E vāhi i roto i te fare tīpaera’a

E au mau taea’e e au mau tuahine here, noa atu ā ’ua fa’aru’e mai ’oia ’a 20 matahiti i teienei, tē mihi nei au i tō’u metua tāne i te tahi taime. Tē parau fafau nei te Pāsa ē e ’ite fa’ahou vau iāna.

I te haerera’a vau i te ha’api’ira’a tuatoru i Peretāne, ’ua haere mai tō’u metua tāne e fārerei iā’u. I ’ite ho’i tōna ’ā’au metua tāne ē, tē mihi ra vau i tō’u fenua.

E mea au nā tō’u metua tāne e tāmata i te mau mea ’āpī, ’eiaha rā i te pae nō te mā’a. Noa atu ē tei Farāni ’oia, te fenua tu’iro’o nō te mā’a, e parau mai ’oia « e ’amu tāua i te mā’a tinitō. » ’Ua tāvini maoro ’oia ’ei patereareha i roto i te ’Ēkālesia, e mea pūai ’oia i te pae vārua ’e e ta’ata aumihi. I te hō’ē pō, ’ua fa’aro’o māua i te mau pere’o’o rū ’e tā rātou pū nā roto ia Paris, nā ’ō mai nei ’oia ē : « Gerrit, terā ta’i māniania, ’o te pēpē ïa o te hō’ē ’oire. »

I roto i terā tere, ’ua ’ite au i te tahi atu mau ta’i māniania ’e te mau pēpē. Tē ho’oho’o ra te hō’ē vahine ’āpī i te pape to’eto’e ’e tāna pere’o’o tūra’ira’i. E tano noa tāna mau fāri’i nō te hō’ē tāipu pape to’eto’e. ’Aita vau i ’ite e aha te tumu, ’ua māniania rā te hō’ē ta’ata, e ta’ata rahi, i teie vahine iti. ’Ua tūtuō, ’ua tūra’i iāna, ’ua fa’atahuri i tāna pere’o’o, ’e ’ua marua tāna mau fāri’i pape to’eto’e. ’Aita e ’ohipa e nehenehe e rave, ’ua ta’ata’ahihia te mau fāri’i i tōna tia’a puiti. Tē vai noa nei ā i roto i tō’u ferurira’a terā vahine tē tūturi ra i ni’a i te purūmu, nō te tāmata i te ’ohi mai i te mau fāri’i pāpararī, ma te roimata ’e te hōtaratara i ni’a i tōna mata. ’Ua mau roa iā’u tōna hōho’a, ’ei ha’amana’ora’a i te hāmani ’ino, te tāu’a ’ore, te aroha ’ore tā tātou pā’āto’a e ha’amāuiui pinepine nei i te tahi ’e te tahi.

I te tahi atu avatea, ’aita i ātea ia Paris, ’ua tere māta’ita’i māua tō’u metua tāne i te kātetara rahi nō Chartres. ’Ua parau ta’a ’ē ’o Malcolm Miller,¹ e ’aivāna’a ’ati a’e te ao nei nō te mau kātetara, nō ni’a e toru ’āpapara’a ha’amāramarama pēni nō Chartres. Tē nā ’ō ra ’oia ē e ’ā’amu tā rātou e fa’ati’a nei.

Te ’āpapara’a mātāmua ’o Adamu ïa ’e ’o Eva e fa’aru’e ra i te ’ō i Edene.

Te ’āpapara’a piti nō ni’a ïa i te parabole nō te ta’ata maita’i nō Samaria.

Te ’āpapara’a toru ’o te Tae-piti-ra’a mai ïa o te Fatu.

