2021
Ko e Fepoupouaki ʻi Heʻetau Ngaahi Feinga ke Ngāue Fakapotopoto ʻAki e Mītiá
Māʻasi 2021


Ngaahi Tefitoʻi Moʻoni ʻo e Ngāue Fakaetauhí

Ko e Fepoupouaki ʻi Heʻetau Ngaahi Feinga ke Ngāue Fakapotopoto ʻAki e Mītiá

ʻE lava ke tokoni e ngaahi fakakaukau mo e maʻuʻanga tokoní ni kapau ʻoku ʻi ai ha fehuʻi ʻa kinautolu ʻokú ke ngāue fakaetauhi ki aí fekauʻaki mo e fakaʻaongaʻi e tekinolosiá.

ʻĪmisi
mother and daughter sitting on a couch and using a tablet

ʻŪ Tā mei he Getty Images

Ko e taha ʻo e ngaahi fehuʻi angamaheni taha ʻoku fehangahangai mo e ngaahi fāmilí ʻi he ngaahi tukufakaholo ʻo e kuonga ní ko e founga ke fakaʻaongaʻi totonu ai ʻa e mītiá mo e tekinolosiá. Kuo vave ʻa e hoko ʻa e ʻū meʻangāue fakaʻilekitulōnika ʻo e ʻaho ní ko ha konga mahuʻinga ʻo e ngaahi tukufakaholo lahi, ʻo liliu ai ha konga lahi ʻo ʻetau ngaahi ngāue fakaʻaho faingofua tahá.

ʻI he fakautuutu ʻa hono ivi malava ki he leleí pea mo e koví, ʻoku tokolahi ʻa e niʻihi fakafoʻituitui mo e ngaahi fāmili ʻoku nau fekumi ki ha fakamatala lelei fekauʻaki mo e founga ke fakaʻaongaʻi ai ʻa e mītiá ʻi he malú.

Kuo ʻiloʻi ʻe Māʻata (kuo liliu e hingoá), ko ha taki ʻo e Siasí ʻi Sipeini, ʻa e founga kuo tokoniʻi ai ʻe heʻene telefoni toʻotoʻó ʻa ʻene ako ʻa e ongoongoleleí, fakafaingofuaʻi ʻene fetuʻutaki ki he kakai ʻokú ne ngāue fakaetauhi ki aí, tokoniʻi ʻene fakalakalaka fakatāutahá ʻi heʻene fakaʻaongaʻi ʻa e polokalama Gospel Living, pea fakangofua ia ke ne fakakakato ha meʻa lahi ange ʻi hono fatongiá. Ka neongo ia, ʻokú ne ʻiloʻi ʻokú ne faifeinga ke tukuange ʻene telefoní ʻi he taimi ʻokú ne feohi ai mo hono fāmilí.

Ko Kuaní, ko ha tamasiʻi kei taʻu hongofulu tupu ia ʻi Kōlea, ʻokú ne faʻa fakaʻaongaʻi ʻa e komipiuta fakafāmilí ki heʻene fekumi fakaakó, ngaahi ngāue kuo vaheʻi angé mo e ngaahi polōsekí. ʻI he hili pē ʻene fakakakato ʻa ʻene ngāue fakaakó, ʻokú ne fakaʻaongaʻi hono taimi ʻataá ke vaʻinga keimi he ʻinitanetí. ʻOku hohaʻa ʻa ʻene ongomātuʻá.

ʻI he ʻaho kotoa, ʻoku sio ʻa Tīkeleni, ko ha taautaha lahi kei talavou ʻi Keniā, ki he kakaí ʻoku nau toʻo ha telefoni toʻotoʻo ʻi honau nimá. ʻOku hangē ʻoku nau malava pē ke maʻu ha fakamatala he taimi pē ko iá ʻa ia te ne fakafaingofuaʻi mo fakamānako ange ʻa ʻene moʻuí, ʻo kau ai ʻa e ngaahi folofolá, makasiní mo e ʻū naunau kehe ʻa e Siasí. Ka, ʻi he hili ʻene totongi ʻa ʻene ngaahi fakamolé, ʻoku ʻikai ha paʻanga ia ʻe toe ki ha telefoni toʻotoʻo. ʻOku ongoʻi tuenoa ʻa Tīkeleni.

