Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Makehe ki hono Akoʻi ʻo e Fānaú
Lēsoni 13:ʻE Lava ke Nofo Fakataha ʻa Hoku Fāmilí ʻo Taʻengata


13

ʻE Lava ke Nofo Fakataha ʻa Hoku Fāmilí ʻo Taʻengata

Talateu maʻá e Faiakó

Ke ke mateuteu fakalaumālie ke akoʻi e lēsoni ko ʻení, kātaki ʻo lau mo fakalaulauloto ki he ngaahi meʻá ni:

Kuo ʻai ʻe he Tamai Hēvaní ke malava ke hoko atu e ngaahi vā ʻo e fāmilí ʻi he hili ʻa e moʻuí ni. Kapau ʻe silaʻi e ngaahi mēmipa ʻo e fāmilí ʻi he temipalé pea tauhi faivelenga ʻa e ngaahi fekaú, te nau lava ʻo fakataha ko ha fāmili taʻengata pea nofo ʻi he ʻafioʻanga ʻo e Tamai Hēvaní. (Vakai, Mātiu 16:19; T&F 138:47–48.)

Teuteú

Kapau ʻe malava pea ʻomai ha fakatātā ʻo e temipale ʻi homou feituʻú.

Ngaahi ʻEkitivitī ke ako mei aí

Kamataʻaki ha ʻekitivitī fakatahataha. Ki ha ngaahi fakakaukau, vakai ki he peesi 3.

Lotu

Fakaafeʻi ha taha ʻo e fānaú ke ne fai ʻa e fua lotú.

Fakatātā

Fakaʻaliʻali ha fakatātā ʻo e temipale ʻi homou feituʻú (pe fakaʻaliʻali ʻa e faka-tātā ʻi he peesi 58). Talaange ki he fānaú ko e fakatātā ʻeni ʻo ha temipale. Fakamatalaʻi ʻa e fakatātaá kiate kinautolu, tuhuʻi ange ʻa e tauá, ngaahi matapā sioʻatá, ngaahi matapaá mo e alā meʻa pehē. Kole kiate kinautolu ke nau toutou puʻaki ʻa e foʻi lea “temipale”. ʻAi kinautolu ke nau pehē ko ha temipale fakaʻofoʻofa kinautolu ʻaki haʻanau fakatātaaʻi ia ʻaki hono hiki honau ongo nimá ki ʻolunga ʻi honau ʻulú ke hangē ha taua ʻo e temipalé.

ʻĪmisi
temple

Hiva

Fakaafeʻi ʻa e fānaú ke nau tuʻu ki ʻolunga. Hivaʻi pe lau ʻa e ngaahi lea ʻo e “ʻOku ou Fie Sio he Temipalé” (Tohi Hiva ʻa e Fānaú, 99) pea fai ʻa e fakatātaaʻi ko ʻena ʻi laló. Fakaafeʻi ʻa e fānaú ke kau mo koe.

ʻOku ou fie sio he temipalé. (fakafāʻūtaha e ʻuluʻulutuhú ke faʻu ha taua)

[Te u ʻalu ki ai] ha ʻahó (lue tuʻu maʻu)

Ke maʻu e Laumālie, (ʻai e nimá ki he fatafatá)

[Ke] ako mo lotu. (kūnima leva)

Talaange ki he fānaú ko e temipalé ko e fale ia ʻo e ʻEikí. Fakaafeʻi kinautolu ke nau lea, “Fale ʻo e ʻEiki.” Fakamamafaʻi ange ko e temipalé ko ha feituʻu ia ʻoku fuʻu makehe; koeʻuhí ko e temipalé, ʻe lava ke nofo fakataha ʻa hotau ngaahi fāmilí ʻo taʻengata.

ʻEkitivitī Lau Maau

Toe lau ʻa e ʻekitivitī lau maau ko ʻení pea fakaafeʻi ʻa e fānaú ke kau atu mo koe:

Ko e faʻeé ʻeni. (ʻai ki ʻolunga ho nimá; tuhu ki he motuʻatuhú)

Ko e tamaí ʻeni. (tuhu ki he tuhu hokó)

Ko e Tuongaʻane lōloá ʻeni. (tuhu ki he foʻi tuhu ʻi lotó)

Ko e Tokouá ʻeni. (tuhu ki he tuhu ʻoku fakahū ai e mama malí)

Ko e Pēpeé ʻeni. (tuhu ki he foʻi tuhu siʻisiʻí)

ʻOiauē, ʻoku tau ʻofa kotoa ʻiate kinautolu. (puke fakataha e ongo nimá ki he fatafatá)

Hiva

Hivaʻi pe lau ʻa e ʻuluaki laine ʻe ua ʻo e tau ʻo e “Ko e Fāmilí Ke Taʻengata” (Tohi Hiva ʻa e Fānaú, 98):

Ko e fāmilí ke taʻengata

Palani ʻa e tamaí.

Fakaafeʻi ʻa e fānaú ke nau toutou lau māmālie ʻa e ongo laine ko ʻení mo koe.

