2016
Ko Hono Fuatautau ʻo e Ngaahi Tāpuaki ʻi Matakasikaá
April 2016


Puipuituʻa ʻo e Kakai Lalahi Kei Talavoú

Ko Hono Fuatautau ʻo e ngaahi Tāpuaki ʻi Matakasikā

Neongo e ngaahi ngāngāʻehu fakapolitikale mo e ngaahi faingataʻaʻia fakaʻekonōmika ʻi hono fonuá, ka ʻoku fakafalala ʻa Solofo ki he ngaahi tāpuaki ʻoku maʻu mei he moʻui ʻaki ʻo e ongoongoleleí.

ʻĪmisi
lemur and baobab tree

Ngaahi taá: taupotu ki ʻolungá ne ʻomi ʻe Solofo Ravelojaona; lalo © iStock/Thinkstock

Hili ha fekuki e uaifi ʻo Solofo Lavesiná mo ha tama-tō fakamamahi ʻi heʻene fuofua feitamá, naʻá ne ongoʻi ne tali ʻena ngaahi lotú, ʻi he hili ha taʻu ʻe taha mei ai, ʻi heʻene feitama hono uá. Naʻe fakakaukau mo hono uaifi ko Heuli Mātiné, ko e taha hona ngaahi tāpuaki maʻongoʻonga tahá ʻa e fāʻeleʻi hona ʻōfefiné. ʻOku fakamatalaʻi ʻe Solofo ʻo pehē, “Koeʻuhí ne ma kole ki he ʻOtuá peá Ne foaki mai ia, naʻá ma fakahingoa ia, ʻi he lea faka-Malakasí, ʻo ʻuhinga ‘Ko e Tali ʻa e ʻOtuá.’”

ʻĪmisi
Solofo with his daughter

ʻOku pīkitai ʻa Solofo, ko ha tokotaha lahi kei talavou mei Matakasikā, ki he ʻilo ko ia ʻoku tali ʻe he ʻOtuá ʻa e lotú mo tāpuakiʻi taimi totonu ʻa e kau faivelengá. ʻOku pehē ʻe Solofo, “ʻOku faingataʻa e moʻuí, pea ko e taimi ʻoku ʻikai maʻu ai ʻe ha niʻihi e meʻa ʻoku nau fie maʻú, ʻoku kamata ke fehuʻi ʻe ha niʻihi, ‘Ko e hā ne hoko ai ʻeni kiate au?’ Mahalo te nau mavahe mei he Siasí pe fehuʻia ʻenau tui ki he ʻOtuá. Ka ʻi he taimi ʻoku tau moʻui ʻaki ai e ongoongoleleí pea lau e folofolá, ʻoku faingofua ange. ʻI he taimi ʻokú ke moʻui moʻoni ʻaki ai e ongoongoleleí, te ke lava ʻo mamata moʻoni ki he ngaahi tāpuakí.”

Ko ʻete nofo ko ia ʻi ha fonua ʻoku taulōfuʻu hono ngaahi faingataʻá, hangē ko e masiva ʻangoʻangó, taʻe-maau ʻo e puleʻangá, vaivai e faʻunga pulé, mo e ngaahi fakatamaki fakaenatulá, ʻoku mahino e ʻuhinga ʻo e pehē ʻe Solofo ʻoku faingataʻa ʻa e moʻuí. Ka naʻe mahuʻinga ange kiate ia e ngaahi tāpuaki ʻoku maʻu ʻi hono moʻui ʻaki e ongoongoleleí ʻi ha toe faingataʻa. ʻOkú ne pehē, “ʻOku ʻikai ke u lava ʻo malau e ngaahi tāpuaki ʻoku ou maʻú, ʻi heʻeku moʻui ʻaki e ongoongoleleí.”

Tuʻunga ʻi he fuʻu kei foʻou ʻa e Siasí ʻi Matakasikaá, (naʻe fokotuʻu e fuofua koló ʻi he 1990) ʻoku pehē ʻe Solofo ko e konga faingataʻa taha ʻo ʻete hoko ko ha mēmipá ko e ngaahi luma mo e ngaahi fakakaukau hala fekauʻaki mo e Siasí. ʻOku pehē ʻe Solofo, “mahalo he ʻikai ke tali kakato ʻe he kakaí ʻa e ongoongoleleí he ʻoku nau ongoʻi mā ʻi he ʻao honau kaungāmeʻá mo ilifia naʻa fehiʻanekina kinautolu ʻe honau fāmilí” ʻo hangē ko ia ʻi he vīsone ʻa Līhai ki he fuʻu ʻakau ʻo e moʻuí. ʻOku fokotuʻu mai ʻe Solofo, ko e meʻa ʻokú ne ʻai ia ke kehé, “He naʻe ʻikai ke u teitei mā au. ʻOku ou moʻui ʻaki e ongoongoleleí, peá u loto fie vahevahe maʻu pē ia mo hoku kaungā-fonongá, neongo ʻoku ʻi ai hanau niʻihi ʻoku ʻikai ke nau fuʻu fie fanongo.” ʻOkú ne faʻa vahevahe ʻene kiʻi fakamoʻoní, ʻo aʻu ki ha tuʻunga kuo ui fakatenetene ai ia ʻe hono kaungā-ngāué ko “faifekau.”

ʻĪmisi
Solofo and Hary Martine

ʻOku fakafalala ʻa Solofo mo Heuli Mātine ki he ngaahi tāpuaki ʻo ʻena ngaahi fuakava ʻi he temipalé, ʻi he uhouhonga ʻo e faingataʻaʻia fakaʻekonōmiká mo e ngāngāʻehu fakapolitikalé, (naʻá na mali ʻi he Temipale Sohānisipeeki Saute ʻAfiliká ʻi he taʻu ʻe taha hili ʻena ngāue fakafaifekaú—ʻIukanitā ʻa [Solofo], kae ʻi Matakasikā ʻa [Heuli]), pea pehē ki heʻena falala ki he ʻEikí. ʻOku fakamatalaʻi ʻe Solofo, “ʻOku ou maʻu ʻa e ongoongoleleí, pea ʻoku ou tuku ʻeku moʻuí ki he toʻukupu ʻo e ʻOtuá.” ʻE lava ʻo falala ki heʻene fakamoʻoni mālohí koeʻuhí he ʻoku tui ki he “Ngaahi tali ʻa e ʻOtuá.”