Toeni Luhlahp
Insiacsr Maeni ke Suwohswohs ac Tuhkweni
Toeni Luhlahp ke Ohktohpa 2020


Insiacsr Maeni ke Suwohswohs ac Tuhkweni

Ke pacl yohk srihpac ke yac 200 luhn Alu uh, lwelah kuht in kihsac kuht lac in moul suwohs ac tuhkweni yohk liki met.

Suwohswohs ac tuhkweni yohk srihpac nuh pwacye. 1 Ke mwet luhngse God ke insiaclos nohfohn ac srihke ke suwohs in oacna El, fohs ac akuhkuhin srihkweni ke facluh. Oasr tuhkweni yohk. Nga luhngse sramsram pwacye se ma ahkkahlwemye ma inge.

Ke sie mukul fuhsr tiac ke alu lasr, General Thomas L. Kane el tuh kahsruh ac loangwelah Mwet Luhlahlfongi ke elos sapkihnyuck in kahinglac liki acn Nauvoo. El mwet kahsruh nuh sin Alu uh ke yac pucs. 2

Ke yac 1872, General Kane, ac muhtwacn suhmaht kiyacl, Elizabeth Wood Kane, ac tuhlihk luo nahtuhltahl ke elos som liki lohm selos fin acn Pennsylvania nuh ke Salt Lake City. Elos weluhl Brigham Young ac mwet kahsruh lal ke fuhfahsryucsr se nuh ke St. George, Utah. Elizabeth ohsun nuh ke acn Utah pacl se met ke tuhfal kuhtuh ke muhtwacn we. El lut ke kuhtuh ma el etwaclah. Ke srihkasrak, el konwacack tuh kuhtwena orekma muhtwacn se kuh in oruh in eis mani oasr nuh selos ke acn Utah. 3 El oacyacpac etwaclah muh mempucr luhn Alu uh kuhlwacng ac kahlwem ke suhnak nuh sin mwet Native American. 4

Ke muhtwacta lalos elos muhta Fillmore ke lohm sel Thomas R. ac Matilda Robison King. 5

Elizabeth el suhmuhslah tuh ke Matilda el orek mongo nwacl Prestuhn Young ac mwet kahsruh lal, American Indian limekohsr tuhkuh nuh infuhkihl sacn. Tiacna suliyuck elos, tuh kahlwem lah elos ke wi mongo. Sister King el sramsram nuh selos “ke kahs lalos.” Elos muhta fin kiaka lalos ac ngwetngwet wowo. Elizabeth el siyuck sin sie tuhlihk nuhtin King, “Kuh meac ninac kiom fahk nuh sin mukul ingacn?”

Mukul nahtuhl Matilda topuk “El fahk, ‘Mwet sac inge tuhkuh met, ac nga oraclah na mongo fal nuh selos; tuhsruhk nga mongo nomowos manman ingena, ac ngwac sap nuh suwohs ke tari.’”

Elizabeth el siyuck, “Kuh pwacye el ac oruh angacn, kuh sahp elac sang na ma yolyak nuh selos?” 6

Tuhlihk nahtuhl Matilda el topuk, “Ninac fah sang nuh selos oacna el oruh nuh sum, ac lwelah nuh selos in mongo ke lohm sel.”

Ac na el oruh, ac “elos mongo ke ohiyac wo se.” Elizabeth el ahkuhtweyac tuh muhtwacn se inge arlac wo in nuhnak lal. 7 Fahsreni uh yohkwelihk ke mwet puhla suhnak ac kuhlwacng, elos finne siena ke siena ke luhma.

