2021
Ko Hoku Talausese pē ʻe Taha: Ko ha Fakakaukau mei he Ongoongoleleí ki he Moʻui Fakapotopotó
Māʻasi 2021


Fakaʻilekitulōnika Pē: Kakai Lalahi kei Talavoú

Ko Hoku Talausese pē ʻe Taha: Ko ha Fakakaukau mei he Ongoongoleleí ki he Moʻui Fakapotopotó

Kuo u maʻu ha fiefia lahi ʻi ha tō‘onga moʻui ‘okú ne poupouʻi ‘a e ngāue ki hono tokanga‘i ʻo e māmaní.

ʻĪmisi
hoaʻi talausese ‘i ha tautauʻanga vala

Na‘a ku maʻu ha hoa‘i talausese pē ʻe taha—ko ha hoaʻi talausese lanu ʻuli‘uli fakaʻofoʻofa. Mahalo ʻe ongo ngali kehe, ka kuó u maʻu ha fiefia lahi mei he foʻi moʻoni ngali fakavalevale ko iá. ʻI he ʻosi ʻeku akó mei he kolisí, ne u mavahe mei hoku fale nofo totongi ʻi Finilaní, koeʻuhí he naʻá ku palani ke u folau ʻo ʻeva ki he ʻIunaiteti Siteití ʻi ha māhina ʻe ua, pea ne u fakakaukauʻi e meʻa ʻe fai ki heʻeku ʻū ngāʻotoʻotá kotoa. Ko ia ne u fakamaau kotoa e meʻa ne u maʻú ʻo ʻiloʻi ʻoku lahi ange ʻeku fie maʻú ʻi he meʻa ʻoku ou maʻú. Hili haʻaku fakalaulauloto fakamaatoato, ne u loto ke fakatau ʻeku ngaahi koloa ʻoku ʻikai ke u toe fie maʻú kimuʻa peá u mavahé. Naʻá ku ongoʻi fiefia, pea neongo ko ha ngaahi taʻu siʻi pē ʻeni, ka ʻoku ongo fakatauʻatāina moʻoni ʻa e ʻikai ke lahi ʻete koloá.

Neongo ‘oku teʻeki ai ke u fuʻu fakapotopoto moʻoni, ka ʻoku ou ului moʻoni ki he tūkunga ko iá. ʻI heʻeku fakatokangaʻi e fuʻu lahi ʻeku maʻu meʻatokoní ʻoku ou fakakaukau leva ki hoku fatongia fakataautaha ki he ʻātakaí, tautefito ki he anga e vakai mei he tafaʻaki ʻo e ongoongoleleí.

Mahutafeá vs. Fuʻu Hulú

ʻOku tau ako mei he folofolá na‘e fakatupu ʻa e māmaní ke tau nofo ai (vakai 1 Nīfai 17:36) pea naʻe fakatupu ʻa e ngaahi meʻa kotoa pē ‘i he māmaní ke ʻaonga kiate kitautolu (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 59:16–19). Kuo faleʻi ke tau hoko ko ha kau tauhi lelei ʻo e māmaní, pea ʻoku fehuʻia leva e anga ʻetau fakahoko e fatongia mahuʻinga ko iá. Ko e founga ʻe tahá ko hono vakavakaiʻi e lahi ʻo e maʻuʻanga tokoni ʻoku tau fakaʻaongaʻí.

Naʻe foaki mai ʻe he ʻEikí ʻa e ngaahi maʻuʻanga tokoni ko ʻení ke tau lava ʻo “maʻu lahi ‘aupito” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá 49:19). Ka ʻokú Ne toe ʻafioʻi foki mo e natula ʻo e tangatá, pea naʻá Ne fakatokanga mai ke ʻoua naʻa tau fakaʻaongaʻi fakavalevale e ngaahi maʻuʻanga tokoni ko ʻení (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá 59:20). ʻE lava ke tau fakataʻemahuʻingaʻi ha meʻa ʻi hono ngāue fakavalevaleʻakí ʻo hoko ai ha loto-fefeka pe ko e ʻikai ke fakatokangaʻi ʻa e feituʻu ʻoku huʻu mei ai hotau ngaahi tāpuakí, ʻo hangē ko e meʻa ko ʻení, ko e ngaahi palopalema ki he ʻātakaí. Kuó u faʻa fifili ki he meʻá ni: Ko fē ʻa e meʻa ʻoku ngata ai e “mahutafeá” mo e maʻu ʻo fu‘u lahí?

ʻOku fakafeʻiloaki mai ʻe he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá 59:18–19 e fakakaukau ko ia ko e “ngaahi me‘a kotoa pē ʻoku tupu mei he kelekelé… ʻoku ngaohi ia ke ‘aonga pea fakaʻaonga‘i ʻe he tangatá, ke fakafiefiaʻi ʻa e matá pea fakamāfanaʻi ʻa e lotó; … ke fakamālohia ‘a e sinó pea fakaake ʻa e Laumālié.” ʻOku lava ke mahino kiate kitautolu naʻe ʻikai ke ʻomai e ngaahi maʻuʻanga tokoní ke tau maʻu moʻui pē mei ai—ka naʻe toe ʻuhinga foki ia ke tokoni ke tau fiefia.

Ma‘u e Fiefiá ‘i hono Maʻu ha Meʻa Siʻi

‘I he taimi naʻá ku fakakaukau‘i ai ʻa e vala ke siʻakí mo ia ke tauhí, naʻá ku tauhi pē ʻa e meʻa ne u ongoʻi ʻoku ou fuʻu fie maʻu moʻoní, mo e ngaahi meʻa ʻoku ou fiefia taha aí. Na‘a ku fakatokangaʻi ko e lahi ange e meʻa ʻoku ou maʻu, ʻo hangē ko e valá, ʻoku faingataʻa ange leva ke u fakahoungaʻi ia . Hili ‘eku fakapapauʻi e talausese ne u sai‘ia moʻoni ke fakaʻaonga‘í, ne u fiefia lahi ange ʻi hono tui iá. Naʻá ku fai mo e meʻa tatau ki heʻeku ngaahi ngaʻotoʻota kehé.

ʻOku lelei ke ʻi ai ha taimi ke vakavakaiʻi ai ʻetau moʻuí mo liliu e anga ʻetau fakaʻaongaʻi e ngaahi maʻuʻanga tokoni ko ʻeni mei he ʻOtuá. Ne u fiefia ʻi he tūkunga ne u ʻi aí ke siʻisiʻi ange e meʻa ne u maʻú, pea liliu ai e tōʻonga moʻuí ʻo tokoniʻi au ke u tokangaʻi lelei e māmaní.

Neongo he ʻikai ke ngali lahi ha meʻa makehe mei heʻetau feinga fakafoʻituituí, ka ʻe lava ke tau loto lelei ke akoʻi kitautolu ke ngāue leva. ʻE lava ke tau fekumi ki he tataki ʻa e Laumālié ʻi heʻetau vakavakaiʻi ʻetau moʻuí mo fai tuʻutuʻuni ki heʻetau koloa fakaemāmaní mo ʻetau tōʻonga moʻuí. ʻOku ʻafioʻi lelei ʻe he ʻEikí ʻEne fakatupu kotoa pē—ʻo aʻu ki he mukaʻi musie kotoa pē—ʻofa pē ke tau tokangaʻi lelei e māmani ko ʻení ʻaki hano fakahoko e ngaahi liliu ʻoku fie maʻú, ʻilo e meʻa te tau fiefia aí, pea liliu hotau lotó ke fakatolonga ia.