Te Reirei iaon te Riki bwa Kaain te Bootaki Teuana

I kan anga au maroro iaon te bwai ae ti aranna bwa te reirei iaon te riki bwa kaain Ana Ekaretia Iesu Kristo ibukiia aika Itiaki ni boong aika Kaitira. Bon iai mwakoron te reirei aei aika teniua: (1) te kantaninga raoi n oin te bwaibwai ibukin botaia ana aomata ni berita te Uea, (2) kakawakin te mwakuri n ibuobuoki ao te anga karea n te bwaibwai, ao (3) n nen Iesu Kristo nakon te bwaibwai.

Ni moan teitein waen Ana Ekaretia Iesu Kristo ibukiia Aika Itiaki ni boong aika Kaitira ao e kaainaki irouia imatang aika mai Amerika Meang ao Eurobe meang, n ikotaki ma tabeman ake bon kaain raoi te aba ae Amerika, Aberika n i Amerika, ao kaain te Betebeke. Ngkai, waniua te ririki ao e a koro ana ka 200 n ririki imwiin moan kateana, ao e a tia n rikirake mwaitiia kaain te Ekaretia mai Amerika Meang ao man nikiran nako aban te aonaaba.

Ngkai e reitinako ni karaoaki nanon te taetae ni burabeti ibukin botakiia ana aomata ni berita te Uea, te Ekaretia e kaainaki irouia aaba, reeti, neewe, ma aomata.¹ Bon tiaki te bwai ae baireaki ke ni kaumakaki aron karaoana ma bon te bwai ae e a bon riki naba n aron ae ti kantaningaia, n ataakina bwa ana karaun te ekaretia e karekeia konana man aaba ao botanaomata nako.

Ai kakabwaiara ngaira ngkai ti nang noora katean Tion n aban nako te aonaaba ao ni bon n ara tabo. N aron are e taekinna te Burabeti ae Iotebwa Timiti, a kaman ana aomata te Atua inanon rooro aika bati n kakantaningaa rokon te bong aei , ao “bon ana botanaomata ngaira te Atua are e a tia n rineiia bwa e na uotirarake inanon mimitongin Boong Aika Kaitira.”²

Ao ibukina ngkai ereke te tibwanga aei nakoira, ao tiaki kona ni kariaia bwa e na iai te kakaokoroaki irouia reeti n aomata, te kairiribai irouia baronga, ke aekaki riki ni kakaokoroaki ake a na riki inanon ana Ekaretia Iesu Kristo ni boong aika kaitira. E a tia n reireiniia te Uea, “Katiteuanaaki; bwa ngkana kam aki katiteuanaaki ao tiaki au bwai ngkami.”³ Ti na riai ni karaua raoi n tarai ao n taekii wakaan te riribai ma te kabuakaka mai inanon te Ekaretia, mai inanon mwengara, ao bon mai inanora. Ngkai e tabe n rikirake mwaitiia kaain ara Ekaretia, ao ti na riai naba ni kakorakoraa ao ni bairea raoi aron ara butimwaai. Ti kainnanoira n tatabemaniira nako.⁴

N ana Moan n Reta nakoia I-Korinto, e katanoata Bauro bwa ni kabane ake a bwabetitoaki nakon te Ekaretia bon teuana inanon rabwatan Kristo:

“Ba aron te rabwata, ngkai ti teuana, ao a bati bwaina, ao bwain te rabata ni kabane, ngkai a boni bati, bon te rabwata ae ti teuana; ao ai aron naba Kristo.

“Ba ti bane ni bwabetitoaki nako nanon te rabata ae ti teuana, ngaira aika I-Iutaia ma I-Erene, ma tooro ma inaomata; ao a bane ni kamooaki n te Tamnei ae ti temanna. …

“Ba e na aki riki te raure n te rabata, ma a na i akoakoi bwain nako te rabata n ti te arona.

“Ao ngkana temanna te membwa ae rootaki, kaain te aro ni kabane a rootaki ma ngaia, ke temanna te membwa ae na karineaki, membwa ni kabane a na bane ni kimwareirei ma ngaia.”⁵

