Mwichenapen Mwichefen
Chufengenin Netip non Wenechar me Tipeeu
October 2020 mwichenapen mwichefen


Chufengenin Netip non Wenechar me Tipeeu

Non ei 200-ier mi afat me non nouch Mwichefen puken uruo, mut ngeni manauach kich ach sipwe manauen wenechar me tipeeu usun ese mwo fifis.

Wenechar me tipeeu amen fokkun murino. 1 Nupwen aramas ra tongei Kot non unusen netiper me ra wenechar ne achocho ar repwe usun chok I, epwe kisino achanu me anini fengen non mwichen aramas. Epwe wateno tipeeu. U sani ew ennetin porous a pwarano ei.

Emon anuon esapw chochon ach nuku, Meinap Thomas L. Kane a anisi me epeti ekkewe Souneng ar ra tufich ngenir ar repwene tou seni Nauvoo. I chon peni ewe Mwichefen non chommong ier. 2

Non 1872, Meinap Kane, punuwan we amen angang murino, Elizabeth Wood Kane, me nour kewe ruemon at ra si seni imwer non Pennsylvania ngeni Salt Lake City. Ra fiti Brigham Young me chiechian kewe ne fetan won Eor ngeni St. George, Utah. Elizabeth a ner ren ekkewe fefin nupwen a keran feito Utah. A fokkun mairu ren ekkoch ekkewe mettoch a kaeo. Ren auchean, a kuna pwe och sokkun angang mine fefin ra tongeni fori ren angangen mwoni a suk ngenir me non Utah. 3 A pwan kuna ekkewe chon ei Mwichefen ramen aramas och me weweiti mennin ngeni ekkewe Native American. 4

Nupwen ewe sai ra nomw non Fillmore ren imwen Thomas R. me Matilda Robison King. 5

Elizabeth a makei pwe Matilda a amonata enen Preseten Young me an we kompeni, nimon chon American Indian ra tonong non ewe ruum. Ina mwo ika Matilda ese urenir repwe feito, nge mi fat pwe ra mochen fiti ewe kompeni. Sister King a kapas ngenir “non kapasen fonuer.” Ra motetiw fan ar kewe pananket fan ar mesemesen pwapwa. Elizabeth a eisini emon noun King kewe semirit, “Met inom we a ereni ekkenan mwan?”

Noun Matilda we at a ponueni, “A era ‘Ekkei aramas sise fen sisiner ra akomw war, me ua kuukuu chok ukukur; nge enemi kan ikan won en ekei a keran kuuk, me ina upwapw koru kemi ika a tawe.’”

Elizabeth a eis, “Epwe fokkun fori ena, ika epwe fen chok ngenir pipin mwongo me pen asamen nan kichen?” 6

Noun Matilda we at a ponueni, “Inei ina epwe angang ngenir usun met a fori ngonuk, me awora nenier me won an chepen.”

Me mi fori, me “ra mongo non unusen nukunukoch.” Elizabeth a awewei pwe ei chon tumun a kekita ipuku persen non an ekiek. 7 Tipeeu a fis nupwen an emon akan for ngeni ekoch sufon, me mennin ina mwo ika ra sokofesen non nonomur.

Ren souemwen, sise nomw fan ewe ekiek pwe non ekkewe fansoun nomw ewe nefinen aramas meinisin amen unusoch, ramen usun chok manauen Kraist, ika ramen foffor murino. Nge, ach nuku a aitikich pwe kich meinisin noun Samach won Nang, me sia fel ngeni I me Noun we At, Jises Kraist, ach we Chon Amanau. Ach mwasangasang ina netipach me ach ekiek pwe repwe chufengen non wenechar me tipeeu me sipwe eu Rer. 8

Wenechar eu watten, unusochun angang nge naponon mi pachenong ach sipwe manaueni an Kot kewe annuk. 9 A otufichi kich ngeni ekkewe angangepin kinikinin ewe anen ewe pwon me efeiochu kich an epwe nonomw rech ewe Ngun epwe emweni manauach. 10

Manauen wenechar esapw anongonong won an emon me emon feioch non manauach ikenai. Enipw sise mwo pupunu are feioch ren semirit are wor rech ekkoch feioch sia mochen iei. Nge ewe Samon a pwon pwe ekkewe mi wenechar ra nukuchar “repwe nonomw ren Kot non ewe nenien pwapwa-ese much.” 11

Tipeeu pwan eu unusochun angang nge napengeni ra kon sinei fichi ewe aewin me oruen watten annuk tongei Kot me tongei chon orumw. 12 Eu esisinen aramasen Zion ekkewe netipe me ekiekir a “achiufengen non tipeeu.” 13

Mesenapen ai porous ewe sokofesen me nesen seni ekkewe pukefel mi pin.

