Mwichenapen Mwichefen
Ew Apinukunuk mi Unusoch Saramaram
April 2020 mwichenapen mwichefen


Ew Apinukunuk mi Unusoch Saramaram

Pun ewe Niwinsefan a affata sefani ewe ennet ewe Kot mi angang non ei fonufan, a wor ach apinukunuk, sipwe apinukunuk, ika mo sia nengeni eppet mi ennetin weires.

Ewe October, Preseten Russell M. Nelson a tungorei kich sipwe nenenomwachngeni ei Mwichenap fan ei April 2020 ren pwisin an emon me emon kich pekin nenengenisefanpwe sipwe kuna ningen poun Kot non eniwinisefaniton ewe kapas allimen Jises Kraist. Am me sister Holland auwa angei ena tungoren osuni non ennetin. Auwa ekieki usun manawem ika am mi nomw nepoputan 1800, ren am nenengeni usun ekkewe namanam non ena fansoun. Ren ach ekieki enan fansoun, auwa eisini kem, “Met ese wor ikei? Met sia mwochen epwe wor? “Met sia fori apinukunuku pwe Kot epwe awora ren ponuwen nonomwun ngunuch?”

Eu mettoch, sia sinei pwe ruu ngerou ier a no sipwe fen apinukunuk ren ewe niwinsefanito ewe ennetin nonomwun Kot seni meinisin mei wor non ena ran, mi opono usun a fen fofori nukun kewe ngeroun ierin mettoch mi mwan me wewengau. Ach sipwe aea ew porous seni William Ellery Channing, emon mei itefouno chon emwenin namanam non ekewe raan, sipwe fen kutta ewe “nikinikin inenap me semenap ren Kot,” ewe Channing a awewei ngeni “ewe ewin euchean annukun Namanam.”1 Ren ei annuk epwe fen kuna Kot ren emon Sam non lang mei tong, nap seni emon sou annuk mei aweires ika emon soufonu ese pwaapwaa ewe fan ew afen fori foforun fonufan nge iei a tanechmwan ian ese fat neni non ei fonufan.

Ewer, ach apinukunuk non 1820 epwe fen ren ach sipwe kutta pwe Kot a kapas ngenikich me emwenkich non ei fansoun usun afen fori menomw, emon Sam mei enet, non eu napanap mi uren tong. I ososen esapwemon mi uren nifinifin, mi pochokunen finata chok ekkoch ren manau ngo poutano ekkoch ngeni ar epwe faminien aramas non rochopwak. Apw, Ii epwe emon ewe an fofor, seni pungunon, epwe “fan iten nonomeochun fonufan; ren an tongei fonufan”2 me meinisin masowen non. Ena tong epwe ina euchean popun an tinato Jises Kraist, Noun we Anamon Aat, ngeni fonufan.3

Porous fan iten Jises, met kich mi nomw non ekewe akaewin ier non ewe 19 ngoroun ier, sipwe kuna ren watten nikinikin nukunukumang ren nonomun manawen ewe chon Amanaw me Manaw sefan ra poputani me angei nonomwun non mwun namanam. Iwe ina, sipwe fen apinukunuku pwe pisekin pwarata epwe feito ngeni unusen fonufan epwe epwungano pwe ewe paipel a pwarata pwe Jises iiewe Kraist, ewe ososen noun Kot aat, ewe nepoputan me nesoponon me chon Amanawen fonufan. Epwe fen pwan nomw nein ach apinukunuk pwe pisekin pwaratan ewe Pukfel epwe wato mwach, ekoch metoch epwe anongonong won pwan ekoch porousen Jises Kraist, awateno me epechekunano ach sinei ren upwutiwan mei amwarar, mwichen pwapwa, an asorun ninino, me manaw sefan mi win. “Enetin och porous epwe wenechar [feitiw] seni lang; me ennet [feito] ngenikich seni fonufan.” 4