E rangi ni kakawaki te nano ni kainakin te bootaki teuana ibukin marurungin rabwatara, ara iango ao tamneira. Ma e boni kona n reke ae tabeman a kona ni manga taku n aia namakin bwa aki tau n riki bwa kaain te Ekaretia. Inanon taai ni karawaawata, ao ti kona n namakina te bwarannano n taraia bwa tiaki tau nakon ana kantaninga te Uea ma aia katautau tabemwaang.⁶ E kona n ae tiaki nanora ni kairoroi ara kantaninga iaoia tabeman—ke tao bon iaora—ake bon tiaki ana kantaninga te Uea. Ti kona ni kabonganai kawai n reitaki n itera aika raba ni kataia n taraia bwa kakawakin te aomata e taraaki man ana konabwai ao nakoana, ma aikai bon tiaki aron teina ae kantaningaaki imatan te Uea. “Te Uea e taraa te nano.”⁷ E rangi n tabe ma nanora ao ara kaantaninga ao tera are ti keiakinna bwa e na reke.⁸

E koreia Titita Jodi King aron te bwai ae rinanona inanon ririki aika a nako:

“Bon akea au namakin ae tiaki ngai kaain te Ekaretia ni karokoa ti a inimaki ngai ma buu ae Cameron n iangoia bwa ti na karika natira. Norakiia utu ma natiia inanon te Ekaretia are e karika te kukurei nakoiu e a riki ngkai bwa te rawawata ao te maraki.

“E roko namakinan te kanoaboo ngkai iaki kona n tobwaa te ataei ke n taua te bitaake ni baiu. …

“Bon te moan Tabati inanon ara uoote ae rangi ni kangaanga arona. Bwa are bon ibukina ae akea natira, ngaia are ti a titirakinaki bwa aomata aika bon tibwa mare ao ningai te tai are ti na bairea iai aron tein ara utu. I a moanna n rangi ni bwakuaku ni kaekaekai aekaki n titiraki aikai ni kataia bwa n na aki rootaki iai—I ataia ae titiraki aikai ana aki uota te maraki.

“Ma, n te Tabati ae onoti aei, ao e rangi ni kangaanga aron kaekaan titiraki aikanne. Ti a bon tibwa kunea, imwiin te kakantaninga, bwa ngaia—n arona are mai imwaaina—ae I bon aki bikoukou.

“I kaea te bootaki n toa ma namakinan te bwara n nano, ma arou ni kaekai ‘titiraki n ikikina’ a bon kangaanga irou. …

“Ma bon te Reirei n Tabati aei ae urua raoi nanou. Te reirei—are taekinaki iai aron tibwangaia tiina mai iroun te Atua—e bita au namakin ao ni kaokoroa aron tein au taratara ibukin tibwangaia tiina. E uruaki nanou ao a waanako ranin matau ngke ia ongo ae iai aine ake a kaota ngurengureia ibukin te kakabwaia ae I rangi ni uaiakina rekena.

“I waekoa ni kitana te taromauri. N te moan tai, I aki tangiria n oki. I aki kan manga namakina riki aron te kaokoroaki. Ma imwiin au marooro ma buu, n te tairiki anne, ao ti ataia bwa ti na teimatoa ni kakaea te taromauri n tiaki bukina ae tangiriira iai te Uea ma bon ibukina ae ti kaai n ataia ae te kukurei are reke man kakabouan ara berita ao namakinan te Tamnei e uotai nako man te aekaki n nanokawaki are I namakinna n te bong anne. …

“Inanon te Ekaretia; ao bon iai ake a tia ni mate buuia, ao ake a tuai iein, ake iai n aia utu ake a tia ni bita maiuiia man ana reirei te euangkerio; koraki ake iai aorakiia ae a weneakinna; membwa ake iai irouia taanakin raoia ni mwaane ke n aine; membwa ake a mwakuri ni kataia ni katoka tangiran bwaai aika bubuaka ao nanououaia, koraki ake a tibwa rairaki; ake a tibwa mwaing; ataei ake a ikawairake; ao ni kitanii mweengaia; ao a mwaiti riki. …

“E kaoira ara Tia Kamaiu bwa ti na nako Nakoina—n aki tarai aron teira aika kakaokoro. Ti kaea te taromauri bwa ti na kabouii ara berita, ni kakorakorai ara onimaki, n ukora te rau, ao ni karaoa aron ae E Karaoia inanon Maiuna—ni beku ibukiia ake a taku n aia namakin bwa tiaki ngaiia taan bwaibwai.”⁹

E kabwarabwara Bauro bwa te Ekaretia ma ana aobitia a karekeaki mai iroun te Atua “ibukin karaoiroaia ake a itiaki, nakoni makurian nakoaia, nakon katean rabatani Kristo:

“Tokina ba rokora ni kabaneira n te onimaki ae ti teuana, ma ataakin Natin te Atua naba, n riki ba te aomata ae ikawai, ao tiara ba onraken Kristo.”¹⁰

E kananokawaki, ngkana, ti iangoia, bwa iai aika namakinna bwa e aki roko maiuiia nakon are e kantaningaaki, ni motikia bwa akea n nen teuanne ke neienne inanon te bootaki are e a tia ni kateia te Atua bwa e na buokiira bwa ti aonga n roko n te tia are e uaiakinaki.

