Ierutarem

Te kaawa ae tei i Iteraera n taai aikai. Bon te kawa ae moan te kakawaki n rongorongon ngkoa te baibara. Tabeua taabo aika rangi ni tabu ibukia Kiritian, Iutaia, ao Muslim a mena n te kaawa aei ao a kawaraki n taai nako irouia taan onimaki aika kakaonimaki. E aki toki n taekinaki bwa te kaawa ae tabu.

E ataaki ngkoa bwa Tarem (KB 14:18; TAre. 76:2), Ierutarem bon kawan Iebuti ni karokoa e taenikai iroun Tawita (Iotua 10:1; 15:8; 2Tamu. 5:6–7), are karaoia bwa kautun te aba. Ni karokoa te tai arei e riki angin te tai bwa te nne ni kamaiu n te maunga, e kaniia 2600 te buuti (800 mita) i etan tian taari. E otabwaniniaki ni mwarua aika nano ni iterana nako ma akea are mai meang.

N ana tai n tautaeka te Uea ae Tawita i Ierutarem, e maeka n te bareti ae karaoaki man te kai. E ngae n anne, n ana tai n tautaeka Toromon, aomata a karaoi bwaai aika bati ni katamaroa te kawa, ni ikotaki ma katean ana bareti te uea ao te tembora.

I mwin ae a bwenaua abanuean Iteraera ao Iuta, Ierutarem e tiku bwa kautun Iuta. E aki toki ni buakanaki irouia tanga ni buaka aika ekia nako (1Uea 14:25; 2Uea 14:13; 16:5; 18–19; 24:10; 25). I an Etekia, e riki Ierutarem bwa oin te tabo n taromauri irouia aro, ma e uruakaki mwakorona teutana n 320 I.K., 168 I.K., ao 65 I.K. Erote e manga katei ona ao te tembora, ma n 70 N.K. e bane ni uruakaki iroun Rom.