2022
Fakahaaʻi ʻe he Kakai Tongá ʻenau ʻOfa ki Heʻenau Ngaahi Kuí ʻo Fakafou ʻi he Hisitōlia Fakafāmilí
Siulai 2022


NGAAHI PEESI FAKALOTOFONUÁ

Fakahaaʻi ʻe he Kakai Tongá ʻenau ʻOfa ki Heʻenau Ngaahi Kuí ʻo Fakafou ʻi he Hisitōlia Fakafāmilí

Ko e tokolahi ʻo e kāingalotu Tonga ʻo e Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní ʻoku ʻi ai haʻanau senitā hisitōlia fakafāmili ʻi honau ʻapisiasí.

ʻOku ʻi ai ha niʻihi kuo nau fie foaki honau taimí ke tokoniʻi ʻa kinautolu ʻoku toki kamata fekumi ki ha fakamatala fekauʻaki mo ʻenau ngaahi kuí pea mo tokoni ki he fekumi ʻa e niʻihi ʻoku nau taukei angé ʻo fakaʻaongaʻi ʻa e maʻuʻanga tokoni mei he FamilySearch.org ʻi he ʻinitanetí.

ʻOku hoko ʻa e hisitōlia fakafāmilí ki he kāingalotu ʻo e Siasí ko ha konga mahuʻinga ʻo e moihū ‘i he temipalé.

Ko Sōsaia mo Maile Neiufi ʻa e ongo faifaleʻi ʻi he ngāue hisitōlia fakafāmilí mo e ngāue fakatemipalé ki he ngaahi siteiki ʻe 21 ʻi Tonga. Ne fakatukupaaʻi kinaua kimuí ni mai ʻe heʻena taki fakalotofonuá, ʻInoke Kupu, ke poupouʻi e Kāingalotu Tongá ke nau kau atu ʻi he ngāue hisitōlia fakafāmilí mo e ngāue fakatemipalé.

Naʻe pehē ʻe Sōsaia, “‘I hono fakaʻaongaʻi ʻo e FamilySearch.org ʻi he lea faka-Tongá, ʻokú ma akoʻi ʻa e tokotaha kotoa pē ʻoku nau fie maʻú, ki he founga ke nau fakahū ai ʻenau ngaahi hingoa fakafāmili pē ʻanautolú. ʻOkú ma ʻi heni pē ke akoʻi, pea ʻoku nau fakahoko ʻe kinautolu ʻa e ngāué.”

Naʻe tānaki mai ʻe Malie, “Ko ʻema tefitoʻi taumuʻá ke tokoniʻi e kau mēmipá ke fakafalala pē kiate kinautolu ʻi hono fakahoko ʻa e hisitōlia fakafāmilí. Ko ha maʻuʻanga tokoni ʻa e kau faifaleʻí pea te nau lava ʻo tokoni.”

Naʻá ne toe hoko atu ʻo pehē, “ʻOku ou ongoʻi hangē ʻoku ou vahevahe atu ʻa e Laumālie ʻo ʻIlaisiaá ʻi he taimi ʻoku ou tangutu ai ʻi he tafaʻaki ʻo ha mēmipa matuʻotuʻa pe ko ha mēmipa ʻi ha faʻahinga toʻu pē ʻokú ne fakahoko ʻene ngāué. ʻOku mau paasi pē ʻa e kīpōtí kia nautolu; ʻo nau faʻu ʻenau ʻakauni pē ʻanautolu, pea mau aʻusia tonu ʻa e fiefia ʻoku nau maʻu ʻi he kiʻi ngāue lavameʻa faingofua ko iá.”

Naʻá ne toe fakamatala foki ʻoku fakalotolahiʻi kinautolu ʻe hono maʻu ʻo e loto-falala foʻou ko ʻení ke nau toe foki mai ʻo hoko atu ʻenau ngāué.

Ko ha sīpinga ʻe taha ko e ongomātuʻa Faʻanunú mei he Siteiki Vavaʻu Noaté. Ne teʻeki ai ha taha ʻi he ongo Faʻanunú ne na ʻosi ala ki ha komipiuta ka ʻi he hili pē ha ngaahi fakahinohino, ne na fakaʻaongaʻi ha houa ʻi hono tānaki atu ha ngaahi tā manatumelie ki heʻena uepisaiti hisitōlia fakafāmilí. Ne hā mahino mai ne laukau ʻaki ʻe Brother Faʻanunu hono talēniti foʻou ʻi he fekumi holo ʻi he saití. Naʻe lava ke na tānaki atu ha ngaahi tā ʻo ʻena fānaú takitaha pea mo hona mokopuna ne toki fāʻeleʻí.

Talu mei Sune 2020 kuo mamata ʻa e ongomātuʻa Neiufí ki he liunga ua ʻa e ngāue fakatemipalé mo e hisitōlia fakafāmilí ʻi Tonga.

Naʻe poupou ʻa Sōsaia Neiufi ʻo pehē, “ʻOku fie maʻu ke fakahoko ʻe he tokotaha kotoa pē ʻa e ngāué. ʻOku ʻasi ʻa e ola leleí ʻi heʻemau ngaahi kalafí koeʻuhí he ʻoku fakahoko ʻe he tokotaha kotoa pē ʻa e ngāué.”

ʻOku pehē ʻe Malie Neiufi ʻoku tupulaki e ngāué koeʻuhí ko e “faivelenga ʻa e Kāingalotú mo ʻenau ʻofa ki he ʻEikí.”

ʻI heʻene manatu ki ha ako ʻa ʻEletā Tēvita A. Petinā fekauʻaki mo e temipalé, naʻá ne toe pehē, “Ko e ngāue fakafaifekaú mo e hisitōlia fakafāmilí ko e ngāue pē ia ʻe taha. ʻE lava ke fakakaukau ha niʻihi ʻoku mahuʻinga ange ʻa e taha ʻi he taha, ka ʻokú na mahuʻinga tatau pē.”

Neongo e puna ʻa e moʻunga afí mo e peaukula ʻi he kamataʻanga ʻo e taʻu ní, ka naʻe kei hoko atu pē ʻa e hisitōlia fakafāmilí.

Naʻe pehē ʻe Maikolo Hikinisi, ko e Pule ʻo e Hisitōlia Fakafāmili ʻi he ʻĒlia Pasifikí, “Neongo e ngaahi fakatamaki mo e faingataʻa ne fehangahangai mo e kakai ʻi Tongá, ka naʻe kei fakafofongaʻi lelei fau pē ʻa e Kāingalotu Tongá ʻi he tokolahi ʻo e kakai ne ngāue ki heʻenau ngaahi fuʻu ʻakau fakafāmilí ʻi hono fakafehoanaki ki he ngaahi feituʻu kehe ʻi he Pasifikí.

“Ne u ongoʻi māfana moʻoni ʻi heʻeku vakai ki he ngaahi ola ko ʻení, tautautefito ʻi he fakaʻapaʻapa ki he ʻofa naʻe fakahaaʻi ʻe he Kāingalotu Tongá ki heʻenau ngaahi kuí ʻaki ʻenau mateuteu ke fakahoko ʻa e ngaahi sākalamēnití maʻanautolu ʻi he lotolotonga ʻo ʻenau ngaahi faingataʻaʻia moʻoni ʻanautolu peé.”