Liahona
Founga Naʻe Tokoniʻi Ai Au ʻe he Fakatomalá Ke U Fakalakalaká
Fēpueli 2024


“Founga Naʻe Tokoniʻi Ai Au ʻe he Fakatomalá Ke U Fakalakalaká,” Liahona, Fēpueli 2024.

Kakai Lalahi Kei Talavoú

Founga Naʻe Tokoniʻi Ai Au ʻe he Fakatomalá Ke U Fakalakalaká

Kapau ʻoku feʻunga ʻa e tui mai ʻa e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi kiate au ke hokohoko atu hono ʻomi ha ngaahi faingamālie lahi angé, ko e hā ʻoku ʻikai ke u tui ai mo au kiate aú?

ʻĪmisi
ko ha fefine ʻoku lotu

Tā fakatātaaʻi ʻe Joshua Dennis

ʻI he taimi naʻá ku toki kamata pē ko ha faifekaú, naʻe kole mai ʻe heʻeku palesiteni fakamisioná ke u hoko ko ha hoa taki.

Naʻá ku ongoʻi taʻemateuteu ʻaupito. ʻE founga fēfē haʻaku akoʻi ha sisitā foʻou ʻi he founga ke hoko ai ko ha faifekau fakaofó hili iá ʻoku teʻeki ke u fakapapauʻi e ngaahi meʻá kotoa?

Ko hono moʻoní, naʻá ku fai ha ngaahi fehalaaki lahi ʻi heʻeku hoko ko ha hoa takí, pea naʻá ku ongoʻi taʻe-fiemālie ʻaupito he ngaahi fehalaaki ko iá ʻi ha kiʻi taimi. Ka ʻi he kamata ke u vakavakaiʻi hoku ngaahi vaivaí mo e tōnounoú pea feinga ke toe lelei angé, ne u maʻu ha fakamoʻoni ʻoku foaki mai ʻe he ʻEikí ʻa e ngaahi meʻa “vaivaí koeʻuhí ke [tau] loto-fakatōkilalo” koeʻuhí he te Ne lava ʻo liliu ʻa e “ngaahi meʻa vaivaí ko e mālohi” (ʻEta 12:27). Naʻe kamata ke u ako ha meʻa lahi fekauʻaki mo e fakatomalá, ʻa ia ʻoku ʻikai maʻá e taimi pē ʻoku tau faingataʻaʻia aí—ka ki ha faʻahinga taimi pē ʻoku tau fie hoko ai ʻo hangē ko e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi.

Talu mei heʻeku foki ki ʻapi mei heʻeku ngāue fakafaifekaú, mo e fiemaʻu ke mahino ia kiate au ʻo laka ange ʻi ha toe taimi kimuʻa.

Tōnounoú

Neongo ʻeku saiʻia ʻi heʻeku ngāue fakafaifekaú, ka naʻe faingataʻa ke u fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi lēsoni naʻá ku ako lolotonga ʻeku ngāué ki heʻeku moʻui hili ʻa e ngāue fakafaifekaú. Naʻe faifai peá u foki vave ange ki ʻapi ʻi he taimi ne u ʻamanaki ki aí koeʻuhí ko ha ngaahi fefaʻuhi fakaʻatamai, peá u hiki mei hoku ʻapi ʻi he ʻOtu Filipainí ki he Ngaahi Fonua Fakatahataha ʻo ʻAlepeá ke kamata ngāue.

Talu ʻeku hiki mai ki heni mo e faingataʻa ke u ongoʻi ʻoku ou fakalakalaka mo laka ki muʻa ʻi he hala ʻo e fuakavá. ʻI heʻeku ngāue fakafaifekaú, ne u lava ʻo līʻoa hoku taimí mo e iví kotoa ki he ongoongoleleí. Naʻe siʻi ʻeku hohaʻa ki heʻeku ngaahi fiemaʻu fakatuʻasinó pe ko e meʻa te u fai hili ʻeku ngāue fakafaifekaú. Ka kuó u feinga ʻeni ke fakapalanisi ʻa e ngaahi fiemaʻu kehe ʻo e moʻuí, ʻoku ou ongoʻi hangē ʻoku ou tōnounoú.

Pea koeʻuhí ʻoku ʻikai ke u maʻu fakatouʻosi ʻa e kakai poupou mo faivelenga naʻá ku maʻu ʻi ʻapi ʻi he ʻOtu Filipainí pea mo e taimi-tēpile ʻa ha faifekau ʻokú ne fakafaingofuaʻi mo fakamahinoʻi ange ʻa e tuʻunga fakalakalaká, ʻoku ou ongoʻi he ngaahi taimi ʻe niʻihi ʻoku hangē ʻoku ʻikai ke u fakalakalaká.

Ngaahi Tōʻonga Moʻui Foʻou mo e ʻAmanaki Lelei Foʻou

ʻI he hokohoko atu ʻeku fefaʻuhi mo e ngaahi ongo ko ʻení, kuó u ongoʻi mālohi ʻoku totonu ke u fakahoko ha tōʻonga moʻui naʻá ku maʻu ʻi heʻeku ngāue fakafaifekaú. Naʻá ku ako ʻi heʻeku ngāue fakafaifekaú ʻa hono mahuʻinga ke fetuʻutaki mo e Tamai Hēvaní ʻi he pō kotoa pē ʻi he faʻa lotu pea vakavakaiʻi moʻoni ʻeku ngaahi ngāué ʻi he ʻaho takitaha. Te u fehuʻi ki he Tamai Hēvaní pe ko e hā kuó u fakahoko leleí, kolea ha fakamolemole ʻo ʻeku ngaahi angahalá pea mo ha ivi ke ikunaʻi ʻeku ngaahi tōnounoú, pea fehuʻi kiate Ia pe ʻe founga fēfē haʻaku toe lelei ange ʻi he ʻaho hono hokó.

