Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Makehe ki hono Akoʻi ʻo e Fānaú
Talateú


Talateú

Ko E Kalasi Nesilī

Taumuʻá

Ko e taumuʻa ʻo e kalasi nesilií ke tokoniʻi e fānaú ke nau ako mo moʻuiʻaki e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisi kuo toe fakafoki maí. ʻOku totonu ke hanga ʻe he kalasi nesilií ʻo tokoniʻi ʻa e fānaú ke tupulaki ʻenau mahino mo e ʻofa ki he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi, aʻusia ha ngaahi lelei ʻi he Siasí pea tupulaki ʻi he ongoʻi ʻo e mahuʻinga fakafoʻituituí.

Tohi ki he Ngaahi Mātuʻá

ʻI ha ngaahi uike siʻi ki muʻa pea kamata ke haʻu ʻa e fānaú ki he kalasi nesilií, ʻoku totonu ke ʻoange ʻe ha taha ʻo e kau palesitenisī ʻo e Palaimelí ha tatau ʻo e tohi ʻi he peesi 7, ki he mātuʻa ʻa e fānaú.

Kau Taki ʻo e Nesilií

ʻOku totonu ke ui ha niʻihi ʻo ʻikai siʻi hifo he toko uá (ko ha taki he nesilií mo hano tokoni) ki he kalasi nesilī takitaha. Kapau ko e taki ʻi he nesilií ʻoku ʻikai ko ha husepāniti mo ha uaifi, ʻoku totonu ke fakatou fefine pē pe fakatou tangata pē. ʻOku totonu ke ngāue fakataha ʻa e ongo taki nesilií lolotonga e kalasi nesilií, ke fakapapauʻi ʻoku malu mo angalelei ʻa e fānaú.

ʻĀtakai Fakatuʻasinó

ʻOku totonu ke hoko ʻa e kalasi nesilií ko ha ʻātakai ʻo e akó ʻi he ʻofa, malu mo e maau maʻá e fānaú. ʻOku totonu ke maʻa, fakafiefia pea fakalata ʻa e lokí pea ofi ki falemālōlō, ʻo kapau ʻe lava. ʻOku totonu ke maʻa, malu pea kei fakaʻofoʻofa pē ʻa e ngaahi meʻavaʻingá. ʻOku ʻikai totonu ke ne fakatupu ha kakakaka ʻa e fānaú.

Taimi-Tēpilé

ʻOku angamaheniʻaki hono fakahoko e kalasi nesilií ʻi he vahaʻataimi ko ia kuo fakataimi-tēpileʻi maʻá e houalotu Palaimelí. ʻOku totonu ke vahevahe fakakongokonga ʻa e vahaʻataimi ko ʻení ki he taimi lēsoni, taimi kai maʻamaʻa, taimi hiva mo e taimi vaʻinga.

ʻE tokoni atu ʻa e ngaahi fie maʻu ʻa e fānaú ke ke fili hono fakahokohokó pea mo e lōloa ʻo e konga takitaha. ʻOku tokanga lelei ʻa e fānaú ʻi he taimi ʻoku fakahoko lelei mo tatau ai ha meʻa, ko ia muimui ki he founga tatau he uike takitaha.

  • Lēsoni:Kamata mo fakaʻosi e taimi lēsoní ʻaki ha lotu, ʻa ia ʻoku angamaheniʻaki ʻa hono fakahoko ʻe ha taha ʻo e fānaú (ʻi he tokoni ʻa e taha ʻo e ongo taki ʻi he nesilií, kapau ʻe fie maʻu). Lolotonga ʻa e taimi lēsoní, fakahoko ha konga pe kotoa e ngaahi ʻekitivitī mei ha lēsoni, ʻi he tohi ko ʻení. Te ke lava ʻo toutou fakahoko ʻa e ngaahi ʻekitivitī ko ʻení lolotonga e kalasi nesilií. ʻE malava ke toe tokoni atu ʻa e ngaahi maʻuʻanga tokoni kehe kuo teuteu ʻe he Siasí, hangē ko e Tohi Hiva ʻa e Fānaú mo e ngaahi makasini ʻa e Siasí.

  • Vaʻinga: Tukuange ʻa e fānaú ke nau vaʻinga tauʻatāina ʻi he ngaahi meʻavaʻingá, pāsoló mo e ʻū tohí. ʻOku ako ʻa e fānaú ʻo fakafou ʻi heʻenau vaʻingá. ʻI he fakaʻosinga ʻo e taimi vaʻingá, tokoni ki he fānaú ke fakamāʻopoʻopo ʻa e meʻavaʻingá.