Afen 200 ier mwirin ewe Sam me Noun we At pwato me annuku ewe Niwinsefaniton ewe kapas allimen Jises Kraist non 1820. Ewe puk non 4 Nifai non ewe Puken Mormon pachenong ewe mi nene ngeni 200-ier fansoun an ewe Chon Amanau we pwato me auweta An we Mwichefen non fonuen Merika.

Non ewe puken uruo sia aneani 4 Nifaia awewei aramas ese wor rer nanowo, riaffou. Pokiten ei wenechar ewe puk a kapas usun, “ennetin ese tongeni wor emon aramas mi kon pwapwa seni ir me nein ekkewe aramas meinisin ekkewe ra fen for me ren poun Kot.” 14

Ren menin me tipeeu, 4 Nifai a mak, “Iwe non ewe fansoun pwe ese wor anini fengen me non ewe fonu, pokiten ewe tongen Kot minne a nonnom non netipen ekkewe aramas.” 15

Ewer, 4 Nifai a pwan awewei ewe murinon ekesiwin a poputa non ewe “ruwepwuku me aewin ier,” 16 nupwen ewe fofforungaw me tipekinin ra ataieno wenechar me tipeeu. Ewe watten foffor mi ngaw a fis a unusen ngaw ewe soufos Mormon a kapas noninen ngeni noun we aat Moroni:

Nge O nei anuon, ifa usun an aramas ra iei usun, ar pwapwa a fis non watten anieput—

Ifa usun sia tongeni ekieki pwe Kot epwe amwochu poun non kapung ngeni kich? 17

Non ei kinikinin fansoun, ina mwo ika sia nomw non ei fansoun mi auchea, ewe fonufan ese feioch ren wenechar me tipeeu mine a awewetiw non 4 Nifai. Ennetin, sia nomw non eu fansoun mi pochokun ei tipekinin. Iwe nengeni, ekkewe minion ra etiwa ewe kapas allimen Jises Kraist me annuku manauer ar repwe aponueta me ruu wenechar me tipeeu. Kich meinisin sia sinei pwe kich mi tongeni fori met mi murino, me ina sossotuch ikenai. Sia tongeni pochokun ach sipwe anisi me efiochu unusen eu muu. Non ei 200-ier mi afat me non nouch Mwichefen puken uruo, mut ngeni manauach kich sounengin an ewe Samon we mwichefen sipwe manauen wenechar me tipeeu usun me nomw. Preseten Russell M. Nelson a tingorei kich “sipwe napanapen aramas murino, tipetekison non nonomuch me manauach me menin.” 18 Wewen ei tong fengen me tongei Kot me etiwa emon me emon pwe kich pwipwi me momongeang me ennetin kich aramasen Zion.

Ren unusen meinisin ach kewe annuk, sia tongeni chon anapano tipeeu me apwapwai manauach. Tipeeu me manauach ese nonofengen. Sia tongeni fori watten tipeeu ika sia anganga ei fansoun ren wattenon me meninin manauach. Non ewe fansoun ua angang non San Francisco California Steik presetensi, a wor kapasen Spain-, Tonga-, Samoa-, Tagalog-, me Mandarin- mwichen kapas. Am we wart kapasen Merika aua fori ren aramas seni sokkun aramas me oreni. Mi wor tong, wenechar, me tipeeu.

Ekkewe wart me pranch non ewe Mwichefenin Jises Kraist ren Aramas mi Pin non Fansoun Soponon mi kawor seni kinikinin fonu ika kapasen fonu 19 esapw ren sokofesenin aramas me oreni. Sokofesenin aramas ese pwa non rekotun memper.

Mwan non ewe Puken Mormon, arap ngeni 550 ier me mwen an Kraist we uputiw, sia kaeo ekkewe nongonogen ekkewe annuk usun ewe nefin nefinen noun Samach won Nang kewe semirit. Kich meinisin sipwe aponueta an ewe Samon kewe annuk, me meinisin mi ketiw ngeni ar repwe angei an ewe Samon kewe umoumoch; “me ese amam mwo emon epwe feito ren, mi chon me mi pwech, mi fotek me mi kinamwe, mwan me fefin; me a chechemeni ekkewe rese sinei; me meinisin ra usun Kot, me chon Jew me Gentile.” 20

