2022
Ao A Kan Nora Iesu Bwa Burara
Okitobwa 2022


Ao A Kan Nora Iesu Bwa Burara

I kakoauaa bwa e maiu Iesu. ao E kinaira, ao bwa iai Mwaakana ni kamarurungiira, ni bitiira, ao ni kabwarabure.

Tariu, mwaneu, ao raraou, inanon 2013 kainabau, Laurel, ao ngai ti weteaki bwa ti na beku bwa te tia kairiiri n te mition n te Czech/Slovak Mition. Natira aika aman a beku ma ngaira.1 Ti kakabwaiaaki ngkai te utu ngaira ma mitinare aika a wanawana ao kaain te Czech ao Clovak aika a rianako. Ti tangiriia.

Ngke e roko ara utu n te tabo ni mwakuri n te mition, te bwai are e reireiniira Unimwaane Joseph B. Wirthlin ti uotia bwa iriara. N te marooro ae atunaki “Te Tua ae Korakora” e titiraki Unimwaane Wirthlin, “Ko tangira te Uea?” Ana reirei nakoira ngaira ake ti kona ni kaeka ni kangai eng e rang bebete man nano nanona: “Kabanea am tai ma Ngaia. Katurua am iango iaon Ana taeka. Uota amona iaom. Ukoria bwa kona mataata ao n ongeabaa.”2 Unimwaane Wirthlin ngkanne e berita ni mwaakan kakabwaia aika a na reke nakoia naake a tauraoi n anga aia tai ao neia nakon Iesu Kristo.3

Ti uringa ana reirei Unimwaane Wirthlin ao ti berita inanora. Ngaira ma ara mitinare, ti kabanea te tai ae abwabwaki ma Iesu ni kamatebwaia Mataio, Mareko, Ruka, ao Ioane man te Nu Tetemanti ao te ka 3 Nibwaai man Ana Boki Moomon. Ni katoa tai ngkana e bwara ara boowi ni mitinare, ti a manga bane ni kaokiira nakon ae ti ataia bwa te “Euangkerio aika Nimaua”4 te wareware, marooro, iangoakiia, ao reiakina aron Iesu.

Irou, ibukin Laurel, ao ibukiia ara mitinare, kabanean te tai ma Iesu inanon koroboki aika tabu e bitii bwaai ni kabane. Ti karekea te kakaitau ae nano bwa antai raoi Ngaia ao tera ae e rangi ni kakawaki Irouna. Ti uaia ni iangoia bwa E kanga n reirei, tera ae E reirei iaona, arona ni kaota te tangira, tera ae E karaoia ni kakabwaia ao ni beku, Ana kakai, E kanga ni kaeka nakon te kamwaneaki, tera ae E karaoia ma te namakin n aomata ae kangaanga, Atongana n atakina ao arana, E kanga n ongora, E kanga ni katoka te itabarara, n te aonaaba are E maeka iai, Ana taeka ni kaikonaki, E kanga ni kaunga te katiteuanaaki ao te akoakoi, Ana konabwai ni kakabwarabure ao ni kamaiu, Ana reirei, Ana tataro, Ana anga karea, Mangautina, Ana euangkerio.

Ti aki toki n namakin “[uarereken] rabwatara” n aekan Takaio ni biri n tamwarakea te kai ae te tikumorea ngke e mwananga Iesu rinanon Ieriko ibukina bwa, n aron are e kabwarabwaraa Ruka, ti “kan nora Iesu ba burara.”5 Bon tiaki Iesu are ti kantaningaia ke n tangiria bwa E na riki bwa ngaia, ma, bon Iesu are Ngaia ngkoa ao Ngaia ngkai.6 N aron are e berita iai Unimwaane Wirthlin, ti reiakinna n te kawai ae eti bwa “ana euangkerio Iesu Kristo bon te euangkerio n onikaki. E anaira ngaira aika mwaane ao aine ae kaain te aonaaba ao ni kakororaoira bwa mwaane ao aine ibukin te maiu are akea tokina.”7

Akanne bon boong aika a onoti. Ti karekea te koaua ae “akea te bwai teuana ae kangaanga iroun te Atua.”8 Te bwakantaai ae tabu i Prague, Bratislava, ke Bmo, n rinanon mwaakan ao koauan raoi Iesu, e reitinako ni namakinaki inanon maiura ni kabane.