Ke mwet kol, kuht tiac nuhnkuh ma wacngihn tahfonglac ke mukwikwi nuh sin mwet sahyac, mukwikwi nuhkwewa oacna Kraist, kuh sulaclah nuhkwewa wo. Tuhsruhk, luhlahlfongi lasr luti kuht tuh kuht tuhlihk nuhtin Pahpah tuhmasr Inkuhsrao, ac kuht alu nuh Sel ac Wen Nahtuhl, Jisus Kraist, suc pa Mwet Lahngo lasr. Kena lasr in tuh insiacsr ac nuhnak lasr ac maeni ke suwohswohs ac tuhkweni ac tuh kuht in ma sefanna nuh Selos. 8

Suwohswohs kuh in kalmac ma pucs, tuh weacng moulkihn masap luhn God. 9 Ahkkweye kuht in fal nuh ke akwuck muhtahl ke inkacnek in olwelah ac ahkinsewowoye kuht Nguhn muhtahl in oasr yohrohsr in kol kuht ke moul lasr. 10

In suwohswohs tiac kalmac ma kuht in eis mwe insewowo nuhkwewa ke moul lasr ingena. Sahp kuht sonna macruht kuh ahkinsewowoyeyuck ke tuhlihk kuh mwe insewowo sahyac kuht luhngse ingena. Tuh Leum el olwelah elos mwet suwohs suc luhlahlfongi “fah muhta yurun God ke sie ohiyac engan wacngihn sahflahiyac.” 11

Fahsrweni kuh in kalmac ma puhkantwen, tuh yohk kac ahkkahlwemyeyuck ke masap yohk se met ac ahkluo in luhngse God ac luhngse mwet wiyacsr. 12 Kalmac mwet Zion suc insiac ac nuhnak maeni nuh “sie ac tuhkweni.” 13

Mwe luti luhn sramsram luhk tuhkuh ke ma kapsreyuck ac mwe luti luhn ma suhmuhslah.

Yac 200 tukun Pahpah ac Wen Nahtuhl sikyak ac sramtweack Fohlohkihnyuckyak luhn Wosasuc luhn Jisus Kraist ke yac 1820. Sramsram soko ke 4 Nephi ke Puk luhn Mormon fahk ke yac 200 tukun Mwet Lahngo sikyak ac sramtweack Alu Lal ke acn Macrike mahtuh.

Sramsram mahtuh kuht riti ke 4 Nephi ahkuhtweyac un mwet se suc ac wacngihn sok, kuh akuhkuhin, kuh fohs, kuh kikiacp, kuh ahkmas, kuh kuhtwena ohiyac fohkfohk. Ke srihpen suwohswohs inge ma suhmuhslah fahk, “Ac pwacyena lah tiac kuh in oasr sie un mwet engan yohk liki inge inmahsrlon mwet nuhkwewa suc tuh oreklac ke poun God.” 14

In sramsram ke tuhkweni, 4 Nephi fahk, “Ac tukun ma inge wacngihn fohs fin acn uh, ke srihpen luhngse luhn God ma oasr ke insiacn mwet uh.” 15

Tuh ke suhpwacr, 4 Nephi na ahkuhtweyac eklac yohk se ma muhtwacwacack ke “yac lofoko ac sie.” 16 ke ma koluk ac fohs tuh kuhnaoslah suwohswohs ac tuhkweni. Ma koluk na yohkwelihk koluk na pwacye oruh mwet pahluh wowo Mormon el fahk nuh sin wen nahtuhl Moroni:

“Tuhsruhk O wen nuhtihk, fuhkah tuh kain mwet inge, suc engan la oasr ke ma sruhngwacyuck pucspucs—

“Kuht ac muhngnguh fuhkah tuh God Elan kutongyac pahol in nuhnuhnkuh lain kuht?” 17

Ke fihlin pacl se inge, finne kuht moul ke pacl yohk srihpac, facluh tiac ahkinsewowoyeyucklac ke suwohswohs ac tuhkweni ma ahkuhtweyucki ke 4 Nephi. Pwacye, kuht oasr ke pacl ma oasr fahsrweni yohk. Tuhsruhk, nuh sin mwet million suc eis wosasuc luhn Jisus Kraist ac kihsaclos in oraclah suwohswohs ac tuhkweni. Kuht kahlwem tuh kuht kuh in oruh wo liki met, ac pa inge srihke lasr ke lwen se inge. Kuht kuh in kuh se in sruhkwack ac ahkinsewowoye facluh. Ke pacl yohk srihpac ke yac 200 luhn Alu uh, lwelah kuht in kihsac kuht lac oacna mempucr ke Alu luhn Leum in moul suwohs ac tuhkweni yohk liki met. Prestuhn Russell M. Nelson el suli kuht in “ahkkahlwemye kuhlwacng, tuhkweni nuh sin kain in mwet ac facsin ac luhngse sie sin sie”. 18 Kalmac luhngse sie sin sie ac God ac eis mwet nuhkwewa oacna tamuhlwel ac tahmtahel ac ekihn mwet Zion pwacye.

