Sipwe Satunir non Ei

A nuseni rue ierin me mwan ai ua sekita ngeni wisei ngeni ewe Mwichefen non fansoun meinisin, ua angangen emon sensen university me emon meinap. Ai akkoman sekening ren pekin sense ren upwe anisi chon sukkun pwe repwe kaeo ifa usun ar repwe pwisin kaeo. Ew mettoch mi fokkun auchea non aina angang ren ai upwe fori, apungu, me aora mefiei ngeni nei kewe chon sukkun kapasen aninnis usun ar kewe tesin sukkun. Usun chok minne ouwa fen sinei seni manauemi, tesin sukkun napangeni chon sukkun rese sani ena kinikinin kaeo!

Nge ekkan tes mi osen auchea ngeni pekin kaeo. Ew test mi murinno mi anisikich ne esinna nefinen met mi auchea minne sipwe kaeo me met sia fen sinei usun ew pekin mettoch; mi pwan awora koukun met minne sia tongeni nennengeniochu ren ach kaeo me maritan sinei.

Usun chok, tes non ew sukkunen manau mi osen ew kinikin mi namwot non ach fefeitan ese much. Nge, mairun, ewe kapas test ese pwaa fan ew non ekkewe pukefel non fossun Merika. Nge, a aea och kapas usun apungu, nengeniochu, me sotuni ra awewei usun ekkewe sokopaten wewen pwaranon ochun ach sinei non pekin ngun, ach weweiti, me tiniken ngeni an Samach won Nang we kokkotun pwapwa ese much me ach kofichin kuta ekkewe feiochun an ewe Chon Amanau we Achesefan.

I ewe a fori ewe kokkotun manau ese much a awewei usun popun ei tesin manau ren ekkewe kapas apungu, nengeniochu, me sotuni non pukefel seni nom me ekkei ran. “Me aupwe satuni ir, non ei, sipwe kuna ika repwe fori mettoch meinisin ewe Samon ar Kot epwe annuku ngeniir.”¹

Ekieki ei pesepes seni ewe Chon Mak David:

“Nengenochu wei, O Samon, me apungu wei; satuni ai fetan me ai ngasangas.

“Om we tong esemuch epwe emweni ei, om nikitu epwe emweni ei fansoun meinisin.”²

Me ewe Samon a esinesin non 1833, “Iwe, ousap niweiti chon koum ngenikemi, pun ngang ua esinesin non netipei, ewe Samon a apasa, pwe ngang upwe satunikemi non mettoch meinisin, ikapwe oupwe apwonueta ai pwon mi pin, tori mano, pwe epwe pwa pwe ami mi tupwen.”³

Ewe ier 2020 a men sokono, usun pwe, ren ew choufetanin samau mi apungu kich, nengenochu kich, me sotuni kich non chommong napanap. Ua iotek pwe kich pwisin pwan ach kewe famini sia kaeo ekkoch itenapen kaeo minne mi chok tufichin aitikich ren ach kuna weires. Ua apinukunuk pwe kich meinisin sipwe afanniochu ewe “manamanen Kot” me ewe ennet pwe ”i epwe epinano [ach] kewe riaffou pwe repwe [ach] feioch.”⁴

Ru nongonong mi tongeni emwenikich me apochokunakich ren ach sia kuna mettoch mi sotuni kich me eweiresi kich non manauach, ikamwo met sokkun: (1) ewe nongonongen ammonnata, me (2) ewe nongonongen nikitun feino mwach fiti nukuchar non Kraist.

Pun kich chon kunon ewe Chon Amanau, sia angei annuk pwe sipwe “ammonnata mettoch meinisin; me kauta ew imw, ew imwan iotek, ew imwan echikipin, ew imwan nuku, ew imwan kao, ew imwan ning, ew imw mi tetenoch, ew imwan Kot.”⁵

Mi pwan apwon ngenikich pwe “ika pwe ouwa mwoneta iwe ousap nuokus.