Ti aki toki ni kamatebwaia Mareko 2:1–12. Te karaki ae e anai nano. I tangiria ni warekea te mwakoro man Mareko ao imwiina n tibwaia n aron ae I a tia ni mataata iai imwiin te kamatebwai ae abwabwaki ao maroroakinana ma ara mitinare ao aomata tabeman.9

“Ao imwin tabebong E a manga nako [Iesu] nako Kaberemaum; ao e ongo te aba bwa E mena inanon te auti.

“Ao a botaki naba aomata aika bati ma ngaia, are akea te ne ni mena iai, ao akea naba n te mataroa: ao E reireiia te taeka.

Ao a nako Ina, n uota temanna ae nakibaina, ae uotaki irouia aman aomata.

“Ao ngke a aki kona ni kaania bwa e bati te aomata, a ieta taubukin te auti ike E mena iana Iesu: ao ngke a tia n urua, a naa te ne ni wene are e wene iai te nakibaina arei.

“Ao Iesu, ngke E nori aia onimaki, ao E taku nakon te nakibaina, Natiu, a kabaraki am bure”

Imwiin taetaena ma tabeman ibuakoia aomata,10 Iesu e anaa te aomata are e nakibaina ao e kamarurunga n rabwatana, ao e kangai:

“I taku nakoim, Teirake, ao tabeka kiem, ao nako n am auti.

“Ao e teirake naba, ao e tabeka nena ni wene, ao e otinako imatan te koraki ni kabaneia; ma ngaia are a bane ni mimi, ao a kamoamoa te Atua, ni kangai, Ti a tiba nora te aro aei.”11

Ngkai mataatau iaon te karaki aio: Ni moan waakin ana mwakuri, E oki Iesu nako Kaberemaum, te kaawa n akawa ae e uarereke ae e mena i meangin te Nama ae Kariraia.12 E a tia ni karaoi kakai aika a mwaiti man kamarurungaia aoraki ao ni kanakoi taimonio aika tamnei.13 Ni ingainga n ongo ao n nora te mwaane ae arana Iesu, a botiia kaain te kawa n te mweenga are E taekinaki bwa e na tiku iai.14 Ngke a bootaki, e moana ana reirei Iesu.15

Taian mweenga n te tai anne i Kaberenaum a boraoi taubukiia, te maeka ae teuana rietana, ae a ikoikotaki.16 Taubukiia ao oia a renganaki n te atibu, te kai, te tano ae matoatoa, ao te rau, are ko rin n nako nanona man te kaintamwarake ae a nim irarikin te auti.17 E waekoa n onrake te auti, n on ruu are e reirei iai Iesu, ao n onrake nako tinaniku.18

Te karaki e boboto iaon te mwaane are “e nakibaina” ao raoraona ake aman.19 Te nakibaina bon aekan te aoraki ae te boo, ae e irianaki ma akean te korakora ao te ruru.20 I iangoia ae temanna mai ibuakoia ake aman e kangai nakoia ake tabeman, “E a roko Iesu n ara kawa. Ti bane n ataa te kakai are E a tia ni karaoi ao naake E kamarurungiia. Ngkana ti bon uota raoraora nakon Iesu, tao e na bon kamarurungaki naba.”

Ngaia are, a bane ni katoai koonan kien raoraoia, ke te kainiwene ao ni moana uotakina rinanon kawai aika kiribaobao, ae ni irariki, ae kawain Kaberenaum ae aki timantiaki.21 Ma marakin aia matireti, a roko n te kabanea ni koona ike a kunea bwa aomata ke, n aron are e taekinaki ni koroboki aika tabu, “uarurungiia” aomata ake a roko n ongora e bon rangi ni korakora are te roko iroun Iesu e a kangaanga.22 Ma aia tangira ao aia onimaki , e aki bwara nanoia naake aman. Ma, a kaneneiia n tamwarake nako aon taubukin te auti are e boraoi, ni karaurau n tabeka raraoia ma ana kainiwene, n urua taubukin te ru are e reirei iai Iesu, ao ni karuoa raoraoia.23

Iangoia bwa tao i nukan kanakoan te reirei are e rangi ni kakawaki, Iesu e ongo te rongoaa ae kaakaarakin te taubuki, e tararake, ao n nora te bwangabwanga ae e tabe ni bubura n te taubuki ngkai e a mrara te tano ao te rau inanon te ru. Te mwaane ae boo iaon te kainiwene e a karuoaki nako aontano. N ae e kamiimii, Iesu e ataia ae aio tiaki te waaki ni kakeru ma bon te bwai ae bongana. E taraa te mwaane are iaon te kainiwene, n taekinna imataia aomata bwa e kabwarai ana bure, ao e kamarurunga rabwatana.24