ʻI he kamataʻangá naʻá ku manavasiʻi ke kamata fakahoko ʻeni hili ʻeku ngāue fakafaifekaú, tautautefito ki heʻeku ongoʻi kuó u ʻosi tōnounou pē ʻiate au pea ki he Tamai Hēvaní. Naʻe ʻikai ke u loto ke toe kovi ange ʻeku ongo fekauʻaki mo ʻeku ngaahi tōnounoú. Ka naʻá ku manatuʻi ʻa e meʻa naʻá ku ako ʻi heʻeku ngāue fakafaifekaú: ʻoku ʻomi ʻe he fakatomalá ʻa e fiefiá. Hangē ko ia naʻe fakamatalaʻi ʻe ʻEletā Keleki C. Kulisiteniseni ʻo e Kau Fitungofulú: “Ko e fakatomala fakaʻahó mo e haʻu kia Sīsū Kalaisí ko e founga ia ke aʻusia ai ʻa e fiefiá—ko ha fiefia ʻoku mahulu hake ʻi he meʻa ʻoku tau mafakakaukauá [vakai, 1 Kolinitō 2:9]. Ko e ʻuhinga ia ʻoku tau ʻi he māmaní aí. Ko e ʻuhinga ia naʻe teuteuʻi ai ʻe he ʻOtuá ʻa ʻEne palani lahi ʻo e fiefiá maʻatautolú.”1

ʻOku ou houngaʻia ʻaupito ʻi he ueʻi ko iá—kuo hoko ʻa e fetuʻutaki fakaʻaho mo e Tamai Hēvaní ke liliu ai ha meʻa lahi ʻiate au. ʻI heʻeku ʻiloʻi ʻoku ʻomi ʻe he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi ha faingamālie ke u toe lelei ange ai he ʻaho kotoa peé, ʻoku tokoni ia ke u manavaʻofa lahi ange kiate au—kapau ʻoku feʻunga ʻEna tui kiate au ke tuku mai ha ngaahi faingamālie lahi angé, ko e hā ʻoku ʻikai ke u maʻu ai ʻa e loto-tui pē kiate aú?

Hangē ko ia kuo akoʻi ʻe Palesiteni Lāsolo M. Nalesoní: “ʻOku hala ha meʻa ʻe toe fakatauʻatāina ange, fakaʻeiʻeiki ange, pe toe mahuʻinga ange ki heʻetau fakalakalaka fakafoʻituituí ka ko e tokanga fakaʻaho maʻu pē ki he fakatomalá. … Ko e kī ia ki he fiefia mo e nonga ʻo e ʻatamaí.”2

Ko e Fakatomalá ko ha Fakalakalaka Ia

Kuo tokoniʻi au ʻe he ngaahi moʻoni kuó u ako fekauʻaki mo e fakatomalá ke u ʻiloʻi e founga ke hokohoko atu ai ʻeku fakalakalaká. Hangē ko e fakamatala ʻa Palesiteni Nalesoní: “Ko e ki he fakalakalaká ko e fakatomalá. ʻOku tauhi kitautolu ʻe he tui haohaoá ke tau laka atu ki muʻa ʻi he hala ʻo e fuakavá.”3 ʻI he taimi ʻoku ou fakatomala aí, ʻoku ou maʻu ha fakahinohino mo ha fakapapau mei he ʻEikí. ʻI heʻeku fakatomalá, ʻoku ou nofo ofi ai kiate Ia.

Pea ʻi heʻeku manavaʻofa kiate au mo ʻeku ngaahi ngāué, kuó u maʻu ai ha loto-vēkeveke ke hokohoko atu ʻeku fakalakalaká. ʻOku ou ongoʻi ʻoku fakalotolahiʻi au ke u fakatomala ʻi he taimi ʻoku ou tui ai ʻoku taau mo aú. ʻOku ou fie ofi ange ki he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi ʻi he taimi ʻoku ou tui ai ʻoku ou taau mo ʻEna ʻofá.

ʻOku ou tui moʻoni ʻoku lahi fau ʻa e fiefia, nonga, mo e fiemālie ʻoku maʻu ʻi he fakatomalá, neongo pe ko e hā e meʻa ʻoku tau fouá. Tafoki ki he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi. Lotu ki he Tamai Hēvaní ke ke ʻiloʻi ʻa e meʻa te ke lava ʻo fai ke ofi ange ai kiate Ia mo Sīsū Kalaisi pea hoko ʻo hangē ko Kinauá.

ʻOku ou ʻilo te ke ongoʻi ʻEna ʻofá mo ʻEna poupoú—pea mo ha manavaʻofa lahi ange kiate koe—ʻi hoʻo fai iá.

ʻOku haʻu ʻa e tokotaha naʻá ne faʻú mei he ʻOtu Filipainí.