2011
Ko e Hisitōlia mo e Tukufakaholo ʻo e Fineʻofá
Sānuali 2011


Pōpoaki ʻa e Faiako ʻAʻahí

Ko e Hisitōlia mo e Tukufakaholo ʻo e Fineʻofá

Ako ʻa e fakamatala ko ʻení, pea ka feʻunga, peá ke aleaʻi ia mo e kau fafine ʻokú ke ʻaʻahi ki aí. Fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi fehuʻí ke tokoni ʻi hoʻo fakamālohia ʻa e kau fafiné pea ʻai ke hoko ʻa e Fineʻofá ko e konga longomoʻui ia hoʻo moʻui fakafoʻituituí.

ʻĪmisi
Relief Society seal

Tuí • Fāmilí • Fakafiemālié

Naʻe manatu ʻa ʻElisa R. Sinou ki he akonaki ʻa e Palōfita ko Siosefa Sāmitá ʻo pehē “neongo ʻoku fakaeonopooni e hingoa [Fineʻofá], ka naʻe kamata ʻa e kautahá ia mei onoʻaho.”1

Naʻe ʻaʻahi ʻa e Tamai Hēvaní mo Hono ʻAlo ko Sīsū Kalaisí kia Siosefa Sāmita, ʻo toe fakafoki mai ʻiate ia ʻa e kakato ʻo e ongoongoleleí. Naʻe hoko ʻa e Fineʻofá ko e konga ʻo e toe fakafoki mai ko iá. Naʻe teʻeki ai kakato hono fokotuʻutuʻu ʻo e Siasí kae tālunga hono fokotuʻutuʻu ko ʻeni ʻo e houʻeiki fafiné.2

ʻI he ngaahi māhina ka hokó, ʻe ʻomi ai ʻe he Pōpoaki Faiako ʻAʻahi takitaha ʻa e faingamālie ke tau ako ai ha meʻa lahi ange ʻo kau ki he hisitōlia ʻo e Fineʻofá pea mo ʻene konga ʻi he ongoongolelei kuo toe fakafoki maí. ʻOku lahi e ngaahi ʻuhinga ʻoku ʻikai ngata ai pē ʻi hono mahuʻingá ka ʻoku fie maʻuke mahino kiate kitautolu hotau hisitōliá.

ʻUluakí, ʻoku ueʻi kitautolu ʻe he mahino ko ia hotau hisitōliá ke tau hoko ko e kau fafine ʻa e ʻOtuá ʻoku fie maʻu ke tau aʻusiá. Te tau lava ʻo ako mei he kuo hilí ʻa e founga ke tau fehangahangai ai mo e kahaʻú ʻi heʻetau muimui ʻi he ngaahi tā sīpinga ʻa e houʻeiki fafine moʻui fakaʻeiʻeiki ʻo e Siasí.3

Uá, ʻoku akoʻi mai ʻe hotau hisitōliá ko e ngaahi tefitoʻi moʻoni tatau pē naʻe ʻi he Siasí he kuonga muʻá ʻoku hoko ko hotau fakavaʻe ʻi he ʻaho ní. ʻOku fakafehokotaki ʻe he ʻilo ko ʻení ʻetau ngaahi taumuʻá—ke fakatupulaki ʻa e tuí mo e anga māʻoniʻoni fakatāutahá, fakamālohia e ngaahi fāmilí mo e ʻapí, mo tokoniʻi ʻa kinautolu ʻoku faingataʻaʻiá—pea fakafehokotaki ʻa hotau kuohilí mo e lolotongá.