  • Kai maʻamaʻa: ʻOmai ha kiʻi kai maʻamaʻa ʻa ia ʻe faingofua ke ngaohí. ʻEke ki he ngaahi mātuʻá pe ʻoku ʻi ai ha meʻakai ʻoku ʻikai te nau loto ke kai ʻe heʻenau fānaú. Tokoni ki he fānaú ke fanofano honau nimá mo tāpuakiʻi e meʻakaí ki muʻa pea nau toki kaí. ʻOku totonu ke ʻomai ʻa e paʻanga ki he kiʻi kai maʻamaʻá mei he patiseti ʻa e houalotu Palaimelí.

  • Hivá: Mou hivaʻi e ngaahi hivá, tā ha fanga kiʻi meʻalea faingofua pe ko e ngaungaue pe laka fakatatau ki he fasí (vakai ki he “Hiva ʻi he Kalasi Nesilī,” ʻi he peesi 4). ʻE lava pē ke kau ʻa e konga ko ʻeni ʻo e kalasi nesilií ʻi he taimi lēsoní pe ko ha konga mavahe pē ia kuo tuku ʻataʻatā ki he hivá.

ʻI he ʻosi ʻa e kalasi nesilií, ʻoku totonu ke fakapapauʻi ʻe he kau faiakó ko e ongomātuʻá pē pe ko ha taha ʻi he fāmilí ʻoku haʻu ʻo ʻave ʻa e fānaú. ʻOku ʻikai totonu ke nau tukuange ki ha taha kehe ke ne ʻave ʻa e fānaú tukukehe kapau kuo fakangofua ia ʻe he mātuʻá.

Ngaahi Liliú

Tokoniʻi ʻa e fānaú ʻaki ha fanga kiʻi founga angamaheni ʻe tokoni kiate kinautolu ke fetongi mei he konga ʻe tahá ki he taha. Hangē ko ení, te mou lava ʻo hivaʻi ha hiva hangē ko e “Fakafiefia ke Fai” (Tohi Hiva ʻa e Fānaú, 129), ngāueʻaki ʻa e ngaahi lea hangē ko e, “ʻOku fakafiefia ʻa e toʻo e ngaahi meʻavaʻingá” pe “ʻOku fakafiefia ʻa e fanofano hotau nimá” ʻo pehē ai pē.

Fekauʻaki Mo E Ngaahi Lēsoni ʻI He Tohi Lēsoni Ko ʻení

Ko e taumuʻa ʻo e ngaahi lēsoni ʻi he tohi lēsoni ko ʻení, ke tokoni ki he fānau ʻoku nau ʻi he taʻu nesilií ke nau ako ʻa e ngaahi tokāteline pau ʻo e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisi kuo toe fakafoki maí. ʻI hoʻo teuteu ke ʻakoʻi ʻa e lēsoni ko ʻení, lotu ke maʻu ha fakahinohino mo fekumi ki he ueʻi ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní (vakai ʻOku ʻIkai Ha Ui ʻe Mahuʻinga Ange ʻi he Faiakó, 114–116). Te ke lava ʻo akoʻi kinautolu ʻi ha faʻahinga hokohoko pē pea te ke lava ʻo akoʻi ʻa e lēsoni tatau ʻi ha ngaahi uike hokohoko. Te ke lava foki ʻo akoʻi tuʻo ua ʻa e lēsoni tatau lolotonga e kalasi nesilī ʻe taha, makatuʻunga ʻi he fie maʻu mo e manako ʻo e fānaú.

Ngāueʻaki pē ʻa e ngaahi maʻuʻanga tokoni ʻoku ʻomai ʻe he Siasí ki he kalasi nesilií. Te ke lava ʻo ngāueʻaki ʻa e ngaahi vaʻinga, fakatātā, hiva, talanoa mo ha ngaahi ʻekitivitī kehe mei he ngaahi makasini ʻa e Siasí, ke fakalahi atu ki he ngaahi ʻekitivitī ʻi he tohi lēsoni ko ʻení.