Nenengeni ewe fonuen Namanam non ena raan, sipwe fen apinukunuk ach sipwe kuna ekoch repwe angei mumuta seni Kot fiti angangen pristut mi pung kewe repwe papataisei kich, ngeni kich ewe nifangen Ngun mi fel, me fori meinisin angangen ewe kapas allim mi namwot ngeni manaw fefeita. Non 1820, sipwe fen apinukunuku ach sipwe kuna ekewe pwon seni Isaiah, Micah, me ekoch soufosun nomw ren niwinsefanin ewe imwen ewe Samon mi ning.5 Sipwe fen ingeno ach kuna amwararen ewe tempel mi pin an for sefan, fiti ewe Ngun mi fel, ekewe angang, ekewe pochokun, me pwungun pekin afanafana ewe ennet fochofoch, echikara semwenin inis, me ochu fengeni famini feinfeino. Upwe fen nenefetan ekis meinisn me meinisin neni ai upwe kuna emon mi mumuta an epwe ereniei me atongei Patricia pwe am pupunu non ew kinikinin mi pinino ren fansoun me meinisin ese much, ausapw rongorong ika fori ngeni kem ngawan “tori mano epwe oumwufesenikem.” Uwa sinei pwe “non [imwen] Samach we a chomong neni mi ning,”6 nge, ai kapas won winikapei, ika upwe feioch ai upwe nom ew me neir, esapw wor euchean ngeniei pun epwe usun chok ew neni mi kurouno ika Pat me neum kewe semirit rese fitiei me aeafengen ena feioch. Me fan iten am kewe newo, ekoch me neir ra manaw me mano me nomw nge rese rongorong ewe iten Jises Kraist, sipwe fen apinukunu pwe napengeni me kirekirochun wewen non paipel epwe niwinto—ewe angangen manawen asorun nonomwun foforun manawen ar sokun mano.7 Ese wor fofor upwe tongeni ekieki pwe epwe fori ren ewe tongen Kot an eteneki emon me emon noun kewe won fonufan ese nifinifin nupwen ar manaw ika inet ra mano.

Iwe, am ewe tetenin apinukunuk non 1820 epwe sopwosopwono, nge ewe euchean porousen ewe Niwinsefanito pwe ekewe apinukunuk resapw fen nomw non namotongaw. Poputa non ewe neni mi pin me sopwosopwono ngeni kei raan, ekei mwochen ra pwopwuta me fisino me ra winiti, usun ewe Aposel Paul me ekoch ra aitikich, enetin angke ngeni ewe ngun, epwe ennet me pochokun.8 Met mi fen ew apinukunuk iei a winiti ewe uruwo.

Nge, ach kunu sefan ngeni 200 ierin an Kot umoumoch ngeni ewe fonufan. Nge met ach sipwe fori me neneno mwach? Mei chiwen wor ach apininukunuk ekewe resamwo fen wesino. Iei chok non ach fos fengen, sia fiu ren “wata pouch meinisin” ren ei COVID-19, eu minen achechemen eu semwen9 mi ennetin 1,000 anean kukkun seni ewe pii10 a tongeni ochupwa meinisin chochon aramasen fonufan me fonuen fonufan ar repwe fotopukutiw. Sia iotek fen iten ekkewe mi mano atonger kewe ren ei semwen, pwan faniten ekkewe mi kuur ei semwen ika nom non feiengaw. Sia fokun iotek fan iten ekkewe io ir mi fangeno ar mwirinon aninis ren pekin tumunun inis ren samau. Inet sa atawei ei semwen—me epwe fokun chok tawe—amo ita sipwe chiwen mochen ach sipwe awesano semwenin echik, me anisi sop me fonu ren ar repwe ngas seni semwenin osupwang. Amo ita sipwe apinukunuku ren chon sukun ian ra kaeo - nge sisap noninenasini pwe emon epwe pekir—me ren ewe niffangen pwisin sufon ren iteiten noun Kot, esap wor koput fan iten fonuer, aramaser ika ar namanam. Ewe ennetin nongonon, kich mei chiwen apinukunuk ren watten mwich ngeni ekkewe ruu euchean annuk: sipwe tongei Kot ren ach fori an kewe eurur me sipwe tongei chon oruch ren ach pwarano ach aramasoch me kirekirech, netip pwetete me omwusano tipisir.11 Ekei ruu euchean, foforun tungor mei chiwen—me feinfeino repwe—ewe chok enetin apinukunuk a wor ach sipwe ngeni neuch kewe ew fonufan mi nikinikech seni ei ewe iir mei sinei iei.12