ʻI heʻetau ngāue fakaetauhí, ʻe lava fēfē ke tau poupouʻi mo fakamālohia hotau kāingá ʻi heʻenau fekumi ki ha ngaahi tali ki he kaveinga fakatupu puputuʻu ko ʻení? Ko ha ngaahi fakakaukau mo ha maʻuʻanga tokoni ʻeni ki he ngaahi founga ke ngāue fakapotopoto ʻaki ʻa e mītiá.

ʻĪmisi
young African woman listening to music and looking sideways

Ngaahi Fokotuʻu ki hono Ngāue Fakapotopoto ʻAki ʻa e Mītiá mo e Tekinolosiá

  • Fekumi fakamātoato ki ha ngaahi founga ke fakaʻaongaʻi ai ho taimi mahuʻingá ke mavahe mei he tekinolosiá, kau ai ʻa e ngāue fakaetauhi ki he niʻihi kehé, fakatupulaki e ngaahi potoʻi ngāué mo e talēnití, pea kau fakataha mo e niʻihi kehé ʻi ha ngaahi fakamānako mo e ʻekitivitī kehe ʻoku ʻuhingamālié.

  • Fokotuʻu ha taumuʻa pau ki hono fakaʻaongaʻi ʻo e tekinolosiá, pea fakangatangata hono fakaʻaongaʻi ʻi he taimi ʻokú ke ongoʻi taʻeoliʻia, ta‘elata, ʻita, pe loto-hohaʻa aí. ʻE lava ke ngaohi koe ʻe he ngaahi ongó ni mo ha ngaahi ongo kehe ke ke laveangofua pe fakavaivai ki hono ngāue taʻefakapotopoto ʻaki ʻa e tekinolosiá. Fekumi ki ha founga lelei ke tali ʻaki e ngaahi ongo fakaelotó.

  • Mapuleʻi koe. Fakaʻaongaʻi e ngaahi feituʻu ʻokú ne fakaʻatā ke ke tauhi pe fakangatangata ʻa e taimi ʻoku fakamoleki ki hoʻo meʻangāue fakaʻilekitulōniká.

  • Hoko ʻo hangē ko e Fakamoʻuí. Tuku kotoa ho tokangá ki ha taha ʻi he taimi ʻokú ne talanoa atu aí.

  • Fakamuʻomuʻa ʻa e fehokotaki fakatāutahá. ʻAi ke potupotutatau e founga fetuʻutaki fakaʻilekitulōniká mo e ʻikai fakaʻilekitulōniká, tautautefito ki he taimi ʻoku fevahevaheʻaki ai ha ngaahi ongo pe ngaahi fakakaukau mahuʻingá.

  • Tuku ha taimi ke mālōlō ai. Fakaafeʻi e tokotaha kotoa he fāmilí ke nau fili ke toutou mālōlō mei heʻenau ʻū meʻangāue fakaʻilekitulōniká.

  • Akoʻi koe ke ʻoua naʻá ke tali leva ʻa e fanongonongo pe fakatokanga kotoa pē.

Ko Hono Kamataʻi ha Fepōtalanoaʻakí

  • Kamataʻi ha fealēleaʻaki ʻi he kaveinga mahuʻingá ni ʻaki hano vahevahe ʻa e ngaahi faingataʻa pe ngaahi fehu‘i ʻokú ke maʻu fekauʻaki mo hono ngāue ʻaki ʻo e tekinolosiá mo e mītiá.

  • Fehuʻi ange pe ko e hā ha meʻa kuo nau maʻu ʻokú ne tokoniʻi kinautolu. ʻOku lahi ha ngaahi meʻa ʻe lava ke ke ako ʻi hono fakaʻaongaʻi e foungá ni. Te ke ala maʻu foki ai ha ngaahi faingamālie ke vahevahe ha niʻihi ʻo e meʻa kuó ke akó.

  • Ko e ngaahi folofola te ke lava ʻo vahevahé: Kuo fakaafeʻi kitautolu ʻe he kau palōfitá ke tau fakapotopoto (vakai, Sēkope 6:12), anga-fakapotopoto ʻi he meʻa kotoa pē (vakai, ʻAlamā 7:23), ke tau ʻiloʻi ʻetau ngaahi fakakaukaú, leá, mo e ngāué (vakai Mōsaia 4:30), pea hoko ko ha kau faʻifaʻitakiʻanga lelei (vakai, 1 Tīmote 4:12).