2021
ʻOku ʻAfioʻi ʻe Sīsū Kalaisi ʻa e Mamahi ʻOku Tau Ongoʻi mei he Loto Fakamāú
Sepitema 2021


ʻOku ʻAfioʻi ʻe Sīsū Kalaisi ʻa e Mamahi ʻOku Tau Ongoʻi mei he Loto Fakamāú

ʻOku nofo ʻa e tokotaha faʻu tohí ʻi he Vahefonua Kautengi, Saute ʻAfilika.

Ko ʻeku feingá ke vakai ki he kakaí ʻo hangē ko e vakai ʻa e Fakamoʻuí kiate kinautolú.

ʻĪmisi
people gathered on the Rome Italy Temple grounds

ʻI he ʻoupeni hausi ʻa e Temipale Rome Itay, ʻoku takatakaiʻi ʻe he kāingalotú mo e ngaahi kaungāmeʻá ʻa e tā tongitongi ʻo Kalaisí , ʻo hangē ko ia ʻoku mamata atu ki ai mei he matapā sioʻata ʻo e senitā takimamatá.

Kuó u aʻusia ʻa e loto fakamāú pe filifilimānakó ʻi ha ngaahi founga, ʻi ha meimei taʻu ʻe 20.

Hili ʻeku kau ki he Siasí ʻi Mōsemipīkí, naʻá ku hiki ki ʻAfilika Tonga. Ko ha fonua fakaʻofoʻofa ia, ko e taha ʻo e ngaahi feituʻu tuʻumālie taha ʻi ʻAfiliká. ʻOku toe ʻāsili ʻa hono fakaʻofoʻofá ʻi he kehekehe ʻo hono kakaí pea mo e mahutafea ʻa e anga fakafonuá.

Ko ʻAfilika Tongá ko ha puleʻanga ia ʻoku kei fakaakeake mei ha hisitōlia ʻoku fakapōpōʻuli koeʻuhi ko e vahevahe fakamatakalí. Neongo naʻe fakangata ʻa e vahevahe fakamatakalí (apartheid) ʻi he 1994, ka ʻoku kei ʻasi pē ʻa e ngaahi fakaʻilonga ʻo hono fakahoko fakapuleʻanga ʻo e laulanú.

ʻI heʻeku hoko ko ha fefine ʻUliʻuli Mosemipiiki ʻoku Siasi nofo Saute ʻAfilika ʻi he taʻu ʻe 18 kuohilí, ʻoku ou feinga ke tukunoaʻi ʻa e fakamāvahevahé mo e ʻikai fakakaú, ʻa ia ʻoku faʻa ʻasi ko ha kiʻi fakafepaki ki ha falukunga kakai. Ko e laulanú, fakatuʻutuʻungá, fakamatakalí, lotofakamaau ʻo fakatefito ʻi he tuʻunga tangata pe fefiné, mo e lotofakamaau ki he niʻihi mei ha fonua muli, ko ha ngaahi sīpinga ia ʻe niʻihi ʻo e ngaahi palopalema ʻo e fakamavahevahé ʻoku kei fehangahangai mo e sosaietí. ʻOku ʻi ai ha meʻa ʻi he tangata fakakakanó ʻoku hangē ʻokú ne fie vahevaheʻi ʻa e sosaietí mo ʻai ke tau tui ʻoku kovi ʻa e faikehekehé.

Ko e Meʻa ʻOku Tau Feinga ke Faí

ʻE lava nai ke tuʻu laveangofua e kāingalotu ʻo e Siasí ki he faʻahinga fakakaukau ko ʻení? ʻIo. Kuo pau ke tau liʻaki kotoa ʻa e tangata fakakakanó, ʻi heʻetau feinga ʻi he kotoa ʻo ʻetau moʻuí ke hoko ko ha kau māʻoniʻoni ʻo fakafou ʻi he Fakalelei ʻa Kalaisí (vakai, Mōsaia 3:19).

Ko e taimi kotoa pē ʻoku ou ongoʻi liʻekina ai mo ʻeku fānaú, ʻikai fakatokangaʻi, fakafaʻahinga, pe lau ʻoku mau ngali kehe, ʻoku mau foki mai ki ʻapi ʻo talanoa ki ai. ʻOku mau pehē, “Ko e hā e meʻa ne toki hokó? Tau tuku atu ia. Tau talanoa ki he ʻuhinga ʻoku anga peheni ai e kakaí.” ʻOku tokoni ʻa e talanoa ki aí ke taʻofi ʻetau ngaahi ongoʻi faingataʻaʻiá.

ʻOku ou feinga ke akoʻi ki heʻeku fānaú ʻoku makatuʻunga ʻetau leleí ʻi he anga ʻetau feohi mo e kakai ʻoku ʻikai tokangaekina pe fehiʻanekina ʻi he sosaietí (vakai, Mātiu 25:40). ʻE lava ke ʻuhinga ia ki he kumi ha ngaahi founga ke tokoniʻi ai e niʻihi kehé koeʻuhí ke ʻoua naʻa tau liʻaki ʻa kinautolu.