Ti a katuka te motikitaeka nako nanon bain te Uea ao ake a tia ni katabeaki ao ni kateimatoa te tangira inanora ao ni karaoa ara kabanea ni konaa ibukiia raora nako. Tia butiia bwa e na kaota nakoira te kawai, n te bong teuana ma teuana, ni “kairiia mai … akana aki kaubwai, ma akana a uruaki bwain rabataia, ma mauku, ma mataki”¹¹—ae bon, ni kabane—nakon ana baka n amwarake te Uea.

Te kauoua n itera iaon te reirei ibukin ara bwaibwai e irekereke ma ara angaanga. E ngae ngke tiaki rangi ni katuua iangoana, ma angiin ara bwai a reke man ara mwakuri n ibuobuoki ao ara anganano ake ti karaoi ibukiia raora ao ibukin te Uea. Kaatuan ara iango iaon ake bon oin ara bwai e na kona ni manga bita aron ara namakin ibukin ara iango ni bwaibwai.

Ti keiaki ni iriira ana reirei te Tia Kamaiu:

“Ma ane kani kakanato ibuakomi, ke e riki bwa ami toro. …

“Bwa e aki nako mai naba Natin te Aomata bwa E na tautoroniia aomata, ma E na toro irouia aomata, ao bwa e na anga maiuna ibukin kamaiuaia aomata aika bati.”¹²

E aki reke te bwaibwai ngkana ti tataningaia ma e reke ngkana ti kawariia raora ao ni buokiia.

Ma te kananokawaki, ni boong aikai, katabuan maium nakon te mwakuri ke anganano ibukiia raora e a moanna n riki bwa kaitaraan te katei. N te rongorongo n te Deseret Magazine n te ririki ae nako, te tia koro karaki Rod Dreher e taekina marorona ma temanna te tina ae rangi n ataei iaon te aba ae Budapest:

“I toka iaon tewaana te turein n te tabo ae Budapest ma temanna … raraou ae ai tibwa 30 tabun ana ririki—tao ti na aranna bwa Kristina—ni kawaira bwa ti na karaoa te intawiu ma temanna te [Kiritian] n aine ae e a ikawai are, bon ngaia ma buuna, a tia n bwainikirinaki ibukin aia onimaki mai iroun te tautaeka ni kominiti. Inanon ara tai n nakonako ni kawain te kaawa aei, ao Kristina e karakina aron te kangaanga are e reke man maiuakinan te koaua irouia raoraona aika tii te rorona mangaia ngke ngaia te buaine ao tinaia ataei aika uarereke.

“Ana kangaanga Kristina bon te bwai ae nonoraki irouia ataeinnaine ake a tibwa reirei aroia n riki bwa te tina ao te buuaine—ma te anua aei e a moanna n rangi n nonoraki irouia rorona bon taraakin te kangaanga inanon maiuiia bwa e na kona ni manga roota aron rikiraken temanna ao e riai n aki butimwaeaki. E kauntaeka ma buuna? Ao a kaeka ni kangai, e riai ngkanne bwa e na kitanna. Natina a riki bwa bwaai ni kaunuun nakoina? Ngkanne e riai ni kanakoia nakon nneia ataei n tararuaaki.

“E raraoma Kristina bwa aki ota raoraona bwa kataakira, ao bon rawawatara, bon mwakoron maiura ae ti taneiai iai – ao bon raon te maiu ae raoiroi, ngkana te rawawata anne e na manga reireiniira arora bwa ti na nanorinano, n nanoanga ao n tatangira. …

“… Te tia rabakau iaon taekan te aro man te Kuura ae Rietata I Notre Dame ae Christian Smith e kunea inanon ana kamatebwai bwa ikawai aika [te roro ae] 18 nakon 23 angiia a kakoauaa bwa ara aonaaba bon tii ‘te bootaki n aomata aika tauraoi ni kakaea te kukurei inanon te maiu aei.’”¹³

Man te taeka n rabakau aei, ao te kangaanga are e kaitibo ma ngaia temanna ‘bon rinanin te waaki ni kaitara.’”¹⁴