An ewe Chon Amanau we angangen Amwa me porous a fokkun afanafan pwe meinisin sokkun aramas me onuwen aramas ir noun Kot. Kich meinisin pwipwi me momongeang. Non ach annuk sia nuku pwe non ewe orenien fonu ren ewe Niwinsefanito, non United States, ewe U.S chunapen annuk 21 me ekkoch taropwe ra wewe ngeni, 22 ra mak me ren kewe mwan rese unusoch, nge ra emwen seni Kot repwe efeiochu meinisin aramas. Sia aneani non ewe Doctrine and Covenants, ekkei taropwe ra “for, me epwe soposoponon me tumun me pung ren unusen aion anongonong won ekkewe chok me nongonong mi pin.” 23 Ruu ekkei nongonong ikei pungun finata me fofforun pusin an emon tipis. Ewe Samon a fen affata:

“Ewer, pwe ese pung pwe emon mwan epwe eriaffou emon ngeni pwan emon.

“Me ren ei popun ua aueta ewe Chunapen annuk faniten ei fonu, seni poun ekkewe mwan tipachem ekkewe ua amarireta ngeni ei auchean popun, me angasa ewe fonu seni ewe kokus cha.” 24

Ei pwarata a feito non 1833 nupwen ekkewe Sounang mi nom Missouri mi riaffou ren watten nini. Ewe itenap ngeni Doctrine and Covenant section 101 aneani non kinikin: “Mwicheich ra aturereu seni imwer kewe non Jackson Country. … Noninenin ninno me ren ekkoch a eriafou [memper] ren ewe Mwichefen ra chommongy.” 25

Iei ewe fansoun akkum ren noninen non ar churi ekkoch. Chommong chon Missouri ra ekieki ekkewe chon Native Merika ra oputer me ra mochen repwe osur seni ewe fonu. Non ekkoch mettoch, chommong ekkewe chon Missouri ra nom ikewe mi wor nour chon angang ir mi fotekir me ra noninen ren ekkewe rese tipeew ngeni ar foteki nour chon angang.

Non sokofesenin, ach annuk a meniniti ekkewe chon Native America, me sia mochen sipwe aitir ewe kapas allimen Jises Kraist. Ren mennin ngeni ekkewe chon angang ir mi fotekir, nouch pukefen a afata pwe esapw wor mwan repwe fotek ngeni ekkoch. 26

Ennetin, ekkewe Souneng ra koturu seni Missouri 27 me ra echim ar repwe no ngeni Etiw. 28 Ekkewe Souneng ra feioch me ra kuna kinamwe ren ar wenechar, tipeeu, me manaueni ewe kapas allimen Jises Kraist.

Ua pwapwa non an ewe Chon Amanau we Iotek mi mak non ewe Kapas allim an John. Ewe Chon Amanau a pwarata pwe ewe Sam a tinato I pwe Epwe, ewe Chon Amanau, epwe awesi ewe angang A titito pwe epwe fori. Apwan iotek faniten Noun kewe chon keao me ekkewe repwe nuku non Kraist: “pwe repwe eu; Sam, non ngang, me ngang non i, me repwe pwan eu non am.” 29 Pekin Ew ina met Kraist a iotek fan itan akaewin faniten ekkewe chon amam me An irapengas.

Non ewe aewin ier mwirin ewe Niwinsefaniton ewe Kapas allimen Jises Kraist, a mak non sopun 38 ren ewe Doctrine and Covenants, ewe Samon a kapas usun maun me aramas angaw me pwarata, “Ua apasa ngonuk, kopwe eu; me ika esapw en eu esapw en nei.” 30

Orenien ach Mwichefen a feito seni ewe kapas allimen Jises Kraist. Ewe Toropwe noun ewe Aposel ngeni ekkewe chon Rome mi fokkun nap. 31 Ewe Mwichefen me nom non Rome a fisita ren ekkewe Chon Jew me Gentile. Ekkei chon Jew me nom ra ani an Juda oreni me ra “wineni ar ngaseno, me ra poputa ne aupup me marita.” 32

Ekkewe chon Gentile non Rome a wor ar oreni mi mi fis seni Greece, minne ewe Paul a weweochuti pokiten met mi fisingeni me non Athen me Corinth.

