2023
Malu ‘i Hono Ongo Toʻukupú
Sepitema 2023


NGAAHI PEESI FAKALOTOFONUA

Malu ‘i Hono Ongo Toʻukupú

‘Oku ‘i ai ‘ema fānau ‘e toko tolu pea mo hoku husepāniti koʻEti Uelé: ko ʻInitī Lose, Lolo, pea mo Kamaukitelangi (Kamau). ‘I he ‘aho 12 ʻo Sānuali 2022, naʻe fakamamahi ʻa e mālōlō homa foha ko Kamaú, ʻa ia naʻe taʻu 2 ‘i he taimi ko iá.

‘I he hoʻatā ko iá, naʻa mau vaʻinga mo kakata fakataha mo ‘ema fānaú ‘i homa loki mohé, ne fakafokifā ‘emau fakatokangaʻi ‘oku pulia ‘a Kamaú. Naʻe ‘ikai fuoloa mei ai kuo maʻu atu ‘a Kamau ‘i he konga ki mui homau ‘apí kuo ‘ikai ke ne toe ‘iloʻi pe ongoʻi ha meʻa. Naʻe fakahoko ‘e ʻEti ʻa e CPR ‘o aʻu ki he aʻu mai ‘a e kau ngāue tokoni fakavavevavé kae lolotonga iá ne mau kolea fakamātoato mo hoku fāmilí ʻa e tokoni ‘a e Tamai Hēvaní.

Naʻe fakavaveʻi hono ‘ave ʻa Kamau ki falemahakí kuo ‘osi tatali mai ha kau toketā kiate ia. ‘I heʻemau aʻu atú, naʻe ‘ave au pea mo ʻEti ki ha loki makehe ‘o ma tatali ai ‘i ha ngaahi miniti siʻi mo ‘ema fepukeakinima pē mo lotu taʻetuku. Ne faifai pea haʻu ha toketā, naʻá ne tangutu ‘o mau fehangaaki peá ne kamata ke fakamatala.

Naʻe ‘ikai ke u fanongo ki ha foʻi lea ‘e taha naʻá ne fai mai koeʻuhí naʻe tuʻu maʻu ‘a e meʻa kotoa pē naʻá ne ‘ātakaiʻi aú, naʻe ongonoa pea nonga—‘i he hili pē ko iá, naʻá ku sio lelei ki hoku fohá ʻokú ne ‘i muʻa ‘iate au ‘okú ne vaʻinga ʻaki ha kiʻi loli meʻavaʻinga mo kakata fiefia. Naʻe mahino heni kiate au kuo mālōlō hoku fohá. Naʻá ku ‘ilo foki ko e founga ʻeni ‘a e Tamai Hēvaní ki hono tokateu au ki he meʻa ‘oku hanganaki maí.

Naʻe toki mahino lelei kiate au ‘i he efiafi ko iá ‘a e mahuʻinga ‘o e momeniti fakalangi ko ʻení.

Lolotonga ‘eku tangi mamahí, ne puke atu au ‘e heʻeku fineʻeikí ‘i he ‘ikai ke u kei lava ‘o kātakiʻi ‘a e mole hoku fohá. Naʻá ne ‘eke mai, “ʻOkú ke ‘ita ki he Tamai Hēvaní?” Naʻá ku tala ange, “ʻIkai, ‘oku ‘ikai ke u ‘ita, ka naʻá Ne fakasītuʻaʻi au Mami. Naʻá ku kole fakamamate kiate Ia ke ‘oua ‘e ‘ave hoku fohá. Naʻá ku kole fakamamate ki he Tamai Hēvaní ke kātaki muʻa ‘o tuku ia heni. Ka naʻá Ne fakasītuʻaʻi au.”

Naʻe tali mai ‘e heʻeku fineʻeikí ‘i he loto-‘ofa ‘o pehē, “Naʻe ‘ikai ke fakasītuʻaʻi koe ‘e he Tamai Hēvaní. Naʻá Ne fanongo mai kiate koe. Naʻá Ne fakahoko ha mana maʻau ‘aki ‘Ene fakaava ‘a e veili ki Hēvaní peá Ne fakaʻatā kiate koe ke ke sio ‘oku ‘iate Ia ‘a Kamau, pea ‘e malu ‘a Kamau ‘i Hono ongo toʻukupú ʻo taʻengata.”