Ngkana ti kabotaua ma, kanoan aia botumwaaka ara ikawai bon karekean te nano ni bwaibwai, te katiteuanaaki, ao aia onimaki iroun Kristo rinanon aia anganao ake aanga ibukin karaoan mwakuri ni mitinare, katean tembora, kiitanakin mwengaraoia inanon mwengaia ibukin waaki ni kakaitara, ao aika bati riki ike aanga nanoia ma aia mwakuri ibukin katean Tion. A bon tauraoi naba n anga maiuiia ngkana e a bon riai. Ao ngaira ni kabane bon uaan aia kakaonimaki. Bon tii te arona ma ae nooraki ni boong aikai irouia aika bati ake a maenako ma aia utu ao raraoia, a bua aia mwakuri, ke n rinanon te kakaokoroaki ke n aki kaomataaki ibukin ae a bwabetitoaki. Ma kaniwangaia, bon ataakin te korakora ni bwaibwai ibuakoia aomata ake a tia ni beritanaki. Tenaan anganano ake ti karaoi ibukin te Uea e na bon buokiira ni karekea nnera ma Ngaia are E anga Maiuna ibukira ngaira n tatabemaniira nako.

Te kabanea raoi ao te moan kakawaki ni bwai inanon te reirei iaon te bwaibwai bon tibwangan Iesu Kristo inanora. Tiaki tii kaaina te Ekaretia ibukin nanora ni kan iriiria, ma iai naba bukina aika kakawaki naba. Ti kaainna bwa ti na kamaiuaki rinanon ana tangira ao ana akoi Iesu Kristo. Ti kaainna bwa ti na kamanoi otenanti ibukin kamaiuakira ao karietaakira ibukira ao ibukiia ake ti tangiriia ake a maeka n iteran te rabuna ake uoua. Ti kaainna bwa ti aonga n riki bwa taan buoka aron katean Tion ao ni katauraoi imwaain manga okin te Uea.

Te Ekaretia bon te tia tararuai tenaan berita ibukin te kamaiuaki ao te karietataaki ake e a tia n anganiira te Atua rinanon otenanti ake a reke man te nakoanibonga ae tabu.¹⁵ Bon man kawakinan taian berita aikai ae ti karekea iai namakinan ae ti bon riki bwa kaain te bootaki teuana. Beretitenti Russell M. Nelson e a tia n koreia:

“N te tai are ngkoe ao ngai ti karaoa te berita ae tabu ma te Atua, ara reitaki ma Ngaia e rikirake ni kaan nakon riki ara berita ae tabu. Ngkai ti a uaia ni kabaeaki. Ibukin ara berita ma te Atua, E na bon aki kua n Ana mwakuri ni buokiira, ao ti na bon aki kabuaa Ana nanomatoa n nanoanga nakoira. Ngaira n tatabemaniira nako iai nnera ae onoti iroun te Atua. …

“… Iesu Kristo bon ngaia ae anga berita akanne (taraa Ebera 7:22; 8:6)”¹⁶

Ngkana ti kona n ururinga aei, ana kantaninga te Uea ibukira e na bon kairiira ma e na aki kona ni kabwarai nanora.

Ti kona n namakina te kukurei ngkana ti karekea, iroura n tatabemaniira nako ao bon inanon ara bootaki, “ao tiara ba onraken Kristo.”¹⁷ E ngae ngkana iai kabwaka ake a tia n riki inanon kawaira, ma maiura iaon te aonaaba aei bon te kataaki. Ti buokiia ao ni kaungai nanoia raora bwa a na reitinako inanon te kawai nako karawa, e ngae ngke iai rawawata ao te iremwe ni karekean kakabwaia, ma ti kona ni “kabebetei nanomi; [bukina bwa e a tia Kristo] ni kataea ana kai te aba,”¹⁸ ao ngaira ma Ngaia. Ngkai tii temanna ngaira ma te Tama, te Nati, ao te Tamnei ae Raoiroi bon kakeaan te nanokokoraki bwa bon ngaira ake e bwaibwai iroura.¹⁹

Ngaia are, te reirei iaon kaainakin te bootaki teuana bon aei—ngaira n tatabemaniira ti kona ni kamatoa ae: Iesu Kristo e mate ibukiu; E rineai ngai bwa I tau ibukin Raraana. E tangirai ao e kona ni anganai te bitaki inanon maiu. Ngkai I raira nanou, Ana akoi e na bitai. Bon tii teuana ngai ma Ngaia n ara berita inanon te euangkerio; ngai kaain Ana Ekaretia ao abanueana; ao I tei bwa temanna ngai te tia Uataboia ibukin uotan te kamaiuaki nakoia natin te Atua ni kabaneia.

I kakoaua bwa ngkami taan bwaibwai, n aran Iesu Kristo, amen.