Fakaʻosí

Vahevahe nounou hoʻo ngaahi ongo fekauʻaki mo e temipalé. Fai hoʻo fakamoʻoní ʻe lava ke nofo taʻengata ʻa e fāmilí.

Lotu

Fakaafeʻi ha taha ʻo e fānaú ke ne fai ʻa e lotu tukú.

Ngaahi ʻEkitivitī ke fili mei aí

Teuteú

  • Ki he ʻekitivitī lau māú: ʻAi ha tatau pea kosi ʻa e fanga kiʻi tamapua louhiʻinima ʻi he peesi 59 pe ngāueʻaki ʻa e fanga kiʻi tamapua louhiʻinima naʻá ke ngaohi ki he ʻekitivitī fili ʻi he lēsoni 12. Valivali ʻa e fanga kiʻi tamapuá kapau ʻe fie maʻu.

    ʻĪmisi
    coloring page, family circles and finger puppets

    E Lava Ke Nofo Fakataha Hoku Fāmilí ʻo Taʻengata

    ʻAi ha tatau ʻo e peesi ko ʻení pea kosi ʻa e fanga kiʻi tamapua louhiʻinimá ʻi he ngaahi laine hangatonú. Peluki ʻi he ngaahi laine motumotú. Tepiʻi ʻa e ngaahi tafaʻakí, kae tukuange ke ava pē ʻa e tapa ʻi laló koeʻuhí ke lava pē ʻa e fānaú ʻo fakahū ʻa e fanga kiʻi tamapuá ʻi honau ngaahi louhiʻinimá.

  • Ki he vaʻinga mateʻi ʻo ha tahá: ʻAi ha tatau pea kosi ʻa e ngaahi fakatātā ʻo e fāmili ʻi he peesi 51 pe ngāueʻaki ʻa e ngaahi fakatātā naʻá ke teuteu ki he lēsoni 11. ʻOmai ha meʻa ke ʻufiʻufiʻi ʻaki ʻa e ngaahi fakatātaá, hangē ko ha kafu pe konga tupenu. ʻOmai ha fakatātā ʻo ha temipale ʻi homou feituʻú kapau ʻe faingamālie.

    ʻĪmisi
    coloring page, I Love My Family

    ʻE Lava Ke Nofo Fakataha Hoku Fāmilí ʻo Taʻengata

  • Ki he ʻekitivitī valivalí: ʻAi ha tatau pea kosi ʻa e ngaahi foʻi fuopotopoto ʻi he peesi 59 ki he fānau takitaha. Tui ha meʻi filo pe afo ʻi ʻolunga ʻi he foʻi fuopotopoto ʻe uá ke faʻu ha kahoa.

ʻEkitivitī Louhiʻinimá

Talaange ki he fānaú kuopau ke tau teuteu ke ʻalu ki he temipalé. Kole kiate kinautolu ke hiki hake ki ʻolunga e ngaahi foʻi tuhú ʻe nima pea tokoniʻi kinautolu ke hiki ʻi honau ngaahi foʻi tuhú ʻa e ngaahi meʻa ʻe nima te nau lava ʻo fai ke teuteu ai ke ʻalu ki he temipalé ʻi haʻanau fuʻu lahí (lotu, talangofua ki he mātuʻá, ʻofa ʻi he niʻihi kehé, ʻalu ki he lotú, muimui he palōfitá mo e alā meʻa pehē). ʻOku feʻunga ʻa e ʻekitivitī ko ʻení kae tautautefito ki he fānau lalahi angé.

ʻĪmisi
finger puppet diagram

ʻEkitivitī Lau Māú

Toe fai ʻa e ʻekitivitī lau maau ʻi he peesi 56, ka ke ngāueʻaki ʻa e fanga kiʻi tamapua louhiʻinimá ʻi he taimí ni.

Vaʻinga Mateʻi ʻo ha tahá

Tuku ʻa e ngaahi fakatātaá ʻi he falikí ofi ki he fakatātā ʻo e temipalé (ko e taha naá ke ʻomaí pe ko e taha ʻi he peesi 58. ʻUfiʻufiʻi ʻa e ngaahi fakatātaá ʻaki ha kafu pe tupenu. Toʻo ʻa e kiʻi tamapua ia ʻe taha. Toʻo ʻa e tupenú pea ʻeke ki he fānaú ke mateʻi mai pe ko hai ʻoku puliá. Pea toe fakafoki ʻa e taha naʻe puliá pea talaange ki he fānaú ʻoku fiemaʻu ia ʻe he Tamai Hēvaní hotau ngaahi fāmilí kotoa ke nofo fakataha ʻo taʻengata, ʻo ʻikai pulia ha taha. ʻOku feʻunga ʻa e ʻekitivitī ko ʻení tautautefito ki he fānau lalahi angé.

Valivalí

Fakaafeʻi ʻa e fānaú ke valivali ʻa e kahoa naʻá ke teuteuʻí. Lolotonga ʻenau valivalí, toe fakamatalaʻi ʻa e tefitoʻi moʻoni ko iá, koeʻuhí ko e temipalé, ʻe lava ke nofo fakataha ʻa e ngaahi fāmilí ʻo taʻengata.