Pwan kapach ngeni ekei mochen, chommong chon ei mwich ikenai a wor ar apinukunuk mi anonon: apinukunuk ren ar pupunu epwe ochuno, ika fan ekkoch ra apinukunuku ren epupunu, apinukunuku ren pekin mochenia epwe kuf, apinukunuku ren emon semirit mi poutuno epwe niwin sefan, apinukunuku fan iten weiresin inis me weiresin ekiek ren pwuku sokun epwe wesino. Pokiten ewe Niwinsefan a affata sefani ewe ennet pwe Kot a angang non ei fonufan, siatongeniepinukunuku, sipwe epinukunuku, ika mo sia nengeni eppet mi ennetin weires. Pwe iei met ewe pukfel a awewei nupwen Abraham a tongeni apinukunuk ngeni apinukunuk13ren ena, a tongeni nuku non ekkoch nge esapw meinisin wewen esapwan epwe nuku—pwe ii me Sarah repwe tongeni awora emon semirit nupwen ese fen nikinikin an epwe tongeni fis. Iwe, Uwa kapas eis, “Ika chomong me nein am kewe apinukunuk non 1820 repwe poputa me fisino ren saramen emon aat a fotopwosuk nein kewe ira non New York, pwata sisapw apinukunuku pwe ach mwochen mi ennet me usun nonomwun Kraist epwe tongeni chiwen unusech, amwararen penuwan seni ewe Koten apinukunuk meinisin?” Kich meinisin sipwe mwochen nuku non ennet epwe non ekkoch raan, ekoch wewe, fan ekoch esapw mwo ach.

Pwii me fefinei kana, sia sinei met ekkewe nipwakingauen namanam non ekkewe akkomen ier ren 19th ipuku ier non ei fansoun. Soposoponon, kich sia sinei ekkoch mettoch fan iten namanamen ikenai mingaw ese awesi an ekoch echik me apinukunuk. Kich sia sinei chomong ekkewe rese menemenech ra emweni ewe wattenon nampan seni ekewe pwukutan mwichen faan. Sia pwan sinei, usun emon sou mak a makei, pwe “chomong sou emwenin namanam [non ekkewe raan] rese sine” non an anganga ei kukununon, asor non ponuwan“ew kukun ngawen tapin nukunuk, nikinik mi nukungaw, ra afanafana mi mwan, [ika fan ekkoch rachok] afanafana ese fokun namwot”14me meinisin non ei fansoun nupwen ewe fonufan a mwochen chomong, nupwen ekewe ra mamarita ra mwochen chomong, me nupwen non ranin Jises nupwen ra fang chomong. Ren noun Kraist chon kaeo, kich sipwe tongeni non ranich sipwe uta seni ekewe chon Israel ra ngungures, “Chuuch ra pwasono, me ach apinukunuk ra peutuno.”15 Ewer, ika ach apinukunuk a peutuno, a peutuno ach ewe saingonon pungun finata. Fen ina non ewe tiitin mano ewe Dante a makei ew awewe ngeni meinisin chon sai ngeni an ewe Urumwoten Anean Puk: Oturano meinisin apinukunuk,” a apasa, “ii ewe a tonong ikei.”16 Enetin nupwen ese chiwen wor apinukunuk, met a chiwen wor rech ewe ngeten ewe ekei a ngeteiti unusan.

Iwe, nupwen nukunupach a kuuw ewe etip me, usun ewe koon a apasa, “ekoch chon aninis ra tur me kinamwe a suno,”17me nein ach kewe euchean nikinik epwe ei euchean nifangen apinukunuk a chungeni ach nuku non Kot me ach tongei ekkoch.

Non ei ruepwuku ierin achechem, nupwen sia nenesefaniti ach sipwe kuna met a fen kawor ngenikich me meseik non ach sinei chomong apinukunuk afen wesino, Ngang uwa tipeew ngeni met ewe niochun sarafo sister misineri ewe a apasa ngeni kich non Johannesburg fitu maram a no, “[Kich] sise feito non ei koukun ren chok sipwe feito non ei koukun.”18

Upwe nikapuru emon ewe mi unusen tipachem ewe a rekotuni non ewe pukfel, Ngang uwa apasa fiti ewe soufos Nifai me ena sarafo sister:

