Liahona
ʻUhinga ʻOku Mahuʻinga Ai Hoʻo Manatu Ko Hai Koé
Fēpueli 2024


“ʻUhinga ʻOku Mahuʻinga Ai Hoʻo Manatuʻi Ko Hai Koé,” Liahona, Fēpueli 2024.

Kakai Lalahi Kei Talavoú

ʻUhinga ʻOku Mahuʻinga Ai Hoʻo Manatuʻi Ko Hai Koé

Naʻe fekauʻi mai koe ki heni, ʻi he taimí ni, ke tokoni ki hono teuteuʻi ʻo e māmaní ki he liuaki nāunauʻia mai ʻa e ʻEikí.

ʻĪmisi
kau talavou mo e kau finemui kehekehe

Kuo lea ʻaki ʻe Palesiteni Lāsolo M. Nalesoni, ko e palōfita ʻa e ʻEikí, ha ngaahi meʻa fakafiefia fekauʻaki mo e kahaʻú. Fakakaukau ki he lea fakaepalōfita ko ʻení:

“Siʻoku kāinga ʻofeina, ʻoku ʻi muʻa ha ngaahi meʻa fakaʻofoʻofa lahi. ʻI he ngaahi ʻaho ka hoko maí, te tau mamata ai ʻi he ngaahi fōtunga maʻongoʻonga taha ʻo e mālohi e Fakamoʻuí kuo faifaiangé pea mātā ia ʻe māmani. Mei he taimí ni ki he taimi ʻo ʻEne liuaki mai ‘ʻi he mālohi mo e nāunau lahí’ [Siosefa Sāmita—Mātiu 1:36], te Ne foaki ha ngaahi faingamālie, ngaahi tāpuaki, mo ha ngaahi mana taʻefaʻalaua ki he kau faivelengá.”1

ʻOku ou tokanga makehe ʻi he taimi ʻoku lea ʻaki ai ʻe Palesiteni Nalesoni ha ngaahi meʻa peheé. ʻI heʻeku fakakaukau ki he meʻa ʻoku hoko ʻi he māmaní he ʻaho ní, ʻoku tafoki ʻeku fakakaukaú kiate kimoutolu ko e kau taki lolotonga mo e kahaʻu ʻo e Siasí. Te ke aʻusia ha konga lahi ʻo e ngaahi fakahā maʻongoʻonga ʻo e mālohi ʻa e ʻEikí. Ko hono moʻoní, ʻoku ou tui te ke mahulu hake ʻi ha kau fakamoʻoni pē—te ke kau tonu koe ki ai. ʻE fakaʻaongaʻi koe ʻe he ʻEikí ko ʻEne ngaahi meʻangāue ʻi hono fakahoko ʻo e ngaahi mana ʻi he ngaahi ʻaho kimui ní.

ʻOku Falala ʻa e ʻEikí Kiate Koe

Ko e hā hono ʻuhinga ‘oku ou fakakaukau pehē aí? Koeʻuhí ko e meʻa kuo lea ʻaki ʻe Palesiteni Nalesoni fekauʻaki mo koé. ʻI haʻane lea ʻo fakataumuʻa ki he kakai lalahi kei talavoú, naʻá ne pehē ai, “Ko ha ʻkakai kuo fili kimoutolu’ (1 Pita 2:9), ne tomuʻa-fakanofo ʻe he ʻOtuá ke fai ha ngāue fakaofo—ke tokoni ke teuteuʻi ʻa e kakai ʻo e māmani ko ʻení ki he Hāʻele ʻAnga Ua Mai ʻa e ʻEikí!”2

ʻOkú ke kau ʻi he kakai “ʻeiki mo lahí” (ʻĒpalahame 3:22). ʻOku falala ʻa e ʻEikí kiate koe, pea ʻokú Ne ʻafioʻi te ke lava ʻo fakahoko ha ngaahi meʻa maʻongoʻonga ʻaki ʻa e ngaahi talēniti mo e ngaahi meʻafoaki naʻá Ne foaki maʻaú.

ʻI he taimi ʻoku tōtuʻa ai ʻa e ngaahi ʻamanakí, ʻoku fakanatula pē ke tau hohaʻa naʻa ʻikai ke tau lava ʻo aʻusia ia. “Fēfē kapau te u tōnounou peá u tukuhifo ai ʻa e ʻEikí?” ʻE lava ke hōloa ʻa e moʻuí ʻi he manavahē ko ia ki he tōnounoú. Ka ʻoku ou ʻilo te ke lava ʻo ikuna ʻi ha ʻuhinga ʻe ua: (1) ko e meʻa ʻoku ou ʻilo fekauʻaki mo koé mo e (2) meʻa ʻoku ou ʻilo fekauʻaki mo e Fakamoʻui ko Sīsū Kalaisí.