Ngāueʻaki e folofolá ʻi hoʻo akoʻi e fānaú. ʻI he taimi ʻoku fokotuʻu atu ai ʻe he lēsoní ke fai ha talanoa mei he folofolá, fakaava ʻa e folofolá pea fakahinohino ange ʻa e feituʻu ʻoku maʻu ai e talanoá. ʻOku tokoni ʻeni ke mahino ki he fānaú ko e meʻa ʻokú ke akoʻí ʻoku haʻu mei he folofolá. Akoʻi kinautolu ke nau houngaʻia mo fakaʻapaʻapaʻi e folofolá. Kapau ʻoku ʻikai ke ʻi ai haʻo folofola pē ʻaʻau, fehuʻi ki he pīsopé pe palesiteni fakakoló pe ʻe founga fēfē haʻo maʻu ha tohi.

ʻI hoʻo akoʻi ʻa e ngaahi lēsoni ko ʻení, feinga ke ke ongoʻingofua ʻa e ngaahi tuʻunga ʻoku ʻi ai ʻa e ʻapi mo e fāmili ʻo e fānaú. ʻI he taimi ʻoku ʻuhinga ai ʻa e lēsoní ki he ngaahi mātuʻa pe fāmili ʻo e fānaú, fakakaukau ki he ongo ʻe maʻu ʻe he fānau ʻoku tupu hake ʻi ha mātuʻa pē ʻe tahá, kuí pe ngaahi mēmipa ʻo ha fāmili kehe.

ʻAi foki ke ke ongoʻingofua ʻa e ngaahi ongo ʻoku maʻu ʻe ha fānau ʻe niʻihi ʻi hoʻo kalasi ʻoku faingataʻaʻia fakaesinó. Tokanga ki he ngaahi meʻa ʻe lava ʻe he fānaú ʻo faí ka ʻoku ʻikai ko e meʻa he ʻikai te nau lava ʻo faí. Ki ha toe fakamatala fekauʻaki mo e niʻihi ʻoku faingataʻaʻia fakaesinó, vakai, ʻOku ʻIkai Ha Ui ʻe Mahuʻinga Ange ʻi he Faiakó,41–43.

ʻOku fakamatalaʻi atu ʻi lalo ʻa e ngaahi konga lalahi ʻo e lēsoní:

Talateu maʻá e Faiakó

Ko e lēsoni takitaha ʻoku kamataʻaki ha kiʻi fakamatala nounou ʻo e tokāteline ʻoku akoʻí, ʻo kau ai mo e ngaahi potu folofola ʻoku toʻo mei aí. ʻI hoʻo lau mo fakalaulauloto ki he talateu ko ʻení pea mo e ngaahi potu folofola ʻoku nau felāveʻí, ʻe tokoni atu ia ke ke mateuteu fakalaumālie ai ke akoʻi ʻa e tokāteliné ʻi he Laumālié ki he fānaú. ʻOku ʻikai fie maʻu ia ke ke lau ʻa e talateu ko ʻení ki he fānau nesilií.

Ngaahi ʻEkitivitī ke Ako mei ai

Ko e kaveinga ʻo e ngaahi ʻekitivitī ke ako mei aí, ke akoʻi ʻa e ongoongoleleí ki he fānaú ʻaki hono ʻoange kiate kinautolu ha faingamālie ke:

  • Fanongo ki he tokāteliné.

  • Sio ki ha fakatātā ʻoku felāveʻi mo e tokāteliné.

  • Hiva (pe fanongo ki ha hiva) kau ki he tokāteliné.

  • Fakahoko ha ʻekitivitī fakatuʻasino ʻe felāveʻi mo e tokāteliné.

  • Lau fakataha ha meʻa fekauʻaki mo e tokāteliné.

Teuteuʻi ha feituʻu makehe ʻi he loki nesilií, ʻa ia te ke lava ʻo fakatahatahaʻi mai e fānaú ke ofi kiate koe ki he ngaahi ʻekitivitī ke ako mei aí. ʻE malava pē ke ʻi ha funga sipi kafu pe fala ʻi he falikí, pe ʻi he sea kuo fokotuʻutuʻu fuopotopoto. Tangutu pe tūʻulutui kae lava ke ke ofi ki he fānaú pea fakafeʻunga atu mo honau matá. (Fakatokangaʻi ange: Kātaki ʻo tui ha vala feʻunga ki he tuʻulutuí, tangutu ʻi he falikí pea mo e punoú.)