’Ia ’āmuihia te reira, tē vauvau nei teie nau ha’amāramarama pēni i tō tātou tere mure ’ore. Tē tītau mai nei rātou ’ia fāri’i maita’i i te tā’āto’ara’a i roto i tāna fare tīpaera’a.²

Hōho’a

Te ha’amāramarama i te kātetara nō Chartres

iStock.com/digitalimagination

Mai ia Adamu ’e Eva, tē tomo nei tātou i roto i te hō’ē ao rā’au taratara ’e te mōtu’u.³

Hōho’a

Te ha’amāramarama i te kātetara nō Chartres

iStock.com/digitalimagination

I ni’a i tō tātou purūmu repo puehu i Ieriko, e heipuni tātou, e pēpē tātou ’e e fa’aru’ehia i tō tātou māuiui.⁴

Noa atu ē nā tātou e tauturu te tahi i te tahi, e mea pinepine tātou i te ’ōu’a atu i te tahi atu pae o te purūmu, ’aita i ta’ahia nō te aha.

’Āre’a rā, ma te aumihi, e tāpe’a te ta’ata maita’i nō Samaria ’e e fa’ate’a ’oia i tō tātou mau pēpē ma te uaina ’e te hinu. ’Ei tāpa’o nō te ’ōro’a mo’a ’e nō te tahi atu mau ’ōro’a, tē fa’atoro nei te uaina ’e te hinu i ni’a i te fa’aorara’a pae vārua i roto ia Iesu Mesia.⁵ E tu’u te ta’ata maita’i nō Samaria ia tātou i ni’a i tāna ’āteni ’aore rā, tē ’itehia nei i ni’a i te tahi atu mau ha’amāramarama pēni, nāna e amo i ni’a i tōna tapono. E ’āfa’i ’oia ia tātou i te fare tīpaera’a, ’o tāna ïa ’Ēkālesia. I te fare tīpaera’a, e parau te ta’ata maita’i nō Samaria : « E utuutu ’oe i teie nei ta’ata […] Nā’u ïa e hōpoi atu i te ho’o ia ’oe ’ia ho’i mai au ra ».⁶ Tē parau fafau nei te ta’ata maita’i nō Samaria, te hōho’a ho’i nō tō tātou Fa’aora, e ho’i mai ’oia, i terā rā taime mai te ari’i te huru ’e te hanahana.

Hōho’a

Te ha’amāramarama i te kātetara nō Chartres

iStock.com/digitalimagination

I teie tau Pāsa, tē ani nei Iesu Mesia ia tātou ’ia riro, mai iāna te huru, ’ei ta’ata maita’i nō Samaria, nō te fa’ariro i tāna fare tīpaera’a (tāna ’Ēkālesia) ’ei ha’apūra’a nō te tā’āto’ara’a e nā roto i te mau ’ahi’ahi ’e te mau vero o te orara’a nei.⁷ Tē fa’aineine nei tātou nō tōna Tae-piti-ra’a mai i parauhia ’a rave ai i te mahana tāta’itahi i ni’a i tei « iti ha’iha’i roa »⁸ mai tā tātou e rave i ni’a iāna. Te « iti ha’iha’i roa », ’o tātou tāta’itahi ïa.

’A haere mai ai tātou ’e te ta’ata maita’i nō Samaria i te fare tīpaera’a, e pae mea e ha’api’i tātou nō ni’a ia Iesu Mesia ’e ia tātou nei.

’A tahi, e haere mai tātou i te fare tīpaera’a i tō tātou huru nei, ’e tā tātou mau peu ri’i ’e te mau hapehape. Noa atu rā, e ’ohipa tā tātou e nehenehe e tauturu atu. Pinepine tō tātou tere i te Atua ra tē ’ite-’āmui-hia. E tā’amura’a tō tātou mai te huira’atira tāhō’ē—nō te ’aro ānei i te mau pararera’a ma’i pohe, te mau vero, te mau auahi, te mau pa’urā, ’aore rā nō te fa’aitoito noa i te ha’apa’o i tō tātou mau hina’aro tāmahana. E tae mai te fa’aurura’a ’ia ’āpo’o tātou, ’ia fa’aro’o tātou i te ta’ata tāta’itahi, te mau tuahine tāta’itahi ato’a ’e te Vārua.