“Atongei pwii [me fefinei], mwirin ka fen [angei ekei akaewin foun iran ewe Niwinsefanito], Ngang upwe kapas eis ika meinisin ra wesino? Nengeni, Ngang uwa apasa ngonuk, App. …

“… Oupwe feino mwemi fiti ami nikitu non Kraist, oupwe awora ngeni kemi ewe saramen apinukunuk, me ewe tongen Kot me aramas meinisin.” Ika oupwe[,] … ewe Sam a apasa: Epwe wor ami manaw ese mwuch.”19

Ngang uwa watiw ai kinisou, ngeni kemi pwii me fefinei, ren met a fen fang ngeni kich non ei saingon me watten nein fansoun, ewe fansoun ewe kapas allimen Jises Kraist a kawor sefan. Ekkewe niffang me feioch a fein seni ewe kapas annim mi ennetin auchea ngeniei - meinisin ngeniei-iwe pwe upwe kinisou ngnei Semei won Nang, a wor ai “pon uwe apwonueta, me chommong main upwe sai mwen ai mour, me chommong main upwe sai mwen ai mour.”20 Iwe, amwo sipwe neneno mwach fiti tong non netipach, fetan non ewe “saramen apinukunuk”21ewe a asarama ewe anen monota mi pin kich sia fen nomw won iei a 200 ier. Ngang uwa pwarata pwe mwach kan epwe ew feioch-epwe fis me unusen pin usun chok me nomw. Kich mi wor sokun popun ach sipwe apinukunuku feioch rafen watte seni ekewe sia fen angei pwokiten iei ewe angangen ewe Kot mi tekia, iei ewe Mwichefen mi sopwosopwono non pwarata, me iei ewe kapas allim an Jises Kraist ese wor keukun mi napanap. Ngang uwa pwarata ekei ennet ngeni meinsin me pwan chomong non iten Jises Kraist, amen.

Esinesin

  1. “Ewe unusochun chon nuku non Namanam,” non Ewe angang an William E. Channing (1888), 1004.

  2. 2 Nifai 26:24.

  3. Nengeni John 3:16–17.

  4. Moses 7:62.

  5. Nengeni Isaiah 2:1–3; Ezekiel 37:26; Micah 4:1–3; Malachi 3:1.

  6. John 14:2.

  7. Nengeni1 Corinth 15:29; Annuk me Pwon 128:15–17.

  8. Nengeni Hebrews 6:19; Ether 12:4.

  9. Nengeni Na Zhu me pwan ekkoch, “A Novel Coronavirus from Patients with Pneumonia in China, 2019,” New England Journal of Medicine, Feb. 20, 2020, 727–33.

  10. Nengeni “Examination and Description of Soil Profiles,” non Soil Survey Manual,ed. C. Ditzler, K. Scheffe, me H. C. Monger (2017), nrcs.usda.gov.

  11. Nengeni Matthew 22:36–40; Mark 12:29–33; pwan nengeni Leviticus 19:18; Deuteronomy 6:1–6.

  12. Nengeni Ether 12:4.

  13. Nengeni Rome 4:18.

  14. R. J. Snell, “Apinukunuk mi mosonoson: Ew pwonen Minafon Ier,” Public Discourse: Ewe Pworousen nonewe Witherspoon Institute, Dec. 31, 2019, thepublicdiscourse.com.

  15. Ezekiel 37:11.

  16. Iei ewe kapas afen itefouno an chiaku. Ina mwo, an chomongono chiaku ina “Meinisin apinikukunuk ra peutuno, ien ewe a tonong ikei” (Dante Alighieri, “Ewe ekiekin ekei,” non Divine Comedy, trans. Henry Francis Cary [1892], canto III, line 9).

  17. “Nonnom Rei!” Keen, no. 166.

  18. Judith Mahlangu (multistake conference near Johannesburg, South Africa, Nov. 10, 2019), in Sydney Walker, “Elder Holland Visits Southeast Africa during ‘Remarkable Time of Growth,’” Church News,Nov. 27, 2019, thechurchnews.com.

  19. 2 Nifai 31:19–20; euchean mi pachenong.

  20. “Kouno ren Emwuch non ew Nekunion mi pung Sno,” nain 14–16, non Ewe Pworous seni Robert Frost: Ewe mwichen Pworous, ed. Edward Connery Lathem (1969), 225.

  21. 2 Nifai 31:20.