ʻĪmisi
nursery leader teaching

Ngaahi ʻEkitivitī Fakatahatahá: Kamata ʻa e lēsoní ʻaki hano fakatahatahaʻi ʻo e fānaú ʻaki ha hiva kuo fakangofua ʻe he Siasí pe ʻekitivitī kehe. ʻI hoʻo ngāueʻaki ko ia ʻa e ʻekitivitī fakatahataha tatau pē ʻi he uike takitaha, ʻe fakatokangaʻi leva ʻe he fānaú ko ha fakaʻilonga ia ʻo e taimi ʻoku kamata ai e lēsoní pea ʻe tokoni ʻeni ke nau teuteu ai ki he lēsoní. ʻE malava pē ke faingofua e ʻekitivitī fakatahatahá, hangē ko e pasi ho nimá fakatatau ki he taimí pea fakaafeʻi e fānaú ke pasi fakataha mo koe. ʻE meimei ngāue e hiva pe ʻekitivitī kotoa pē kuo fakangofua ʻe he Siasí, ʻo kapau ʻoku faingofua mo faitatau hono founga fakaʻaongaʻí he uike kotoa pē.

Ko ha ngaahi sīpinga ʻeni ʻo e ngaahi ʻekitivitī fakatahatahá:

  • Hivaʻi ha hiva ʻoku fiefia ai e fānaú, hangē ko e “Fānau Au ʻa e ʻOtuá” (Tohi Hiva ʻa e Fānaú, 2–3) pe “Ke Mou Feʻofaʻaki” (Tohi Hiva ʻa e Fānaú, 74).

  • Hivaʻi “Kapau ʻOkú ke Fiefia” (Tohi Hiva ʻa e Fānaú, 125), ngāueʻaki ʻa e ngaahi lea ko ʻení:

    Kapau ʻokú ke mateuteu ki heʻetau lēsoní, haʻu ʻo tangutu ki lalo.

    Kapau ʻokú ke mateuteu ki heʻetau lēsoní, haʻu ʻo tangutu ki lalo.

    Kapau ʻokú ke mateuteu ki heʻetau lēsoní, ko e moʻoni ʻe hoko ko ha tāpuaki.

    Kapau ʻokú ke mateuteu ki heʻetau lēsoní, haʻu ʻo tangutu ki lalo.

  • Lau ʻa e veesi ʻekitivitī ko ʻení pea fakaafeʻi ʻa e fānaú ke fakatātaaʻi fakataha mo koe:

    ʻOku ou fiefia he haʻu ki he lotú he ʻahó ni, (fakatahaʻi e fanga kiʻi muʻaʻi tuhú ke ne faʻu ha taua)

    Ke ako kia Sīsū, hiva, (ʻai ho nimá ke hangē ha ipú takatakai ho ngutú) pea lotu. (kūnima)

Ngaahi ʻEkitivitī ke Fili mei aí

ʻOku fokotuʻu atu ʻe he lēsoni takitaha ʻa e ngaahi ʻekitivitī filifili ʻe 2 ki he 4 ʻa ia te ke lava ke fili mei ai ke fakalahi atu ki he lēsoní kapau ʻe fie maʻu. Te ke lava foki ke ngāueʻaki e ngaahi ʻekitivitī ko ʻení ʻi ha ngaahi taimi kehe lolotonga e kalasi nesilií. Ko e lahi taha ʻo e ngaahi ʻekitivitī ko ʻení ʻoku fie maʻu ke fakalahi e teuteú. Kapau ʻoku ʻikai malava ke ke maʻu e ngaahi nāunau ʻoku fie maʻu ki he ngaahi ʻekitivitī ko ʻení, te ke lava ʻo fetongi ʻaki ia ha nāunau meimei tatau pē. ʻE lava ke maʻu mei he patiseti ʻa e Palaimelí ʻa e paʻanga ki he ngaahi nāunau ko ʻení.

Ngaahi fakatātā ke sio ki ai

ʻI he lēsoni takitaha ʻoku ʻi ai e peesi ʻe ua ʻo e fakatātā ke sio ki aí: ko ha fakatātā fakalanu mo ha laine fakatātā. Ko ʻenau taumuʻá ke toe fakamaʻu ki honau ʻatamaí ʻi heʻenau sió pē, ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni naʻe akoʻi ʻi he lēsoní. ʻOku fakakau atu he ngaahi lēsoní ha ngaahi fokotuʻu ki hono fakaʻaongaʻi ʻo e nāunau tokoni fakafaiako ki he sió.