Man iangoan, are e taekinaki ni Mareko 2 a mwaiti koaua aika a mataata iaon Iesu ae te Kristo. Te moan, ngkana ti kataia ni buoka temanna are ti tangiria n roko nakon Kristo, ti kona ni karaoia ma te onimaki ae Iesu iai konabwaina n tabeka rawawatan te bure ao ni kabwarabure. Te kauoua, ngkana ti uota aorakira n rabwatara, namakin, ke tabeua riki nakon Kristo, ti bon kona bwa ti ataia ae iai Mwakana ni kamarurung ao n karaunano. Te kateniua, ngkana ti kekeiaki n aroia naake aman n uotiia tabeman nakon Kristo, ti bon kona ma te atatai ae E norii nanora raoi ao E na karinei nakon etiia.

Uringnga, ana anga reirei Iesu e katokaaki man rikin te bwangabwanga i taubukin te auti. Irarikin are aboakiia ke kanakoaia naake aman ake a karika te bwangabwang ni katoka te reirei, e tuangiira koroboki aika tabu bwa “Iesu e nora aia onimaki.”25 Naake a noora te kakai a rotaki n te aro are “a miimi , ao ni kamoamoa te Atua, are e a tia n anga te mwaaka anne [nakoia] aomata.”26

Tariu ao mwaneu, n na kainna n uoua riki nonori. Bwa tao mitinare, minita, beretitenti n te Bootaki n Aine, bitiobi, tia reirei, kaaro, ataei, ke raao, ti bane ni waaki ngkai Aikai Itiaki ni Boong aika Kaitira ae taan iriria n te mwakuri ni karokoia aomata tabeman nakon Kristo. Ngaia are, tamaroan te anua irouia raao ake aman a bon raoiroi n iangoaki ao n katotongaki.27 A bon matoatoa, a kona ni bitaki, a waekoa n okira aroia, a kakauiango, karaoi mwakuri aika kakaokoro, ungannano, nanomwaaka, kakaonimaki, koaua n taai aika a na roko, nimamanei, ao n teimatoa.

Irarikina, naake aman a kaota kakawakin te maiu n tamnei n te komiuniti ao n te reitaki.28 N te aro bwa a na kona ni kairiia raoraoia nakon Kristo, naake aman n tatabemaniia a riai ni taua aia konan. Ngkana e kaki baina temanna, e na kangaanga riki arona. Ngkana uoman a bwara nanoia, e na rotaki te mwakuri n aki kona ni karaoaki. Iai tibwangara ae kakaawaki n abanuean te Atua.29 Ngkai ti kakoroi bukin taabe akanne ao ni karaoa tabera, ti tabeka ara koona. Bwa tao i Argentina ke Vietnam, Accra ke Brisbane, te mwaanga ke te uoote, te utu ke mitinare aika ikatoatoa, ti bane ni iai ara koona ae ti na tabekia. Ngkai ti karaoia, ao ngkana ti tangiria, ao e na kakabwaiaira ni kabane te Uea. N aron are E nora aia onimaki, E na nora naba ara onimaki ao ni kakabwaiaira ni kabane.

N taai aika a kakaokoro I a tia n uota koonan te kainiwene, ao n taai tabetai I riki bwa te aomata are e uotaki. Te mwaaka ni mwakoron te karaki ae tamaroa aei iaon Iesu bwa e kauringiira ae mwaitira riki ae ti kainanoia imarenara, ngkai taari ao mwaane, n te aro bwa kam na roko nakon Kristo ao ni bitaki.

Iai tabeua bwaai ae I a tia n reiakinna man kabanean te tai ma Iesu inanon Mareko 2.

“E bia anganiira te Atua bwa ti na kona n [uota ara koona], bwa ti na aki bwaka, bwa ti na aki maaku, ma ti na korakora n ara onimaki, ao ni botumwaaka n ara mwakuri, ni katiaa ana kantaninga te Uea.”30

I kakoauaa bwa e maiu Iesu. ao E kinaira, ao bwa iai Mwaakana ni kamarurungiira, ni bitiira, ao ni kabwarai ara bure. N aran Iesu Kristo, amen.