Paul wato ewe kapas allimen Jises Kraist non unusochun napanapan. A makkei uruo mi wewengeni orenien Judaic me Gentile 33 ewe mi aosukosuka ewe ennetin kapas allimen Jises Kraist. A aucheani an epwe tingorei emon me emon repwe nikitano ekkewe oreni ese fich seni ar kewe nuku me oreni ekkewe ese fich ngeni ewe kapas allimen Jises Kraist. Paul a fonou ekkewe chon Jew me Gentile repwe aponueta ekkewe annuk tongei emon me emon me wenechar a emwen ngeni manau ese much. 34

Ewe orenien ewe kapas allimen Jises Kraist esapw orenien Gentile ika orenien Judaic. Ese fis seni onuwen unuchen emon ika ia ke feito me ia. Nupwen sia pwapwa non ekkewe oreni mi ngaw, sipwe nikitano ekkena sokkun oreni a ngaw ngeni ewe kapas allimen Jises Kraist. Nouch souneng me minafon chon mwichefen ra kan feito seni chommong fonu me sokkun oreni. Ika sia tapweno mwirin an Preseten Nelson pesepes ach sipwe ochufengeni Israel, sipwe kuna pwe sia sokono seni ekkewe chon Jew me Gentile non muun Paul we. Iei sia tongeni tipeeu non ach tong me nuku non Jises Kraist. Noun Paul toropwe ngeni ekkewe chon Rome a forata ekkewe nongonong pwe sia tapweno mwirin ewe oreni me annukun ewe kapas allimen Jises Kraist. Iei ewe manau ngeni kich ikenai. 35 Ekkewe annukun tempel a ochufengeni kich non anen murino me mut ngeni kich ach sipwe eu non meinisin anen murino ese much.

Sia sufoniti ekkewe memper me mwach non unusen fonufan esapw fan iten ar unusoch nge pokiten ar akkufu ar weires, ar fangeta manauer, ar nikitu repwe usun Jises, me achocho ne anapano ar nuku me repwe eu ren ewe Chon Amanau. Ar eu chok ren ewe Chon Amanau a forir ar repwe eu ren emon me emon. Ei nongonong mi ennet fanitom me fanitei ikenai.

Ewe rapwan koko ngeni memperun Ewe Mwichefenin Jises Kraist ren Aramas mi Pin non Fansoun Soponon repwe achocho ngeni ar repwe aramasen Saion ekkewe repwe eu netip me eu ekiek me tonong winiti aramas wenechar. 36

Iei ai iotek pwe sipwe wenechar me tipeeu me ennetin ekieki usun angang me pin ngeni ach Chon Amanau, Jises Kraist, ewe ua pwarata. Non iten Jises Kraist, amen.

Esinesin

  1. Nengeni Doctrine and Covenants 38:27.

  2. An Thomas Kane angang fan iten ekkewe chon ewe mwichefen a soun anapanap “pwe ew fofforun fangeno me ren emon mi soun ekiek ewe a pwarata pungungaw a fis won ekkewe ra ninni me ren efeiengawen me ngawen ekkewe mi nap” (awewen Elizabeth Wood Kane, Twelve Mormon Homes Visited in Succession on a Journey through Utah to Arizona, ed. Everett L. Cooley [1974], viii).

  3. Nengeni Kane, Twelve Mormon Homes, 5.

  4. Nengeni Kane, Twelve Mormon Homes, 40.

  5. Nengeni Lowell C. (Ben) Bennion and Thomas R. Carter, “Touring Polygamous Utah with Elizabeth W. Kane, Winter 1872–1873,” BYU Studies, vol. 48, no. 4 (2009), 162.

  6. Nge, Elizabeth a ekieki pwe napengeni chon Merika non na fansoun rakan chok ngeni ekkewe Indian ekis me asokano ar etiwer seni nour kewe wasona.

  7. Nengeni Kane, Twelve Mormon Homes, 64–65. Mi fen afat pwe chommong ekkewe chon Merika, pachenong ekkoch souemwen, ra winiti memprun ewe Mwichefen. Pwan nengeni John Alton Peterson, Utah’s Black Hawk War (1998) 61; Scott R. Christensen, Sagwitch: Shoshone Chieftain, Mormon Elder, 1822–1887 (1999), 190–95.

  8. Non ei kinikinin fansoun ekkewe mi tupwon repwe kochufengen seni muu meinisin, me repwe feito ngeni Zion, repwe konu konun pwapwa esemcuh (Doctrine and Covenants 45:71).

  9. Nengeni Doctrine and Covenants 105:3–5. Ekkewe Pukefen ra kapas usun tumunu ekkewe mi osupwang me mwenene usun emon chon fori ewe angangen wenechar.

  10. Nengeni Alma 36:30; nengeni pwan 1 Nifai 2:20; Mosaia 1:7. Ewe saingonon kinikin non Alma 36:30 anea, “Pwe ren ukukun om kosap aneasochisi ekkewe annukun Kot kopwe pokupokuno seni me mwen mesan. Iei anongonongun won an kapas.”