“Me pwe oupwe tongeni su seni pochokunen ewe choun koum, me ionifengenikemi ngeniei aramas mi tupwen, nimenimoch me unusoch.”⁶

Ekkei wokisin mi awora ngenikich ewe napanap minne sia tongeni atettennei me ammonnata manauach me imwach non futuk me non ngun. Ach achocho ne ammonnakicheta ren ekkewe apungun manauach epwe tapweno mwirin appirun ewe Chon Amanau, i ewe mi.”mammarita non tipachem pwan non unusochun inis, me a nannapeno chenin me ren Kot o pwan ren aramas”⁷—ammonnatan ekkiek, inis, ngun, me chiechi.

Non ew nekunionun non ekkewe maram a no, am me susan aua apachaochu am isoisin mongo me pisekin fansoun osukosuk. Non ewe fansoun, COVID-19 a mwitir ne choufetan, me ekkoch chechin fonu mi chungu imwem non Utah. Aua achocho seni nepoputanin am pupunu ne apwonueta an ewe soufos kapasen aurour usun ach ammonnata ngeni weires ngeni mwach kan, iwe am “nennengniochu“ am ammonnata nukanapan ewe samau me chechin fonu afen fich me murino aupwe fori. Aua mochen kuna ifa nonomem won ekkan tes mi amairu ese or esisinan.

Aua kaeo chommong. Non chommong kinikin, am angangen ammonnata mi osen fiti pungun. Nge, pwan non ekkoch kinikin, ewe siwin a namwot aupwe forochu pun ause mwo esinna me aora ekkoch auchean mettoch non ekkoch kinikinin fansoun.

Aua pwan tatakir fan chommong. Aua kuna, ren awewe, pwe ekkoch pisek non ewe kapet mi imuno a fen nom nein amwe isoisin mongo non chommong ier. Iwe, aua niuokus aupwe suki me nennengeni ekkoch ekkewe por ika pwe epwe pwan ew choufetanin samau epwe tou. Nge oupwe fen pwapwa ne sinei pwe aua ataweiochu ekkewe mettoch mi effeiengau, iwe esapw wor pwan ew osukosukan samau ngeni fonufan seni.

Ekkoch chon Mwichefen ra ekieki pwe kokkotun me pisekin fansoun weires, isoisin mongo, me pisekin ammonnata ren 72 owa rese chiwen auchea pun non ekkei ran ekkewe Nouwis rese porous usun ekkei itenap non mwichenapen mwichefen. Nge fan chommong chon emwenin ewe mwichefen mi pese ngeni kich pwe sipwe ammonnata non chommong ier. Ewe soposop an ekkewe soufos pesepes ren ekkewe fansun mwan a fori ew pochokunun faten koko me ew kokon esinesin ren feiengaw mi wate wate seni ekkewe chon kon mi fofor.

Usun chok fansoun osukosuk mi pwari tumunungau non ach ammonnatan inis, iwe pwan ekkewe kokotungau me chipwangen souneng mi kan afeiengaua kich non fansoun weires. Sia kaeo, ren awewe, non ewe tutunnapen ekkewe engon fopun ra amangano ammonnatan a emwen ngeni tumunungauwen souneng. Chechemeni ifa usun ekkewe nimon fopun mi tiparoch rese ammonnata ren ewe tes ra angei non ewe ran atun wareton ewe chon appupunu.

“Ekkewe mi tiparoch ra uwei nour kewe nam, nge rese pwan uwei soposopun anonon:

“Nge ekkewe mi tipachem ra uwei nour kewe nam o ra pwan uwei soposopun anonon. …

“Iwe nupwen a tori nukenipwin emon a kokko, Nengeni, iei i ewe chon apuppunu a wareto; oupwe feito souni i.

“Iwe meinisin ekkewe engon fopun ra pwata, o ra amonnata nour kewe nam.

“Iwe ekkewe mi tiparoch ra tingor ngeni ekkewe mi tipachem, Ngenikem och anonon noum kei nam; pun ra kununo.

“Ekkewe mi tipachem ra ponueni, o apasa, Ese fokkun tufich; pun esap naf ngenikemi pwan ngenikem: ngo feinno non ewe sitowa, o pwisin kamo anonon noumi kana nam.