’A taui ai tō tātou ’ā’au ’e ’a fāri’i ai i tōna hōho’a i tō tātou nei mata,⁹ tē ’ite nei tātou iāna ’e ’ia tātou iho i roto i tāna ’Ēkālesia. I roto iāna, e ’ite tātou i te ariari, ’eiaha rā te au-’ore-ra’a. I roto iāna, e ’ite tātou i te tumu nō te rave i te maita’i, te tumu nō te riro ’ei ta’ata maita’i ’e te ’aravihi rahi noa nō te ha’amaita’i ia tātou. I roto iāna, e ’ite mai tātou i te fa’aro’o tāmau, te nounou ’ore fa’aora, te tauira’a aupuru ’e te ti’aturi i te Atua. I roto i tāna fare tīpaera’a, e ’ite mai tātou ’e e fa’ahōhonu atu ā tātou i tō tātou iho tā’amura’a i te Atua tō tātou Metua, ’e ia Iesu Mesia.

Tē ti’aturi nei ’oia e tauturu tātou i te fa’ariro i te fare tīpaera’a ’ei vāhi tāna i hina’aro ’ia riro mai. ’A pūpū ai tātou i tā tātou mau tārēni ’e mau tauto’ora’a rahi roa, e ha’apūai ato’a mai tāna mau hōro’a pae vārua ma te ha’amaita’i ato’a.¹⁰

’Ua nā ’ō mai te hō’ē ta’ata huri parau pāniora ē : « Elder Gong, ’ua ’ite a’ena vau nā roto i te Vārua e aha tā ’oe e parau, ’ia huri au i te reira », ’ua parau teie taea’e ha’apa’o maita’i « nā roto i te hōro’a o te mau reo ».

E mea ta’a ’ē ’ia tae mai ’e ’ia fa’a’ite mai te mau hōro’a nō te fa’aro’o ’e te ha’apāpūra’a, tei te huru te taime. ’Ua fāri’i te hō’ē tuahine here iti i te tāmāhanahanara’a pae vārua i te fa’aru’era’a tāna tāne nō te COVID-19. ’Ua nā ’ō ’oia : « ’Ua ’ite au ē e tāhō’ē fa’ahou ā māua tā’u tāne ». I roto i te tahi atu ’ati COVID, ’ua parau mai te tahi atu tuahine here iti ē : « ’Ua tae mai te mana’o e tāparu i te Fatu ’e i te mau taote ’ia vaiiho i ta’u tāne i te tahi ri’i ā taime. »

Te piti, tē tāparu nei ’oia ’ia fa’ariro tātou i tāna fare tīpaera’a ’ei vāhi nō te maita’i rahi ’e te āteatea, i reira te ta’ata tāta’itahi e nehenehe ai e ’āmui, e vāhi nō te tā’āto’ara’a. ’Ei pipi nā Iesu Mesia, e mea ’aifāito te tā’āto’ara’a, ’aita e pupu fāito piti.

E fāri’ihia te tā’āto’ara’a i te mau purera’a ’ōro’a, i te tahi atu mau rurura’a i te sābati ’e i te mau putuputura’a ta’ata.¹¹ Ma te tura, tē ha’amori nei tātou i tō tātou Fa’aora, ma te feruri ’e ma te hi’o i te tahi ’e te tahi. E ’ite ’e e fāri’i tātou i te ta’ata tāta’itahi. E mata ’ata’ata tō tātou, e pārahi tātou i pīha’i i te ’ōtahi, e tāmau tātou i te mau i’oa, tō te mau melo fa’afāriu āpī, tō te mau taea’e ’e tō te mau tuahine e ho’i mai ra, tō te feiā ’āpī tamāhine ’e tamāroa, tō te tamari’i Paraimere tāta’itahi.