Ngaahi Tokoni Fakafaiakó

ʻOku ʻoatu ʻi he tafaʻaki toʻomataʻu ʻo e peesi takitaha ʻa e ngaahi fokotuʻu mo e ngaahi fakakaukau ke tokoni kiate koe ki hono akoʻi lelei ʻa e lēsoní. Ko e niʻihi ʻo e ngaahi fokotuʻu ko ʻení, ʻoku fekauʻaki ia mo hano fakahoko ha ʻekitivitī pau, ka ko e konga lahi ko ha ngaahi tefitoʻi moʻoni fakalūkufua pē ia ʻe lava ke ke fakaʻaongaʻi ʻi ha faʻahinga taimi pē ʻokú ke akoʻi ai ʻa e longaʻi fānaú.

Hiva ʻI He Kalasi Nesilií

ʻOku ʻosi mateuteu mo fiefia ʻa e fānau taʻu nesilií, ke nau ako fekauʻaki mo e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi pea ʻe tokoni ʻa e hivá ki heʻenau akó. ʻOku fakaafeʻi ʻe he hivá ʻa e Laumālié pea te ne lava ʻo faʻu ha ʻātakai māfana mo ʻofa ʻo ngaohi ʻa e kalasi nesilií ko ha feituʻu fiefia ke ʻi ai.

ʻOua te ke tokanga koe kapau ʻoku ʻikai te ke talēniti hiva. ʻE fanongo ʻa e fānaú ki he ngaahi leá, siofi e ʻai ho matá pea fiefia ʻi he fasí, ʻo laka ange ia ʻi heʻenau tokanga ki hoʻo pōtoʻi hivá.

Ngaahi Founga ke Ngāueʻaki e Hivá

ʻE lava ʻe he hivá ʻo ʻomai ha faʻahinga taumuʻa kehekehe ki he kalasi nesilií. Te ke lava ʻo ngāueʻaki ia ke:

  • Talitali ʻaki e fānaú. Hangē ko ʻeni, te ke lava ʻo tā ha fasi leʻosiʻi pē ʻi he taimi ʻoku hū mai ai ʻa e fānaú ki he nesilií.

  • Akoʻi e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e ongoongoleleí. Ko e konga lahi ʻo e ngaahi lēsoni ʻi he tohi lēsoni ko ʻení ʻoku ʻoatu ai ha ngaahi hiva ʻoku felāveʻi mo e tefito ʻo e lēsoní.

  • Tokoniʻi e fānaú ke teuteu ke kamata ha ʻekitivitī kehe—hangē ko ʻení, ke fokotuʻu ha ʻātakai ʻo e ʻapasiá ʻi he teuteu ki he taimi lēsoní.

  • ʻOange ki he fānaú ha faingamālie ke nau ngaungaue mo fiefia foki ai.

  • Fakataukeiʻi ʻa e fānaú ki he ngaahi hiva te nau hiva ʻi he Palaimelí.

Tokoniʻi e Fānaú ke nau Kau mai

Ke akoʻi ha hiva ki he fānaú, toutou hivaʻi pē ha kiʻi foʻi laine nounou pea fakaafeʻi leva kinautolu ke hiva fakataha mo koe. Fakamālōʻiaʻi kinautolu ʻi heʻenau ngaahi feingá. ʻI he kamataʻangá, mahalo te nau hiva pē ha foʻi lea ʻe taha pe ua pea mahalo he ʻikai hiva e fānau toe iiki angé ka te nau kei ako pē mo fiefia ʻi he fanongo ki hoʻo hivá. Te nau fiefia foki he fai ha fanga kiʻi fakatātā ʻa ia ʻe ʻalu fakataha mo e ngaahi hivá. Ka ʻe faifai pē pea nau ako ʻa e fakaleá pea kamata ke nau hiva fakataha mo koe, tautautefito kapau te mou toutou hivaʻi e ngaahi hivá.

ʻĪmisi
children singing

Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Kehé

Ko e lea ʻo e ngaahi hiva lahi ʻoku fakakau atu ia ʻi he ngaahi lēsoni ʻi he tohi lēsoni ko ʻení. Te ke lava foki ʻo ngāueʻaki:

  • Ko e Tohi Hiva ʻa e Fānaú mo e ngaahi hiva Palaimeli kuo hiki ki he ngaahi meʻa fakaongoleá. ʻOku lelei foki, tautautefito ki he fānau ʻo e taʻu nesilií, ʻa e ngaahi hiva ʻoku faingofuá pea tou-mo-liliu ʻa hono hivaʻi e ngaahi laine ʻi he veesí. Te ke lava ʻo tānaki atu hano fakatātaaʻi faingofua ʻa ia ʻoku fokotuʻu atu ʻe he ngaahi lea ʻo e hivá.