“Iwe nupwen ra feinno pwe repwe kamo, ewe chon apuppunu a wareto; iwe ekkewe nimmon fopun ra fen monnota ra fitanong atewe non ewe nenien apuppunu: me ewe asam a kapunguno.

“Murin chok ekis fansoun ekkewe nimmon fopun mi tiparoch ra wareto, Iwe ra kokko, Maing, Maing kose mochen am oupwe tonong.”⁸

“Ewe chon apuppunu a ponuweni, Apw, Use sinei kemi.”⁹

Iwe non ei tes, ekkewe nimon fopun mi tiparoch ra pwarata pwe ir chok chon rongorong nge esapw pwan ir chon fori.¹⁰

Mi wor emon chienei i emon chon sukkun mi osen tiniken non sukkunen annuk. Non ewe semester, Sam a aucheani an fansoun iteitan ran an epwe nennengeni, aweweochu, me kaeo seni an kewe mak mi makketiw non meinisin an kewe klass mi fiti. A fori ei pom ren unusan an kewe klasin sukkun mi fori nesoponon iteitan wiik me iteitan maram. An foriei a etiufichi an epwe ososen sineiochu ekkewe annuk me esap chok ren chechemeni kapas. Nupwen ekkewe tes a akkarap, Sam a mwoneta. Pungun, a fen sinei pwe fansoun nesoponon tes a ew kinikinin fansoun mi mecheres ngeni non an ei sukkenen ammon ngeni angangen muun. Ach ammonnata non tumunuoch me kokkotoch mi esinepato mwirinon pungoch.

An Sam we achocho non an kaeo annuk mi aweweochu ew an ewe Samon we kokkotun mamarita me kaeo. “Pun nengeni iei anon ewe Samon Kot: Upwe ngeni ekkewe noun aramas kinikinin kapas won kinikinin kapas, annuk won annuk, iei ekis me pwan inan ekis; iwe ra feioch ir ekkewe ra rongorongoch ngeni ai kewe annuk, me ausening ngeni ai aurour, pun repwe kaeo mirit; pun ren i ewe a achocho ne angei upwe pwan soposopono ne ngeni.”¹¹

Ua tingor ngeni kich meinisin pwe sipwe “ekieki [ach] napanap”¹² o pwan pwisin “nengeniochu [manauach], ika pwe [kich] mi nukuchar; [me] apungu [kich] pwisin .”¹³ Met sia kaeo ngeni non ekkei maram ren ach siwini mokutukutun manauach me fori annukun fonu mi kauk? Met mi auchea sipwe fori ne aochuena manauach non pekin ngun, futuk, chiechi, netip, me tipwachem? Iei ewe fansoun minne sipwe ammonnata me pwarata pwe kich sia tipengeni me tufich ngeni ach sipwe fori mettoch meinisin minne ewe Samon ach Kot epwe annuku ngenikich.

Non ew fansoun ua fiti ew mima fan itan emon misineri a mano ren aksiten. Saman ewe misineri a afanafan non ewe mwich me a awewei usun ewe nichipung ren ammairun porousen ewe aimufesen non inis ren emon noun mi achengicheng. A awenou an poraus pwe i ese kon nien weweiti popun met a fis me pwata a fis ewe non ei kunokun. Nge uwa men chok chechemeni ei mwirinon mwan an pwan pwarata pwe i mi sinei pwe Kot mi sinei popun me kunokun an noun ei epwe mano—me ena mo ngo a menemenoch ren. A ereni ewe chochon mwich pwe i me an famini, inamo ir mi netipeta, ngo ir mi nuku pwe repwe pochokunsefan; ar kapasen pwarata mi chok pochokun me nukuchar. A osupwano an afanafan rei ei kapasen pwarata: “Ua mochen pwe oupwe sinei pwe nonomun usun ewe kapas allimen Jises Kraist, netipen am famini mi chok chuu non ew. Kich meinisin kich chok ew.”