Ke mwe luti insese lasr, kuht kuh in oacna acn in tuhkweni ac ahkfuhlwactye ma siena lasr. Tuhkweni ac ma siena tiac lain sie sin sie. Kuht kuh in eis tuhkweni yohk ke kuht oraclah ohiyac luhn insese ac luhngse nuh sin ma siena. Ke pacl nga tuh kuhlwacnsap ke San Francisco California Stake presidency, oasr u in kahs Spanish, Tongan, Samoan, Tagalog, ac Mandarin ke Alu uh. Ward kahs English lasr weacng mwet ke kain in kahs ac facsin. Oasr luhngse, suwohswohs, ac tuhkweni.

Ward ac pracns ke Alu luhn Jisus Kraist luhn Mwet Luhlahlfongi ke Lwen-sahflah oreklac ke acn kuh kahs la, 19 tiac ke kain in mwet kuh facsin. Tuhnin mahno tiac oasr ke membership records.

Sa ke Puk luhn Mormon, yac 550 me liki isuslac luhn Kraist, kuht lutiyuck muh masap yohk emet ke kuhpahsr lasr nuh sin tuhlihk nuhtin Pahpah Inkuhsrao. Mwet nuhkwewa in ahkos masap luhn Leum, ac mwet nuhkwewa suliyuck in ipeis ke woiyacn Leum; “ac wacngihn kuhtwena mwet El sruhnga suc tuhkuh nuh Yohrohl, sralsral ac fasrfasr, srohoh ac sukohsohk, mukul ac muhtwacn; ac El esam mwet Pegan; ac mwet nuhkwewa in oacna sie nuh sin God, kwewana mwet Jew ac mwet Gentile.” 20

Kuhlwacnsap ac pweng luhn Mwet Lahngo kwacna fahk muh kain in mwet ac tuhnin mwet tuhlihk nuhtin God. Kuht nuhkwewa pa tamuhlwel ac tahmtahel. Ke mwe luti lasr kuht luhlahlfongi ke muhtuhn facl luhn Fohlohkyak uh, United States, muh U.S. Constitution 21 ac mwe sihm sahyac, 22 sihmlac sin mwet suc tahfonglac, kolyuck sin God in ahkinsewowoye mwet nuhkwewa. Oacna kuht riti ke Doctrine ac Covenants, mwe sihm inge “oreklac, ac enenuh in karihngihnyuck ke suwohs ac loang luhn mwet nuhkwewa, fal nuh ke ip yohk suwohs ac muhtahl.” 23 Luo sin ip yohk inge pa sukohsohk in sulaclah ac mwacta sin ma koluk sifacna. Leum el fahkwack:

“Pwacnwacng, tiac wo tuh kuhtwena mwet oruh mwet sahyac muhta in srohoh.

“Ac ke srihpac se inge Nga oraclah Constitution luhn acn se inge, ke poun mwet lahlmwetmwet suc nga pwen nuh ke srihpac se inge, ac molwelah ac se inge ke ahksohrohryeyacn srah.” 24

Fwackyuck se inge ituckyang ke yac 1833 ke Mwet Luhlahlfongi oasr acn Missouri ac puhlakihn ahkkoluk yohk. Sifac ke Doctrine and Covenants section 101 fahk: “Un mwet koluk tuh sisaclos liki lohm selos ke Jackson County. … Kahs ahkmas lain [mempucr] ke Alu uh yohk.” 25

Pa inge pacl fohs sac ke ohiyac pucs. Puhkantwen mwet Missouri nuhnkuh muh Native Americans pa mwet lokoalok ac ke elos in eisyucklac liki acn selos. Weacng, puhkantwen mwet Missouri oasr mwet srohoh lalos ac puhla koluk nuh selos suc tiac luhngse in oasr mwet srohoh luhn mwet se.