Manatuʻi Ko Hai Koe

ʻOku fai ʻe Sētane ʻa e meʻa kotoa pē ʻokú ne lavá ke fakapuputuʻu mo takihalaʻi koe fekauʻaki mo ho tuʻunga totonú. Ko e founga ia ʻokú ne palani ai ke taʻofi koe mei ho kahaʻu fakafiefiá. Ke fakafepakiʻi ʻení, kuo akoʻi mahino kitautolu ʻe Palesiteni Nalesoni fekauʻaki mo hotau tuʻunga totonú. Naʻá ne pehē, “ʻUluaki mo mahuʻinga tahá, ko ha fānau koe ʻa e ʻOtuá. Uá, ʻi hoʻo hoko ko ha mēmipa ʻo e Siasí ko e fānau koe ʻo e fuakavá. Pea tolú, ko ha ākonga koe ʻo Sīsū Kalaisi.”3

Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai iá? Fakakaukau pe ko e hā nai hono ʻuhinga ʻo e hoko ko ha fānau ʻa e ʻOtuá. ʻOku ʻuhinga ia ʻokú ke maʻu ha natula faka-ʻOtua ʻiate koe. ʻOku ʻuhinga ia ʻokú ke maʻu ha mahuʻinga taʻengata—mahuʻinga fau, ʻo ʻikai makatuʻunga ʻi ho ngaahi tūkunga fakaemāmaní. ʻOku taʻe-fakangatangata ho ivi malavá!

Pea mahulu hake aí, ko e fānau koe ʻo e fuakavá. ʻOkú ke maʻu ai ha fehokotaki makehe mo e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi.4 Hangē pē ko hono haʻi fakataha ʻe he nofo-malí ha ongomeʻa peá na fakahā ha vā fetuʻutaki ʻoku pau ange ʻi he teití peé, ʻoku hiki hake ʻe hoʻo ngaahi fuakavá hoʻo vā fetuʻutaki mo e ʻOtuá ki ha tuʻunga māʻolunga ange ʻo e tukupaá mo e mālohí.

ʻIkai ngata aí, ko ha ākonga koe ʻo Sīsū Kalaisi. ʻOku ʻuhinga ia ʻokú ke feinga ke ʻofa ʻo hangē ko ʻEne ʻofá, fakamolemole ʻo hangē ko ʻEne fakamolemolé, pea taukaveʻi ʻa e moʻoní ʻo hangē ko ia naʻá Ne fakahoko ʻi he kotoa ʻo ʻEne moʻui fakamatelié.

Kapau ʻokú ke sio ki ha fānau ʻa e ʻOtuá, fānau ʻo e fuakavá, mo ha ākonga ʻa Sīsū Kalaisi ʻi he taimi ʻokú ke sio ai ki he sioʻatá, ʻoku ou falala te ke lava ʻo feau e ngaahi ʻamanaki māʻolunga ʻa e ʻEikí kiate koé ʻo hangē ko ia kuo fakahoko ʻe kinautolu ʻi muʻa ʻiate koé.

Naʻe mahino kia ʻĒseta hono tuʻunga totonú ʻi heʻene tauʻi ʻene ilifiá, fakahaofi hono kakaí, mo ʻomi ha lāngilangi ki he ʻOtuá. Hangē ko ʻĒsetá, naʻe teuteuʻi koe “koeʻuhí ko ha kuonga peheni” (ʻĒseta 4:14).

Naʻe ʻikai fakakaukau ʻa Selemaia te ne lava ʻo fakahoko ʻa e uiuiʻi naʻe fakahoko ʻe he ʻOtuá kiate iá. Naʻe fakamanatu ʻe he ʻEikí kia Selemaia hono tuʻunga taʻengatá: “ʻI he heʻeki ai te u fakatupu koé … [naʻá ku] tuʻutuʻuni koe, ko e palōfita ki he ngaahi puleʻangá” (Selemaia 1:5). Naʻá Ne talaʻofa foki ‘e ʻai ʻEne folofolá ki he ngutu ʻo Selemaiá (vakai, Selemaia 1:9). ʻE lava ke ke maʻu ʻa e ngaahi tāpuaki tatau ʻi hoʻo manatuʻi ko hai moʻoni koé pea mo e ʻuhinga ʻokú ke ʻi heni aí.

Manatuʻi Ko Hai Ia

Ka neongo hoʻo feinga ke vakai kiate koe ʻo hangē ko e ʻafio mai ʻa e ʻEikí kiate koé, te ke ongoʻi he taimi ʻe niʻihi ʻokú ke loto-foʻi ʻi he ngaahi vaivai pē ʻoʻoú. ʻOku hoko ia kiate kitautolu kotoa. Naʻe hoko foki ia kia Nīfai—ʻa e tokotaha tatau pē naʻe mavahe loto-toʻa mei Selusalema, maʻu ʻa e ʻū lauʻi peleti palasá, fakahaofi hono fāmilí mei he fiekaia ʻi he feituʻu maomaonganoá, foʻu ha vaka, kolosi ʻi he tahí, pea ngāueʻi ha moʻui foʻou ʻi ha fonua taʻeʻiloá. Hili kotoa iá, naʻe tangi ʻa Nīfai ʻi ha momeniti ʻo e fekumi fakamātoato:

“ʻOiauē ko e tangata loto-mamahi ko au! ʻIo, ʻoku mamahi ʻa hoku lotó koeʻuhi ko hoku kakanó; ʻoku mamahi ʻa hoku laumālié koeʻuhi ko ʻeku ngaahi angahalá” (2 Nīfai 4:17).