Ikamwo pwe manon ei mi achengicheng mi tatakis netip me weires, chon ei famini mi nukuchar mi monnata non ngun ra pwarata pwe ir mi tongeni kaeo mettoch mi auchea ese much seni ekkei weires ra tonong non.¹⁴

Ach epinukunuk esap ew mettochun tiparoch are chimw. Nge, wewen sipwe nuku me nukuchar ngeni Jises Kraist pwe I ach Chon Amanau, ngeni Itan, me ngeni An kewe pwon. Nupwen sia “nikitu feino fiti tipepos non Kraist, epwe wor ach unusochun saramen apinukunuk, me ew tongen Kot me aramas meinisin,”¹⁵ sia feioch ren mottochun manau esemuch me kunafichi seni met mi tufich non ei apwangapwangan inis. Sipwe atufichi ne “chufengen, me uta non neni mi pin”¹⁶ me “sisap mokut seni, tori ewe ran minne ewe Samon epwe wareto.”¹⁷

Nupwen ngang ewe presetenin Brigham Young University–Idaho, Elter Jeffrey R. Holland a feito ren ewe sukkun non December 1998 ne afanafan non ew am kewe mwichen afanafan mi fis iteitan wiik. Am me Susan aua tingor ngeni ekkoch chon sukkun pwe repwe churi Elter Holland me mwen epwe afanafan. Nupwen am ewe fansoun fengen a karap epwe ne wes, ua eisini Elter Holland, “Ika pwe kopwe tufichin aiti ekkei chon sukkun ew chok mettoch, met kopwe aitir?”

A ponueni:

“Sia kuna ew fansoun mi wate mokutukutun ngeni ew fansoun mi ruu sakofesenin. Ekkewe ekkiek mi nom-nukanapan epwe su seni kich Aramas mi Pin non Fansoun Soponon. Nukanapan ewe an epwe tou.

“Ika ka fetan non konik non ew saan chonupupu, kopwe tongeni feino ekkis. Oupwe chok feinno ia chok ewe et epwe uweikemi. Fiti ewe saain chonupupu, tapwei mwirin ewe saat, fiti chok ian ewe ewut epwe sano ian esap fich ngenikich.

“Finata epwe chok fis. Ika mo ese or ewe finata ngo owa fen fini. Kaeo pwe oupwe fini iei.”

Elter Holland a wau ren an kapas fanasengesin ewe watenon imufesen a fen oseni ren ewe umufesenin aramas mi fisino non ekkewe 22 ier atun a ponueni aiwe kapaseis. Ren an oesini usun ewe touafesenin mokutukutun ewe Samon me ewe fonufan, Elter Holland a esinesin ngenikich pwe ekkewe ran minne sia menemenoch ne wanong effoch pecheck non ewe niwinsefanin Mwichefen me efoch pechech non ewe fonufan epwe mwitir ne wesino. Ei chon angang ngeni ewe Samon a pesei ngeni ekkewe serafo are repwe fini, ammonnata, me winiti chon kunon ewe Chon Amanau non nukuchar. A anisir ne ammonnareta repwe nikitu feino ngeni me ewe pwaratan apung, nengeniochu, me sosotun manauer.

Ewe anen satuni kich mi ew auchean nongonong an Samach won Nang we kokkotun pwapwa mi napanap. Ua pwon pwe nupwen kich sia ammonnata me nikitu fiti apinukunuk non ewe Chon Amanau, kich meinisin sia tongeni angei nonnochok passin ewe tes won ewe tesin manau mi napanap: “A murino, nei chon angang mi och me nukuchar: ka fen tupwen won ekkoch mettoch, upwe fori kopwe chon nemenem won chommong mettoch: tonong non pwapawn om Samon.”¹⁸

Ua pwarata pwe Kot ewe Sam Ese Much pwe I Samach. Jises Kraist I Noun we Anaemon mi manau, ach Chon Amanau me Chon Angasakicheno. Usun ekkei nongonong ua pwapwa pwarata non iten ewe mi pin Jises Kraist, amen.