Sahyacna, mwe luti lasr wo nuh sin Native Americans, ac luhngse lasr pa in luti wosasuc luhn Jisus Kraist nuh selos. In sramsram ke mwet srohoh, ma suhmuhslah lasr ahkkahlwemye lah wacngihn mwet in srohoh nuh sin mwet sahyac. 26

Ke sahflah, Mwet Luhlahlfongi lihsyucklac liki acn Missouri 27 ac na enenuh in mukwilac nuh acn Rohtoh. 28 Mwet Luhlahlfongi kapkapwack ac konwacack mihslac ma tuhkuh ke suwohswohs, tuhkweni, ac moulkihn wosasuc luhn Jisus Kraist.

Nga engankihn Pruhe Tahfwelah luhn Mwet Lahngo ke Pweng Wo luhn John. Mwet Lahngo El akihlen lah Pahpah el suhpweluhl ac muh El, Mwet Lahngo, ahksahfyelah orekma El suhpweyucklac in oruh. El pruhe ke mwet tuhma lutlut Lal ac kaclos suc luhlahlfongi ke Kraist: “Tuh elos nukewa fah ku in ma sefanna. Papa, lela elos in muta in kut, oana ke kom muta in nga ac nga in kom.” 29 Ma sefanna pa ma Kraist El pruhe ke met liki tuhkahkihnyuckyak ac Srihpsrihpyak Lal.

Ke yac se met tukun Fohlohkihnyuckyak luhn Wosasuc luhn Jisus Kraist, sihmlac ke section 38 luhn Doctrine and Covenants, Leum El sramsram ke mweun ac ma koluk, “Nga fahk nuh suwos, in ma sefanna; ac fin kowos tiac ma sefanna kowos tiac ma luhk.” 30

Facsin luhn Alu Lasr tuhkuh ke wosasuc luhn Jisus Kraist. Lwacta Lal Paul Nuh Sin Mwet Rome arulacna kahlwem. 31 Sa ke Alu fin acn Rome weacng Mwet Jew ac Gentile. Oasr facsin Judaic luhn Mwet Jew ke lwen ingoh “eis sukohsohk lalos, ac muhtwacwacack in kapwack ac kuhtanglah.” 32

Oasr facsin luhn Mwet Gentile fin acn Rome ma yohk moklweyuck ma Hellenistic, ma Mwet Sap Paul el kahlwem ke ke srihpen ma el puhlakihn acn Athens ac Corinth.

Paul el ahkuhtweyac wosasuc luhn Jisus Kraist ke ma nuhkwewa. El suhmuhslah ip yohk srihpac luhn facsin Jew ac Gentile kwewa 33 ma lain wosasuc pwacye luhn Jisus Kraist. El na siyuck selos kwewa in fahsr liki ma kosrwaclah luhn luhlahlfongi ac facsin lalos ma tiac fal nuh ke wosasuc luhn Jisus Kraist. Paul el kaiyac Mwet Jew ac Gentile in ahkos masap ac luhngse sie sin sie ac ahkpwacye tuh suwohswohs kol nuh ke molwelah. 34

Facsin luhn wosasuc luhn Jisus Kraist tiac facsin luhn Gentile kuh Jew. Tiac ma ke tuhnin mahno kuh acn mwet muhta fac. Finne kuht engankihn kain in facsin, kuht enenuh in sislah ip luhn facsin lasr ma lain wosasuc luhn Jisus Kraist. Mempucr ac mempucr sasuc lasr kwacna tuhkuh ke mwet ac facsin puhkantwen. Kuht fin ukwe kaiyuck lal Prestuhn Nelson in oracni Israel, kuht ac konwacack muh kuht siena oacna Jew ac Gentile ke pacl lal Paul. Tuhsruhk kuht kuh in tuhkweni in luhngse ac luhlahlfongi ke Jisus Kraist. Lwacta Nuh Sin Mwet Rome luhn Paul sramtweack ip yohk muh kuht in ukwe facsin ac mwe luti luhn wosasuc luhn Jisus Kraist. Pa pactuhn se kuht in orekmakihn mihsenge. 35 Akwuck luhn tempuhl us kuht tuhkweni ke ohiyac wowo ma kahsruh kuht in ma sefanna ke ohiyac ma pahtpaht nuhkwewa.