Ma te feruri ’āhani ē ’o tātou terā, e fāri’i tātou i te mau hoa, te mau rātere, te feiā tei tae ’āpī mai, te mau ta’ata ’ohipa rahi tei ’ume’ume-haere-hia. E heva tātou, e ’oa’oa tātou, ’e tei reira tātou nō te tahi ’e te tahi. ’Ia manuia ’ore tā tātou mau fā i mana’o ’e ’ia rūhia tātou, ’ia tāu’a ’ore tātou, ’ia parau ha’avā tātou, ’aore rā ’ia mana’o ’ino tātou, e ’imi tātou i tā te tahi ’e tā te tahi fa’aorera’a hapa ’e e ha’amaita’i atu ā ia tātou.

’Ua parau te hō’ē ’utuāfare nō ’Āfirita ’o tē ora ra i te fenua Marite i teienei : « Mai te mahana mātāmua mai ā, e mea fa’ahoa te mau melo o te ’Ēkālesia ’e e mea fāri’i maita’i. Rātou pauroa tei fa’atupu i te mana’o au mai iō mātou. ’Aita hō’ē tei hi’o ’ē mai ». ’Ua parau te metua tāne : « Tē ha’api’i nei te Bibilia mo’a ē nō roto mai te mau hotu o te ’evanelia i te mau a’a o te ’evanelia. » « ’E te mau misiōnare ïa », ’ua parau te metua tāne ’e te metua vahine ē, « ’ua hina’aro māua i tā māua tamaiti ’e te tamāhine ’ia pa’ari mai terā mau misiōnare. » Te mau taea’e ’e te mau tuahine, ’ia fāri’i maita’i tātou tāta’itahi i te mau ta’ata ato’a i tāna fare tīpaera’a.

Te toru, i tāna fare tīpaera’a, e ha’api’i tātou i te maita’i-roa-ra’a i roto ia Iesu Mesia, ’eiaha rā te maita’i-roa-ra’a a tō te ao nei. Nō te huru ha’avare ’e te tāpae ’ore o te maita’i-roa-ra’a a tō te ao nei, « tīti’ahia nō Instagram », e nehenehe te reira ’ia fa’atupu i te mana’o ’aravihi ’ore, ’ei tītī ho’i nō tē « glissera’a » (fa’ahe’e i te manimani rima), te « j’aimera’a » (’ua au vau) ’e te « double-tap-ra’a » (fa’atōtē e piti taime). I te tahi pae, ’ua ’ite tō tātou Fa’aora Iesu Mesia i te mau mea ato’a nō ni’a ia tātou ’aita tātou e hina’aro ia vetahi ’ē ’ia ’ite, ’e tē here noa nei ā ’oia ia tātou. Tāna ’evanelia, e ’evanelia ïa nō te piti ’e te toru tāmatara’a, ’o tē nehenehe maoti ho’i tāna tusia tāra’ehara.¹² Tē ani nei ’oia ia tātou tāta’itahi ’ia riro ’ei ta’ata maita’i nō Samaria, fa’aiti a’e i te parau ha’avā ’e fa’arahi a’e i te fa’aore hapa ia tātou iho ’e i te tahi ’e te tahi, ’a tūtava ai tātou i te ha’apa’o i tāna mau fa’auera’a.

E tauturu tātou ia tātou iho ’a tauturu ai te tahi i te tahi. E ’utuāfare tā’u i mātau tē ora ra i pīha’i iho i te purūmu e mea tere rahi te pere’o’o. Pinepine te ta’ata e tāpe’a mai nō te ani i te tauturu. I te hō’ē rā ’ā’ahiata ’ua fa’aro’o te ’utuāfare i te pātōtō-pūai-ra’a i ni’a i te ’ūputa. Nō te rohirohi ’e te ferurira’a ’o vai pa’i terā ta’ata e haere mai i te hora 2 i te ’ā’ahiata, ’ua mana’o rātou e vaiiho nā te tahi atu ta’ata e tauturu i teienei. ’Āria ’ua tāmau noa te pātōtōra’a ’e te parau ē : « E auahi—e auahi i muri i tō ’outou fare ! » E tauturu te mau ta’ata maita’i nō Samaria te tahi i te tahi.