  • Ko e Uepisaiti hiva ʻa e Siasí ko e, www.lds.org/churchmusic. Te ke lava ʻo fanongo fasi heni ki he ngaahi hiva ʻi he Tohi Hiva ʻa e fānaú pea mo e tohi himí.

  • Te ke maʻu e tokoni mei hoʻo faihiva Palaimelí.

Ngaahi Palopalema ʻE Ala Hokó Pea Mo E Ngaahi Founga ʻE Fakaleleiʻi ʻAkí

Ko e niʻihi ʻeni ʻo e ngaahi palopalema angamaheni ʻa ia ʻoku meimei faʻa hoko ʻi he kalasi nesilií pea mo ha ngaahi fokotuʻu ki hono veteki kinautolú. ʻI he ngaahi tuʻunga kotoa pē, fakamālōʻiaʻi e kiʻi tamasiʻí pe taʻahiné ʻi he taimi ʻokú ne talangofua aí. Ko hono fakamālohiʻi e fānaú ke muimui ki he meʻa ʻoku talá ʻoku ʻikai ko ha vetekiʻanga ia ki he ngaahi palopalema fakaʻulungāangá. Manatuʻi ʻoku mahuʻinga ki he kiʻi tamasiʻí pe taʻahine kotoa pē ke ne maʻu ha ongoʻi ʻofa mo fakafiefia ʻi he kalasi nesilií.

Palopalema

Fakalelei ʻE Ala ʻO Faó

ʻOku ʻomai ʻe ha ongomātuʻa ʻena fānaú ki he kalasi nesilií pea tangi ia ʻi he taimi ʻoku feinga ai ʻa e mātuʻá ke mavahé.

Fakaafeʻi ʻa e mātuʻá ke kiʻi nofo hifo kae ʻoua leva ke nonga pea fiemālie ʻa e kiʻi tamasiʻí pe taʻahiné. Feinga ke tohoakiʻi e manako ʻa e kiʻi tamasiʻí pe taʻahiné ʻi he ʻekitivitī ʻoku fakahoko ʻi he kalasi nesilií pea fakaafeʻi ia ke kau mai.

ʻE ngali manavahē ʻa e kiʻi tamasiʻí pe taʻahiné ʻiate koe pe taha ʻo e fānaú, takai noaʻia holo ʻi he nesilií pe ʻikai fie fengāueʻaki mo ha taha kehe.

Faʻa kātaki; ʻoua te ke hohaʻasi ʻa e kiʻi tamasiʻí pe taʻahiné ke kau mai. ʻOange ha kiʻi taimi ke ne ʻiloʻi ai koe, ʻa e fānau kehé pea mo e ʻātakaí. Kiʻi faʻa fakatokanga pē ki he kiʻi tamasiʻí pe taʻahiné pea toe fakaafeʻi ia ke kau mai ʻi ha ʻekitivitī. Tokoni ke fakapapauʻi ko e kalasi nesilií ʻe aʻusia ai ʻe he fānaú ʻa e ongoʻi ʻofa mo fakafiefia foki.

ʻE pipiki ha fānau ʻe niʻihi kiate koe pea mātuʻaki fie maʻu ʻa hoʻo tokangá.

ʻOku fie maʻu ʻe he fānau īkí ʻa e māfana mo e tokanga. ʻE fakafiemālieʻi maʻu pē ʻe he talanoa mo e fengāueʻaki ʻi ha tōʻonga ʻofá ʻa e kiʻi tamasiʻí pe taʻahiné. Pea fakalotolahiʻi foki e kiʻi tamasiʻí pe taʻahiné ke kamata ke kau mai ʻi he ngaahi ʻekitivitī ʻa e nesilií.

ʻE ʻikai tangutu fakalongolongo mo fanongo pē e fānaú lolotonga e lēsoní. Te ne fakahohaʻasi pe fakaʻitaʻi e fānau kehé.