Kuht ahkfuhlwactye mempucr pioneer lasr fin facluh nohfohn tiac ke srihpen elos tiac tahfonglac tuh ke srihpen elos kuhtanglah ma upac, kihsac, finsrak in oacna Kraist, ac srihke in muhsaheack luhlahlfongi ac ma sefanna yurun Mwet Lahngo. Ma sefanna lalos yurun Mwet Lahngo oruh elos ma sefanna sie sin sie. Ip yohk se inge pwacye nuh sum ac nuh sihk.

Pahng nuh sin mempucr luhn Alu luhn Jisus Kraist luhn Mwet Luhlahlfongi ke Lwen-sahflah pa in srihke mwet Zion suc insiac sefanna ac nuhnak sefanna ac muhta ke suwohswohs. 36

Pa pruhe luhk tuh kuht in suwohswohs ac tuhkweni ac lohacng nuh pwacye in kuhlwacnsap ac alu nuh sin Mwet Lahngo lasr, Jisus Kraist, suc nga fahkwack kac. Ke inen Jisus Kraist, amen.

Mwe Kahsruh

  1. Liye Doctrine and Covenants 38:27.

  2. Kuhlwacnsap lal Thomas Kane nuh sin mempucr uh ahkkahlwemyeyuck “oacna mukwikwi kihsaclah sin mukul pwacye se suc liye ahkkoluk nuh sin mwet alu suhpuhs sin mwet koluk ac ahkfohs puhkantwen.” (introduction to Elizabeth Wood Kane, Twelve Mormon Homes Visited in Succession on a Journey through Utah to Arizona, ed. Everett L. Cooley [1974], viii).

  3. Liye Kane, Twelve Mormon Homes, 5.

  4. Liye Kane, Twelve Mormon Homes, 40.

  5. Liye Lowell C. (Ben) Bennion and Thomas R. Carter, “Touring Polygamous Utah with Elizabeth W. Kane, Winter 1872–1873,” BYU Studies, vol. 48, no. 4 (2009), 162.

  6. Ke pwacye, Elizabeth el tuh nuhnkuh muh Mwet Macrike ke pacl sacn in sang nuh sin Mwet Indian Macrike ma yolyak na ac tiac wo nuh selos oacna mwet sahyac.

  7. Liye Kane, Twelve Mormon Homes, 64–65. Yohk srihpac tuh puhkantwen sin Mwet Native America, weacng kuhtuh mwet kol lalos, welah Alu uh. Liye pac John Alton Peterson, Utah’s Black Hawk War (1998) 61; Scott R. Christensen, Sagwitch: Shoshone Chieftain, Mormon Elder, 1822–1887 (1999), 190–95.

  8. Ke fihlin pacl se inge “mwet suwohswohs nuhkwewa fah fahsrwelihk inmahsrlon muhtuhnfacl nuhkwewa, ac fah tuhkuh nuh Zion, onkihn on ke engan ma pahtpaht.” (liye Doctrine and Covenants 45:71).

  9. Liye Doctrine and Covenants 105:3–5. Ma suhmuhslah tuh ahkkahlwemye lah in karihngihn mwet suhkahsruhp yohk srihpac nuh sin moul suwohs se.

  10. Liye Alma 36:30; liye pac 1 Nephi 2:20; Mosiah 1:7. Ip sahflah ke Alma 36:30 fahk, “lah kom fin tiac liyacacng masap luhn God kom fah lihsyucklac liki ye muhtahl.” Na ma inge fal nuh ke kahs Lal.”

  11. Mosiah 2:41. Prestuhn Lorenzo Snow (1814–1901) el luti: “Wacngihn Mwet Luhlahlfongi ke Lwen-sahflah misac tukun el moul sie moul luhlahlfongi suc tuhlac kuhtwena ma ke srihpen el tiac ahkfalye kuhtwena ma ke pacl mwesahs in oruh tiac sang nuh sel. Ke kahs sahyac, fin mukul fuhsr kuh muhtwacn fuhsr tiac eis pacl wo in pahyuckyak, ac elos moul sie moul luhlahlfongi nuh ke pacl elos misac, elos fah eis mwe insewowo nohfohn, wolacna tuh mukul kuh muhtwacn oacna sie kuh in eis ke pac wo inge ac ahkwoye. Pa inge etwacack ac pwacye” ( Teachings of Presidents of the Church: Lorenzo Snow [2012], 130). Oacyacpac liye Richard G. Scott, “The Joy of Living the Great Plan of Happiness,” Ensign, Nov. 1996, 75.