ʻOku ou Feinga ke Hangē ko Sīsuú

Neongo ʻoku fakamamahi e niʻihi ʻo e ngaahi aʻusiá, ka ʻoku hoko e ngaahi lēsoni ʻoku mau akó ke hoko ai ʻeku fānaú ko ha kakai lelei ange. Pea mo au foki. Kuo tokoniʻi kimautolu ʻe he siva ʻemau ʻamanakí ke mau fakatupulaki ha manavaʻofa mo ha loto kaungā ongoʻi ki he niʻihi kehé.

ʻOku ʻomi ʻe he ngaahi meʻa ne u aʻusia ʻi he loto-fakamāú ha faingamālie ke u fili. Te u ʻita nai mo sāuni, pe te u ʻoange ki he tokotaha ko iá ha toe faingamālie, ʻo ʻikai ngata pē ʻi he faingamālie ʻuluakí ka ko ha faingamālie hono ua, tolu mo tuʻo fā? Te u lau nai ʻa e sosaietí ko ha feituʻu kovi, pe te u hoko nai ko ha mālohi ki ha liliu ʻoku leleí?

Naʻe fehangahangai foki ʻa e Fakamoʻuí mo e loto fakamāú koeʻuhí ko Ia, meʻa naʻá Ne tui ki aí, mo e feituʻu naʻá Ne haʻu mei aí (vakai, Sione 1:46). Ka naʻe ʻikai ke Ne tali ʻaki ʻa e fetāʻakí, ʻitá, loto-ʻitá, pe tāufehiʻá. Naʻá Ne akonaki ʻo fakafepakiʻi e ngaahi meʻá ni kotoa mo ngāue ʻi he ʻofa mo e moʻoni. Naʻá Ne akoʻi ʻoku maʻu ʻa e mālohí mo e ivi takiekiná ʻi he feifeingaʻi, ʻi he kātaki fuoloa, angavaivai, angamalū, mo e ʻofa (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 121:41). Naʻá ne akoʻi ko e taimi ʻoku tau ʻita aí, ʻoku totonu ke tau ʻalu ki hotau tokouá ʻo talanoa ki ai (vakai, Mātiu 18:15). Naʻá Ne akoʻi kitautolu ke tau lotua ʻa kinautolu ʻoku nau fakatangaʻi kitautolú (vakai, Mātiu 5:38–48). Pea ʻi he taimi naʻe fakamaauʻi taʻetotonu ai Ia mo tautau ʻi he kolosí ke maté, naʻá Ne akoʻi kitautolu ke tau fakamolemole (vakai, Luke 23:34).

Ko hono moʻoní, ko ʻEne ʻofá te ne liliu kitautolu mo e māmaní (vakai, 2 Nīfai 26:24).

Pea Te u Kei Feinga Pē

ʻOku ʻikai ko ha tokotaha haohaoa au; ʻOku ʻikai ke u faʻa fakamolemoleʻi he taimi pē ko iá hili hano fakaʻitaʻi au ʻe ha taha. ʻOku fie maʻu ki ai ha taimi, ʻoku fie maʻu ki ai ʻa e fakamoʻuí, pea ʻoku fie maʻu ke u ngāue fakataha mo e Laumālie Māʻoniʻoní. ʻOku ou fili he taimi ʻe niʻihi ke ʻita, pea ʻoku ʻikai ke u tali vave ʻEne ngaahi ueʻí fakalaumālié. Ka ʻo kapau te u fakaʻatā hoku lotó kiate Ia, ʻoku ngāue ʻa e Laumālie ʻiate au ʻi he faʻa kātaki kae ʻoua kuo mahino kiate au ʻa e meʻa ʻoku finangalo ʻa e Tamai Hēvaní ke u fai ʻi he tūkunga ko iá.

Ko ʻeku feingá ke vakai moʻoni ki he kakaí ʻo hangē ko e vakai ʻa e Fakamoʻuí kiate kinautolú. Ke fai iá, kuo pau ke tau loto fiemālie ke fakahaaʻi ʻoku ʻikai ke tau maʻu ʻa e ngaahi talí kotoa. ʻI he taimi ʻoku tau loto fiemālie ai ke pehē, “ʻOku ʻikai ke u haohaoa; ʻOku lahi e meʻa ke u akó. Ko e hā te u lava ʻo ako mei he fakakaukau ʻa e niʻihi kehé?” —ko e taimi ia ʻoku tau lava moʻoni ai ʻo fanongó. Ko e taimi ia ʻoku tau lava ai ʻo mamata moʻoní.

ʻI heʻeku foua e fonongaʻanga ko ʻení, ʻoku tokoni ke manatuʻi ʻoku ou ʻi heni ʻi ha taumuʻa, ʻoku fakataimi pē ʻa e ngaahi ʻahiʻahi ʻo e moʻuí—ko ha konga mahuʻinga ʻo e moʻui fakamatelié—pea ʻoku ʻikai ke u tuenoa. ʻI he ngaahi meʻá ni kotoa, ʻoku ou feinga ke hangē ko Sīsuú! Ko e feingá ʻoku ngāueʻi, pea ko e taimi ʻoku tau tō aí, te tau lava ʻo toe feinga pē.