ʻE hanga ʻe he taki ʻe taha ʻo tohoakiʻi e kiʻi tamasiʻí pe taʻahiné ke ne tokanga ki he ʻekitivitií lolotonga ko iá ʻoku tataki ʻe he tokotahá ʻa e ʻekitivitií. ʻOku lava ke tokoni hano ʻoange ki he fānaú ha meʻa ke ne toʻotoʻo ke kau fakamaatoato mai ai ʻi he lēsoní. Te ke fie maʻu ke ʻave ʻa e tamasiʻí pe taʻahiné ke tangutu fakataha mo e faiako ʻe tahá kae ʻatā ki he fānau kehé ke nau maʻu ha lēsoni ʻoku ʻaonga mo malú. Manatuʻi maʻu pē ke fengāueʻaki mo e fānaú ʻi ha ʻulungāanga ongoʻi ʻofa mo poupoua.

ʻE tuʻu pē ha fānau ia ʻe niʻihi ki ʻolunga ʻo ʻalu ki muʻa ʻoku teʻeki ai ke ʻosi ha ʻekitivitī.

ʻĀʻā pea fakatokongaʻi ʻa e ngaahi fie maʻu, manako pea mo e meʻa ʻoku tokanga ki ai ʻa e fānau takitaha. Sio ki he ngaahi fakaʻilonga ʻo e taʻemanonga ʻa ia te ke lava ʻo fakafuofuaʻi ki ai ʻa e ʻekitivitī ke feʻunga mo e ngaahi fie maʻu ʻa e fānaú. ʻI he lolotonga e tataki ʻe he faiako ʻe taha ʻa e ʻekitivitií, ʻe lava ke hanga ʻe he faiako ʻe tahá ʻo fakaafeʻi pea fakalotolahiʻi ʻa e fānau ʻoku ʻikai ke tokanga maí. ʻOua ʻe fakamalōhiʻi ha fānau ke kau ʻi ha faʻahinga ʻekitivitī.

Ko e kamata ke keeʻi ʻe he fānaú ʻa e meʻavaʻingá. ʻOku faingataʻa ki he

ʻOku faingataʻa ki he fānau īkí ke nau vahevahe. ʻOku fiemaʻu leva ke ke kau mai ke tokoniʻi kinautolu ke veteki e palopalemá pe taʻofi kinautolu mei hano fakamamahiʻi ha taha. Fokotuʻu e ngaahi founga te nau lava ai ʻo vaʻinga ʻaki e meʻavaʻingá fakataha pe tohoakiʻi ʻenau tokangá ki ha ngaahi meʻavaʻinga mo e ngaahi ʻekitivitī kehe. Fakapapauʻi ʻoku ʻi ai ha ngaahi meʻavaʻinga feʻunga maʻá e fānau takitaha. Fakamālōʻiaʻi e fānaú ʻi heʻenau vaʻinga leleí.

ʻE kamata ha fānau ʻe niʻihi ke vaʻinga makaka—tolotolo, sēlue pe tolo holo e ngaahi meʻavaʻingá.

ʻOku fie maʻu leva koe ke ke fakaleleiʻi ʻa e ʻulungāanga ko ʻení. ʻOku fie maʻu ʻe he kalasi nesilií ha ʻātakai malu maʻá e fānaú. ʻE hanga ʻe haʻo fakamatalaʻi ʻi he lotoʻofa ki he kiʻi tamasiʻí pe taʻahiné he ʻikai te ne lava ʻo vaʻinga pehē pea fakahinohinoʻi leva ia ki ha vaʻinga kehe ange. Fakamālōʻiaʻi e kiʻi tamasiʻí pe taʻahiné ʻi heʻene ʻulungāanga leleí.

ʻE kamata ke tangi mo toʻe ha kiʻi tamasiʻi pe taʻahine. ʻI he taimi te ke feinga ai ke fakafiemālieʻi iá, te ne lea atu ʻaki e faʻahinga meʻa hangē ko e, “ʻOku ʻikai ke u saiʻia ʻiate koe” pe “ʻOku ʻikai ko ʻeku faʻeé koe” pea ʻunu ia ke mamaʻo.

Toe tohoakiʻi e tokanga ʻa e kiʻi tamasiʻí pe taʻahiné ki he ngaahi meʻa ʻoku hoko ʻi he nesilií pe ki ha meʻavaʻinga pe tohi. ʻE malava ʻeni ke tokoni ki he fānaú ke fiemālie. Kapau ʻoku ʻikai ai pē ke ne fiemālie, ʻave ʻa e kiʻi tamasiʻí pe taʻahiné ki heʻene mātuʻá.