  12. Liye 1 John 5:2.

  13. Mosiah 18:21; liye pac Moses 7:18.

  14. 4 Nephi 1:16.

  15. 4 Nephi 1:15.

  16. 4 Nephi 1:24.

  17. Moroni 9:13–14.

  18. Russell M. Nelson, ke “First Presidency and NAACP Leaders Call for Greater Civility, Racial Harmony,” May 17, 2018, newsroom.ChurchofJesusChrist.org; liye pac “President Nelson Remarks at Worldwide Priesthood Celebration,” June 1, 2018, newsroom.ChurchofJesusChrist.org.

  19. Liye Doctrine and Covenants 90:11 tuh fahk ohinge, “Kais sie mwet ac lohng fohnlah luhn wosasuc … ke kahs lal sifacna.” Ke ma inge, u in mwet suc sramsram sie kahs lwelah ke Alu uh.

  20. 2 Nephi 26:33.

  21. Liye Constitution of the United States

  22. Liye United States Declaration of Independence (1776); Constitution of the United States, Amendments I–X (Bill of Rights), National Archives website, archives.gov/founding-docs.

  23. Liye Doctrine and Covenants 101:77; ahkuhtweyac wo ituckyang.

  24. Liye Doctrine and Covenants 101:79–80.

  25. Liye Doctrine and Covenants 101, section heading.

  26. Liye Saints: The Story of the Church of Jesus Christ in the Latter Days, vol. 1, The Standard of Truth, 1815–1846 (2018), 172–74; James B. Allen and Glen M. Leonard, The Story of the Latter-day Saints, 2nd ed. (1992), 93–94; Ronald W. Walker, “Seeking the ‘Remnant’: The Native American during the Joseph Smith Period,” Journal of Mormon History, vol. 19, no. 1 (Spring 1993), 14–16.

  27. Liye Saints, 1:359–83; William G. Hartley, “The Saints’ Forced Exodus from Missouri, 1839,” in Richard Neitzel Holzapfel and Kent P. Jackson, eds., Joseph Smith, the Prophet and Seer (2010), 347–89; Alexander L. Baugh, “The Mormons Must Be Treated as Enemies,” in Susan Easton Black and Andrew C. Skinner, eds., Joseph: Exploring the Life and Ministry of the Prophet (2005), 284–95.

  28. Liye Saints: The Story of the Church of Jesus Christ in the Latter Days, vol. 2, No Unhallowed Hand, 1846–1893 (2020), 3–68; Richard E. Bennett, We’ll Find the Place: The Mormon Exodus, 1846–1848 (1997); William W. Slaughter and Michael Landon, Trail of Hope: The Story of the Mormon Trail (1997).

  29. John 17:21.

  30. Liye Doctrine and Covenants 38:27.

  31. Lwacta nuh sin Mwet Rom yohk srihpac in fahkwack mwe luti. Mwet Rom nwacklah fahk sefanna luhn Iwaclah ke Wuhlweacng Sasuc. Nga tuhkuh in wollac nuh ke Mwe Sihm nuh sin Mwet Rome nuh ke kain in mwet ekahsr ke wosasuc luhn Jisus Kraist ke nge kuhlwacnsap ke prestuhn luhn Stek yurin mempuhr ke kain in srah ac facsin ac sramsram sienna liki.

  32. Frederic W. Farrar, The Life and Work of St. Paul (1898), 446.

  33. Liye Farrar, The Life and Work of St. Paul, 450.

  34. Liye Rom 13.

  35. Liye Dallin H. Oaks, “The Gospel Culture,” Liahona, Mar. 2012, 22–25; liye pac Richard G. Scott, “Removing Barriers to Happiness,” Ensign, May 1998, 85–87.

  36. Liye Moses 7:18.