Tolú, ʻi heʻetau mahuʻingaʻia ʻi hotau hisitōliá, ʻe lava ke toe lelei ange ai ʻetau vahevahe atu hotau tukufakaholo fakalaumālié. Naʻe pehē ʻe Palesiteni Henelī B. ʻAealingi, ko e Tokoni ʻUluaki ʻi he Kau Palesitenisī ʻUluakí: “ ʻOku mou ʻoatu ʻa e tukufakaholó ʻi hoʻomou tokoni ke maʻu ʻe he niʻihi kehé ʻa e meʻafoaki ko e ʻofa faka-Kalaisí. … ʻOku lekooti ʻa e fakamatala mo fakafika e tukufakaholo mo e hisitōlia ʻo e Fineʻofá, ka ʻoku tukuʻau ia mei he loto ki he loto.”4

Fakaʻosí, ʻoku tokoni ʻene mahino kiate kitautolu hotau hisitōliá ke tau hoko ko ha konga ʻaonga ʻo e kahaʻu ʻo e Fineʻofá. Naʻe fakamatala ʻe Palesiteni Sipenisā W. Kimipolo (1895–1985) ʻo pehē, “ ʻOku tau ʻilo ko e kakai fefine ʻoku nau fakahoungaʻi ʻa e kuohilí te nau tokanga ke faʻu ha kahaʻu māʻoniʻoni.”5

Julie B. Beck, palesiteni lahi ʻo e Fineʻofá.

Mei he Ngaahi Folofolá

ʻĒseta 9:28–29; Loma 16:1–2; ʻAlamā 37:8; Molonai 7:45–47

Mei Hotau Hisitōliá

“Ko e Fineʻofá ko e kautaha ia ʻa e ʻEikí maʻá e houʻeiki fafiné.”6 ʻI he fatongia ʻo Siosefa Sāmita ko e palōfitá, naʻá ne fokotuʻu ai ʻa e Fineʻofá ʻi he ʻaho 17 ʻo Māʻasi, 1842. Ko ha kiʻi kulupu tokosiʻi pē ʻa e kau fafine kehekehe moʻui līʻoa ko ia naʻe ʻi he ʻuluaki fakatahaʻanga ʻo e Fineʻofá, ʻo tatau pē mo e kau Fineʻofa ʻo e ʻaho ní. “Ko e iiki tahá ko ha kau finemui taʻu hongofulu tupu ʻe toko tolu, pea mo e fefine taʻu nimangofulu tupu ʻa e motuʻa tahá. Ne ʻosi mali ha kau fafine ʻe toko hongofulu mā taha, toko ua naʻe uitou, ʻikai mali e toko ono, pea ko e toko tahá naʻe ʻikai ʻiloʻi pe naʻe mali pe ʻikai. Naʻe fuʻu kehekehe ʻaupito honau tuʻunga fakaakó mo e puipuituʻá, pehē foki ki honau ngaahi tūkunga fakaʻekonōmiká. Naʻe lahi ange honau faikehekehé ʻi he hokohoko atu ʻene tupu tokolahi ʻa e kautahá, ka naʻe kei hokohoko atu pē ʻenau tahá.”7

Maʻuʻanga Fakamatalá

  1. Eliza R. Snow, “Female Relief Society,” Deseret News, Apr. 22, 1868, 81.

  2. Vakai, Ngaahi Akonaki ʻa e Kau Palesiteni ʻo e Siasí: Siosefa Sāmita (2007), 522.

  3. Vakai, L. Tom Perry, “Ko e Founga Kimuʻa ʻo e Fehangahangai mo e Kahaʻú,” Liahona, Nōvema 2009, 73–76.

  4. Henry B. Eyring, “Ko e Tukufakaholo Tuʻuloa ʻo e Fineʻofá,” Liahona, Nōvema 2009, 124.

  5. Spencer W. Kimball, “Ko e Ngaahi Monūʻia mo e Ngaahi Fatongia ʻo e Kakai Fefiné,” Tūhulu, Māʻasi 1979, 194.

  6. Spencer W. Kimball, “Relief Society—Its Promise and Potential,” Ensign, Mar. 1976, 4.

  7. Jill Mulvay Derr, Janath Russell Cannon, mo Maureen Ursenbach Beecher, Women of Covenant (1992), 28.

Ko e Fineʻofa ʻo Nāvuú, tā ʻe Walter Rane, fakaʻaongaʻi ʻi he angalelei ʻa e Musiume Hisitōlia ʻo e Siasí