamuyie mapã.” San so hwɛ Matthew 9:10–13; 12:7.

  5. Hwɛ Leviticus 11:44.

  6. Hwɛ Moroni 7:47.

  7. Hwɛ Mosiah 5:13.

  8. 1 Corinthfo 13:3; san so hwɛ Mosiah 2:21.

  9. Hwɛ 2 Corinthfo 5:17.

  10. 3 Nephi 9:20, oetsĩ mu akã ho; hwɛ nyiyimu 19 so.

  11. Wɔdze kasafua akoma akã ho wɔ ha dɛ ɔpɛ ne sɛfo.

  12. Neal A. Maxwell, “ Swallowed Up in the Will of the Father ,” Ensign, Ɔberɛfɛw 1995, 24; oetsĩ mu akã ho. San so hwɛ Omni 1:26; Romefo 12:1.

  13. Hwɛ Moroni 10:3.

  14. Wɔatsew ho n’asekyerɛ “wotu si hɔ anaa wɔkã dɛ ɔyɛ krɔnkrɔn,” dɛ mbrɛ American Heritage College Dictionary kyerɛ no.

  15. Hwɛ Matthew 22:36–40.

  16. “‘Give,’ Said the Little Stream,” Children’s Songbook, 236.

  17. Moses 6:57.

  18. Hwɛ Moroni 10:18.

  19. Hwɛ Nkyerɛkyerɛ na Ahyɛmudzi 97:8.