‘I he konga ki mui ‘o e taʻu ko iá, ‘i he ʻoupeni hausi ‘a e Temipale Hemilitoni Nuʻusilá, naʻá ku loto-hohaʻa mo ongoʻi manavasiʻi. Naʻá ku pehē ange ki hoku husepānití, “ʻOku ou tui ‘oku talitali mai ‘a Kamau ‘i loto ‘i he temipalé. ‘Oku ou tui pē te ne ʻi ai mo au.”

‘I heʻeku aʻu ki he loto temipalé, ko e loki pē naʻá ku fuʻu fakaʻamu ke u sio ki aí ko e Loki Silesitialé. ‘I heʻemau talitali ke hū ki lotó, naʻe lea mai ‘emau tokotaha takimamatá ki heʻemau kulupú, “Kātaki pē ka he ‘ikai ke tau fuoloa ‘i he Loki Silesitialé. Ka ‘oku ou palōmesi atu kāinga, neongo te ke ʻi ai pē ʻi ha kiʻi taimi nounou, ka ko e ngaahi tāpuaki te ke maʻú ‘e feʻunga pē ia maʻau ke tolonga ki he taʻengatá. Ka ko e mahuʻinga tahá te ke ongoʻi ai ‘a e ‘ofa hotau Fakamoʻui ko Sīsū Kalaisí.”

‘I he ‘amanaki ke mau hū ki lotó, naʻe ala mai hoku ‘ofefine ko ʻInitī Losé ‘o puke hoku nimá peá ne lea fiefia mai, “Mami, ko e loki ʻeni naʻá ke fakamatala mai kiate aú?” Naʻá ku tali ange, “ʻIo, ko ia.” Naʻá ne ʻeke mai leva, “ʻE peheni nai ʻa e taimi te tau toe sio ai kia Kamaú?” Naʻá ku tali ange “ʻIo, ʻe hangē pē haʻatau takai hake ʻi he tulikí pea te ne ʻi ai.”

Ne mokulukulu hoku loʻimatá ʻi he mahino kiate au kuo fakahoko ʻa e palōmesi naʻe talamai ʻe heʻemau tokotaha takimamatá. Naʻá ku ongoʻi naʻe fakafiemālieʻi au ʻe he ʻofa haohaoa ʻa hotau Fakamoʻui ko Sīsū Kalaisí. Naʻe mahino kiate au ko e ngaahi lea ʻa ʻemau tokotaha takimamatá naʻe fakataumuʻa mai pē ia kiate au mei heʻeku Tamai Hēvaní, ʻi heʻene talamai neongo ne u feohi taimi nounou pē mo hoku fohá, ka ko e ngaahi tāpuaki mo e ʻofa ʻoku ou maʻu maʻaná ʻe feʻunga pē ia ke u fiefia ai ʻo aʻu ki he taʻengatá.

ʻI he loki kotoa pē ʻi he temipalé—ko e laʻitā kotoa pē mo hono fakaikiiki takitaha—naʻá ku ongoʻi mei ai ʻa e laumālie hoku foha fakaʻofoʻofa ko Kamaú. Ko ha fakapapau kiate au ʻoku fiemaʻu ke u ʻi he temipalé. Naʻe fakamanatu mai ʻe he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi ʻa e ongoʻi nonga fakalangi mo e fakamoʻui faka-ʻOtua te u lava ʻo maʻu ʻi heʻeku ʻalu ki he temipalé, koeʻuhí ko e mālohi fakaivia ʻa e Fakalelei hotau Fakamoʻui ko Sīsū Kalaisí.

Kuo ʻikai ha toe taimi ʻe toe mahuʻinga ange ai ʻa e temipalé kiate au ʻi heʻeku moʻuí ka ko e taimí ni.