Bwaai aika a na taraaki

  1. Evie, Wilson, Hyrum, ao George.

  2. Joseph B. Wirthlin, “The Great Commandment,” Liahona, Nobembwa 2007, 30.

  3. Te kakabwaia are e kaotaki iroun Unimwaane Wirthlin e airi ma kakorakoraan te konabwai n tangira, karekean te nano ni karaoa ae raoiroi, te kukurei n ongotaeka ao ni kaeka nakon Ana tua te Atua, te nano ni beku ibukiia tabeman, ao karekean te anua n reitinako ni karaoa ae tamaroa.

  4. “Te Euangkerio … bon aua kabwarabwara aika a koreaki iaan araia aman taan reirei aika a kakaokoro ke taan korea te euangkerio ni maiun ao iaon ana reirei Iesu, ao ni korakaina, matena ao mangautina” (Anders Bergquist, “Bible,” in John Dowden, ed., Encyclopedia of Christianity [2005], 141). Te Bible Dictionary e karina ae “te taeka ae euangkerio nanona‘te rongorongo ae raoiroi.’ Te rongorongo ae raoiroi bwa Iesu Kristo e a tia ni karaoa te anga karea ae kororaoi ibukiia aomata are e na kamaiuia aomata nako. … Te rekooti iaon Maiuna n te maiu aei ao bwaai aika a riki ni kaineti ma Ana mwakurri a atongaki bwa te Euangkerio” (Bible Dictionary, “Gospels”). Te 3 Nibwaai, are e koreaki iroun Nibwaai, tibun Ereman, iai inanona te rekooti ni kaotin ao reirei iroun Iesu Kristo are e a mangauti n te aono n Amerika imwiin raoi Taurakina ao ngaia are e riai naba n atongaki bwa te “Euangkerio.” Euangkerio a rangi n anai nano ibukina bwa a korei bwaai aika a riki ao baike a rinanoaki are bon Iesu Ngaia ae e bon anga te reirei ao e ira buakona. Aikai bon moan taabo aika a kakawaki ni moanakin atakin Iesu bwa bon te Kristo, arora n reitaki Nakoina, ao Ana Euangkerio.

  5. Taraa Ruka 19:1–4; taraa naba Iakoba 4:13 (e kabwarabwaraa bwa te Tamnei “e taekin bwaai ngkai, ma aika a na roko”) ao Reirei ao Berita aika Tabu 93:24 (e anga nanon te koaua bwa te “atatai ni bwaai n aroia ngkai, ao n aroia ngkoa, a n aroia n taai aika a na roko”).

  6. Beretitenti J. Reuben Clark e anga naba te unga n nano ni kamatebwaian “maiun te Tia Kamaiu bwa bon te anua ae riai n reke.” E kaoia tabeman bwa a na mena inanon karakinan maiun Iesu Kristo, ni kataia ni “ira te Tia Kamaiu, ni maeka ma ngaia, ni karikia bwa bon te aomata, ni itera n Atua, eng, ma e ngae n anne ni mwamwananga n ai aroia aomata ni boong akekei.” E reitia ni berita bwa te kekeiaki anne “e na anganiko te nonori bwa antai ngaia, n aron kanimwam ma ngaia ngkai I iangoia bwa akea riki te anga teuana. … Reiakin baike e karaoi, are e iangoi, are e anga reirei iaona. Karaoa are e karaoia. Maiu n aron are e maiuakinna, n aron are ti konaa. Bon te aomata ae kororaoi” (Nora te Tibu te Teei Te Atua [1962], 8–11). Ibukin nonoori ni kaineti ma bonganan ao bukin kamatebwaian Iesu n are e taekinaki n rongorongon te aonaaba, tara N. T. Wright ao Michael F. Bird., The New Testament in Its World (2019), 172–87.

  7. Joseph B. Wirthlin, “The Great Commandment,” 30.

  8. Ruka 1:37.

  9. Irarikin are bon te marooro ae reitinako ni Mareko 2:1–12 ma mitinare n te Czech Slovak Mition, I rang kakatonga naba ibukin reirei ake I reiakin iaon te reongorongo aei ma ataeinimwaane ao ataeinnaine n te kiraat ibukin katauraoaia mitinare i Salt Lake Highland ao taan kairiiri ao membwa n te Salt Lake Pioneer YSA Stake.