Te maha, i tāna fare tīpaera’a, tei roto tātou i te hō’ē ’āmuira’a ’evanelia tei fa’atumuhia i ni’a ia Iesu Mesia, tūtauhia i ni’a i te parau mau i fa’aho’ihia mai, i ni’a i te mau peropheta ’e te mau ’āpōsetolo ora, ’e i ni’a i te tahi atu ’ite nō Iesu Mesia—te Buka a Moromona. E ’āfa’i mai ’oia ia tātou i tāna fare tīpaera’a ’e i tōna ato’a fare—te hiero mo’a. Mai terā ta’ata i pēpē i ni’a i te purūmu nō Ieriko, ’ua riro te fare o te Fatu ’ei vāhi e nehenehe ai te ta’ata maita’i nō Samaria e tāmā ’e e fa’a’ahu ia tātou, ma te fa’aineine ia tātou ’ia ho’i i mua i te aro o te Atua, ’e e tāhō’ē a muri noa atu ia tātou i te ’utuāfare o te Atua. ’Ua matara tāna mau hiero i te mau ta’ata ato’a e ora i tāna ’evanelia ma te fa’aro’o ’e te ha’apa’o.

Tei roto i te pōpoura’a o te hiero te tāhō’ēra’a ’evanelia, noa atu te tufa’a ’āi’a, te ta’ere, te reo ’e te u’i. I te tāpūra’a repo nō te hiero nō Taylorsville (Utah), ’ua fa’a’ite mai ’o Max Harker 17 matahiti i te hō’ē faufa’a tupuna nō tōna ’utuāfare tei ha’amata e ono u’i nā mua atu nā ni’a i tōna tupuna ’o Joseph Harker ’e tāna vahine ’o Susannah Sneath. I roto i te ’evanelia a Iesu Mesia tei fa’aho’ihia mai e ti’a ia tātou ’ia riro ’ei pū’oi pūai i roto i te mau u’i ’utuāfare.

Te hope’a, te pae, tē ’oa’oa nei tātou tē here nei te Atua i tāna mau tamari’i noa atu te vāhi nō reira mai tātou ’e tō tātou nei vaira’a, i roto i te mau nūna’a ato’a, te mau aura’a metua, ’e te mau reo, e vāhi nō te tā’āto’ara’a i roto i tāna fare tīpaera’a.

I te roara’a o nā matahiti e 40 i ma’iri, ’ua rahi roa mai te mau melo o te ’Ēkālesia nā te ara. Mai te matahiti 1998, ’ua hau atu te mau melo o te ’Ēkālesia e ora ra i rāpae i te fenua Marite ’e ia Canada. I te matahiti 2025, tē mana’o nei mātou ē, e ’aifāito te rahira’a melo i Amerika Latino ’e te melo i te fenua Marite ’e Canada. Tē tupu nei te tohura’a nō te ha’aputuputura’a hua’ai ha’apa’o maita’i o te metua ra Lehi. Tē riro noa nei te feiā mo’a ha’apa’o maita’i, rātou ato’a i te fenua ’ari’ari o te mau pionie, ’ei putura’a feiā pūpū ia rātou ’e te tāvini, nō te ’Ēkālesia ’ati a’e i te ao nei.

I teienei ato’a, te rahira’a o te mau feiā pa’ari o te ’Ēkālesia, e ta’ata fa’aipoipo ’ore ïa, e ta’ata ’ivi ’aore rā e ta’ata tei ta’a i tōna hoa fa’aipoipo. E tauira’a rahi teie. ’Ua hau atu ïa i te ’āfara’a o tō tātou mau tuahine Sōtaiete Tauturu ’e hau i te ’āfara’a o te mau taea’e o te autahu’ara’a. ’O te huru nu’ura’a nūna’a ïa i roto i te ’Ēkālesia nā te ara mai te matahiti 1992 ’e i roto i te ’Ēkālesia i te fenua Marite ’e Canada mai te matahiti 2019.