Ka ʻi ha taimi nounou, naʻá ne pehē: “Ka neongo iá, ʻoku ou ʻiloʻi ʻa ia ʻoku ou falala ki aí. Kuo hoko ʻa hoku ʻOtuá ko hoku poupou” (2 Nīfai 4:19–20). Naʻe ʻiloʻi ʻe Nīfai ʻe kei hokohoko atu pē hono fakamālohia ia ʻe he ʻEikí, ʻa ia naʻe hoko ko hono mālohingá. Naʻá ne pehē, “ʻĀ hake, ʻe hoku laumālie! ʻOua te ke toe vaivai koeʻuhí ko e angahalá” (2 Nīfai 4:28) pea “Fiefia, ʻe hoku loto …; ʻio, ʻe fiefia ʻa hoku laumālié ʻiate koe, ko hoku ʻOtuá, mo e maka ʻo hoku fakamoʻuí” (2 Nīfai 4:30).

Ko e taimi pē ʻokú ke veiveiua aí, te ke lava ʻo lea hangē ko Nīfaí, “ʻE ʻEiki, kuó u falala kiate koe, pea te u falala kiate koe ʻo taʻengata” (2 Nīfai 4:34). ʻI hoʻo ongoʻi manavahē pe loto-foʻí, manatu ki he folofola ko ʻeni ʻa e ʻEikí: “ʻOua ʻe manavahē, ʻe tākanga tokosiʻi; failelei; tuku ke kau fakataha ʻa māmani mo heli ke tauʻi [koe], he kapau kuo langa ʻa [koe] ki heʻeku maká, ʻe ʻikai te nau lava ʻo ikuna” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 6:34). Te ke lava ʻo mālohi koeʻuhí he ʻokú Ne mālohi.

ʻĪmisi
fakatātā ʻo Sīsū Kalaisi mei he vitiō ʻa e Siasí

Te Ke Lava ʻo Fai ʻEni, ʻi Hono Mālohí!

ʻE siviʻi koe he taimi ʻe niʻihi ke vakaiʻi ʻa e tuʻunga kuó ke langa ai hoʻo moʻuí ʻi he makatuʻunga ʻo Sīsū Kalaisí. ʻI he ngaahi taimi ko iá, “ka tuku atu ʻe he tēvoló ʻa ʻene ngaahi matangi mālohí … [pea] ka faʻaki kiate [koe] ʻa hono kotoa ʻo ʻene ʻuha maká mo ʻene fuʻu afā lahí,” ʻoku ʻikai ko e mālohi pē ʻo e falé ʻoku mahuʻingá. Ka ko e mālohinga ʻo e fehokotaki ʻa e falé mo e “makatuʻunga mālohí,” ʻa e “maka ʻo hotau Huhuʻí, ʻa ia ko Kalaisi” (Hilamani 5:12).

ʻOku ou fakamoʻoni naʻe fakataumuʻa koe ke ke hoko ko ha tokotaha mahuʻinga ʻi hono teuteuʻi ʻo e māmaní ki he Hāʻele ʻAnga Ua Mai ʻa e Fakamoʻuí. ʻOku fiemaʻu ke hoko ha ngaahi meʻa fakaofo fakaʻofoʻofa ʻi he vahaʻa ʻo e taimi ní mo e taimi ko iá. ʻE liliu ha ngaahi loto, ʻe holafa e ngaahi holisi ʻo e taʻetuí, ʻe fakalahi ʻa e ngaahi ngataʻanga ʻo e tēniti ʻo Saioné, pea ʻe tānaki fakataha ʻa e fāmili ʻo e ʻOtuá. Pea te ke kau ai. ʻOku tau maʻu kotoa pē ha ngaahi faingataʻa ʻi he māmani fakatilesitialé ni pea fehangahangai mo ha ngaahi fakangatangata ki he meʻa te tau lava ʻo fakahoko toko tahá, ka te tau lava ʻo fili ke foki ki he malu mo e nonga ʻi he tākanga ʻa hotau Fakamoʻuí. Ko e moʻoni, te tau “faʻa fai ʻa e ngaahi meʻa kotoa pē ʻia Kalaisi ʻokú ne fakamālohi[a] [kitautolú]” (Filipai 4:13).