  10. Taraa Mareko 2:6–10.

  11. Mareko 2:11–12.

  12. Taraa Bruce M. Metzger and Michael D. Coogan, The Oxford Companion to the Bible (1993), 104; James Martin, Jesus: A Pilgrimage (2014), 183–84.

  13. Taraa Mareko 1:21–45.

  14. Taraa Mareko 2:1–2.

  15. Taraa Mareko 2:2.

  16. Taraa Metzger ao Coogan, The Oxford Companion to the Bible, 104; William Barclay, The Gospel of Mark (2001), 53.

  17. Taraa Barclay, The Gospel of Mark, 53; taraa naba Martin, Jesus: A Pilgrimage, 184.

  18. Taraa Mareko 2:2, 4; taraa naba William Barclay, The Gospel of Mark, 52– 53. E kabwarabwaraa Barclay bwa “te maiu i Baretain e bon ukinako nakoia aomata. N te ingabong mataroan auti a ukinako ao aomata ake a tangiria a kona n otinako ao n rin. E aki kona ni in te mataroa ti ni karokoa ae e tangira kamanoana temanna; te mataroa ae e ukinako nanona a kaoaki aomata nako n rinnako. Ni [mweenga] aika a mangori n aron are e [taekinaki ni Mareko 2] bon aekan anne, akea te bwaranta n rin, te mataroa e uki ni kaitara te kawai. Ngaia are, n te tai ae waekoa, e a onrake te auti irouia aomata ao ni kakeboa te tabo are e katobibia te mataroa, ao a bane ni ingainga nanoia ni kan ongora nakon te bwai are e na taekinna Iesu.”

  19. Mareko 2:3.

  20. Taraa Medical Dictionary of Health Terms, “palsy,” health.harvard.edu.

  21. Taraa Martin, Jesus: A Pilgrimage, 184.

  22. Mareko 2:4.

  23. Taraa Mareko 2:4; taraa naba Julie M. Smith, The Gospel according to Mark (2018), 155–71.

  24. Taraa Mareko 2:5–12.

  25. Mareko 2:5; e kairaki ma katuruturuana.

  26. Mataio 9:8; taraa naba Mareko 2:12; Ruka 5:26.

  27. Reirei ao Berita aika Tabu 62:3 e kabwarabwaraa bwa ana toro te Uea a “kakabwaiaki, bwa ami koaua are kam kaotia e tauaki mwiina i karawa … ao a kabwaraaki ami bure.”

  28. Taraa M. Russell Ballard, “Te Kantaninga iroun Kristo,” Riaona, Meei 2021, 55–56. E kaotia Beretitenti Ballard bwa “te namakin ni kaaina” e bon kakawaki nakon marurungin te maiu n rabwata ao te maiu n tamnei, ao e noria bwa “ni kabane kaain ara kooram, bootaki, uoote, ao titeiki iai irouia Ana bwai n tituaraoi te Atua ao tarena ake a kona ni buoka katean Abanueana ngkai.” Taraa naba David F. Holland, Moroni: A Brief Theological Introduction (2020), 61–65. E marooro Holland iaon Moronaai 6 ao te kawai are taan ira buakona ao raora n te onimaki n te komiuniti e buoka kairan te aeka n taneiai ni maiun tamneira are e kabaeira ni kaniira nako karawa.

  29. Taraa Dieter F. Uchtdorf, “Lift Where You Stand,” Liahona, Nobembwa 2008, 56. E kabwarabwaraa Unimwaane Uchtdorf bwa “akea mai ibuakora ae e kona ke e riai ni kamwainga ana mwakuri te Uea n tii ngaia. Ma ngkana ti bootaki n uaia n tei n te tabo are e a tia te Uea ni baireia ao n tabekiarake n te tabo are ti tei iai, akea te bwai ae kona n totokoa te mwakuri ae mai karawa aei man wakirakena ao kerakena.” Taraa naba Chi Hong (Sam) Wong, “Rescue in Unity,” Liahona, Nob. 2014, 15. Unimwaane Wong e taekina Mareko 2:1–5 ao n reirei bwa “n te aro bwa ti na kona ni buoka te Tia Kamaiu, ti riai ni uaia ni mwakuri n te nano teuana ao n te rau. Aomata ni kabane, nakoa nako, ao wewete ni kabane a kakawaki.”

  30. Oscar W. McConkie, in Conference Report, Okitobwa. 1952, 57.