E ’ere tō tātou ti’ara’a i mua i te Fatu ’e tāna ’Ēkālesia i te ti’ara’a ta’ata fa’aipoipo, e ti’ara’a pipi rā, e pipi tē riro ’ei pipi ha’apa’o maita’i ’e te itoito nō Iesu Mesia.¹² Tē hina’aro nei te feiā pa’ari ’ia hi’ohia rātou ’ei ta’ata pa’ari ’e ’ia amo i te hōpoi’a ’e ’ia tu’u mai i tā rātou tauturura’a ’ei ta’ata pa’ari. Nō te mau vāhi ato’a te mau pipi a Iesu Mesia, e rave rahi huru, fāito, ’ū ’e matahiti, ’e te ta’ata tāna mau tārēni, tōna mau hina’aro parauti’a ’e te ’aravihi rahi roa ’ino nō te ha’amaita’i ’e nō te tāvini. Tē ’imi nei tātou i te mau mahana ato’a ’ia pe’e ia Iesu Mesia ma te fa’aro’o i te tātarahapara’a¹⁴ ’e te ’oa’oa tāmau.

I roto i teie orara’a, i te tahi taime e tīa’i tātou i te Fatu. ’Aita ā paha tātou i tae i te vāhi tā tātou i tīa’i ’e i hina’aro nō ananahi. ’Ua nā ’ō mai te hō’ē tuahine paieti ē : « ’Ua riro te tīa’ira’a ’e te ha’apa’o-maita’i-ra’a i te Fatu nō tāna mau ha’amaita’ira’a ’ei ti’ara’a mo’a. ’Eiaha roa atu te reira ’ia hi’ohia ma te aumihi, te hi’o-’ē-ra’a ’aore rā te ha’avā, ma te fa’atura mo’a rā ».¹⁵ I teie nei rā mahana, tē ora nei tātou, ’aita e tīa’ira’a nō te ha’amata i te orara’a.

’Ua parau fafau Isaia : « ’O te feiā rā e ti’aturi ia Iehova, e noa’a ïa te ’eta’eta ’āpī ; e pe’e rātou i ni’a mai tei ni’a i te pererau o te ’aeto ra ; e horo rātou, ’e e ’ore e rohirohi ; e haere ā ho’i rātou, ’e e ’ore e matapōurihia ».¹⁶

Tē parau fafau ra tō tātou ta’ata maita’i nō Samaria ē e ho’i mai ’oia. E tupu te mau semeio ’ia aupuru tātou mai tāna e nā reira. ’Ia haere mai tātou ma te ’ā’au paruparu ’e te vārua ’oto,¹⁷ e fa’aro’ohia ïa tō tātou reo ia Iesu Mesia ra, ma te ’atihia e tōna rima hāro’aro’a ’e te pāruru.¹⁸ Tē pūpū nei te mau ’ōro’a mo’a i te tā’amura’a fafaura’a ’e i « te mana nō te huru Atua »¹⁹ nō te ha’amo’a i te hina’aro ’o roto ’e te ’ohipa ’o rāpae. Ma tōna hāmani maita’i ’e te here ’e tōna fa’aoromai-noa-ra’a, ’ua riro mai tāna ’Ēkālesia ’ei fare tīpaera’a nō tātou.

’A fa’aāteatea ai tātou i te vāhi i roto i tāna fare tīpaera’a, nō te fāri’i i te tā’āto’ara’a, e ti’a i tō tātou ta’ata maita’i nō Samaria ’ia fa’aora i tō tātou māuiui i ni’a i te mau purūmu repo puehu o te tāhuti nei. Ma te here mau roa, tē parau fafau nei tō tātou Metua ’e tāna Tamaiti ’o Iesu Mesia i « te mana’o hau i roto i teie nei ao, ’e te ora mure ’ore i roto i te ao a muri atu ra »²⁰—« te vāhi tei reira vau nei ’ei reira ato’a ïa ’outou ».²¹ Tē fa’a’ite nei au ’e te parau pāpū nei au i te reira ma te māuruuru, i te i’oa mo’a ’e te ra’a o Iesu Mesia, ’āmene.