  11. Mosaia 2:41 Preseten Lorenzo Snow (1814–1901) a aitikich: “Ese wor Aramas mi Pin non Fansoun Soponon mi mano mwirin ar manaueni ew manau nukuchar epwe turusenir mettoch pokiten ar rese fori mettoch nupwen tufich ese kawor ngenir. Non ekkoch kapas, ika emon anuon ika emon fopun ese wor ar tufichin pupunu, me ra manau wenechar fori fansoun ar mano, epwe wor rer meinisin feioch, manau tekia me ning emon mwan ika fefin epwe angei ei tufich me aocheno. Ei mi ennet me pung” ( Teachings of Presidents of the Church: Lorenzo Snow [2012], 130). Nengeni pwan Richard G. Scott, “The Joy of Living the Great Plan of Happiness,” Ensign, Nov. 1996, 75.

  12. Nengeni 1 John 5:2.

  13. Mosaia 18:21 pwan nengeni Moses 7:18.

  14. 4 Nifai 1:16.

  15. 4 Nifai 1:15.

  16. 4 Nifai 1:24.

  17. Moronai 9:13–14.

  18. Russell M. Nelson, non “First Presidency and NAACP Leaders Call for Greater Civility, Racial HarmonyMay 17, 2018, newsroom.ChurchofJesusChrist.org; pwan nengeni “President Nelson Remarks at Worldwide Priesthood Celebration June 1, 2018, newsroom.ChurchofJesusChrist.org.

  19. Doctrine and Covenants 90:11 anea, Aramas meinisin repwe rongorong unusen ewe kapas allim … non pusin an kapas. Anongonong, ekkewe kinikinin kapas a kapunguno.

  20. 2 Nifai 26:33.

  21. Nengeni Constitution of the United States.

  22. Nengen United States Declaration of Independence, (1776); Constitution of the United States, Amendments I–X (Bill of Rights), National Archives website, archives.gov/founding-docs.

  23. Doctrine and Covenants 101:77 auchean mi kapachenong.

  24. Doctrine and Covenants 101:79–80.

  25. Doctrine and Covenants 101 awewen ewe sopun.

  26. Nengeni Saints: The Story of the Church of Jesus Christ in the Latter Days, vol. 1, The Standard of Truth, 1815–1846 (2018), 172–74; James B. Allen and Glen M. Leonard, The Story of the Latter-day Saints, 2nd ed. (1992), 93–94; Ronald W. Walker, “Seeking the ‘Remnant’: The Native American during the Joseph Smith Period,” Journal of Mormon History, vol. 19, no. 1 (Spring 1993), 14–16.

  27. Nengeni Saints, 1:359–83; William G. Hartley, “The Saints’ Forced Exodus from Missouri, 1839,” in Richard Neitzel Holzapfel and Kent P. Jackson, eds., Joseph Smith, the Prophet and Seer2010), 347–89; Alexander L. Baugh, “The Mormons Must Be Treated as Enemies,” in Susan Easton Black and Andrew C. Skinner, eds., Joseph: Exploring the Life and Ministry of the Prophet (2005), 284–95.

  28. Nengeni Saints: The Story of the Church of Jesus Christ in the Latter Days, vol. 2, No Unhallowed Hand, 1846–18932020), 3–68; Richard E. Bennett, We’ll Find the Place: The Mormon Exodus, 1846–1848 (1997); William W. Slaughter and Michael Landon, Trail of Hope: The Story of the Mormon Trail (1997).

  29. John 17:21.

  30. Doctrine and Covenants 38:27.

  31. Ewe Pesepes ngeni ekkewe chon Rome a unusoch non fatochun annuk. Chon Rom ra ekieki ewe eu chok kapas ewe Achasefan non ewe Testamen mi Fo. Ua feito ai upwe kinisou ngeni ewe Pesepes ngeni ekkewe chon Rom ren ar ochufengeni ekkewe tapin aramas ren ewe kapas allimen Jises Kraist nupwen ua emon presetenin steik ren ekkewe memper seni sokopaten aramas me oresni ra kapas non chommong sokofesenin kapas.

  32. Frederic W. Farrar, The Life and Work of St. Paul (1898), 446.

  33. Nengeni Farrar, The Life and Work of St. Paul, 450.

  34. Nengeni Rome13.

  35. Nengeni Dallin H. Oaks, “The Gospel Culture,” Liahona, Mar. 2012, 22–25; pwan nengeni Richard G. Scott, “Removing Barriers to Happiness,” Ensign, May 1998, 85–87.

  36. Nengeni Moses 7:18.